در این الگو عوامل سه گانه ی نوآوری، خلاقیت و کارآفرینی مجموعاً باعث بالا بردن موفقیت تحصیلی و شغلی می شود. ایجاد و رشد خلاقیت در سازمان مستلزم وجود عوامل و شرایط مناسب است این عوامل می توانند گوناگون باشند. عده ای معتقدند که موفقیت سازمان ها مبتنی بر وجود افراد خلاق است و بر همین اساس جذب و استخدام افراد خلاق را به سازمان ها پیشنهاد می کنند. توجه دقیق به خلاقیت، به خوبی نشان می­دهد که سازمان های نوآور برای مسائلی از قبیل وقت آزاد، دسترسی به اطلاعات، آزادی عمل، سیستم پیشنهادهای مؤثر و سریع، تشویق و خطرپذیری و نوآوری و غیره اهمیت فوق العاده ای قائل هستند(فرهنگی و صفر زاده، ۱۳۸۷).

اکثر شرکتها در محیط کسب وکار رقابتی و جهانی شده ی امروز اهمیت مشتری مداری و مشتری گرایی را درک کردهاند. مشتری گرایی عمدتاً مرتبط با رفاه مشتریان است. مشتری گرایی عمدتاً خود را از طریق اولویت گذاری تخصیص منابع بر مبنای فراهم کردن ارزش برتر و رضایت مشتری آشکار می سازد(فرهنگی و صفر زاده، ۱۳۸۷).
۲-۲-۲ رفتار بازارمحور صادراتی
از دهه ۱۹۸۰ مفهوم “بازارمحوری” در تحقیقات دانشگاهی نمو و منتشر شد. بازارمحوری مفهومی ریشه-دار در تئوری بازاریابی داشته و تمایل به یادگیری درباره بازار دارد. به عبارت دیگر گسترش درک بازار و استفاده از آن برای فعالیت­های بازاریابی است. بازارمحوری را می­توان عبارت از پذیرش مفهوم بازاریابی به عنوان فلسفه بازرگانی دانست که هدایت کننده­ استراتژی­ های رقابتی سازمان خواهد بود.
۲-۲-۲-۱ بررسی مطالعات مبتنی بر فرهنگ بازارمحوری
اولین مطالعه­ تجربی در زمینه بازارمحوری مربوط به قبل از سال ۱۹۸۹ می­باشد که توسط نارور و اسلیتر^[۱۹] انجام گرفته است. نارور و اسلیتر ابتدا در این مطالعه، گرایش بازار را مشمل بر ۵ عامل معرفی کردند که شامل سه جزء رفتاری – مشتری محوری، رقیب محوری، هماهنگی بین وظیفه ­ای و دو معیار تصمیم- تمرکز بلندمدت و سودآوری می­دانند.
۲-۲-۲-۲ مشتری محوری
برای چندین دهه تمرکز بر مشتری به عنوان اساس بازاریابی تعریف شده است و شپانده و فارس^[۲۰] در سال ۱۹۹۸ آن را به عنوان جزء اصلی بازارمحوری به حساب آورده­اند. سینگ و رانچود^[۲۱] معتقدند که مدیران بایستی به مشتری­محوری بپردازند آنها باید بکوشند تا به طرق زیر فرهنگ مشتری­محوری را توسعه دهند. ضمنا آنها تاکید بر رضایت مشتری را امر حیاتی دانسته و بر این عقیده­اند که بایستی با فراهم آوردن محصولاتی مطابق با اصول عرف و کیفیت بالای خدمات پس از فروش به سطح بالایی از رضایت مشتری نائل شد. این امر به این حقیقت تاکید می­ کند که شرکت­ها بهتر است در زمینه­ روابط با مشتریان خود تحقیق و بررسی بیشتری نمایند نسبت به اینکه آشکارا بر رقبا تمرکز کنند که این قضیه می ­تواند به وسیله ارزیابی محصولات مورد ترجیح مشتری در صحبت با مصرف­ کنندگان نهایی، نمایندگان و توزیع کنندگاه اجرا شود(زری باف و حسینی کیا، ۱۳۸۲).
۲-۲-۲-۳ رقیب محوری
دیویس در سال ۲۰۰۰ براساس تعریف نارور و اسلیتر رقیب­محوری را به عنوان شناسایی نقاط قوت و ضعف، توانایی­ها و استراتژی­ های رقبا، به نحوی که بتوان در مقابل فعالیت­های آنها واکنش نشان داد، تعریف کرده است. سینگ و رانچود در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که رقیب­محوری باید به عنوان بخشی از یک فعالیت کلی بدون صرف منابع اضافی باشد اگر شرکت­ها می­خواهند کاملاَ رقیب­محور باشند، آنها باید آماده باشند که در ابتدای کار کمی ضرر را در درآمدهای خود متحمل شوند. یافته­ ها همچنین برای شرکت­هایی که رقیب­محوری متوسط به بالا دارند، فوایدی را نشان می­دهد. به روشنی مشخص است که قبل از اینکه استراتژی رقیب­محوری اتخاذ شود، نیاز است که تجزیه و تحلیل هزینه منفعت به وسیله مدیران انجام بگیرد(برای مثال ارزیابی کیفیت محصولات و خدمات موجود، جمع­آوری اطلاعات صنعت از طریق وسایل غیررسمی جستجوی فرصت­هایی برای دستیابی به مزیت­های رقابتی و گذاشتن افرادی به عنوان بازاریاب که در غالب گروهای توسعه محصول مشغول باشند). و بایستی توجه شود که سودآوری این­ها در طول بلندمدت بدست می ­آید. شرکت رقیب­محور، شرکتی است که اعمال و فعالیت­های خود را شدیداَ تحت تاثیر کنش­ها و واکنش­های رقبا تنظیم می­ کند. در چنین وضعیتی، شرکت رقیب­محور وقت خود را بیشتر صرف پی­گیری حرکات رقبا و مقوله­ی مهم بازار می­ کند و می­ کوشد خط­مشی­هایی را بیاید که بتواند بر ضد ایشان به کار بندد در چنین حالتی شرکت به بازاریابان خود آموزش می­دهد تا همیشه در حال آماده باش به سر برند و مراقب نقاط ضعف احتمالی خود باشند و نقاط ضعف رقبا را نیز از نظر دور ندارند تصمیم­گیرندگان شرکت باید اطلاعات راجع به رقبای خود را جمع­آوری و تفسیر کنند. سپس این اطلاعات را در بخش­های مختلف سازمان منتشر کرده و مورد استفاده قرار دهند که این امر مستلزم پایه­گذاری سیستم اخبار و اطلاعات رقابتی در سازمان است(زری باف و حسینی کیا، ۱۳۸۲).
۲-۲-۲-۴ هماهنگی بین وظیفه ای
سومین بعد گرایش بازار از نظر نارور و اسلیتر عبارت است از هماهنگی پرسنل و سایر منابع شرکت جهت خلق ارزش برای مشتریان از نظر نارور و اسلیتر هر نکته­ای که در زنجیره­ی ارزش خریدار، فرصتی برای فروشنده است تا به خلق ارزش برای خریدارن شرکت بپردازد. این امر نارور و اسلیتر را به سمت اصل هم پایانی راهنمایی کرده است بدین صورت که برای هر موقعیت مشخص بازار به صورت بالقوه روش­های مختلفی برای فروشنده ی بازار محور وجود دارد تا برای خریداران ایجاد ارزش کند.
باید دانست که هماهنگی بین وظیفه ­ای عبارتست از انتشار اطلاعات مربوط به مشتریان و رقبا بین همه افراد و بخش­های سازمان به منظور ایجاد بینش صحیح از نیازها و خواسته­ های مشتری و برنامه­ ریزی جهت فائق آمدن در رقابت. نارور و اسلیتر بر نقش کارکنان دارای پتانسیل جهت اعطاء ارزش به مشتری هستند واینکه هماهنگی بین وظیفه ­ای نیل به این موضوع لازم است(کاتئورا و گراهام^[۲۲]، ۲۰۰۰).
۲-۲-۲-۵ یادگیری­محوری
یادگیری­محوری به عنوان یکی از ابعاد فرهنگ سازمانی تلقی شده است و این به شرکت کمک می­ کند تا به مزایای رقابتی دست یابد و این نقش مهمی را در ایجاد و خلق دانش ایفا می­ کند. یادگیری­محوری به فعالیت خلاقانه و گسترده سازمان و استفاده از دانش اشاره دارد و با آن به افزایش رقابت می­توانند بپردازند. شرکت­هایی که به یادگیری­محوری می­پردازند بهتر به مدیریت دانش سازمانی مجهز هستند و این شرکت­هایی است که باید به فراگیری خود استمرار بخشند. سیکولار^[۲۳] و همکارانش(۱۹۹۷) بحث نمودند که یادگیری­محوری، یک مجموعه از ارزش­های سازمانی را باعث می­ شود که بر شکوفایی شرکت تاثیر می­ گذارد تا به خلق و استفاده از دانش بپردازند. شرکت­هایی که جهت­گیری مستحکمی در یادگیری دارند باید تشویق شوند یا حتی باید به کارکنانی نیاز داشته باشند که به طور ثابت به قوانین سازمانی پاسخ داده و عملکردهای سازمانی را هدایت نمایند. یادگیری­محوری شامل سه بعد تعهدمحوری، دیدگاه تبادلی و ذهن باز می­باشد و این یک شرکت را برای خلق محیط یادگیری و تشویق آن در سراسر شرکت تشویق می­نماید. شرکت به طور مداوم فرایند یادگیری سازمانی را ارتقاء می­دهد و این یعنی کسب اطلاعات، ارتباط میان اطلاعات و تفسیر تبادل شده. شرکت به طور مستمر دانش جدید را خلق کرده و از این دانش جدید درباره مشتری و رقبا استفاده می­ کند که دارای تاثیر بالقوه بر عملکرد شرکت می­باشد(کاتئورا و گراهام، ۲۰۰۰).
در بازارهای صادرات، مزایای رقابت پایدار به وسیله بازارمحوری و یادگیری­محوری می ­تواند حاصل آید و می ­تواند از طریق توانایی­ها و قابلیت ­های صادرکنندگان در ایجاد روابط باکیفیت با خریدار(مشتری خارجی) بدست آید. این جهت­گیری­ها به رفتار استنباطی مشتری مربوط می­ شود و به صادرکنندگان کمک می­ کند تا صلاحیت­های لازم را از دانش مربوط به بازارهای خارجی کسب کنند. این صلاحیت­ها می ­تواند در تحریک و ایجاد انگیزه در صادرکنندگان مفید باشد تا تلاش کنند که به شرکای خود بپیوندند و اهداف فردی و دو جانبه را به صورت موفق کسب کنند ولی این رفتارهای فرصت طلبانه را تشویق نمی­کند.
صادرکنندگان یادگیری­محوری و بازار محوری مایل به درک نیازها و خواسته­ های شرکای خود هستند و می-توانند نیازهای آنها را به طور موثر و اثربخش رفع نمایند. این صادرکنندگان برای مزایای روابط واردکننده و صادرکننده ارزش قائلند و در جستجوی نیازهای شرکای خود هستند و این به عنوان یک برتری در سازمان قلمداد می­ شود. به علاوه جهت­دهی این یادگیری­ها می توند به پیش ­بینی رفتار جهت­دهی بازار در سازمان کمک نماید. جزء اصلی در یادگیری­محوری، توانایی شرکت است که به صورت انطباقی در یادگیری خود را دخالت دهد. این شرکت را توانمند می­سازد تا به کسب و پردازش دانش بپردازند و از هوش بازار استفاده به عمل آورد و این شامل رفتارهایی است که می ­تواند جهت­گیری بازار را همراهی نماید(پرسون،۲۰۰۸ ).
۲-۲-۲-۶ کیفیت روابط
کیفیت روابط جنبه مهمی در حفظ و ارزیابی روابط خریدار- فروشنده به شمار می ­آید. این می ­تواند به عنوان ارزیابی کلی توان و قدرت یک رابطه قلمداد گردد و همچنین می ­تواند به جهاتی نیازها و انتظارات گروه­ ها را بر اساس سوابق و رویدادهای موفق و ناموفق رفع نماید. چندین اصول نظری درباره کیفیت روابط گزارش داده شده است مانند اعتماد، تعهد، رضایت و تمایل به سرمایه ­گذاری، تضاد و کشمکش، انتظار برای تداوم و استمرار و حداقل فرصت­طلبی اما اعتماد، تعهد، حداقل فرصت­طلبی و رضایت به عنوان ابعاد روابط و کیفیت روابط پذیرفته شده است زیرا آنها حمایت­های تجربی مستحکمی را دریافت می­دارند(کاتئورا و گراهام۲۰۰۰).
۲-۲-۲-۷ اعتماد
در اکثر مطالعات، اعتماد همواره یک عنصر تعیین­کننده روابط بلندمدت خریدار- فروشنده می­باشد. مفهوم اعتماد نوعی باور، احساس یا انتظار خریدار(فروشنده) می­باشد که ناشی از تخصیص، قابلیت اتکا و اهداف یا نیات فروشنده(خریدار) می­باشد. بر اساس این تعریف اعتماد دارای دو جزء متفاوت است:
- اعتبار یا صداقت: میزان باور خریدار به تخصص و توان فروشنده در جهت عملکردی کارا و اثربخش.
- خیرخواهی یا حسن نیت: میزان باور خریدار به نیات و انگیزه­ های فروشنده در جهت انتفاع بیشتر خریدار یعنی از دیدگاه خریدار چقدر امکان دارد با عوض شدن شرایط و حاکم شدن شرایط جدیدی که هیچ­گونه تعهدی نسبت به آن وجود ندارد فروشنده نیات و انگیزه­ های مثبتی در جهت منافع خریدار داشته باشد(میرابی و سرمد، ۱۳۸۲).
۲-۲-۲-۸ تعهد
تعهد بعد دیگر در کیفیت روابط به شمار می ­آید، این یک رابطه موفق و بازاریابی موفق را تحت شعاع دارد که اعضای کانال­های غیر وابسته را برای کار با یکدیگر تحت تاثیر قرار می­دهد تا بهتر در خدمت مشتری باشند و سطوح عملکردی را بهبود بخشند. تعهد به یک رابطه می ­تواند میل برای توسعه یک رابطه باثبات را افزایش دهد و این تمایل برای قربانی کردن مزایای کوتاه­مدت و حفظ ثبات در روابط درازمدت می­باشد. انواع اصلی تعهدات در این ادبیات یافت شده است مانند تعهدات مستمر، تعهدات رفتاری، تعهدات تاثیر­پذیر. تعهدات مستمر به ثبات یک رابطه اشاره دارد و به عنوان میل یک صادرکننده تعریف شده که تمایل به ادامه رابطه با مشتریان خارجی دارد و شرکای خود را نزدیکتر در دسترس دارد هر شرکتی به تداوم روابط تبادل با مشتری علاقمند است و این دارای یک نوع شکوفایی برای تداوم رابطه به شمار می ­آید(میرابی و سرمد، ۱۳۸۲).
تعهد رفتاری بازتاب­دهنده رفتار واقعی صادرکننده به سمت واردکننده است و این به عنوان حدودی تعریف شده که در آن صادرکننده، همکاری­های خاصرا با مشتری خارجی­اش فراهم می­ کند و آن هم در زمانی که به آنها نیاز دارد. تعهدات اثربخش به معنای آن است که صادرکنندگان، یکپارچگی بیشتری را درباره منافع و اهداف واردکننده نشان می­ دهند و می­توانند به صورت موازنه شده با واردکننده کار نمایند(میرابی و سرمد، ۱۳۸۲).
۲-۲-۲-۹ رضایت
بعد سوم کیفیت در روابط رضایت است. این می ­تواند به عنوان حد ارزیابی تاثیر کلی شرکاء در روابط اشاره داشته باشد. رضایت یکی از متغیرهای کلاسیک می­باشد که بویژه در مطالعات روانشناسی صنعتی بسیار مورد توجه بوده است. ما اکنون اهمیت خود را به عنوان یک متغیر مستقیم در بسط روابط خریدار- فروشنده از دست داده است.
میزان رضایت اعضا ماحصل ارزیابی همه جنبه­ های روابط یک شرکت توسط شرکت دیگر می­باشد یعنی حالت شناختی که نشان می­دهد آیا مزایای بدست آمده مطابق با انتظارات بوده است یا خیر. در مجموع رضایت تایید عمومی روابط توسط اعضا است(میرابی و سرمد، ۱۳۸۲).
۲-۲-۲-۱۰ حداقل فرصت­طلبی
بعد آخر در کیفیت روابط، حداقل فرصت­طلبی است. این یک واژه کلی است که به عنوان جستجوی منافع شخصی می­باشد البته با مکر و نیرنگ وابستگی خریدار به فروشنده اشاره به نیاز خریدار به حفظ روابط با فروشنده جهت دستیابی به اهداف مورد انتظارش دارد. این عنصرعموماَ از دیدگاه عدم­اطمینان مورد بحث قرار گرفته است. بی­شک در شرایط عدم­اطمینان انعقاد قراردادهای رسمی که همه پیامدهای محیطی را پیش ­بینی کند بسیار دشوار و پرهزینه است. در مطالعات گذشته فرض بر این بوده که در چنین شرایطی امکان وابستگی خریدار به فروشنده بیشتر است. رفتار فرصت­طلبی به گرفتن و اخذ عملکردهای غیرقابل انتظار اشاره دارد که می ­تواند نتایج منفی را برای شرکت به وجود آورد، می ­تواند در معامله یا رابطه دخالت کند. روابط تجاری موفق، کارایی را برای خریدار – فروشنده افزایش می­دهد علیرغم چنین مزایایی، مشخص شده که روابط تجاری مابین خریدار و فروشنده دارای درصد بالاتری از شکست می­باشد. از طریق اهداف متنوع درازمدت میان خریدار- فروشنده می­توان برای توضیح این شکست­ها استفاده نمود و دلیل اولیه برای شکست بسیاری از شرکاء، عدم توانایی برای کنترل فرصت­طلبی و یافتن آن توسط شرکاء همتای آن می­باشد. این بدان معناست که رفتار فرصت­طلبانه­ای، امکان دستیابی به اهداف مشترک را کاهش می­دهد. نتایج حاصل از رفتار فرصت طلبانه، شامل عدم موفقیت در تبادل شرکاء برای رفع نیازها و اجرای مقررات می­باشد و این گاهی پایان­دهنده یک رابطه می ­تواند تلقی شود. در ساختار بین ­المللی صادرکننده با واردکننده(مشتری خارجی) از مسافت دور کار می­ کند و فرهنگ و جغرافیای خاصی را دارند و به اعضای کانال بین ­المللی اجازه می­دهد به آسانی در رفتارهای فرصت­طلبانه دخالت کنند. بنابراین توسعه تبادل روابط در رضایت از آن همین نیاز به حداقل فرصت­طلبی دارد.
۲-۲-۲-۱۱ بازار صادرات
بین ­المللی شدن، فرآیندی گام به گام توسعه تجارت بین­الملل است که به موجب آن یک شرکت به طور افزایشی، درگیرعملیات تجاری بین ­المللی، از طریق محصولات خاص در بازارهای منتخب می­ شود. از نظر کاتلر و آرمسترانگ^[۲۴](۱۹۸۱) روش­های ورود به کشور خارجی شامل صادرات، سرمایه ­گذاری مشترک و سرمایه ­گذاری مستقیم است. ریسک صادرات برای ورود به بازارهای خارجی از همه کمتر بوده و فروش از طریق صادرات، کم­ترین تخصیص امکانات و کم­ترین تغییرات بر روی برنامه ­های داخلی شرکت را می­طلبد. از طرفی میزان ارزآوری صادرات بیش از روش­های دیگر است. تولیدکنندگان ابتدا محصولات تولیدی خود را در داخل کشور عرضه می­ کنند تا نیاز بازا ر داخلی تأمین شود و سپس با وجود رقابت داخلی و نیاز به فروش گسترده جهت افزایش سهم بازار به بازارهای بین ­المللی وارد می­شوند. صادرات به صورت ارتباط و کارکردن با بازارهای حرفه­ای و حرفه­ای­های بازار در آن سوی مرزها تعریف می­ شود. عملیات بازاریابی داخلی و بین ­المللی، به صورت فراگرد تعاملی و مبادل­های انجام می­ شود. این دیدگاه در طی دو دهه­ گذشته توجه زیادی از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. توسعه این دیدگاه به صورت نظریه درون سازمانی و نظریه جدید سازمانی شکل گرفت. در نظریه درون سازمانی روی الگوی پیچیده تعاملات بین بخش­های درون هر سازمان تأکید می­ شود و نظریه جدید سازمانی روی مبادلات و تعاملاتی که در بازار ضعیف هستند، تمرکز می­ کند و بدین ترتیب بین خریداران و فروشندگان در بازار عقود مذاکره بر پا می­ شود. بنابراین این دو نظریه توضیح می­ دهند چطور الگوی پیچیده تعاملات بین سازمانی نهادینه شده و تبدیل به یک الگوی انطباقی می­ شود که می ­تواند وابستگی­های متقابلی را تعریف کند(پرسون،۲۰۰۸ ).
۲-۲-۲-۱۲ بازارمحوری در عرصه بین ­المللی
بازارمحوری مفهوم جدیدی در حوزه­ بازاریابی مدرن است که از سه دهه گذشته توجه زیادی از پژوهشگران را به خود جلب کرده است. به طورکلی سه تعریف اصلی تاکنون برای بازارمحوری ارائه شده است: بازارمحوری، ایجاد اطلاعات حاصل از بازار در کل سازمان درباره نیازهای جاری و آینده مشتریان، توسعه و انتقال این اطلاعات در سراسر سازمان و پاسخ­گویی به آن در تمام سطوح سازمان است. بازارمحوری از سه جزء رفتاری شامل مشتری مداری، رقیب­گرایی و هماهنگی و تبادل اطلاعات بین واحدها تشکیل شده است که با دو نوع تصمیم ­گیری، تمرکز بر بلندمدت و سودآوری همراه است.
بازارمحوری شامل مجموعه ­ای از باورها و اعتقادات است که مشتریان را در مرکز توجه قرار می­دهد تا سودآوری بلندمدت شرکت را فراهم سازد. البته این به معنی توجه نداشتن به سایر ذی­نفعان مانند مالکان، مدیران و کارکنان نیست. در زمینه­ بازاریابی بین ­المللی برای بازارمحوری پژوهش­های متعددی انجام شده است.
راسلا و همکاران^[۲۵] در سال ۲۰۰۷، در زمینه­ بازارمحوری سه گروه را معرفی می­ کنند: گروه اول به شناسایی عوامل مؤثر بر بازارمحوری می­پردازند. گروه دوم شامل پژوهش­هایی است که تلاش می­ کنند تا روابط تأثیرگذار بین بازارمحوری و عملکرد بازرگانی را به دست آورند و گروه سوم بر مقیاس توسعه ساختار بازارمحور­ی تمرکز می­ کنند. با توجه به تعریف­های مختلفی که در زمینه ی بازارمحوری وجود دارد، در تحقیق­های بازرگانی بین­الملل تعریف کوهلی و جاورسکی^[۲۶](۱۹۹۰) بیشترین کاربرد را دارد که شامل سه فعالیت جمع­آوری اطلاعات، انتشار اطلاعات در بین بخش­های سازمان و پاسخ­گویی به اطلاعات است. در این پژوهش نیز برای بازارمحوری از تعریف کوهلی و جاورسکی( ۱۹۹۰ ) استفاده شده است.
۲-۲-۲-۱۳ بازارمحوری و جنبه­ های رفتاری روابط بازرگانی
برای انطباق سازمان با نیازها و ترجیحات مشتریان باید دانش بازاریابی ایجاد شده و در میان بخش­های وظیفه ­ای درون یک سازمان منتشر شود. پژوهشگران بیان می­ کنند، بازارمحوری به تعهد بیشتر و نگرش مثبت کارکنان به سازمان منجر می­ شود که یکی از دلایل آن به خاطر توزیع اطلاعاتی است که ارتباطات بین بخشی سازمان را تقویت می­ کند. مطالعات در زمینه­ جنبه­ های رفتاری روابط بین ­المللی خریدار و فروشنده نشان داده است که بیشتر ابعاد رفتاری مانند همکاری، تعارض، وابستگی و فاصله ارتباطی بر روابط بازرگانی بین­الملل تأثیر داشته است. راسلا و همکاران^[۲۷] در سال ۲۰۰۷ به پژوهش­های مختلفی اشاره می­ کنند که ابعاد متعددی را مورد بررسی قرار دادند. این ابعاد شامل قدرت/ وابستگی، همکاری/ رقابت و اعتماد/ فرصت­طلبی هستند که نشان می­ دهند بازارمحوری تولیدکننده تأثیر مثبتی روی تعهد توزیع­کننده دارد و بازارمحوری توزیع­کننده به طور معن­ادار و مثبتی روی اعتماد و تعهد تولیدکننده اثر می­ گذارد. با این وجود بیشتر پژوهش­های تجربی پیشین به جنبه­ های ابعاد رفتاری روابط تجاری کمتر توجه داشتند(بروثرز و دیگران^[۲۸]، ۲۰۰۲).
مطالعه­ حاضر صادرکنندگان بازارمحور را با جنبه­ های رفتاری مورد مطالعه شامل وابستگی، همکاری و فاصله­ی ارتباطی آزمون کرده است. مفهوم قدرت و وابستگی بر روی یک پیوستار در مقابل هم قرار می­گیرند. در محیط مدام در حال تغییر که اطلاعات یک منبع با ارزش برای شرکت­ها محسوب می­ شود؛ هرچه بخش دانش توسعه یابد قدرت اطلاعات نیز در آنجا بیشتر می­ شود. به طوری که صادرکنندگان بازار محورتر بیشتر تمایل دارند که قدرت اطلاعات را در دست بگیرند. پژوهش­ها نشان می دهد، وابستگی یک شرکت صادرکننده نسبت به طرف مقابل از لحاظ ایده­های فنی و الگوهای تحقیق و توسعه با توسعه بازارمحوری کاهش می­یابد. به عبارت دیگر با کاهش وابستگی قدرت چانه­زنی صادرکنندگان در کانال ارتباطی­شان با همکاران خارجی، بیشتر می­ شود. وقتی تولیدکنندگان بازارمحورتر هستند با توجه به افزایش درک خود نسبت به طرف مقابل و درجه وابستگی به آنها، موقعیت نسبتاً قوی را برای خود ایجاد می­ کنند. پژوهشگران تعاریف مختلفی در مورد همکاری ارائه داده­اند.
تعریف مشترک در مورد همکاری، فرآیندی است که افراد، گروها و سازمان­ها به شکل تعاملی در جهت کسب سود کنار یکدیگر قرار می­گیرند. همکاری به عنوان هنجارهای رفتاری در کشورهای مختلف به شکل متفاوتی تجلی پیدا کند و اغلب مسایل در هنگام مواجه با فرهنگ­های مختلف به وجود می ­آید. مشکلات در بعد داخلی ضعف مدیران نسبت به دانش مورد نظر و نداشتن آگاهی از شرایط صادرات و در بعد خارجی ضعف اطلاعات در مورد ویژگی­های بازار عرضه برای برقراری ارتباطات خارجی است. با ایجاد دانش بازارمحوری شامل جمع­آوری اطلاعات در مورد عرضه­کنندگان خارجی، خصوصیات محصول و سودی که حاصل می­ شود مشکلات داخلی کاهش می­یابد و در بعد خارجی، هرچه صادرکنندگان آگاه­تر باشند، با توجه به اینکه میزان انتقال اطلاعات تأثیر زیادی روی همکاری آنها با واردکنندگان خواهد داشت با همکاری بیشتر مشکلات مربوط به تعاملات آنها کاهش می­یابد.
دوری و نزدیکی روابط(فاصله ارتباطی) اختلاف بین الگوهای محلی و خارجی را در زمینه ­های فرهنگی، سبک­های مدیریت و عملیات بازرگانی نشان می­دهد. فاصله درجه­ ناآشنایی با روابط­ کاری مشتریان خارجی تعریف می­ شود. برای روابط صادرکننده و توزیع­کننده­ خارجی حداقل فاصله­ی ارتباطی در شکل­های مختلفی نمایان می­ شود. صادرکننده ممکن است به دنبال اطلاعاتی در رابطه با محیط بازار توزیع­کننده­ خارجی، عملیات بازرگانی و دیگر الزامات آنها مانند بسته­بندی محصول، برنامه ­های تحویل و روش­های حمل مناسب باشد یا اینکه بخواهد فرآیندها و فعالیت­های خود را به سمت الزامات توزیع­کننده­ خارجی از طریق همکاری­های بین بخشی سوق دهد. بنابراین، برای حداقل کردن فاصله­ی ارتباطی با بازارها و مشتریان برخی سازمان­ها بازارمحوری را یک اصل مدیریتی در نظر گرفته­اند. در واقع، بازارمحوری مقدار اطلاعات جمع­آوری شده مورد نیاز را افزایش و از طریق انتشار آن بین بخش­های وظیفه ­ای همکاری بین صادرکننده و توزیع­کننده­ خارجی را بیشتر و فاصله ارتباطی آنها را کمتر خواهد کرد. تعهد و سایر ویژگی­های مثبت روابط پیش­شرط­های نزدیکی روابط، کار مشترک و تسهیم اطلاعات است. با توجه به این امر برای خریدار و فروشنده انتظاراتی ایجاد می­ شود که جهت رسیدن به اهداف دو جانبه­ی خود با یکدیگر کار کنند(بروثرز و دیگران، ۲۰۰۲).
محیط صادرات
عملکرد صادرات
بازارمحوری صادرات
هماهنگی
وابستگی
تجربه صادراتی
۲-۱ مدل بازارمحوری صادرات(کادوگان و همکاران^[۲۹]، ۲۰۰۲)
عملکرد صادرات
رضایت صادرات
رشد فروش صادرات

GtH-। مسئول رشد گناد و تشکیل گامت و GtH-॥ در آزادسازی آن­ نقش دارد. به­ طور کلی، تستوسترون اصلی­ترین آندروژن و E₂ اصلی­ترین استروژن تولید شده در تمام مهره­داران است. اما بسیاری از ماهیان استخوانی نر، ۱۱-کتوتستوسترون نیز تولید می­ کنند و این ترکیب، آندروژن اصلی درگردش در جنس نر بسیاری از گونه­ ها است. ماهیان استخوانی ماده نیز تستوسترون تولید می­ کنند و حتی سطح درگردش این ترکیب می ­تواند به اندازه­ ­E₂ نیز باشد [۴۴].
استروئیدهای جنسی را می توان به دو دسته اصلی تقسیم نمود؛ ترکیبات شبه­آندروژنی و ترکیبات شبه­استروژنی. در این بخش چگونگی فرایند اثربخشی این ترکیبات و اثرات مخرب آن­ها بیان می­ شود.
۲-۱-۱- ترکیبات شبه آندروژنی
آندروژن­ها گروهی از هورمون­ها یا ترکیبات هستند که عمدتا رشد و توسعه سیستم تولیدمثلی نر را تحت تاثیر قرار می­ دهند. در حالی­که ضد آندروژن­ها، داروها یا ترکیباتی هستند که فعالیت هورمون آندروژن را متوقف میکنند. هورمون آندروژن اصلی در ماهیان ۱۱-کتوتستوسترون است که قسمت عمده آن توسط بیضه­ها تولید می­ شود. از جمله نقش آندوژن­ها در بدن، تنظیم GnRH، اسپرماتوژنزیز، ایجاد رفتارهای طبیعی جنس نر، عملکرد طبیعی ضمایم و غدد جنسی و سایر اثرات غیر تولیدمثلی از قبیل عملکرد سیستم ایمنی، متابولیسم استخوان و توسعه ماهیچه است. ترکیبات شیمیایی شبه آندروژنی، از طریق اتصال به گیرنده­های آندروژنی از آندروژن­های طبیعی تقلید می کنند و مسیرهای سیگنال دهنده سلولی را تحت تاثیر قرار می­ دهند [۳۹].
اثرات کوتاه مدت حضور آندروژن­ها یا ضد­آندروژن­ها بر ماهیان هنوز به طور کامل شناخته نشده است. هرچند نمونه­هایی از اثرات این ترکیبات شامل نرسازی کپورماهیان دندان­دار (Cyprinodontidae) ماده در رودخانه­هایی که پساب کارخانه­های تولید چوب و کاغذ را دریافت می­ کنند، است. این ویژگی­های نرینه شامل ایجاد باله مخرجی (گنوپودیوم) تغییر یافته در ماهیان باردار، رفتارهای جفت­گیری شبیه به جنس نر، ایجاد ماهیان هرمافرودیت (وجود همزمان اووسیت­های زرده­دار و کیست­های اسپرماتید و اسپرماتوزوا) است. در تحقیق دیگری که بر روی جنین مارماهی زنده­زا (Zoarces viviparus) در معرض پساب حاصل از کارخانه تولید خمیر چوب انجام گرفت، مشاهده شد که نسبت جنسی به نفع جنس نر تغییر کرده است [۶۳، ۶۴].
در حال حاضر روش­های موجود برای تشخیص اثرات EDC­ها به ویژه برای آندروژن­ها ناکافی، محدود و اکثر تحقیقات انجام شده مربوط به اثرات استروژن­ها بر تولیدمثل است.

۲-۱-۲- ترکیبات شبه استروژنی
استروژن نام گروهی از هورمون‌های جنسی مربوط به جنس ماده است که در رشد و توسعه ویژگی­های جنسی و روند تولید مثل در این جنس نقش اساسی دارد. شکل ۲-۳ برخی از مهم­ترین مسیرهای تاثیر ترکیبات شبه استروژنی بر سیستم درون­ریز را نشان می­دهد. بررسی ادرار زنان نشان می دهد که هر زن می ­تواند روزانه حدود ۷ میکروگرم E₁، ۴/۲ میکروگرم E₂ و ۶/۴ میکروگرم استریول (E₃)^[32] دفع کند. از سوی دیگر، کاربرد زیاد قرص­های جلوگیری از بارداری که حاوی ترکیبات استروژنی هستند نیز مقادیر زیادی از این ترکیبات را وارد سیستم فاضلاب می­ کند. بنابراین به نظر می­رسد که کارخانه­های تصفیه فاضلاب یکی از منابع اصلی این نوع آلاینده­ها هستند چرا که این ترکیبات توسط فرایندهای مرسوم تصفیه جدا یا تجزیه نمی­ شود [۵۱]. توانایی این هورمون­های استروژنی ۱۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر از ترکیبات شبه هورمونی است [۳۹]. پساب ناشی از فعالیت­های کشاورزی و دامپروری نیز از منابع بالقوه ایجاد ترکیبات شبه استروژنی هستند. جدول ۲-۱ برخی از این ترکیبات به همراه کاربرد و تعدادی از اثرات احتمالی آن­ها را نشان می­دهد.
مطالعات انجام شده نشان داده­اند که عوارض حاد ناشی از حضور ترکیبات شبه­استروژنی شامل ایجاد جنسیت بینابینی، کاهش تحرک اسپرم، کاهش جمعیت ماهیان، کاهش اندازه­ گناد و انحراف نسبت جنسی به نفع ماده است. درحالی­که ازجمله عوارض حضور کوتاه­مدت این ترکیبات می­توان به تولید ویتلوژنین در جنس نر و یا تغییر الگوی تولید آن در جنس ماده اشاره کرد [۵۴].
به­ طور کلی اختلال در تولیدمثل طبیعی ماهی توسط استروژن­ها در مراحل لاروی و جنینی از طریق سنتز تعداد غیر طبیعی گیرنده استروژنی و در مراحل بالاتر چرخه زندگی از طریق تحریک گیرنده­های استروژنی در ماهیان ماده بالغ یا نابالغ در زمان­های نامناسب و یا ماهیان نر بالغ یا نابالغ ایجاد می­ شود [۳۹].
۲-۱-۳- اثرات زیستی ترکیبات مخرب سیستم درون­ریز (ترکیبات شبه استروژنی)
آنالیز شیمیایی آب و رسوبات به علت گران بودن و طیف گسترده­ی EDC­ها، روش کارآمدی برای شناسایی این ترکیبات نیستند. بنابراین استفاده از ویژگی­های فیزیولوژیکی گونه­ ها نه تنها می ­تواند نمایانگر اختلال در سیستم درون­ریز و سلامت تولیدمثلی ماهی باشد، بلکه می ­تواند تصویر روشنی از اثرات این ترکیبات در سطح موجود زنده فراهم آورد. شاخص­ های زیستی در مطالعات صحرایی ابزارهای نیرومندی در ردیابی اثرات یک ماده یا ترکیبی از مواد هستند [۴۹]. شاخص­ های زیستی این­چنین تعریف شده ­اند: “تغییر در پاسخ بیولوژیکی (اعم از پاسخ­های مولکولی، سلولی و فیزیولوژیک) که می­توانند در ارتباط با حضور یا اثرات سمی ترکیات شیمیایی در محیط زیست باشند” [۷۸].
الف- ویتلوژنین و سایر پروتئین­های تولیدمثلی مخصوص جنس ماده
در بدن ماهیان، هیپوتالاموس که به محرک­های محیطی حساس است و از این طریق به همزمانی چرخه تولیدمثلی در فصل مناسب کمک می­ کند، با هورمون­های تولیدی خود هیپوفیز را تحت تاثیر قرار می­دهد و موجب ترشح هورمون­های گنادوتروپین از آن می­گردد (شکل ۲-۴). این هورمون­ها بر تخمدان اثر می­ کند و سبب تولید E₂ از آن می­شوند. این هورمون به گیرنده­های خود در کبد متصل و سبب سنتز پروتئین­های مهم تولید مثلی از قبیل ویتلوژنین و پروتئین زونارادیاتا (Zrp)^[33] موجود در پوسته تخم می شود (شکل۲-۳).
ویتلوژنین یک فسفولیپوگلیکوپروتئین مخصوص جنس ماده است که توسط کبد ماهی ماده در پاسخ به استروژن­های داخلی در چرخش، در مرحله زرده سازی سنتز می­ شود .این ماده ترکیب اصلی تشکیل دهنده زرده تخم است که پس از تولید در کبد، توسط جریان خون به تخمدان منتفل می­ شود و در آن­جا نهایتا به عنوان ماده مغذی لازم برای رشد جنین، جذب اووسیت­ها می­گردد [۳۹].
شکل ۲-۳) مسیرهای اصلی عملکرد ترکیبات شبه­استروژنی موجود در محیط [۲۶]:
هورمون­های استروئیدی از قبیل E₂، تستوسترون و پروژسترون در سلول­های گنادی سنتز می­شوند. بازدارنده­­ی آنزیم­ های CYP450 از جمله داروها و آفت­کش­ها در این­ قسمت عمل می­ کنند.
هورمون­ها از گنادها به جریان خون ترشح می­شوند و از طریق انتشار یا به صورت متصل به SHBG در دسترس سلول­ها قرار می­گیرند. ترکیبات سمی می­توانند میزان در دسترسی هورمون­ها را با تغییر میزان SHBG تغییر دهند.
هورمون استروئیدی به درون سلول انتشار می­یابد.
هورمون به داخل محوطه­ی پیش­هسته­ای جایی که گیرنده­های آزاد ® وجود دارد، انتشار می­یابد.
هورمون یا مقلد آن به گیرنده متصل می­ شود. تحقیقات نشان داده است که بسیاری از ترکیبات شیمیایی مصنوعی به گیرنده­های استروژنی یا آندروژنی متصل می­شوند.
گیرنده ® اکنون به لیگاند طبیعی یا مصنوعی متصل می­ شود، متحمل تغییراتی در ساختار می­گردد و در نهایت همودایمر تشکیل می­دهد.
همودایمرها با تجمع فاکتورهای رونویسی (tf)^[34]، یک گروه رونویسی تشکیل می­ دهند که به توالی­های خاصی در DNA ژن­های وابسته به هورمون که به عنوان عناصر پاسخ به هورمون (HRE)^[35] شناخته می­شوند، متصل می­­شوند.
mRNA به خارج از هسته و به درون سیتوپلاسم انتقال می­یابد.
پروتئین­ها به کمک اسید­های آمینه­ (aa) متصل به tRNA خاص (فلش­های پررنگ) و ریبوزوم­ها و از روی mRNA الگو، سنتز می­شوند.
پروتئین که محصول اصلی سیستم درون­ریز است می ­تواند به شکل آنزیم، هورمون پروتئینی یا فاکتور رشد و یا جزء ساختاری سلول باشد. مثالی از یک شاخص وابسته به هورمون، ویتلوژنین است.
در برخی موارد اثر ترکیبات سمی مخرب سیستم درون­ریز از طریق تغییر عملکرد کبد اعمال می­ شود.
به­ طور طبیعی، ویتلوژنین تنها در پلاسمای ماهی ماده وجود دارد اما ماهیان نر نیز دارای ژن کدکننده این ترکیب هستند. بنابراین وقتی در معرض استروژن­های خارجی قرار می­گیرند، این ژن به راحتی القاء می­ شود. از جمله مناسب­ترین روش­های آزمایشگاهی برای سنجش حضور و اثرات استروژن­ها در محیط، سنجش تولید ویتلوژنین توسط هپاتوسیت­های کبد ماهی است. از روش­های اندازه ­گیری این ترکیب، آنالیز نمونه­های پلاسما با آزمون­های ایمنولوژیک از قبیل الایزا^[۳۶] و یا وسترن بلات با آنتی­بادی­های خاص است. از آنجایی­که ویتلوژنین یک پروتئین گلیکولیپیدی بزرگ و در برخی گونه­ ها شکننده و ناپایدتر است، احتمال دارد در زمان استفاده از آزمون­های ایمنولوژیک تخریب شود و مشکلاتی را به وجود آورد. بنابراین اندازه ­گیری بیان ژن کدکننده آن با استفاده ازReal-time PCR به دلیل دقت بسیار بالا، اخیرا بیش­تر مورد توجه قرار گرفته است [۱۰۱]. به دلیل سرعت بالای القاء VTG mRNA، این روش می ­تواند در پایش کوتاه­مدت اکوسیستم به­کاررود.
شکل۲-۴). مکانیسم اثر هورمون استرادیول در تولید VTG و Zrp در ماهیان. در پاسخ به محرک­های نوری (hv)، GTH-। از هیپوفیز ترشح و توسط جریان خون به تخمدان­ منتقل می­ شود. در این بافت E₂ سنتز و توسط جریان خون به کبد می­رود و سبب تولیدVTG و Zrp در این بافت می­گردد. این دو ترکیب نهایتا در اووسیت­های در حال تشکیل، تجمع می­یابند [۳۹].
ب- مطالعات فیزیولوژیک و رفتاری
از دیگر شاخص­ های زیستی مورد استفاده در تعیین اثرات EDCها، مطالعات فیزیولوژیک و رفتاری ماهیان است. مطالعه­ همزمان میزان ویتلوژنین و بافت­شناسی گناد، درک گسترده­ای از سم­شناسی تولیدمثلی^[۳۷] به همراه دارد [۴۹]. در ماهیان نر، اثر مستقیم سنتز ویتلوژنین در شامل ایجاد جنسیت بینابینی در گناد، کاهش کلسیم در فلس و اسکلت، هایپرتروفی کبد، آسیب به کلیه، هدررفت شدید انرژی، تاخیر در ایجاد بیضه یا ایجاد بیضه غیر­طبیعی و در نتیجه کاهش شایستگی تولیدمثلی است [۳۹]. به علاوه تولید این ترکیبات در جنس نر سبب اختلال در دینامیک و عملکرد طبیعی خون می­گردد [۸۹]. از سوی دیگر ممکن است ویژگی­های ثانویه جنسی و علائم بدنی نیز به درستی تکامل نیابند و این مساله منجر به عدم بروز رفتارهای جنسی یا بروز رفتارهای غیرطبیعی گردد. در لارو ماهیان نر، حضور هورمون­های استروژنی در طی دوره حساسی از توسعه گنادی می تواند سبب ماده­سازی کامل فنوتیپ شود. این موضوع سبب ایجاد ماده­های ظاهراً طبیعی می­گردد در حالی که این ماهیان از نظر ژنتیکی نر هستند. در ماهیان ماده، اثرات استروژن­های خارجی از اهمیت کمتری برخوردار است و می ­تواند سبب رسیدگی و توسعه زود هنگام و خارج از فصل تخمدان شود. سنتز خارج از برنامه Zrp در ماهیان ماده سبب ایجاد پوسته غیر طبیعی در تخمک، کاهش کیفیت تخم و در نتیجه کاهش بقا می­گردد [۳۹].
ج- شاخص­ های وضعیت
شاخص­ های اورگانوسوماتیک (نسبت وزن اندام/ وزن بدن) به ویژه GSI اطلاعات دقیقی از اندام موردنظر فراهم می­ کند. آلاینده­ها می­توانند تغییرات سریع و شدیدی را در این شاخص ­ها به ­وجود آورند. این تغییرات بسته به فصل و چرخه­ زندگی متفاوت هستند [۵۶، ۵۷].
۲-۲- مرور منابع
۲-۲-۱- فراسنجه­های خونی
ویژگی­های خون­شناسی ماهیان یکی از مهم­ترین عوامل منعکس­کننده ارتباط خصوصیات اکوسیستم آبی و سلامت آن­ها است. فراسنجه­های خونی در ماهیان تحت تأثیر عوامل فیزیولوژیک مانند جنسیت، مرحله تولیدمثل، سن، اندازه و وضعیت سلامت آن­ها تغییر می­ کند و بنابراین شاخص مناسبی از وضعیت سلامت گونه­ های مختلف محسوب می­ شود. این فراسنجه­ها تحت تأثیر عوامل خارجی نظیر فصل، دمای آب، غذا، تنش­های محیطی، انواع آلودگی و انواع بیماری­ها نیز دچار تغییر می­شوند [۱۰۵]. مطالعات اندکی در رابطه با اثرات EDCها بر فاکتورهای خون­شناسی ماهیان انجام گرفته و بیش­تر اطلاعات در رابطه با سایر مهره­داران است.
مطالعه کلارک^[۳۸] (۱۹۸۴) بر روی پستانداران نشان داد که تعادل بین هورمون­های جنسی نر و ماده بر میزان حساسیت سیستم ایمنی موثر است. به­ طور کلی هورمون جنسی نر (تستوسترون) محرک سیستم ایمنی و E₂ و ترکیبات مصنوعی استروژنی غیر استرادیولی از قبیل دی­اتیل­استیل­بسترول بازدارنده­های قوی سیستم ایمنی هستند. در طول بارداری تغییرات قابل توجهی در اندام­های لنفاوی مشاهده می­ شود، سطح E₂ در سرم افزایش می­یابد، تعداد لنفوسیت­ها به طور غیرطبیعی کم و ایمنی سلولی متوقف می­ شود [۲۲].
مطالعه انجام شده توسط گلوب^[۳۹] و همکاران (۲۰۰۴) در مورد تاثیر دی­اتیل­استیل­بسترول و متوکسی­کلر بر فاکتورهای خونی میمون رزوس (Macaca mulatta) نشان داد که تیمار میمون­ها با ۵/۰ میلی­گرم دی­اتیل­استیل­بسترول/ کیلوگرم/ روز سبب کاهش معنی­دار گلبول­های سفید به ویژه لنفوسیت­ها، هموگلوبین و هماتوکریت نسبت به گروه شاهد می­ شود. درحالی­که تیمار آن­ها با ۵۰ میلی­گرم متوکسی­کلر/ کیلوگرم/ روز تاثیری بر فراسنجه­های مذکور نداشت [۴۰].
ون­ دن استین^[۴۰] و همکاران (۲۰۱۰) مشاهده کردند که در معرض گذاری سار اروپایی (Sturnus vulgaris) با گروهی از اترهای بی­فنیلی پلی برومینه (PBDE)^[41] به مدت ۶ ماه به میزان ۱۴۰ میکروگرم/کیلوگرم وزن بدن اثر معنی­داری بر فراسنجه­های خونی این پرنده از قبیل میزان گلبول­های قرمز، غلظت هموگلوبین و هماتوکریت ندارد [۱۰۵].
آریکن و پلامپ^[۴۲] (۱۹۹۰) نشان دادند که در معرض قرارگیری گربه­کاهی کانالی (Ictalurus punctatus) با حشره­کش اورگانوفسفاته مالاتیون^[۴۳] منجر به افزایش اریتروسیت­ها، هموگلوبین و میانگین هموگلوبین ذره­ای (MCH) ^[۴۴] و کاهش لوکوسیت­ها می­ شود [۱۱].
آدیمو^[۴۵] (۲۰۰۷) اثرات سرب (یکی از فلزات مخرب سیستم درون­ریز) را بر فاکتورهای خون­شناسی نوعی گربه­ماهی با نام علمی Clarias gariepinus بررسی کرد. در این مطالعه، کاهش اریتروسیت­ها و میزان هموگلوبین و در نتیجه کم­خونی وکاهش لوکوسیت­ها و بنابراین تضعیف سیستم ایمنی مشاهده شد. در این مطالعه هر سه شاخص حجم متوسط گویچه قرمز (MCV)^[46]، میانگین غلظت هموگلوبین ذره­ای (MCHC)^[47] و MCH در گروه تیمار نسبت به گروه شاهد افزایش یافت [۷].
در مطالعه­ ای که توسط برنتسن^[۴۸] و همکاران (۲۰۱۰) بر روی پست اسمولت آزادماهی اطلس (Salmo salar) تغذیه شده با اندوسولفان^[۴۹] انجام شد، هیچ­گونه تغییری در ویژگی­های خون­شناسی از قبیل میزان اریتروسیت و هموگلوبین مشاهده نشد [۱۶].
همان­طور که در مثال­های مذکور مشاهده می­ شود، اثرات ترکیبات مخرب سیستم درون­ریز بر فراسنجه­های خونی بسیار متفاوت و حتی گاهی متناقض است و به عواملی همچون گونه مورد بررسی، نوع ماده شیمیایی یا ترکیب و مقدار آن­ها بستگی دارد.
۲-۲-۲- بافت­شناسی گناد، GSI و نسبت جنسی
اولین شواهد مبنی بر توسعه غیرطبیعی گناد در ماهی مقارن با کشف القاء ویتلوژنین در آن­ها بود. بیش­تر اطلاعات در این مورد، مطالعاتی است که بر روی ماهیان در معرض پساب کارخانه­های تصفیه­ی فاضلاب در انگلستان، انجام گرفته است. این ماهیان مسلما تحت تاثیر آلاینده­هایی با فعالیت استرونی قرار گرفته­اند [۲۶].
هریس^[۵۰] و همکاران (۱۹۹۷) به شواهدی مبنی بر ممانعت از رشد بیضه­ها در ماهیان بالغ قزل­آلای­رنگین­کمان (Oncorhynchus mykiss) در رودخانه­ا­ی در انگلستان که شدیدا توسط ترکیبات استروژنی به­ ویژه آلکیل­فنول­ها^[۵۱] آلوده است، دست یافتند [۴۲].
گیمنو^[۵۲] و همکاران (۱۹۹۷) زمانی­که یک جمعیت نر از کپورمعمولی (Cyprinus carpio) را در دروه­ی جنینی-لاروی به مدت سه روز در معرض پنتیل­فنول قرار دادند، هیچ اثری بر تمایز جنسی یا تکثیر سلول­های پیش­ساز جنسی^[۵۳] مشاهده نشد اما زمانی که این در معرض­گذاری طولانی­تر و از قبل از تمایز جنسی (۲۴-۵۱ روز پس از تفریخ) صورت گرفت، موجب تشکیل مجرای تخم­بر و کاهش تعداد سلول­های پیش­ساز جنسی گردید [۳۶].

فصل سوم
روش­شناسی پژوهش
۳-۱ مقدمه
هدف پژوهش بررسی تاثیر تکانه­های پولی و مالی بر متغیرهای کلان اقتصادی است. با توجه به عدم اتفاق مکاتب اقتصادی در مورد تاثیرگذاری سیاست­های پولی بر بخش حقیقی اقتصاد، تاثیر تکانه­های پولی، مالی، بهره­وری، مخارج دولت و نرخ ارز بر متغیرهای بخش حقیقی اقتصاد مانند سرمایه ­گذاری، مصرف، تورم، تولید، کسری بودجه، نقدینگی و صادرات غیر نفتی بررسی می­شوند. برای این­منظور از روش­شناسی الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا استفاده می­ شود. الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا، شاخه‌ای از نظریه تعادل عمومی کاربردی­اند که در سال‌های اخیر در رشد و توسعه حوزه‌ کلان اقتصادی نقش برجسته­ای داشته اند. این الگوها تلاش دارند ارتباط بین تحولات اقتصاد کلان نظیر رشد اقتصادی، مصرف، سرمایه‌گذاری، ادوار تجاری و همچنین تاثیر سیاست‌های مختلف اقتصادی مانند سیاست­های پولی و مالی را بر متغیرهای اقتصاد کلان نشان دهند. نکته مهم در الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا ورود پایه­ های اقتصاد خرد در شکل­ گیری روابط و معادلات اقتصاد کلان است. ویژگی­هایی مانند پویایی متغیرهای اقتصادی، نااطمینانی و انتظارات در چارچوب معادلات الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا در نظر گرفته می­شوند. به­همین علت، الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا بستر مناسبی برای ارزیابی و سنجش اثرات سیاست‌های اقتصادی بر انتخاب کارگزاران اقتصادی فرآهم می­ کنند. این ویژگی­ها باعث شده­است تا این الگوها در سال­های اخیر بیشتر مورد توجه اقتصاددانان قرار گیرند. از سوی دیگر، نقش الگوهای تعادل عمومی تصادفی پویا در پیش ­بینی آثار سیاست­های اقتصادی و کاربرد آن­ها در حالت نبود اطلاعات و داده ­های کافی برای متغیرهای اقتصادی، استفاده از این الگوها را بسط و گسترش داده­اند. بر این اساس، فصل حاضر به­تبیین الگوی پژوهش و معرفی داده ­های مورد استفاده می ­پردازد. با توجه به نقش دولت در اقتصاد ایران، برای طراحی الگو از آموزه کینزی جدید بهره برده می­ شود.

۳-۲ طراحی الگوی پژوهش
برای طراحی مناسب الگوی تعادل عمومی تصادفی پویا باید علاوه بر توجه به مسایلی مانند ترجیحات، تکنولوژی و انتظارات به ویژگی­های اقتصاد نیز توجه کرد. در نظرگرفتن ویژگی­ها و خصوصیات ساختاری اقتصاد توانایی الگو را در تبیین واقعیات تجربی افزایش می­ دهند. چسبندگی­های اسمی و حقیقی، عدم استقلال بانک مرکزی از دولت، نقش نفت در اقتصاد کشور، کسری بودجه دولت و تکانه ارزی از اهم این ویژگی­ها محسوب می­شوند. براین اساس تلاش می­ شود با توجه به چارچوب الگوی معرفی شده در فصل اول، الگویی متناسب با ساختار اقتصاد ایران طراحی شود.
۳-۲-۱ تصریح الگو
الگوی پژوهش شامل هفت بخش است که در جدول (۳-۱) معرفی می­شوند.
جدول (۳-۱) معرفی بخش­های مختلف الگو

منبع: روش پژوهش
در ادامه، به­تفصیل روابط بین متغیرها و معادلات به­کار رفته معرفی می­شوند.
۳-۲-۱-۱ خانوار
خانوارها تامین کننده­ نیروی کار هستند. در هر دوره خانوارها عوامل تولید مانند کار و سرمایه را به بنگاه­های تولید کننده کالاهای واسطه عرضه کرده و از این طریق عایدی بدست آورده، به­دولت مالیات می­ دهند. سپس، خانوارها بخشی از منابع خود را صرف خرید کالاهای نهایی کرده و به مصرف می­رسانند. آنچه در پایان دوره برای خانوار باقی می­ماند سرمایه ­گذاری می­ شود. در رابطه با خانوارها فروض زیر را اعمال می­کنیم. یک) عمر خانوارها نامحدود است. دو) خانوارها با توجه به قید محدودیت بودجه میان دوره­ای که با آن مواجهند مطلوبیت ناشی از مصرف و فراغت خود را بیشینه می­ کنند. سه) تعداد زیادی بنگاه وجود دارند که به تکنولوژی یکسانی دسترسی دارند. این بنگاه­ها در معرض انتقالات تصادفی برون­زا هستند. منظور از انتقالات تصادفی برون­زا، تغییرات ناشی از تکانه­های تصادفی و پیش ­بینی نشده برون­زا است که متفاوت از تغییرات فنی و تکنیکی است. هر چند انباشت درون­زای سرمایه به­عنوان یک مؤلفه اصلی نظریه ادوار تجاری حقیقی در نسخه­های متعارف الگوی کینزی­های جدید حضور ندارد، اما به سادگی می­توان آن را در این الگوها جای داد (اسمتز و وترز^[۴۰]، ۲۰۰۳). همچنین با توجه به نظریه­ ادوار تجاری حقیقی، یک وضعیت تعادلی، فرایند تصادفی برای تمام متغیرهای درون­زای اقتصاد است که با تصمیمات بهینه میان دوره­ای خانوارها و بنگاه­ها - با توجه به اهداف و محدودیت­هایی موجود - با تسویه تمامی بازارها ناسازگار نباشد. از تقسیم تعداد خانوارها بر متوسط بعد اقتصاد، فرد نوعی مشخص می­ شود. بر این اساس، فرض می­ شود L نیروی کار همگن در اقتصاد وجود دارند. خانوارها از مصرف و نگهداری مانده حقیقی پول مطلوبیت و از کار کردن مطلوبیت منفی بدست می­آورند. یعنی، برای معرفی تابع مطلوبیت خانوارها، از تابع MIU^[41] استفاده می­ شود.

-اعتقاد به این که لازمه ی احساس ارزشمندی، وجود بیشترین لیاقت ، شایستگی ، کمال و فعالیت شدید است .
این کار عملاً امکان پذیر نیست و تلاش و وسو اس در راه کسب آن ، فرد را به اضطراب ، نگرانی و بیماری های روانی مبتلا می سازد و در زندگی نیز احساس حقارت و ناتوانی به او دست می دهد؛ به این ترتیب، زندگی فرد همواره با شکست و ناکامی همراه خواهد بود اما فرد منطقی سعی میکند که بهترین کارها را به خاطر خودش انجام دهد ، نه برای دیگران .

-اعتقاد فرد به این که کسانی که خطا و اشتباه میکنند ، باید به شدت تنبیه و سرزنش شوند .
این فکر ، غیر منطقی و غیر عقلانی ست زیرا تمامی انسانها دچار خطا و اشتباه می شوند . فرد منطقی و عقلانی ، هرگز خود و دیگران را سرزنش نمی کند . اگر دیگران هم او را سرزنش کنند ، در بهبود رفتار و اعمالش می کوشد . هم چنین اگر دیگران ، کار خطا و نا درستی انجام دهند ، سعی در درک علل آن کار دارد و اگر بتواند ، آنان را از ادامه ی کارهای نا درست ، باز می دارد .
- اعتقاد فرد به این که اگر وقایع و حوادث آن طور نباشد که او می خواهد ، نهایت ناراحتی ، گرفتاری و بیچارگی به بار می آید و این مسأله برای او فاجعه آمیز خواهد بود .
چنین طرز تفکری ، اشتباه و بیهوده است زیرا ناکام شدن ، یک احساس طبیعی ست اما اندوه و نگرانی بسیار شدید و طولانی مدت ، یک موضوع غیر عقلانی و غیر منطقیست . فرد منطقی ، از بزرگ کردن موقعیت نا مطبوع و ناخوشایند ، امتناع میورزد و در جهت بهبود و عادی نمودن آن اقدام می کند . البته ممکن است که موقعیتهای نا مطبوع مختل کننده ، اضطراب آور و مشکل ساز باشند اما به آن اندازه هم که فرد تصورش را در ذهن دارد ، وحشتناک و فاجعه آمیز نیستند ، مگر این که خود او ، آن را این گونه تعبیر و تفسیر کند .
- اعتقاد فرد به این که بدبختی و نا خشنودی او به وسیله ی عوامل بیرونی به وجود آمده و انسان ، توانایی کنترل غم و اندوه و اختلال های روانی و عاطفی خود را ندارد و یا این که توانایی اش در این زمینه ، بسیار کم است .
اگر فردی بپذیرد که اختلالات و مشکلات عاطفی ، نتیجه ی احساسات ، ارزش یابی ها تلقین فرد به خودش است ، در این صورت کنترل و تغییر آن ها ، ساده و به راحتی امکان پذیر خواهد بود .
- اعتقاد فرد به این که چیزهایی خطرناک و ترس آور ، موجب نهایت نگرانی می شوند و فرد همواره باید تلاش کند تا امکان به وقوع پیوستن آن ها را به تأخیر بیندازد.
این یک اندیشه و تصور غیر منطقی و غیر عقلانیست . فرد منطقی میداند که خطرهای بالقوه ، به آن اندازهای که انسان از آنها می ترسد ، وحشتناک نیستند و اضطراب و ناراحتی ، نه تنها از وقوع آن ها جلوگیری نخواهد کرد ، بلکه موجب افزایش آن ها نیز خواهد شد . از این رو ، فرد منطقی و عقلانی ، به انجام کارهایی خواهد پرداخت که امکان وقوع خطرهای بالقوه را به حداقل برساند .
-اعتقاد فرد به این که اجتناب و دوری از بعضی مشکلات زندگی و مسؤولیت های شخصی ، برای او آسان تر از مواجه شدن با آن هاست .
این نوع تفکر و اعتقاد فرد ، غیر منطقی و غیر عقلانی ست زیرا دوری و اجتناب از یک کار ، سخت تر و دردناکتر از انجام آن است و علاوه بر مشکلات و نا رضایتی های بعدی ، موجب کاهش اعتماد به خود نیز میشود . فرد منطقی و عقلانی ، آن چه را که باید در زندگی و کارهای روزانه ی خود انجام دهد ، بدون شکوه و شکایت زیاد به انجام می رساند و در عین حال، از انجام کارهای دردناک و غیر لازم ، دوری میجوید . او هم چنین پی می برد که زندگی، آکنده از شکستها و موفقیت هاست ؛ بنابراین سعی می کند با مشکلات و ناکامیها مبارزه کند و موانع را از پیش روی خود بر دارد . هم چنین فرد منطقی ، ضمن احساس مسؤولیت در زندگی ، از حل مشکلات خود نیز لذت می برد .
- اعتقاد فرد به این که باید متکی به دیگران باشد و بر انسان قوی تری تکیه کند .
با وجود آن که هر فردی تا حدودی به دیگران متکیست اما دلیلی برای افزایش وابستگی وجود ندارد زیرا وابستگی شدید ، به فقدان یا کاهش استقلال فردی و اعتماد به نفس می انجامد . فرد منطقی و عقلانی برای کسب استقلال و مسؤولیت برای خویشتن تلاش می کند اما هیچ وقت هم از دریافت کمک های لازم دیگران امتناع نمی ورزد . هم چنین به هنگام لزوم ، خطر میکند و اگر هم شکست خورد ، آن را تجربه ای برای پیشرفت خود می داند .
- اعتقاد فرد به این که تجارب و وقایع گذشته و تاریخچه زندگی ، تعیین کنندهی مطلق رفتار کنونی او هستند و اثرات اتفاقات گذشته را به هیچ وجه نمیتوان نا دیده انگاشت .
این عقیده هم غیر منطقی و غیر عقلانیست . فرد منطقی و عقلانی در عین حال که گذشته را مهم میشمارد ، میتواند با بررسی اثرات رفتار و تجزیه و تحلیل عقاید باورهای اشتباه و نگران کنندهی گذشته خود ، به تغییر رفتار و اعمال کنونی خویش اقدام کند . فرد سالم بیش از آن چه به گذشته توجه دارد ، به زمان حال و وضعیت موجود توجه میکند .
-اعتقاد فرد به این که برای هر مشکلی ، همیشه یک راهحل درست و کامل وجود دارد و اگر انسان به آن دست نیابد ، بسیار وحشتناک و فاجعه آمیز خواهد بود .
این عقیده ، غیر عقلانیست . فرد منطقی و عقلانی میکوشد تا حتی الامکان ، راهحلهای متعددی را برای مشکل خویش بیابد و از بین آن ها ، بهترین و عملیترین راهحل را انتخاب کند . او هم چنین آگاه است که هیچ راهحلی کامل نیست و سودمندی و مفید بودن راهحلها ، امری نسبیست و بر حسب موقعیتهای مختلف ، تغییر میکند(پروچسکا،نورکراس^[۷۰] ،۱۳۹۰).
۲-۳-۱۱.ده خطای شناختی از نظر آلبرت الیس
امروزه بسیاری از افراد در سیر تفکر خود به دلیل عدم آشنایی با اصول تفکر منطقی و صحیح ، ناخواسته دچار خطای شناختی می شوند. عدم اطلاع از خطاهای شناختی ورطه ای بسیار خطرناک و سهمگین است. شاید بسیاری از گرفتاری های مردم ما به دلیل آلوده بودن افکار ما به این نوع خطا ها باشد.ا
به نظر می رسد افسردگی ، بی قراری ، رقابت های ناصحیح، خشونت، پرخاشگری و بسیاری از رفتارهای غیر عادی ما بی ارتباط با خطاهای شناختی نباشند.آلبرت الیس روان شناس معروف این خطاها را شناسایی و در قالب ده خطای شناختی معرفی نموده است.ا انسانهایی که تفکر غیر منطقی دارند و یا خطاهای شناختی در افکارشان هویدا است، در بسیاری از موارد اطلاع چندانی از این خطاها ندارند. شاید عدم اطلاع، باعث آلودگی این افکار با خطاهای شناختی می شوند. در این نوشتار سعی بر آن است که خطاهای شناختی به صورت ساده و در قالب مثال های روشن و واضح بیان شوند. امید است بسیاری از نگرانی ها، حالات و افکار نامطلوب که در پشت این خطاهای شناختی وجود دارند، با اطلاع رسانی از بین بروند.(برنز،۱۳۸۶).
۲-۳-۱۱-۱.خطای اول: تفکر همه یا هیچ
در این نوع افکار قانون همه یا هیچ حاکم است . فرد یک رفتار، فکر، موفقیت ، ، پدیده یا موضوع را کلا سفید یا سیاه می بیند. هر چیز کمتر از کامل ، شکست بی چون و چراست. عدم قناعت به مقدار و یا بخشی از یک کار ، یک فعالیت و یا یک امتیاز ، آنها را از مزایای آن امر محروم می کند. به طور مثال عده ای این نوع تفکر را دارند که یا باید فلان ماشین را داشته باشند یا اصلا هیچ ماشینی را نمی خواهند. این نوع تفکر در بسیاری از قسمت های زندگی دیده می شود. در مثالی دیگر مدرس دانشگاه بیان می دارد که اگر این تعداد دانشجو بود و با این شرایط به طور مثال من این درس را خواهم داد. در مثال دیگر خانمی که رژیم لاغری گرفته بود، پس از خوردن یک قاشق بستنی گفت: برنامه لاغری من دود شد و به هوا رفت. با این طرز تلقی به قدری ناراحت شد که یک ظرف بزرگ بستنی را تا به آخر نوش جان کرد(بک؛به نقل لیهی،۱۳۹۱).
۲-۳-۱۱-۲.خطای دوم:تعمیم مبالغه آمیز
افرادی که این نوع خطا را در افکار دارند حقایق زندگی را پررنگ تر از مقدار واقعی آن می بینند. شدت و مقدار واقعی خیلی کمتر از مقدار و شدتی است که در ذهن فرد قرار دارد. فردی که دچار این خطای شناختی است ، هر حادثه منفی و از جمله یک ناکامی شغلی را شکستی تمام عیار و تمام نشدنی تلقی می کند و آن را با کلماتی چون هرگز و همیشه توصیف می کند. فروشنده دوره گرد افسرده ای که فروش خوبی نداشته و در حال رانندگی پرنده ای به شیشه اتومبیلش خورده بود گفت: چه بد شانس هستم، پرنده ها همیشه به شیشه اتومبیل من می خورند. شاید بتوان این طور بیان کرد که این افراد به دلیل مبالغه در بخشی از افکار ، نمی توانند جوانب مثبت زندگی را ببینند. شاید در مثال ذکر شده بتوان این طور بیان کرد که این فروشنده دوره گرد ازخیلی مواهب که دارد غافل است و این که او ماشینی دارد که خیلی از فروشندگان دیگر ندارند)الیس وهارپر^[۷۱]،۱۳۸۰).
۲-۳-۱۱-۳.خطای سوم: فیلتر ذهنی
افرادی که دارای این نوع افکار هستند تحت تاثیر یک حادثه منفی همه واقعیت را تار می بینند. به جزیی از یک حادثه منفی توجه می کنند و بقیه را فراموش می کنند.عدم توانایی در دیدن بخش های مهمتر این حوادث ، عاملی است که ذهن ما را درگیر می کند. شبیه چکیدن یک قطره جوهر که بشکه آبی را کدر می کند. به مثالی توجه کنید: به خاطر طرز برخورد شایسته خود با همکاران اداره، از طرف رئیس اداره تشویق می شوید، اما در این میان و در حین دریافت جایزه یکی از همکاران کلمه ای نه چندان جدی در مقام انتقاد به شما می گوید. روزهای طولانی در حالی که همه گفته های مثبت و مراسم با ارزش تشویق را فراموش می کنید، تحت تاثیر این انتقاد بسیار جزئی یک همکار، رنج می برید(برنز،۱۳۸۶)
۲-۳-۱۱-۴.خطای چهارم: بی توجهی به امر مثبت
افرادی که دارای این نوع تفکر غیر منطقی هستند، توجه زیاد و با ارزشی به جنبه ها ی مثبت زندگی خود ندارند و همیشه نکات مثبت را برای خود بی اهمیت جلوه می دهند. با بی ارزش شمردن تجربه های مثبت، اصرار بر مهم نبودن آنها دارند. کارهای خوب خود را بی اهمیت می خوانند، معتقدند که هر کسی می تواند این کار را انجام دهد. بی توجهی به امر مثبت شادی زندگی را می گیرد و شما را به احساس ناشایسته بودن سوق می دهد. به طور مثال نگهبان ساختمان تجاری با تیز هوشی موفق به شناسایی یکی از سه سارقی شده بود که در هفته قبل از یکی از مغازه های این ساختمان دزدی کرده بودند. مسئول ساختمان ضمن قدردانی از نگهبان که بعد از چند روز موفق به کشف این گره شده بود از نگهبان خواست که یکی از روزهای هفته زمانی را مشخص کند که در جلسه ای با حضور افراد و مالکین ساختمان از زحمات وی قدردانی شود. نگهبان امروز و فردا کرده و یکسره میگفت کار مهمی نکرده ام و از تعیین وقت سرباز می زد(برنز،۱۳۸۶).
۲-۳-۱۱-۵.خطای پنجم :نتیجه گیری شتابزده
بی آنکه زمینه محکمی وجود داشته باشد نتیجه گیری شتابزده می کنید. ذهن خوانی: بدون بررسی کافی نتیجه میگیرید که کسی در مورد شما منفی فکر می کند. پیشگویی: پیش بینی می کنید که اوضاع بر خلاف میل شما در جریان خواهد بود. بدون هر گونه بررسی می گوییدا« آبرویم خواهد رفت، از عهده انجام این کار برنخواهم آمد».ا و اگر افسرده باشید ممکن است به خود بگویید ا«هرگز بهبود نخواهم یافت»(برنز،۱۳۸۶؛۵۵).
۲-۳-۱۱-۶.خطای ششم: درشت  بینی-ریز بینی
از یک سو در باره اهمیت مسایل و شدت اشتباهات خود مبالغه می کند و از سوی دیگر ، اهمیت جنبه های مثبت زندگی را کمتر از آنچه هست برآورد می کند. به دلیل اعتماد به نفس پایین، این افراد چون خود را نسبت به دیگران دست کم می گیرند، در صورت انجام کاری خطا ، این اشتباه خود را خیلی پررنگ تر از حد و حدود واقعی آن اشتباه می بیند. به طور مثال شخصی دوست قدیمی خود را می بیند و به او سلام می گوید، دوست قدیمی مانند همیشه سلام او را به گرمی جواب نمی دهد. او از این مسئله ناراحت می شود و این واقعه را برای خود فاجعه تلقی می کند. این درحالی است که شاید دلایل مختلفی برای سرد برخورد کردن وجود داشته باشد. از طرفی این قدر هم مهم نباشد ولی ساعتها این مسئله ذهن فرد را درگیر خود می کند(برنز،۱۳۸۶؛۵۴،۵۵).
۲-۳-۱۱-۷.خطای هفتم: استدلال احساسی
افرادی که دارای استدلال احساسی هستند فکر می کنند که احساسات منفی ما لزوما منعکس کننده واقعیت ها هستند. این نوع استدلال احساسی ما را از بسیاری واقعیت ها دور نگه می دارد . به طور مثال : «از سوار شدن در هواپیما وحشت دارم، چون پرواز با هواپیما بسیار خطرناک است».« یا احساس گناه می کنم پس باید آدم بدی باشم». یا «خشمگین هستم، پس معلوم می شود با من منصفانه برخورد نشده است.» یا چون احساس حقارت می کنم، معنایش این است که فرد درجه دومی هستم. یا احساس نومیدی می کنم، پس حتما باید نومید باشم(برنز،۱۳۸۶؛۵۵).
۲-۳-۱۱-۸.خطای هشتم: به کاربردن عبارت های باید ها ونبایدها
انتظار دارید که اوضاع آن طور باشد که شما می خواهید و انتظار دارید .همیشه این انتظار محقق نمی شود و یا با درصد کمتری محقق می شود. به طور مثال نوازنده بسیار خوبی پس از نواختن یک قطعه دشوار پیانو با خود گفت:«نباید اینهمه اشتباه می کردم». آنقدر تحت تاثیر این عبارت قرار گرفت که چند روز متوالی حال و روز بدی داشت. انواع و اقسام کلماتی که «باید» را به شکلی تداعی می کنند، همین روحیه را ایجاد می نمایند. آن دسته از عبارت های «باید» دار که بر ضد شما به کار برده می شوند،به احساس تقصیر و نومیدی منجر می گردند. اما همین باورها، اگر متوجه سایرین و یا جهان به طور کلی شود منجر به خشم و دلسردی می گردد نباید این قدر سمج باشد.خیلی ها می خواهند با «باید» ها و «نباید»ها به خود انگیزه بدهند. نباید آن شیرینی را بخورم. این نوع فکر اغلب بی تاثیر است زیرا«باید» ها تولید تمرد می کنند و اشخاص تشویق میشوند که درست برعکس آن را انجام دهند(برنز،۱۳۸۶؛۵۶).
۲-۳-۱۱-۹.خطای نهم: برچسب زدن
برچسب زدن شکل حاد تفکر همه یا هیچ چیز است. به جای اینکه بگویید«اشتباه کردم». به خود برچسب منفی می زنید:«من بازنده هستم». گاه هم اشخاص به خود برچسب «احمق» یا «شکست خورده» و غیره می زنند. برچسب زدن غیر منطقی است، زیرا شما با کاری که می کنید ، تفاوت دارید. انسان وجود خارجی دارد اما بازنده و احمق به این شکل وجود ندارد. این برچسب ها تجربه های بی فایده ای هستند که منجر به خشم، اضطراب ، دلسردی و کمی عزت نفس می شوند. گاه برچسب متوجه دیگران است. وقتی کسی در مخالفت با نظرات شما حرفی می زند ممکن است او را متکبر بنامید. بعد احساس می کنید مشکل به جای رفتار یا اندیشه بر سرشخصیت یا جوهر و ذات او است. در نتیجه او را به کلی بد قلمداد می کنید و در این شرایط فضای مناسبی برای ارتباط سازنده ایجاد نمی شود(الیس وهارپر،۱۳۸۰).
۲-۳-۱۱-۱۰.خطای دهم : شخصی سازی و سرزنش
در این خطا، فرد خود را بی جهت مسئول حادثه ای قلمداد می کند که به هیچ وجه امکان کنترل آن را نداشته است. وقتی زنی از آموزگار پسرش شنید که او در مدرسه خوب درس نمی خواند با خود گفت این نشان می دهد که من مادر بدی هستم و چه بهتر که این مادر علل واقعی درس نخواندن فرزندش را می جست تا او را کمک کند. شخصی سازی منجر به احساس گناه ، خجالت و نا شایسته بودن می شود . بعضی ها هم عکس این کار را می کنند و سایرین و یا شرایط را علت مسائل خود تلقی می کنند و توجه ندارند که ممکن است خود در ایجاد گرفتاری سهمی داشته باشند علت زندگی زناشویی بد من این است که همسرم منطقی نیست. سرزنش به خاطر ایجاد رنجش اغلب موثر واقع نمی شود(الیس وهاپر،۱۳۸۰؛۵۱).
۲-۳-۱۲.باور های غیر منطقی از نظر آلبرت الیس روان درمانگر مشهور مکتب شناختی - رفتاری
الیس اضطراب و اختلالات رفتاری را زاده طرز تفکر خیالی و بی معنی انسان میداند
-   اعتقاد فرد به اینکه لازم و ضروری است که همه ی افراد دیگر جامعه او را دوست بدارند و تعظیم و تکریمش کنند . این تصور غیر عقلانی است ، زیرا چنین هدفی غیر قابل دسترسی است و اگر فردی به دنبال چنین خواسته ای باشد کمتر خود رهبر و بیشتر نا امن و مضطرب و ناقض نفس خویش خواهد بود . این مطلوب است که انسان مورد محبت و دوستی قرار گیرد .ولی در عین حال فرد منطقی و عقلانی هیچگاه علایق و خواست هایش را قربانی چنین هدفی نمی کند.
-   اعتقاد به اینکه لازمه ی احساس ارزشمندی وجود حداکثر لیاقت ، کمال و فعالیت شدید است . این تصور نیز امکان پذیر نیست و تلاش وسواسی در راه کسب آن فرد را به اضطراب و بیماری روانی مبتلا می کند و در زندگی احساس حقارت و ناتوانی به فرد دست می دهد . به این ترتیب زندگی فرد همواره با شکست همراه خواهد بود . فرد عقلانی تلاش دارد بهترین کار ها را به خاطر خودش انجام دهد نه به خاطر دیگران و نیز در صدد است که از خود فعالیت لذت ببرد و نه از نتایج آن یعنی کار را برای کار دوست دارد نه برای منافع آن . او به جای آنکه از خود انتظار کمال داشته باشد ، همواره در صدد رسیدن به آن است.
-   اعتقاد فرد به اینکه گروهی از مردم بد شرور و بد ذات هستند و باید به شدت تنبیه و مذمت شوند . این عقیده غیر عقلانی است ؛ زیرا معیار مطلقی برای درست و نادرست موجود نیست و انسان آزادی زیادی در انتخاب ندارد . اعمال نادرست یا غیر اخلاقی ما حاصل حماقت ، جهالت و یا اختلال عاطفی است . تمام انسان ها دچار خطا و اشتباه می شوند ، سرزنش و تنبیه معمولا به بهبود رفتار نمی انجامد ، زیرا در کاهش حماقت افزایش هوشمندی و تعادل عاطفی تاثیری نمی کند . در حقیقت سرزنش و تنبیه موجب اختلال عاطفی بیشتر و رفتار بدتر می شود . فرد عقلانی خود و دیگران را سرزنش نمی کند . اگر دیگران او را سرزنش کنند در بهبود رفتارش می کوشد . اگر دیگران کار نادرستی انجام دهند سعی در درک علل آن دارد و اگر بتواند آنها را از ادامه ی اعمال نادرست باز می دارد . اگر فردی خودش مرتکب اشتباهی شود ، به آن اقرار میکند و آن را می پذیرد ، ولی هیچگاه آن را مسبب بدبختی و احساس بی ارزشی خود نمی انگارد - اعتقاد فرد به اینکه اگر وقایع و حوادث آن طور نباشند که او میخواهد ، نهایت ناراحتی و بیچارگی به بار می آید و فاجعه آمیز خواهد بود . این طرز تفکر غلطی است ، زیرا ناکام شدن احساسی طبیعی است ، ولی حزن و اندوه شدید و طولانی یک موضوع غیر منطقی است ، چرا که اولا دلیلی وجود ندارد که وقایع و حوادث باید متفاوت با آن چیزی باشند که طبیعتا هستند . ثانیا حزن و اندوه شدید نه تنها موجب تغییر موقعیت نمی شود ، بلکه اغلب اوقات آن را بدتر نیز می کند . ثالثا اگر یافتن هر نوع چاره ای در موقعیت موجود غیر ممکن است ، تنها راه چاره آن است که آن را بپذیریم . رابعا اگر فرد موقعیت را آنطوری که می خواهد و در صدد است تعبیر و تفسیر نکند ، محرومیت به اختلالات عاطفی منجر نخواهد شد . فرد عقلانی از بزرگ کردن موقعیت های نامطبوع امتناع می ورزد و در جهت بهبود آن اقدام می کند . ممکن است موقعیت های نا مطبوع مختل کننده و اضطراب آور باشند ولی به آن اندازه هم که او فکرش را می کند و حشتناک و فاجعه آمیز نیستند مگر آن که خود آن را اینگونه تعبیر کند.
-   اعتقاد فرد به اینکه بدبختی و عدم خوشنودی او به وسیله ی  عوامل بیرونی به وجود آمده است . انسان توانایی کنترل غم و اندوه و اختلالات عاطفی خود را ندارد و یا اینکه تواناییش در این زمینه اندک است . در حقیقت فشار ها و حوادث خارجی در عین حال که ممکن است از نظر جسمانی ناراحت کننده باشند معمولا ماهیت روانی دارند و نمی توانند موجب ناراحتی و آزار فرد شوند ، مگر آنکه فرد خودش بخواهد تحت تاثیر آنها قرار گیرد و عکس العمل هایی در قبال آن ها بروز دهد . فرد با تلقین این موضوع به خود که چقدر وحشتناک است که کسی طرد شود و مورد دوستی قرار نگیرد ، خود را می آزارد . اگر فردی بپذیرد که اختلالات و عواطف نتیجه ی احساسات و ارزشیابیها و تلقین فرد به خودش است ، در این صورت کنترل و تغییر آنها ساده و امکان پذیر خواهد بود . فرد عاقل و باهوش می داند که بخش اعظم ناراحتی از درون او ناشی می شود . بدین معنی که گرچه عوامل خارجی باعث ناراحتی او شده اند ، ولی فرد می تواند با شناسایی موضوع و حادثه و تلقین آن به خود ، عکس العمل ها و رفتارهایش را دگرگون کند
.-   اعتقاد فرد به اینکه چیز های خطرناک و ترس آور موجب نهایت نگرانی می شوند و فرد همواره باید کوشا باشد تا امکان به وقوع پیوستن آن ها را به تاخیر بیندازد . این یک تصور غیر عقلانی است ، زیرا ناراحتی و اضطراب زیاد اولا مانع ارزشیابی عینی حوادث خطرناک و ترس آور می شود . ثانیا اگر اتفاقی بیفتد مانع از مقابله منطقی با آن می شود . ثالثا به ظهور خطر کمک می کند . رابعا امکان وقوع آن بیش از حد افزایش می یابد . خامسا در اغلب موارد نمی توان از وقوع حوادث غیر قابل پیش بینی جلوگیری کرد . سادسا موجب بدتر شدن حوادث و وقایع خواهد شد . فرد عقلانی می داند که خطر های بالقوه به آن اندازه ای که انسان از آن ها می ترسد وحشتناک نیستند و اضطراب نه تنها از وقوع آن ها جلوگیری نخواهد کرد ، بلکه باعث افزایش آن خواهد شد . در عوض فرد عقلانی به انجام کارهایی خواهد پرداخت که امکان وقوع آن را به حداقل برساند.
-   اعتقاد فرد به اینکه اجتناب و دوری از بعضی از مشکلات زندگی و مسئولیت های شخص برای فرد آسانتر از مواجه شدن با آنهاست . این تفکر غیر عقلانی است ، زیرا دوری و اجتناب از یک کار ، سخت تر و دردناکتر از انجام آن است و به مشکلات و نارضایتی های بعدی می انجامد و باعث کاهش اعتماد به خود می شود . همچنین یک زندگی راحت الزاما یک زندگی شاد نیست . فرد عقلانی آنچه را که باید انجام دهد بدون شکوه ی زیاد به انجام می رساند و در عین حال از انجام کارهای دردناک و غیر لازم دوری می جوید . هنگامی که فردی در می یابد که مسئولیت های ضروری اجتناب می کند ، به تجزیه و تحلیل دلایل آن می پردازد و خود نظم می شود . او پی می برد که زندگی توام با مبارزه مسئولیت و حل مشکل لذت بخش تر است
.-اعتقاد فرد به اینکه باید متکی به دیگران باشد و بر انسان قوی تر دیگری تکیه کند . در عین حال که ما تا حدودی بر دیگران متکی هستیم ، دلیلی برای افزایش وابستگی وجود ندارد . زیرا وابستگی شدید به فقدان یا کاهش استقلال فردیت و تجلی نفس می انجامد . وابستگی موجب وابستگی شدید تر ، قصور یادگیری و ناامنی خاطر می شود . چرا که در این حالت انسان همواره در پناه کسانی زندگی می کند که بدانها وابسته است . فرد عقلانی برای کسب استقلال و مسئولیت برای خویشتن تلاش می کند ، ولی هیچ گاه هم از دریافت کمک های لازم امتناع نمی ورزد . به هنگام لزوم خطر می کند و اگر شکست خورد آن را امر وحشتناکی نمی پندارد ، بلکه به ارزیابی مجدد موضوع و تجهیز نیروهای خود و جهت گیری جدید دست می زند.
-  اعتقاد فرد به اینکه تجارب و وقایع گذشته و تاریخچه ی زندگی تعیین کننده ی مطلق رفتار کنونی هستند و اثر گذشته را در تعیین رفتار کنونی به هیچ وجه نمی توان نادیده انگاشت . این عقیده غیر عقلانی است زیرا رفتار های گذشته ممکن است در حال حاضر هیچ گونه کاربرد و ضرورتی نداشته باشند و ممکن است راه حل های گذشته به هیچ وجه برای مشکلات کنونی مناسب نباشند . ممکن است این تصور که رفتار گذشته در پیدایش رفتار کنونی تاثیر دارد به منزله ی بهانه ای بکار رود و مانع تغییر رفتار شود . غلبه بر آموخته های گذشته امری مشکل است ولی غیر ممکن نیست . فرد عقلانی در عین حال که گذشته را مهم می شمارد ، می تواند با بررسی اثرات رفتار گذشته و مورد سوال قرار دادن عقاید و باور های ناراحت کننده ی گذشته اش به تغییر رفتار کنونی خویش اقدام کند . فرد سالم بیش از آنچه که به گذشته توجه دارد ،به حال و وضعیت موجود توجه می کند
-   اعتقاد فرد به اینکه انسان باید در مقابل مشکلات و اختلالات رفتاری دیگران کاملا برآشفته و محزون شود . چنین تصوری هم نادرست است ، زیرا مشکل دیگران به ما ربطی ندارد و بنابراین نباید شدیدا نگران آنها باشیم . حتی اگر مشکل آنها به ما نیز مربوط باشد چگونگی برداشت ما از مشکل است که ما را ناراحت می کند . اگر قدرت کنترل دیگران در ما وجود دارد و در عین حال نگران آن ها هستیم این نگرانی توانایی کنترل کردن آن ها را در ما کاهش خواهد داد . رنج و اندوه زیاد ما را از آگاهی به مشکلات خودبه دور می دارد . فرد عقلانی به جای اضطراب و نگرانی درباره ی رفتار دیگران تلاش می کند که در صورت امکان به دیگران کمک کند تا رفتارشان را تغییر دهند و چنانچه نتواند چنین کمکی بکند ، آن را می پذیرد و تحمل می کند.
-   اعتقاد فرد به اینکه برای هر مشکلی همیشه یک راه حل درست و کامل ، فقط یک راه حل وجود دارد و اگر انسان بدان دست نیابد بسیار وحشتناک و فاجعه آمیز خواهد بود . این عقیده غیر عقلانی است ، بهه این دلیل که اولا هیچگاه چنین راه حل کاملی وجود ندارد . ثانیا نتایجی که فرد از قصور در پیدا کردن چنین راه حلی تصور می کند ، غیر واقعی است و تاکید بر پیدا کردن چنین راه حل مطلقی به اضطراب و ناراحتی می انجامد . ثالثا این نوع کمالگرایی به راه حل های ناقصتری منجر خواهد شد . فرد عقلانی برعکس می کوشد تا حتی الامکان راه حل های متعددی را برای مشکل خویش بیابد و از بین آن ها بهترین و عملی ترین را انتخاب کند . او آکاه است که هیچ راه حلی کامل نیست و سودمندی راه حل ها امری نسبی است و بر حسب موقعیت متغیر است. عدول از این طرز فکر جزئی در به کار بستن شیوه ی حل مسئله درپیشبرد امور شخصی نشانه ی سلامت روانی خواهد بود .

که در آن بار آبی کل، فشار، سرعت، شتاب ثقل، وزن مخصوص^[۳]
آب و فاصله نقطه مورد نظر تا تراز مبنا می­باشد.
اگر رابطه برنولی برای حالت جریان آب از داخل محیط متخلخل خاک در نظر گرفته شود، به علت سرعت کم جریان، از بار سرعت می توان صرف نظر کرد و بار آبی کل را به صورت زیر نوشت:

(۲-۲)
شکل ۲-۱ ارتباط بین فشار، و بار کل جریان در داخل خاک را نشان می­دهد.
شکل۲-۱: رابطه بین فشار وبار آبی برای جریان در خاک[صداقت،۱۳۸۷]
افت بار h را می­توان در شکل بی بعد به صورت زیر نوشت:
(۲-۳)
که در آن گرادیان هیدرولیکی و فاصله بین نقاط A و B می باشد.
۲-۱-۱-۲- قانون دارسی
در سال ۱۸۵۶ ، دارسی رابطه ساده خود را برای سرعت جریان آب در خاک اشباع به صورت زیر منتشر نمود:
(۲-۴)
که در آن سرعت جریان و ضریب نفوذپذیری می باشد. قانون دارسی در شرایطی حاکم است که شرایط دارسی برقرار باشد . توضیحات بیشتر در این رابطه در فصل سوم ارائه شده است.
۲-۱-۱-۳- معادله لاپلاس^[۴]
به جز حالت­های ساده که برای محاسبه­ی دبی جریان کاربرد مستقیم قانون دارسی کفایت می­ کند در خیلی از حالات جریان آب در خاک نه تنها در یک امتداد نیست، بلکه در تمام سطح عمود بر امتداد جریان نیز یکنواخت نمی ­باشد. در چنین حالاتی، محاسبه جریان بر اساس مفهوم شبکه جریان^[۵] که بر پایه روابط پیوستگی لاپلاس که شرایط جریان دائمی را برای یک نقطه در توده­ی خاک تعریف می­ کنند ، صورت می­گیرد. معادله لاپلاس از ترکیب قانون بقا، جرم^[۶] و رابطه دارسی به دست می ­آید و در حالت سه بعدی به شکل زیر بیان می­ شود:
(۲-۵)
اگر خاک از نظر نفوذپذیری همسانگرد باشد رابطه پیوستگی به صورت زیر بیان می­ شود.
(۲-۶)
۲-۱-۱-۴- شبکه جریان
معادله لاپلاس در حالت دوبعدی برای محیط همسانگرد نشان­دهنده دو خانواده منحنی متعامد است که نام یکی خطوط جریان^[۷] و نام دیگری خطوط هم پتانسیل^[۸] است. خط جریان خطی است که ذرات آب در امتداد آن از بالادست به پایین دست در خاک نفوذپذیر جریان می یابند. خط هم­پتانسیل، خطی است که نقاط واقع در روی آن دارای یک انرژی پتانسیل می­باشند. بنابراین اگر پیزومتر^[۹]هایی در روی نقاط واقع در روی یک خط هم پتانسیل نصب شوند، تراز سطح فوقانی آب در تمام پیزومترها یکسان خواهد بود.
مجموعه خطوط جریان و خطوط هم پتانسیل، شبکه جریان نامیده می­ شود . از شبکه جریان برای محاسبات جریان آب­های زیرزمینی استفاده می­ شود. شکل ۲-۲ مثالی از یک شبکه جریان می­باشد.

شکل ۲-۲: شبکه جریان[ صداقت،۱۳۸۷]
۲-۱-۲- هیدرولیک چاه ها
۲-۱-۲-۱- جریان شعاعی آب در چاه در لایه های آزاد در حالت ماندگار
مطابق شکل (۲-۳) فرض می­ شود چاهی از سطح زمین تا لایه ی غیرقابل نفوذ کف در یک آبخوان آزاد^[۱۰] حفر شده باشد. موقعیت سطح ایستابی قبل از پمپاژ با خط چین مشخص گردیده و منحنی افت نیز با خط پر نشان داده شده­است. شعاع تاثیر چاه ، ارتفاع آب در لایه آبدار و ارتفاع آب در چاه طی پمپاژ می­باشد. به عبارت دیگر افت سطح آب در چاه است. با فرض اینکه جریان شعاعی آب به طرف چاه در امتداد خطوط افقی صورت­گیرد و شیب خطوط جریان مساوی شیب منحنی افت باشد (فرضیات دوپوئی – فرشهیمر)، می­توان قانون دارسی را برای این وضعیت به کاربرد. برای شرایط ماندگار که در آن فرض می­ شود سطح افت نسبت به
شکل ۲-۳: جریان شعاعی آب به طرف چاه در آبخوان آزاد[صداقت،۱۳۸۷]
زمان در موقعیت ثابتی قرار گرفته­است ، یعنی دبی ورودی به چاه و دبی خروجی از آن با یکدیگر مساوی است می­توان نوشت :
(۲-۷)
در یک نقطه انتخابی مانند m روی سطح منحنی افت که ارتفاع آب در آن h می­باشد شیب هیدرولیکی و مساحتی که جریان آب آن را قطع و از آن به طرف چاه حرکت می­ کند (A) برابر سطح جانبی استوانه­ای است به شعاع r و ارتفاع h، یعنی :
(۲-۸)
بنابراین :
(۲-۹) )
(۲-۱۰)
حال اگر در معادله فوق بین دو حد (،) و (،) انتگرال گرفته شود خواهیم داشت:
(۲-۱۱)
که نتیجه آن عبارت است از :
(۲-۱۲)
معادله (۲-۱۲) تغییرات دبی را نسبت به شعاع تاثیر و افت سطح آب در چاه نشان می­دهد که از روی آن­ها می­توان مقدار نفوذپذیری را نیز به دست آورد.(علیزاده ، ۱۳۸۶)
۲-۲-پیشینه پژوهش
تحقیقات بسیاری در بخش­های مختلف پیرامون موضوع ژئوهیدرولوژی صورت گرفته است. هیدرولیک چاه ها، جنس و دانه­بندی خاک، گرادیان هیدرولیکی، ضریب نفوذپذیری توسط محققان مختلف دررشته های مهندسی آب، معدن، زمین شناسی، کشاورزی، منابع طبیعی صورت گرفته ­است. تمام این تحقیقات حول یک محور و آن هم ماهیت حرکت آب می­باشد. این ماهیت ذهن را به این سمت هدایت می­ کند که آب همیشه چه در سطح زمین وچه در زیر آن مسیری را برای حرکت انتخاب می­ کند که آسان­تر باشد.
تا پنجاه سال اخیر منابع کمی درباره مطالعات آب زیرزمینی در دست بود که معمول­ترین آنها کتابهایی توسط، تولمن ^[۱۱](۱۹۳۷ )، مینزر^[۱۲](۱۹۴۲ )، موسکات ^[۱۳](۱۹۳۷ )، وبخش بسیار عالی در آب زیرزمینی توسط ژاکوب ^[۱۴](۱۹۵۰ )، می­باشد. تعداد کمی مقالات موثق که درهمان زمان منتشر­شدند نظیر آنچه به وسیله هوبرت^[۱۵](۱۹۴۰ )، تیس ^[۱۶](۱۹۳۵) نوشته­شدند. که در حال حاضرنیز مرجع بسیاری از تحقیقات در آبهای زیرزمینی می­باشند. درادامه به کارهای محققانی که درزمینه پژوهش موردنظر انجام شده با ذکرخلاصه­ای ازنتیجه کار آنها پرداخته می­ شود.
بون^[۱۷] در سال ۱۹۸۲ زمان رسیدن جریان به حالت پایدار رادر جریان­های سطحی وزیرسطحی، مقایسه نمود وعنوان کرد که در جریان زیرسطحی، زمان رسیدن دبی حداکثر(زمان تمرکز) به مراتب بیشتر از جریان سطحی است. وی افزود که ضریب هدایت­هیدرولیکی، رطوبت خاک وعمق آبخوان تاثیر زیادی در میزان این اختلاف زمانی دارند( بون،۱۹۸۲).
اسکولز – ماکوش^[۱۸] و همکارانش در سال ۱۹۹۵ ضریب هدایت­هیدرولیکی را با بهره گرفتن از نتایج آزمون پمپاژ به روش­های آزمون تیس و کوپر-ژاکوب مورد ارزیابی قرار دادند. آن­ها علاقه‏مند بودند علت تغییر ضریب هدایت­هیدرولیکی با افزایش محدوده­ای از آبخوان که تحت تاثیر پمپاژ قرار­گرفته را دریابند و سپس بیان نمودند که این تغییرات مستقل از روش اندازه ­گیری ضریب هدایت­هیدرولیکی است (اسکولز – ماکوچ و همکاران، ۱۹۹۵). فاراگ^[۱۹] روش­های مختلفی را برای اندازه گیری ضریب هدایت هیدرولیکی خاک ارزیابی نمود. این روش­ها شامل فرمول­های تجربی، آزمون­های نفوذپذیری صحرایی و پمپاژ از چاه بودند. وی آزمون­های صحرایی را بهترین روش برای اندازه ­گیری ضریب هدایت هیدرولیکی اعلام نمود و افزود در صورت عدم امکان و یا محدودیت های انجام چنین آزمایش­هایی می توان از فرمول­های تجربی استفاده نمود. فاراگ بر روی فرمول­های تجربی هیزن (۱۹۴۸)، شفرد(۱۹۸۹)، آلیامانی و سن(۱۹۹۳) تحقیق نمود و پیشنهاد داد که از میان این فرمولها، رابطه هیزن تقریب های دقیق تری به ما می­دهد(فاراگ).
در سال ۲۰۰۰، کاسیموف^[۲۰] اثر گرادیان­هیدرولیکی را در جریان آب­های زیرزمینی به سمت یک دریاچه کره­ای شکل بررسی­نمود. فرضیات وی بر این اساس بود که آبخوان محصور و همگن باشد. در این تحقیقات اثرات هدایت هیدرولیکی آبخوان، پهنای دریاچه، رقوم کف دریاچه و قطر ذرات در نظر گرفته شده است (کاسیموف، ۲۰۰۰).
چویی^[۲۱] نیز در سال ۲۰۰۸ تحقیقات مشابهی را بر روی دریاچه­ای با ضریب هدایت هیدرولیکی نسبتا زیاد انجام داد (چویی، ۲۰۰۸). آنتونیو و پاچکو^[۲۲] در سال ۲۰۰۲ به بررسی منحنی های زمان – افت در برداشت از چاه در زمین­های گسله­ای پرداختند که در آن آبخوان شامل یک ناحیه متخلخل و شیبدار در میان دو لایه سنگی بود. آنها منحنی­های زمان – افت سطح آب در این آبخوان محدود و شیبدار را با منحنی­های کوپر – ژاکوب مقایسه نمودند (آنتونیو و پاچکو، ۲۰۰۲). رود^[۲۳] و همکارانش برداشت از چاه و اثرات آن بر روی آب­های زیرزمینی را بررسی نمودند. آنها در سال ۲۰۰۴ با آمارگیری و بررسی میزان برداشت از آب­های زیرزمینی و میزان مصرف در مقایسه با آب­های سطحی برای سال­های خشک و بحرانی و نیز ترسالی­ها را در تحقیقات خود نشان دادند. در این تحقیقات اشاره شده است که میزان برداشت از آب­های زیرزمینی در سال­های تر، ۳۰ درصد از تقاضای کل مصرف آب است که این میزان در سال های خشک به ۸۰ درصد می رسد. منطقه مورد بررسی در ایالت کالیفرنیای آمریکا است که ناحیه­ای نیمه خشک محسوب می‏شود (رود و همکاران،۲۰۰۴).
محققین زیادی بررسی­های خود را به ضریب هدایت هیدرولیکی خاک اختصاص دادند. از آنجا که در بسیاری از تحقیقات آب­های زیرزمینی نیاز به داشتن میزان آبگذری خاک است، این محققین علاقه مند بودند ضریب هدایت هیدرولیکی را از روش های مختلف اندازه گیری نموده و نتایج را با یکدیگر مقایسه کنند.