شکل ۳-۳- نمایی از مزرعه آزمایشی عدس در هنگام اعمال فاکتور سایه اندازی
۳-۸- تلقیح بذر های عدس با مایع تلقیح Azospirillum
جهت تلقیح بذور با باکتری آزوسپیریلیوم Azospirillum، ابتدا بذر ها به ترتیب در هیپوکلریت سدیم ۳٪ به مدت ۳ دقیقه ضدعفونی سطحی شدند. بعد سه مرتبه با آب مقطر استریل شست و شو گردیدند تا اثر هیپوکلریت سدیم حذف شود. سپس بذرها به محلول حاوی باکتری آزوسپیریلیوم برازیلنس Azospirillum brasilenseمنتقل گردیدند و در شیکر(۸۰ دور در دقیقه) به مدت دو ساعت قرار گرفت تا نفوذ باکتری به داخل و پوست دانه امکان پذیر گردد.
۳-۹-کاشت
پس از اتمام تلقیح بذور با باکتری آزوسپیریلیوم Azospirillum، عملیات کاشت در تاریخ ۳ اسفند ماه ۱۳۹۱ با دست انجام شد.
۳-۱۰-مبارزه با علف های هرز
مبارزه با علف های هرز مزرعه به صورت دستی ودر چند نوبت انجام شد.
۳-۱۱-اندازه گیری صفات فیزیولوژیک
۳-۱۱-۱- محتوای کل آب ( ^[۱۰۹](TWC
در مرحله گلدهی کامل محتوی کل آب با بهره گرفتن از فرمول زیر اندازه گیری شد.
۱۰۰×
:Wd وزن خشک بافت گیاه
:Wf وزن تر بافت گیاه
۳-۱۱-۲- سطح برگ(LA)^[110]
برای اندازه گیری سطح برگ از دستگاه سطح سنج الکترونیکی( دیجیتال) استفاده شد که از هر واحد آزمایشی ده بوته بطور تصادفی انتخاب گردید، از هر بوته ۱۰ برگ از قسمت های مختلف انتخاب و میانگین نهایی آنها اندازه گیری شد.

۳-۱۱-۳- شاخص سطح برگ^[۱۱۱](LAI)
مقدار شاخص سطح برگ در مرحله گلدهی از ز نسبت سطح برگ به سطح زمینی که برگ ها بر روی آن سایه اندازی نموده اند محاسبه شد.
 ۳-۱۱-۴- نسبت سطح برگ ^[۱۱۲](LAR)
عبارت است از نسبت سطح برگ به وزن خشک کل گیاه یا به عبارت دیگر نسبت سطح برگ[۱۲].
m2/g
:LA سطح برگ
TDW: وزن خشک کل گیاه
۳-۱۱-۵- سطح ویژه برگ(^[۱۱۳](SLA
m2/g
LA: سطح برگ
LW: وزن خشک برگ
۳-۱۲-اندازه گیری های زراعی
۳-۱۲-۱-ارتفاع بوته
برای اندازه گیری ارتفاع بوته در هر واحد آزمایشی ارتفاع ساقه در ده بوته از محل طوقه تا انتهای ساقه در زمان برداشت اندازه گیری شد و سپس میانگین این ده بوته به عنوان ارتفاع بوته منظور گردید.
۳-۱۲-۲-تعداد شاخه در بوته
برای محاسبه تعداد شاخه میانگین تعداد شاخه در ده بوته در هر واحد آزمایشی در زمان برداشت به عنوان تعداد شاخه منظور گردید.
۳-۱۲-۳-تعداد گل در بوته
برای اندازه گیری تعداد گل در بوته از هر واحد آزمایشی ده بوته به طور تصادفی انتخاب گردید و تعداد گل ها شمارش شده و میانگین آن ها به عنوان تعداد گل در بوته در نظر گرفته شد.
۳-۱۲-۴-تعداد برگ در بوته
برای اندازه گیری تعداد برگ در بوته از هر واحد آزمایشی ده بوته بطور تصادفی انتخاب گردید و تعداد برگ ها شمارش شده و میانگین آن ها به عنوان تعداد برگ در بوته در نظر گرفته شد.
۳-۱۲-۵-تعداد کل گره ها و گره های فعال
برای برداشت ریشه در انتهای فصل رشد و با شروع رسیدگی فیزیولوژیک و بعد ازیک روز از اتمام آخرین آبیاری، از هر کرت آزمایشی یک ردیف به طورتصادفی انتخاب و از آن کلیه گیاهان موجود در ۲۰ سانتی متر از روی ردیف، برداشت شده و از عمق ۵۰ سانتی متری گیاهان مورد نظر ازخاک بیرون کشیده شدند. به منظور شمارش تعداد کل گره ها در مرحله گلدهی پس از خارج کردن بوته ها از هر واحد آزمایشی ، بوته ها به دو بخش ریشه و شاخساره تقسیم شدند. سپس ریشه ها با آب مقطر شسته شده و تعداد کل گره های موجود بر روی ریشه ها شمارش شد. تعداد گره های فعال بر اساس تفاوت رنگ این گره ها (صورتی مایل به قرمز) با گره های غیرفعال مشخص شد.
۳-۱۳-صفات فنولوژیک
۳-۱۳-۱-تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی
تعداد روز از زمان کاشت تا ۵۰ درصد گلدهی هر واحد آزمایشی به عنوان تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی در نظر گرفته شد.
۳-۱۳-۲-تعداد روز تا ۵۰ درصد غلاف دهی
تعداد روز از زمان کاشت تا ۵۰ درصد غلاف دهی هر واحد آزمایشی به عنوان تعداد روز تا ۵۰ درصد غلاف دهی در نظر گرفته شد.
۳-۱۴-عملکرد و اجزای آن
۳-۱۴-۱-تعداد غلاف در بوته
برای اندازه گیری تعداد غلاف در بوته از هر واحد آزمایشی ده بوته بطور تصادفی انتخاب گردید و تعداد غلاف ها شمارش شده و میانگین آن ها به عنوان تعداد غلاف در بوته در نظر گرفته شد.
۳-۱۴-۲-تعداد غلاف پر در بوته
برای اندازه گیری تعداد غلاف پر در بوته از هر واحد آزمایشی ده بوته بطور تصادفی انتخاب گردید و تعداد غلاف های پر شمارش شده و میانگین آن ها به عنوان تعداد غلاف پر در بوته در نظر گرفته شد.
۳-۱۴-۳-وزن صد دانه

فرضیه۴) مدل ترکیبی ARIMA، شبکه عصبی درک چند لایه و تبدیل موجک نتیجه قابل قبولی برای پیش بینی قیمت سهام بدست می دهد.

فرضیه۵) مدل ترکیبی تبدیل موجک، شبکه عصبی درک چند لایه و الگوریتم ژنتیک فازی در مقایسه با سایر مدل­ها ارائه شده از دقت بالاتری برخوردار است.
۳-۵: آماده سازی داده های ورودی
آماده سازی داده ها یکی از مراحل پیچیده­ کاربرد شبکه های عصبی است. بخشی از این پیچیدگی به علت انتخاب داده ­ها و مثال­های صحیح می­باشد و بخش دیگر به تغییر مقیاس داده ­های آموزشی ورودی­ ها و خروجی­ها بر می­گردد، چرا که بهترین وضعیت برای شبکه های عصبی هنگامی است که تمام ورودی ها و خروجی ها بین صفر و یک باشند. یکی از دلایل تأکید بر قرار داشتن ورودی ها در دامنه­ صفر و یک، این است که توابع انتقال (مانند تابع سیگموئید) نمی ­توانند بین مقادیر خیلی بزرگ فرق بگذارند. از طرف دیگر، این کار موجب سادگی بیشتر نیز می­ شود، زیرا خروجی­ها و ورودی­های لایه های بعدی، در دامنه­ صفر تا یک قرار می­گیرند. بنابراین با بهره گرفتن از فرمول زیر کلیه­ داده ها نرمال شدند:
(۳-۱)

ما در این پژوهش در کلیه مدل­های آماری استفاده شده از داده ­های نرمال شده استفاده می­کنیم.
۳-۶: معرفی مدلهای تحقیق
امروزه پیش بینی قیمت سهام مورد توجه محققین قرار گرفته و روش های متنوعی نیز در این رابطه بکار گرفته شده است. یکی از جدیدترین روش­های پیش ­بینی، رویکرد شبکه ­های عصبی مصنوعی می باشد. شبکه های عصبی از جنبه توپولوژی، ساختاری و روش های یادگیری به انواع مختلفی تقسیم می شوند و هر یک در کاربردهای خاصی عمـلکرد مناسـبی از خود نشــان می دهند. شبکه عصبی درک چند لایه یکی از متـداول ترین شبکه های کاربردی است. در مباحث نظری اثبات شده است که شبکه MLP در صورت انتخاب صحیح ساختار مناسب داخلی، قادر است هر گونه سیستم غیر خطی را مدل کرده و شبیه سازی نماید. با توجه به اینکه به طور مطلق نمی توان در مورد توان پیش بینی یک مدل نظری داد، پس باید از مدل های دیگری برای مقایسه نتایج استفاده کرد. در این تحقیق، به منظور پیش بینی شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران ابتدا از روش سری زمانی خطی ARIMA استفاده می­گردد، سپس پیش بینی با شبکه عصبی درک چند لایه تکرار می­گردد؛ از آنجاکه شبکه ­های عصبی روابط بین متغیرها را بیان نمی­کند لذا برای رفع این مشکل شبکه ­های عصبی از الگوریتم ژنتیک استفاده می­کنیم و با بهره گرفتن از وزن­های بهینه بدست آمده از شبکه عصبی مصنوعی، الگوریتم طراحی شده آموزش داده می­ شود و دوباره پیش بینی با این روش تکرار می گردد. در نهایت با بهره گرفتن از تبدیل موجک اقدام به تفکیک نوسانات سری زمانی شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران می نماییم، این تبدیل سری زمانی را به دو سری بر اساس نوسان در واحد زمان تفکیک می­نماید، ما در این پژوهش نوسانات با فرکانس بالا را با بهره گرفتن از شبکه عصبی و نوسانات با فرکانس پایین را با بهره گرفتن از مدل سری زمانی خطی ARIMA پیش بینی می نماییم؛ سپس بوسیله عکس تبدیل موجک گرفته شده، پیش بینی های حاصله را با هم ترکیب می­نماییم تا پیش بینی نهایی حاصل گردد.
۳-۶-۱: مدل سری زمانی خطی ARIMA
در فرایند p,d,q ,ARIMA(p,d,q)به ترتیب بیانگر تعداد جملات خود رگرسیو، مرتبه تفاضل گیری وتعداد جملات میانگین متحرک می­باشند. در صورتی کهd برابر با صفر گردد، فرایند ARIMAتبدیل به فرایند ARMAمی­شود. معمولا برای تخمین الگویARIMA و ARMA از روش باکس- جنکینز استفاده می‌­کنند؛ که دارای سه مرحله شناسایی، تخمین، تشخیص دقت پردازش می‌باشد و درنهایت پیش‌بینی سری زمانی به آن اضافه می‌شود. تعداد جملات خودرگرسیو و تعداد جملات میانگین متحرک را می‌توان با بهره گرفتن از توابع خودهمبستگی(AC) و خودهمبستگی‌جزئی(PAC) تعیین نمود و در ادامه توسط ضابطه های آکائیک^[۱۰۶] و یا شوارتز- بیزین^[۱۰۷] مورد ارزیابی قرار داد. برای پیش‌بینی داده‌های سری زمانی بوسیله ARIMA، ابتدا مانای سری زمانی را بررسی کرده و مرتبه انباشتگی (d) تعیین می‌شود. لازم به ذکر است که در تحقیق حاضر، برای تخمین مدل ARIMA، از نرم‌افزارEviews استفاده شده است.
۳-۶-۲: شبکه پرسپترون چند لایه (MLP)
بعد از آن که در دهه ۸۰ میلادی مجددا شبکه های عصبی احیا شدند،‌ شبکه پرسپترون چند لایه ، به عنوان یکی از کارامدترین آنها در حل مسائل لاینحل غیر خطی مطرح شد. این شبکه به خصوص در زمینه پیش بینی متغیرهای مالی و اقتصادی، از قابلیت بالایی برخوردار می باشد .
ویژگی های مهم شبکه پرسپترون چند لایه را به صورت زیر می توان بیان کرد :
۱ - حداقل دارای یک لایه میانی می باشد .
۲ - توابع فعال سازی غیر خطی و مشتق پذیر در لایه میانی استفاده می کند .
۳ - الگوریتم یادگیری در آن طوری طراحی شده است که خطا را از لایه خروجی را به لایه های قبلی منتقل می سازد .
۴ -تصحیح خطا از لایه آخر آغاز شده ، سپس لایه های قبلی تصحیح می شوند.
۵ - اتصالات در این شبکه از درجه بالایی برخوردار می باشد .
علت اصلی موفقیت این شبکه را بایستی در نوع الگوریتم یادگیری این شبکه جستجو کرد. الگوریتم مورد استفاده در آن ، الگوریتم پس انتشار خطا می باشد. این الگوریتم همواره به دنبال حداقل سازی مربعات خطا می باشد. این دقیقا شبیه تخمین ضرایب رگرسیون از روش OLS در آمار و اقتصاد سنجی می باشد. بنابراین هر شبکه عصبی از یک تابع خطایی همانند رابطه زیر پیروی می کند .
تابع خطا در شبکه MLP :

(۳-۲)
در این رابطه e بیانگر مقدار خطای مشاهده شده می باشد .
هنگام طراحی یک شبکه باید پارامترهای ساختار شبکه، نوع الگوریتم آموزش، نرخ یادگیری، تعداد لایه­ های شبکه و تعداد نرون­ها در هر لایه، و تعداد تکرارها برای هر الگو در خلال آموزش را مد نظر داشت.
‌آموزش را می توان هم از لحاظ نوع آموزش و هم از لحاظ قانون یادگیری طبقه بندی کرد. نوع آموزش در شبکه پرسپترون چند لایه،‌ آموزش با نظارت می­باشد. اما قانون یادگیری در آن یادگیری پس از انتشار یا دلتای تعمیم یافته می باشد.
قانون دلتا را می توان به صورت زیر بیان کرد .
(۳-۳)

(۳-۴)

(۳-۵)
= مقدار خروجی مطلوب
=مقدار خروجی به دست آمده
=نرخ یادگیری (پارامتر تنظیم سرعت یادگیری شبکه می باشد)‌
= وزن مربوطه

=ورودی به نرون  وخروجی از نرون
اثبات این قانون از روش تندترین فرود می­باشد که بیان می­ کند با حرکت­های پی در پی خلاف جهت بردار گرادیان خطا می­توان به نقطه حداقل خطا رسید­. این ادعا را نیز می توان با بهره گرفتن از بسط تیلور تایید کرد (هیکین،۱۹۹۹). در این شیوه وزنها به وسیله یک مقدار با مشتق (گرادیان) اول خطای بین خروجی مطلوب و خروجی واقعی و با توجه به مقدار وزن­ها تعدیل می­یابد. در این روش هدف کاهش تابع خطا و رسیدن به حداقل مطلق است .

(۳-۶)
(۳-۷)
(۳-۸)
(۳-۹)
= ورودی به نرون  وخروجی از نرون  در لایه ماقبل آخر

= بردار گرادیان محلی در لایه آخر

فرایند یادگیری و محاسبات در نرون ها و لایه های پنهان، با بهره گرفتن از معادله­ ورودی-خروجی زیر صورت می گیرد:

(۳-۱۰)

جائیکه  وزن ارتباطی بین نرون iام در لایه­ی (۱-k) و نرون pام در لایه­ی kام؛  خروجی نرون pام در لایه­ی kام و  تابع فعال سازی سیگموئید نرون pام در لایه­ی kام است.

-قمری سراج الدین…………………………………………………………………………………..۷۶
-آملی شمس الدین……………………………………………………………………………………۷۷
-طبری عمادالدین………………………………………………………………………………..۸۱
-طبری عبدالقادر………………………………………………………………………………….۸۲
-جرجانی ………………………………………………………………………………………….۸۲
-آملی میر حیدر……………………………………………………………………………………۸۴
-استر آبادی عماد الدین………………………………………………………………………..۸۶
- مرعشی آملی……………………………………………………………………………………۸۷
-استر آبادی ابراهیم………………………………………………………………………………۸۹
-میر داماد…………………………………………………………………………………………..۹۱
-عزالدین آملی……………………………………………………………………………………۹۴
-مازندرانی محمد هادی……………………………………………………………………….۹۶
-تنکابنی محمد سراب…………………………………………………………………………۹۷
-استر آبادی محمد صالح…………………………………………………………………….۹۸
-خواجویی ملا اسماعیل………………………………………………………………………۹۹
-استر آبادی ملا جعفر………………………………………………………………………..۱۰۱
-لاریجانی لطف ا……………………………………………………………………………..۱۰۳
-کلانتری نوری ابوالفضل……………………………………………………………………۱۰۵
-غریب محمد حسین…………………………………………………………………………۱۰۸
-تنکابنی محمد کاظم………………………………………………………………………..۱۱۰
-تنکابنی ابراهیم………………………………………………………………………………۱۱۱
-نوری مازندرانی ملا علی…………………………………………………………………۱۱۲
-حائری محمد صالح………………………………………………………………………..۱۱۳
-ملارضااسترآبادی…………………………………………………………………………….۱۱۵
آیت الله جوادی آملی…………………………………………………………………………۱۱۷
-حسن زاده آملی………………………………………………………………………………۱۱۹
-ملخص الرساله…………………………………………………………………………..۱۲۴
فهرست منابع و مآخذ…………………………………………………………………..۱۳۱
چکیده پایان‌نامه :
با نفوذ‌ اسلام و زبان و فرهنگ عربی بر منطقه طبرستان با توجه به مقتضیات زمان، عالمانی پا به عرصه فرهنگ و ادب نهادند و آثار ارزشمندی به زبان عربی از خود به جای گذاشته‌اند. لذا براساس آنچه که از موضوع پایان‌نامه استنباط می‌گردد، با عنوان «بررسی تاریخ ادبیات عرب در مازندران از عصر عباسی تا کنون» بر آن شدیم تا تحقیقاتی در رابطه با مفاخر و دانشمندان و علمای تازی‌نویس طبرستان و چگونگی شکل‌گیری این منطقه از خاک میهن عزیزمان که از دیرباز مهد پرورش بزرگان علمی و ادبی و دینی بوده و هست اقدام نماییم و همچنین سعی شده است با توجه به موضوع اوضاع ادبی دوره عباسی وبعدازآن رابرسی و بزرگانی را که آثار ادبی منثورویامنظوم دارند را معرفی نماییم.
لازم دانستیم ابتدا به بیان سیر تاریخی ، طبرستان بپردازیم، به گفته یاقوت حموی در معجم‌البلدان، دانشمندان زیادی ا‌ز آن با نام طبری پا به عرصه علم و ادب گذاشته‌اند که از حد شمارش خارج است.
لذا در این راستا ابتدا به وجه تسمیه این مناطق به بررسی زمان ورود اعراب و تأثیر و تأثر اعراب و ایرانیان بر همدیگر پرداخته شده است و همچنین با معرفی علما و مشاهیر ادبی تازی‌نویس و ذکر آثار آن بزرگان سعی شده است بر اساس دوره زندگی و سال تولدشان تنظیم گردد و نمونه‌هایی از آثار ادبی قابل دسترسی را نیز ذکر نمائیم. امید است مورد توجه علاقه‌مندان به موضوع قرار گیرد.
مقدمه :
آن که از تحولات و سیر تاریخ غافل است نمی‌تواند با هوشیاری و بیداری کارها را ارزیابی کند بنابراین در غفلت و فراموشی می‌ماند. امام علی (ع)

یکی از بهترین راه های خودسازی و تحول‌آفرینی در خویشتن مطالعه داستان‌شناسان و تاریخ‌گذشتگان است. چنانکه قرآن کریم نیز بدان اشاره دارد «فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ» (اعراف/۱۷۶) این آیه ما را به اندیشیدن درسرگذشت انسانهای گذشته دعوت می نماید، تا بیدار شده و درسها و عبرتهای لازم را بیاموزیم. بویژه اگر این مطالعه پیرامون سرگذشت انسانهای موفق تاریخ و اندیشه در عوامل پیروزی آنان باشد. بقول شاعر:
من لم یح التاریخ فی صدره لم یدرعلوالعیش من مره
ومن وعی اخبارمن قدمضی اضاف اعمارالی عمره
بنظرشاعرهرکسی ازتاریخ وگذشته بی خبرباشدشیرینی زندگی راازتلخی آن حس نمی کند
وکسی ازاخبارگذشته گان مطلع وآگاه باشدعمرآنهابرعمراوافزوده وباتجربه می گردد.
لذا به لطف خداوند بزرگ این توفیق را پیدا کردم تا بتوانم نسبت به معرفی تعدادی از شخصیت‌های علمی و ادبی عربی دان طبرستان اقدام نمایم که هر کدام سهم بسزایی در نشر فرهنگ و تمدن اسلامی داشتند.
با توجه به وظیفه‌ای که بر عهده‌ی اینجانب گذاشته شده در حد توان با صداقت انجام وظیفه خواهم نمود. در قسمت تاریخی در جهت پاسخگویی به برخی سؤالات تاریخی از کتابهایی چون تاریخ طبری، تاریخ ابن‌اثیر، تاریخ طبرستان ابن اسفندیار و دیگر کتابهای تاریخی معتبر استفاده شده است.
در بخش علما و ادبای عربی دان طبرستان از کتابهایی چون کشف‌الظنون الذریعه آقا بزرگ تهرانی، و فیات الاعیان، روضات الجنات، ریاض‌العلما، دایره المعارف بزرگ اسلامی و دیگر کتابهای رجال ارزشمند به کار گرفته شده است تا به سؤالاتی که در این زمینه وجود دارد پاسخ گفته شود و با زدودن غبار فراموشی از آینه همیشه روشن علم و ادب بتوانیم بستری فراهم سازیم تا با تکیه بر پیشینه تاریخی علم و ادب که دستی بر پهنای مهربانی دارد پای در جاده علم و اخلاق وادب گذاشته و برای آیندگان که امروز ما را در تاریخ می‌جویند، همچون ستارگان در آسمان ادب بدرخشیم.
در ادامه باید بیافزاییم که تهیه تاریخ ادبیات عرب در طبرستان به مفهوم واقعی کلمه کاری بس دشواراست و برای دستیابی به این هدف باید به بررسی‌ دقیق و همه‌جانبه پرداخت. کسانیکه این امر مهم را به دوش می‌گیرند باید دارای اهلیت و صلاحیت باشند و با احاطه کامل به مطالب تاریخی و ادبی و با حوصله و دقت نظر براساس روش‌های علمی متداول و روشن‌بینی بر انجام این کار همت بگمارند تا اثری نیکو بدست آید و بر دل همگان بنشینند.وبنده باوجوداینکه درنگارش این رساله توان خودرابکارگرفتم ودراین باره دریغ نورزیدم امامی دانم کاریکه خدمت اساتیدبزرگوارتقدیم کردم بی نقص نمی باشد وانتظاردارم که ضمن نگاه لطف ومرحمت مرابرنقص وکمبودهای آن مطلع فرمایندتااگرلازم باشداقدامات لازم انجام گیرد. از اساتید گرانقدر سرکار خانم دکتر فلاحی و آقای دکتراحمد عثمان که امر راهنمایی و مشاوره این پایان‌نامه را بر عهده داشتند ودیگر اساتید گرانقدر دانشگاه که درمحضرشان کسب فیض نمودم کمال تشکر وقدردانی را دارم.
من ا…التوفیق
تابستان۱۳۸۸
فصل اول
ایـــران
۱- ۱موقعیت جغرافیایی :
ایران کشوری است در جنوب غربی آسیا با مساحت ۱٫۶۴۸٫۰۰۰ کیلومتر مربع، بیشتر با نام فارس شناخته شده است.
این کشور از شمال به روسیه شوروی و دریای قزوین (خزر) و از جنوب به خلیج‌عمان و خلیج فارس و غرب به عراق و ترکیه و از شرق به افغانستان و پاکستان محدود است (غربال، بی تا۱/۲۸۰).

مشکلات ناشی از به کارگیری رویه های حسابداری مختل
مشکلات ناشی از مقایسه نسبت ها و استاندارد های مقایسه
عملکرد صنعت
محصولات متنوع
اندازه اهداف و شرایط
مشکلات ناشی از تغییرات سطح قیمت ها (اثرات تورمی)
مشکلات ناشی از ظاهرسازی
مشکلات ناشی از عدم انعکاس اثرات غیر مالی
تاکنون معیارهای اندازه گیری عملکرد به روش های مختلفی طبقه بندی شده اند. اما در برخی از نوشته ها معیارهای اندازه گیری عملکرد را با توجه به مفاهبم حسابداری و مفاهیم اقتصادی به دو گروه زیر نمودار (۲-۳) طبقه بندی نموده اند (صفدری،۱۳۹۱،ص۲۲) :
نمودار ۲-۳ ) معیارهای اندازه گیری عملکرد
۲-۱-۱۴-۱) معیارهای حسابداری- در این معیارها عملکرد شرکت ها با توجه به داده های حسابداری ارزیابی می شود. معیارهای حسابداری به دو گروه تقسیم می شوند. یکی معیارهای مبتنی بر اطلاعات و دیگری معیارهای مبتنی بر اطلاعات حسابداری و اطلاعات بازاری می باشند. طبقه بندی این معیارها مطابق نمودار (۲-۴) می باشند(صفدری،۱۳۹۱،ص۲۳) :
نمودار ۲-۴ ) معیارهای حسابداری
۲-۱-۱۴-۲) معیارهای اقتصادی - در این معیارها عملکرد شرکت ها با توجه به قدرت کسب سود دارایی های موجود و سرمایه گذاری بالقوه و با عنایت به نرخ هزینه سرمایه ارزیابی می گردد.معیارهای اقتصادی سعی می کنند با تبدیل اطلاعات حسابداری از طریق انجام برخی تعدیلات به اطلاعات اقتصادی، اطلاعات اقتصادی را مبنای عملکرد شرکت ها قرار دهند.به عبارت دیگر این معیارها عملکرد شرکت را با توجه به قدرت کسب سود دارایی های موجود و سرمایه گذاری بالقوه و با عنایت به نرخ بازده و نرخ هزینه سرمایه ارزیابی می کنند.از جمله بهترین معیارهای اقتصادی که در زمینه اندازه گیری عملکرد وجود دارند به شرح نمودار (۲-۵) می باشند(صفدری،۱۳۹۱،ص۲۴) :
نمودار ۲-۵ ) معیارهای اقتصادی
الف ) ارزش افزوده بازار^[۱۹۲] - هدف اولیه بیشتر شرکت ها افزایش ثروت سهامدارن است. بدیهی است که این هدف منافع سهامدارن را تأمین می کند. همچنین این هدف برای اطمینان از تخصیص منابع کمیاب به طور کارا کمک می کند. ثروت سهامداران از طریق به حداکثر نمودن تفاوت بین ارزش بازار سهام شرکت و مقدار سرمایه تأمین شده توسط سهامداران به حداکثر می رسد. این تفاوت ارزش افزوده بازار نامیده می شود. ارزش افزوده بازار که عبارت از تفاضل ارزش شرکت با سرمایه ی اولیه ی آورده شده توسط سهامداران و منابع اعتباری می باشد. ارزش افزوده بازار در واقع معیار ثروت زدایی بنگاه و بیانگر عملکرد مدیریت آن نیزمی باشد (فخاریان،۱۳۷۹، ص۲۷).

ب) ارزش افزوده اقتصادی^[۱۹۳] - در حالی که ارزش افزوده بازار تأثیر اقدامات مدیریت را از زمان شروع فعالیت شرکت اندازه گیری می کند‌، ارزش افزوده اقتصادی بر اثر بخشی مدیریت در یک سال معین تأکید دارد. EVA برآورد سود واقعی یک شرکت در یک سال می باشد و تفاوت زیادی با سود حسابداری دارد. EVA بیانگر باقیمانده سود پس از کسر هزینه سرمایه است. در حالی که سود حسابداری بدون در نظر گرفتن هزینه سرمایه تعیین می شود. تأمین مالی از طریق سهامداران هرینه دارد ، زیرا وجوه تهیه شده توسط سهامداران می توانست درجای دیگر با بازده مناسب سرمایه گذار شود. با سرمایه گذاری در شرکت، سهامداران فرصت سرمایه گذاری در جای دیگر را از دست می دهند. بازده سرمایه از دست رفته با ریسک مشابه ، هزینه فرصت^[۱۹۴] نامیده می شود. EVA معیاری برای اندازه گیری توانایی مدیریت جهت افزایش عملکرد و ارزش افزوده به سرمایه جدید است. باید توجه داشت که EVA می تواند هم برای کل شرکت و هم در بخش های مختلف آن به کار رود. بنابراین مبنایی برای تعیین عملکرد مدیریت در تمامی سطوح ارائه می دهد (پژوهی ،۱۳۹۰، ص۲۳).
باید اشاره نمود که کارآیی اقتصادی عبارت است از نسبت میزان محصول تولیدی قابل استفاده به میزان منافع تولیدی که برای ساخت آن محصول به کار رفته است. ارزش تولیدات جامعه با پول تعیین می شود. به همین ترتیب ارزش منابع تولیدی نیز با پول سنجیده می شود.تلاش برای کسب سود ، انگیزه فعالیت های تولیدی موثر در جامعه به شمار می رود. هر قدر موسسه تولیدی کارآیی بیشتری داشته باشد ، سود آن موسسه نیز بیشتر خواهد بود. به عبارت دیگر کارآیی هر سیستم تولیدی بر حسب ارزش محصول به دست آمده در ازای ارزش هر واحد ار منابع تولید به کار رفته ، اندازه گیری می شود.هر قدر ارزش پولی محصول به دست آمده در ازای یک واحد پول از منبع تولید بیشتر باشد کارآیی اقتصادی نیز بیشتر خواهد بود.فارل^[۱۹۵] کارآیی اقتصادی موسسات را شامل دو جز کارآیی فنی^[۱۹۶] و کارآیی تخصیصی^[۱۹۷] (کارآیی قیمت) می داند. کارآیی فنی منعکس کننده توانایی یک بنگاه در به دست آوردن حداکثر خروجی از ورودی های به کار گرفته شده است ، اما کارآیی تخصیصی منعکس کننده توانایی یک بنگاه برای استفاده از ورودی ها به نسبت بهینه با توجه به قیمت و فن آوری تولید است. ترکیب این دو کارآیی اقتصادی را تشکیل می دهد (مهرگان ،۱۳۹۱، ص۲۰).
۲-۱-۱۵) سایر طبقه بندی های معیار اندازه گیری عملکرد شرکت ها
برای سالیان زیادی در گذشته ، اقتصادانان تصور می کردند که اکثر گروه های ذینفع یک شرکت سهامی مثل مدیران و سهامداران^[۱۹۸] برای رسیدن به یک هدف مشترک فعالیت می کنند اما از سال ۱۹۶۱ موارد بسیاری ار تضاد منافع بین این گروه ها مشاهده شد و به دنبال آن شرکت ها در پی حل این تضاد منافع برآمدند. یکی از راه حل های تضاد منافع موجود بین سهامداران و مدیران ،‌استفاده از نظام اندازه گیری عملکرد بوده است (پژوهی ،۱۳۹۰ ،ص۳). از این رو معیارهای اندازه گیری عملکرد شرکت ها از دیدگاه استفاده کنندگان نیز مورد توجه قرار گرفته و طبقه بندی شده است. در این طبقه بندی مطلوبیت و رجحان معیارهای اندازه گیری عملکرد از دیدگاه استفاده کنندگان مورد تأکید قرار گرفته است. بر این اساس معیارهای اندازه گیری عملکرد را می توان به شرح نمودار (۲-۶) طبقه بندی نمود (صفدری،۱۳۹۱،ص۲۵) :
نمودار ۲-۶ ) سایر طبقه بندی های معیار اندازه گیری عملکرد
الف ) دیدگاه مدیران – از دیدگاه مدیران معیار اندازه گیری عملکرد شامل موارد زیر می باشد :
تجزیه و تحلیل عملیاتی شامل سود خالص ، اهرم عملیاتی و تجزیه و تحلیل مقایسه ای
مدیریت منابع شامل گردش دارایی ها ،‌مدیریت سرمایه در گردش ، گردش موجودی کالا وبهره وری نیروی کار
سودآوری شامل بازده دارایی ها با توجه به ارزش بازار ، ارزیابی طرح های سرمایه گذاری ،‌بازده قبل از بهره و مالیات و دوره برگشت وجوه نقد
ب) دیدگاه سهامداران- سهامداران به عنوان یکی از مهم ترین ذینفعان شرکت دارای دیدگاه های متفاوتی نسبت به معیار اندازه گیری عملکرد به شرح زیر می باشند:
سودآوری شامل بازده حقوق صاحبان سهام ، سود هر سهم، درآمد نقدی هر سهم و بازده مجموع دارایی ها
ارزش بازار شامل نسبت قیمت به سود و نسبت Q توبین^[۱۹۹]
ج) دیدگاه اعتباردهندگان - از دیدگاه اعتباردهنگان شرکت معیار اندازه گیری عملکرد شامل موارد زیر می باشد:
نقدینگی شامل نسبت حاری و نسبت آنی ، سرعت تبدیل دارایی جاری به نقد و سرمایه در گردش
اهرم مالی شامل بدهی به دارایی ها ، بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت سود پرداختی به سود تقسیم شده
۲-۱-۱۶) اندازه گیری عملکرد مالی
همان طور که در این فصل گفته شد عملکرد اشاره به ماهیت و کیفیت عملی دارد که شرکت برای هدایت مأموریتش به سمت سودآوری انجام می دهد. توانایی مالی یک شرکت در بهره وری و سودآوری ، عملکرد مالی نامیده می شود. عملکرد مالی در شرایط و متغیرهای مختلفی مورد بررسی قرار می گیرد. بسیاری از نظام های اندازه گیری عملکرد ، عملکرد مالی شرکت (سود ، هزینه ، بازده سرمایه گذاری ، سهم بازار و رشد فروش) را اندازه گیری می کنند.این روش های اندازه گیری عملکرد بیشتر بر نتایج قبلی فعالیت ها تأکید دارند و شرکت ها از آن ها برای درک و تشخیص تأثیر استراتژی ها و برنامه هایی که اجرایی شده اند ، استفاده می کنند (Shahin,2011,p107).
ارزیابی موقعیت مالی یک شرکت در فرایند تصمیم گیری امری حیاتی و ضروری است ، چرا که عملیات یک شرکت ممکن است با وجود تولید محصول خوب ، کنترل کیفیت منظم و ساختار تشکیلاتی منسجم و هماهنگ ، به خاطر بحران مالی دچار ورشکستگی شود (حسن زاده وهمکاران،۱۳۸۸، ص۱۹۰).
معیار مطلوب اندازه گیری عبارت است از شاخص یا شاخص هایی که در یک نگاه کلی بتوان آن را بر مبنای اندازه گیری عملکرد قلمداد کرد. معیار مطلوب ، وضعیت شرکت یا سازمان را به صورت کمی و کیفی برای ذینفعان بیان می کند. استفاده از معیارهای مطلوب ، همان روش اندازه گیری عملکرد بر اساس شاخص ها ی تعریف شده علمی است. لازم به ذکر است که در لیست رتبه بندی صد شرکت برتر کشور که هر ساله توسط سازمان مدیریت صنعتی ارائه می گردد، از شاخص های اصلی زیر برای مقایسه عملکرد شرکت ها و رتبه بندی آن ها استفاده می گردد که عبارتند از (افجه و همکاران،۱۳۸۸، ص۱۱) :
جدول ۲-۳) شاخص های اصلی جهت مقایسه عملکرد شرکت ها

حکایت یکم مقاله‌ی سی و ششم۳۶/۱ ص ۳۸۹ [در نکوهش غرور و رعونت]
عده ای از حاجیان در مکه مطابق سنت ؛ سرخود را می تراشیدند، دیونه‌ای از آنها پرسید: برای چه اینجا موی می تراشید؟ یکی از حجاج پاسخ داد : تراشیدن مو در اینجا سنت است و ترک این سنت دلیل بیچارگی آدمی است دیوانه پس از شنیدن این موضوع گفت:

این گدایان بی نیاز! پس اگر ستردن مو سنت است ، ستردن ریس بر شما واجب است، زیرا چنان باد غروری در بن ریش شما نهفته است که ازباد منطقه ‌ی باد خیزی به نام ” در “در زباد” بیشتر است. به خاطر این مسئله‌ای که به شما گفتم صدمنت می گذارم، زیرا امر واجبی را به شما گوشزد کردم که بهتر از صد سنت است.
در اینجا شیخ عطار از زبان دیوانگان به انتقاد از اهل مذهب مغرور می ‌پردازد پس به طعنه آن ها را به سخره می گیرد؛ زیرا تنها به ظواهر اعمال حج پرداخته و از دریافت کنه و بنه آن عاجزند. موی ستردن ، نماد گذشتن از سرو تمام سودای موجود در آن است . حاجیان این حکایت؛ اگر چه علی الظاهر مویی تراشیدند ولی همچنان دچار غرور هستند. به قول دیوانه شیرین سخن قصه باد غرورشان صد برابر باد موجود در « درزباد» است و این سخن « تعریض» به شمار می آید . به کار بردن ( مشتی گدای بی نیاز) هم « هجو» است و البته تعبیری ( پارادوکسیکال : متناقض نما) است. سخنان دیوانه در وهله ی نخست مطابق شخصیتش دیوانه وار و نامربوط به نظر می رسد ولی پس از آوردن استدلال؛ حکمت او را آشکار می‌کند.
حکایت هشتم مقاله سی و ششم ۳۶ / ۸ / ص ۴۱۲ [در نکوهش غرور و رعونت]

دیوانه این حکایت؛ در اقدامی کمیک در قالب «طنز موقعیت» رفتار نابهنجار و مضحکی را انجام می‌دهد که درست مطابق شخصیت اوست، فرد سایل در مقام« نادان» علت این کار را جویا می شود. دلیلی که دیوانه می آورد جالب و تأمّل برانگیز است؛ زیرا شبیه پند دادن غیر مستقیم است. هدف او نکوهش غرور است که با مرگ به اتمام رسیده و حتی به خواری و خفت منجر می‌شود تا جایی که کله‌ی مرده مغروری بازیچه‌ی دست این و آن می‌گردد. یا به خاک مبدل می شود و در اینجا شاهد تضادی فاحش و غم انگیز هستیم.
حکایت نهم مقاله سی و ششم ۳۶ / ۹ ص ۴۱۲ [ در نکوهش غرور]

در این حکایت دقیقاً مانند حکایت پیشین شاهد کار نامتعارف و عجیبی از دیوانه‌ای هستیم که در واقع « طنز موقعیت» محسوب می شود ولی پس از استدلال، او به شخصیت حکیم مبدل می شود که جهت نکوهش غرور و عاقبت آن به چنین عملی دست زده است.