فصل پنجم)نتیجه گیری ۸۴
۵-۱: مقدمه ۸۵
۵-۲: نتیجه گیری و تحلیل یافته های پژوهش ۸۵
۵-۳: پیشنهادات ۸۶
۵-۳-۱: پیشنهادات برای استفاده کنندگان از نتایج پژوهش ۸۶
۵-۳-۲: پیشنهادات برای تحقیقات آتی ۸۶
۵-۴:محدودیت های پژوهش ۸۷
Abstract 93
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره ۱-۱ : متغیرهای پژوهش و جنس آنها ۶
جدول شماره ۱-۲: تعاریف عملیاتی متغیرهای پژوهش ۷
جدول شماره ۲-۱: پیشینه تحقیق و تفاوت پیشینه مورد بررسی با تحقیق حاضر ۴۹
جدول شماره ۳-۱ : تکنیک غربالی برای انتخاب بهترین حجم نمونه ۶۴
جدول شماره ۳-۲ : لیست شرکت های مورد بررسی در این پژوهش ۶۵
جدول شماره دو : متغیرهای پژوهش و جنس آنها ۶۶
جدول شماره ۴-۱: برآورد شاخص های مرکزی و پراکندگی متغیرها ۶۹
جدول ۴-۲: بررسی توزیع نرمال بودن با آماره کولموگروف- اسمیرنوف ۷۰
جدول۴-۳: خلاصه فرایند انجام شده ۷۱
جدول ۴-۴: جدول اطلاعات شبکه ۷۲
جدول۴-۴: خلاصه اطلاعات مدل ۷۵
جدول شماره ۴-۵: خلاصه فرایند انجام شده ۷۶
جدول شماره ۴-۶: اطلاعات شبکه ۷۷
جدول شماره ۴-۷: خلاصه اطلاعات مدل ۷۸
جدول شماره ۴-۸: نتایج آنالیز رگرسیون خطی ۸۰
جدول شماره ۴-۹: نتایج آنالیز شبکه عصبی ۸۰
جدول شماره ۴-۱۰:مقایسه پیش بینی شبکه عصبی و رگرسیون خطی با داده های واقعی ۸۰
جدول شماره ۴-۱۱:نتایج آنالیز رگرسیون خطی ۸۲
جدول شماره ۴-۱۲: نتایج آنالیز شبکه عصبی ۸۲
جدول شماره ۴-۱۳: مقایسه پیش بینی شبکه عصبی و رگرسیون خطی با داده های واقعی ۸۲
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار شماره۴-۱: نمودار نمونه های آزمایشی با نمونه های تایید(قیمت) ۷۳
نمودار۴-۲: نحوه قرار گرفتن داده ها و ضریب تبیین در مجموعه های آموزشی و تایید ۷۴
نمودار ۴-۳: نحوه قرار گرفتن داده ها و ضریب تبیین در مجموعه های آزمایشی و کلی ۷۴
نمودار شماره ۴-۴: انطباق خطاهای هر یک از نمونه ها با یکدیگر(قیمت) ۷۵
نمودار شماره۴-۵: نمودار نمونه های آزمایشی با نمونه های تایید(بازده) ۷۷
نمودار شماره۴-۶: نحوه قرار گرفتن داده ها و ضریب تبیین در مجموعه های آموزشی و تایید ۷۸
نمودار شماره۴-۷: نحوه قرار گرفتن داده ها و ضریب تبیین در مجموعه های آزمایشی و کلی ۷۸
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل۲-۱٫ یک نمونه شبکه عصبی ۱۹
شکل ۲-۲ : ساختار یک سلول عصبی انسان ۲۲
شکل۲-۳: یک نمونه عصب واقعی ۲۳
شکل ۲-۴٫ ساختار یک نورون عصبی مصنوعی ۲۴
شکل ۲-۵: نمونه ای از یک شبکه ی تک لایه ۲۶
شکل ۲-۶ . نمونه ای از یک شبکه سه لایه ۲۷
شکل ۲-۷ . نمونه ای از یک شبکه سه لایه ۲۸
شکل ۲-۸ . نمونه ای از یک شبکه برگشتی ۲۹
شکل ۲-۹ : نوع تابع تبدیل ۳۰
پس از آنکه هدفهای پژوهش، فرضیهها و متغیرها تعریف شدند، پژوهشگر باید راه یا روش پژوهشی که برای رسیدن به این اهداف، خواهد پیمود را مشخص کند. روش از نظر واژهای، راه رسیدن به هدف است. از این رو پژوهشگر با توجه به چارچوب نظری پژوهش و مدل تعریف شده (آنچه در فصل دوم بیان گردیده است) باید روش علمی گردآوری دادهها، تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات را مشخص نماید تا رسیدن به هدفها، امکانپذیر گردد.
پژوهش از دیرباز با انسان همراه بوده است و انسان در طول تاریخ به شیوهها و روشهای مختلفی آن را انجام داده است. بدیهی است روشهای مختلف پژوهش و دستهبندیهای متعددی برای آن وجود دارد که در ادامه هر کدام از آنها مورد بررسی قرار خواهند گرفت و نوع پژوهش حاضر در آن دستهبندی نیز مشخص خواهد شد.
روش تحقیق بر حسب هدف
پژوهش میتواند چهار هدف متفاوت را دنبال کند. وقتی پژوهشی به قصد کاربرد نتایج یافتههایش برای حل مسئله خاصی انجام میشود، چنین پژوهشی، پژوهش کاربردی نامیده میشود. اما زمانی که پژوهش برای افزایش دانش و درک ما از مسائل خاصی که عموماً در محیطهای سازمانی اتفاق میافتد و چگونگی حل آنها انجام میشود، پژوهش بنیادی یا پایهای نامیده میشود. یافتههای حاصل از این نوع پژوهش در ایجاد دانش در حوزههای مختلف مدیریت کمک میکند. وقتی پژوهش برای بررسی ارزیابی اثرات توصیههای پژوهشهای کاربردی انجام میشود، آن را پژوهش ارزشیابی مینامند و در نهایت زمانی که دانشی از حوزه بنیادی یا کاربردی توسعه داده میشود آن را پژوهش توسعهای مینامند (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۹۰).
بنابراین با تکیه بر مطالب فوق میتوان ادعا نمود در این پژوهش جهت گیری از نوع کاربردی است زیرا مدیران سازمان مورد مطالعه (سازمان امور مالیاتی استان یزد) میتوانند از نتایج این پژوهش جهت افزایش سطح رفتار شهروندی کارکنان و نیز عملکرد شغلی آنها استفاده کنند.
همچنین در یک دستهبندی دیگر پژوهشها را به انواع کمی، کیفی یا ترکیبی تقسیمبندی کردهاند. از آنجایی که در این پژوهش بر پایه مرور ادبیات نظری موضوع مدل مفهومی و فرضیههای پژوهش تدوین شده است و با بهره گرفتن از تحلیل دادههای کمی جمع آوری شده از طریق پرسشنامه به رد یا تایید مدل خواهیم پرداخت، این پژوهش از رویکرد کمی استفاده خواهد کرد.
نوع پژوهش
استراتژی پژوهش طرح کلی از این است که پژوهشگر به چه صورت به دنبال یافتن پاسخی برای پرسشهایش میباشد. با توجه به ماهیت پژوهش و برخی از عوامل اثرگذار، استراتژی پژوهش تعیین میشود. استراتژیهای پژوهش میتوانند از نوع تجربی، همبستگی، پیمایش، ساخت اجتماعی واقعیت، تئوری داده بنیاد، تاریخی، ترکیبی، اقدامپژوهی یا مطالعه موردی انتخاب شوند (دانایی فرد و همکاران، ۱۳۹۰). این پژوهش استراتژی پیمایش و همبستگی را به صورت همزمان بکار میگیرد. تحقیقات همبستگی برای کسب اطلاع از وجود رابطه میان متغیرها انجام میپذیرد ولی در آنها الزاماً کشف رابطه علت و معلولی مورد نظر نیست. در تحقیق همبستگی بر کشف وجود رابطه بین دو گروه از اطلاعات تأکید میشود، اینها اطلاعاتی است که در مورد یک متغیر در دو جامعه یا دو موقعیت گردآوری شده یا اطلاعاتی است که در خصوص دو یا چند متغیر در یک جامعه تهیه شده است. در این پژوهشها پژوهشگر میخواهد بداند که بین دو چیز یا دو گروه از اطلاعات رابطه و همبستگی وجود دارد یا خیر، یعنی اینکه آیا تغییر در یکی با تغییر در دیگری همراه است یا خیر (حافظنیا, ۱۳۸۸).
قلمرو پژوهش
در یک طبقه بندی دیگر، پژوهشها را به لحاظ مکان انجام آن تقسیمبندی می کنند. در این تقسیمبندی پژوهشها به پژوهشهای میدانی، کتابخانهای و آزمایشگاهی تقسیم میشوند. این پژوهش از لحاظ جمع آوری پیشینه پژوهش و مبانی نظری پژوهش، پژوهش از نوع کتابخانهای و از لحاظ روش انجام پژوهش و گردآوری اطلاعات، پژوهش از نوع میدانی میباشد.
جامعه و نمونه آماری پژوهش
جامعه پژوهش یا جایی که نتایج پژوهش قرار است به آنجا تعمیم یابد یا در آنجا اجرا شود، به مجموعهای از اشخاص، اشیاء، مکانها، رویدادها به طور کلی اموری اطلاق میشود که در یک یا چند صفت یا ویژگی مشترک باشند. علاوه بر ویژگیهای مشترک، اعضای هر جامعه صفتها یا ویژگیهای غیر مشترکی هم دارند که پژوهشگر مایل به مطالعهی آنها است. مطالعه میتواند به صورت کل شماری یعنی مطالعه کل جامعه پژوهش انجام شود مانند سرشماری و گاه با انتخاب درصدی از جامعه پژوهش به عنوان نمونه پژوهش انجام میشود (میرزایی, ۱۳۸۸).
جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه کارکنان سازمان امور مالیاتی استان یزد و شعبههای مربوطه است که میتوان آن را یک جامعه آماری با حجم محدود در نظر گرفت. همچنین با توجه به اطلاعات ثبت شده در سازمان تعداد کل کارمندان شاغل در اداره کل و همچنین شعب سازمان امور مالیاتی استان یزد حدود ۴۰۰ نفر است.
انتخاب نمونه
از آنجایی که حجم جامعه مورد نظر محدود است از فرمول زیر برای برآورد حجم نمونه استفاده شده است.
در فرمول بالا
n= حداقل حجم نمونه لازم
N= حجم جامعه آماری (که در این تحقیق ۴۰۰ نفر میباشد)
ε= خطای پذیرفته شده توسط محقق یا بازه قابل تحمل از برآورد پارامتر مورد نظر
= مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد (در این تحقیق و با در نظر گرفتن سطح اطمینان ۹۵ درصد، مقدار به دست آمده از جدول توزیع نرمال استاندارد ۹۶/۱ میباشد).
در فرمول بالا از آنجایی که انحراف معیار جامعه () در دسترس نبود از طریق توزیع تعداد ۳۰ پرسشنامه مقدماتی بین اعضای جامعه، انحراف معیار متغیر کلیدی پژوهش (رفتار شهروندی سازمانی) محاسبه شد و در فرمول بالا جایگذاری شد. خطای مجاز برابر ۰۷/۰، حجم نمونه مورد نیاز با جایگذاری فرمول بالا به صورت زیر محاسبه میشود.
همانگونه که مشاهده میکنید حداقل تعداد حجم نمونه برابر ۱۸۴ نفر تعیین شده است که در این پژوهش برای اطمینان از دستیابی به حجم نمونه، تعداد ۲۰۰ پرسشنامه توزیع شد که در نهایت دادههای مربوط به ۱۹۰ پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
روش نمونهگیری
نمونه گیری به معنای برداشتن نسبتی از جامعه با کل به عنوان معرف یا نماینده است. این نمونه باید همه یا اکثر ویژگیهای جامعه کل را داشته باشد،تا بتوان نتایج حاصل را از آن را به جامعه تعمیم داد. برای اینکه بتوان نتایج را تعمیم داد با ادعا کرد که نمونه معرف جامعه است، میبایست نمونه گیری مطابق با قواعد احتمال یا بر اساس اصول و قواعد خاص و یا انتخاب افراد به روشهای نظاممند صورت پذیرد. یکی از روشهای نمونه گیری، نمونه گیری طبقه بندی تصادفی میباشد. به این صورت که همه افراد جامعه از فرصت برابر برای انتخاب شدن برخوردار بوده و انتخاب هر فرد مستقل از دیگران صورت میگیرد (میرزایی ۱۳۸۸). نوع روش نمونهگیری بر اساس بررسی هزینه، زمان، نوع مسئله پژوهش و امکانات مورد نیاز تعیین می شود. در این پژوهش از روش نمونهگیری از نوع تصادفی ساده استفاده شده است.
ابزار گردآوری داده ها
چهار ابزار متداول جمع آوری دادهها، بررسی مدارک و اسناد، مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه میباشد. در تحقیقات توصیفی و نیز تحقیقاتی که از گستره جغرافیایی زیادی برخوردار باشد یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشند، از روش پرسشنامهای استفاده میشود. در این پژوهش برای جمع آوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه به عنوان یکی از متداولترین ابزار جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی، به کار میرود.
بررسی روایی و پایایی پرسشنامه
به منظور اطمینان نهایی از ابزار اندازه گیری و پیش از به کارگیری آن در مرحله اصلی جمعآوری دادهها، ضرورت دارد که پژوهشگر از طریق علمی، اطمینان نسبی لازم را نسبت به روا بودن استفاده از ابزار مورد نظر و معتبر بودن آن پیدا کند. بنابراین برای آنکه بتوان نتایج اندازه گیری اطمینان کرده و ادعا نمود که داده های حاصل از اندازه گیری قابل اطمینان هستند، ابزار اندازه گیری باید دو خصوصیت اساسی داشته باشد؛ روایی(اعتبار) و پایایی(دقت).
روایی (اعتبار) پرسشنامه
مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه گیری، بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه گیریهای نامناسب و ناکافی، می تواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد. اعتبار در اصل به درستی و صحت ابزار اندازهگیری پژوهشگر بر میگردد (خاکی, ۱۳۷۸). به عبارت دیگر، روایی میزان سازگاری پرسشنامه را با اهداف نشان میدهد. اینکه آیا مضمون پرسشها آن متغیری که باید بسنجند را میسنجند یا نه. به بیانی دیگر آیا پرسشها صلاحیت لازم برای سنجش مفهوم مورد نظر را دارند؟
مفهوم اعتبار به این پرسش پاسخ میدهد که ابزار اندازهگیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را میسنجد بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازهگیری نمیتوان به دقت دادههای حاصل از آن اطمینان داشت. به عبارت دیگر، روایی میزان سازگاری پرسشنامه را با اهداف نشان میدهد. اینکه آیا مضمون پرسشها آن متغیری که باید بسنجند را میسنجند یا نه. به بیانی دیگر آیا پرسشها صلاحیت لازم برای سنجش مفهوم مورد نظر را دارند؟ بر این اساس روایی از دو جنبه مورد بررسی قرار میگیرد. اول روایی محتوا و دوم روایی سازه.
روایی محتوا
اعتبار محتوا نوعی اعتبار است که برای بررسی اجزای تشکیل دهنده یک ابزار اندازهگیری بکار برده میشود. اعتبار محتوای یک ابزار اندازهگیری به سوالهای تشکیل دهنده آن بستگی دارد. اگر سوالهای پرسشنامه معرف ویژگیها و مهارت های ویژهای باشد که محقق قصد اندازهگیری آنها را داشته باشد، آزمون دارای اعتبار محتوا است. برای اطمینان از اعتبار محتوا، باید در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوالهای تشکیل دهنده ابزار اندازهگیری معرف قسمتهای محتوای انتخاب شده باشد (آذر و مومنی، ۱۳۸۷).
بنابراین اعتبار محتوا، ویژگی ساختاری ابزار اندازهگیری است که همزمان با تدوین آزمون در آن تنیده میشود. اعتبار محتوای یک آزمون معمولاً توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین میشود. در این مرحله با انجام تست خبرگان، مشورت با اساتید محترم راهنما و همچنین نظرات افراد متخصص در زمینه رفتار و نگرش سازمانی در طراحی پرسشنامه اعمال خواهد شد و اصلاحات لازم بعمل خواهد آمد و بدین ترتیب اطمینان حاصل می شود که پرسشنامه همان خصیصه مورد نظر محقق را می سنجد.
روایی سازه
روایی سازه پرسشنامه این پژوهش با کمک روش تحلیل عاملی تأییدی[۳۸] بررسی گردید. این روش یک مدل آزمون نظریه است که برای ارزشیابی روایی سازه نیز روشی قابل اعتماد به پژوهشگر عرضه میکند تا از این طریق بتواند به گونه بارزی فرضیههایی را درباره ساختار عاملی دادهها که ناشی از یک مدل از پیش تعیین شده با تعداد و ترکیب مشخصی از عاملها میباشد، بیازماید. روش تأییدی بعد از مشخص کردن عاملهای پیش تجربی، از طریق تعیین برازندگی مدل عاملی از پیش تعیین شده، تطابق بهینه ساختارهای عاملی مشاهدهشده و نظری را برای مجموعه دادهها آزمون میکند (هومن, ۱۳۸۰).
برای سنجش کفایت نمونه از تست KMO و بارتلت[۳۹] استفاده می شود. شاخص KMO شاخصی از کفایت نمونهگیری است که کوچک بودن همبستگی جزئی بین متغیرها را بررسی میکند و از این طریق مشخص میسازد آیا واریانس متغیرهای تحقیق، تحت تأثیر واریانس مشترک برخی عاملهای پنهانی و اساسی است یا خیر. این شاخص در دامنه صفر تا یک قرار دارد. اگر مقدار شاخص نزدیک به یک باشد، دادههای مورد نظر برای تحلیل عاملی مناسب هستند و در غیر این صورت (معمولاً کمتر از ۶/۰) نتایج تحلیل عاملی برای دادههای مورد نظر چندان مناسب نمیباشند (مومنی, ۱۳۸۷). همچنین اگر sig در آزمون بارتلت از ۵ درصد کمتر باشد تحلیل عاملی مناسب خواهد بود. جدول شماره ۳-۱ نتایج تحلیل عاملی تاییدی برای سازههای موجود در پرسشنامه پژوهش را نشان میدهد.
جدول شماره ۳‑۲- نتایج بررسی روایی سازه پرسشنامه پژوهش
متغیر | پرسشها | KMO | Sig. | درصد واریانس تبیین شده |
سرمایه اجتماعی رابطهای | Q1-Q7 | ۸۸/۰ | ۰۰۰/۰ |
میشود. قابل ذکر است که در براورد مدلها در این پژوهش از روش خود توضیحی با وقفه های گسترده (ardl) و از نرم افزار مایکروفیت استفاده میشود. در فصل بعد مبانی نظری و ادبیات موضوع تحقیق مورد بررسی قرار میگیرد.
فصل دوم
۲-۱-مقدمه
وضعیت اقتصادی کشور های توسعه یافته نشان میدهد که اصولا انباشت سرمایه یکی از شرط های لازم (و البته نه کافی) برای رشد و پیشرفت مستمر اقتصادی محسوب میگردد. به همین علت است که کمبود سرمایه در مباحث اقتصادی به عنوان یکی از مهمترین عوامل توسعه نیافتگی مطرح شده است . به عبارت دیگر رشد و توسعه ی اقتصادی بدون تنباشت سرمایه امکان پذیر نخواهد بود. به گونه ای که بسیاری از متفکران، دلیل توسعه نیافتگی بسیاری از کشورها را با کمبود درامد و پس انداز و در نتیجه ، سرمایه گذاری ناکافی می دانند. بر این اساس با توجه به اهمیت سرمایه گذاری، نظریان اقتصادی زیادی در این رابطه مطرح شده است. در این فصل به تعدادی از این نظریاتاشاره میشود.
فصل حاضر از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اول به مبانی نظری پژوهش اختصاص دارد. در این بخش نظریات اقتصادی در باب سرمایه گذاری و عوامل مؤثر بر ان مورد مطالعه قرار میگیرد. در بخش دوم نیز پیشینه ی تحقیق و مطالعات داخلی و خارجی صورت گرفته در رابطه با نقش نفت در سرمایه مورد کنکاش قرار میگیرد.
۲-۲-مبانی نظری موضوع تحقیق
همانطور که در مقدمه ی فصل اشاره شد، سرمایه گذاری همواره در نظریات اقتصادی از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. در این قسمت به تعدادی از این نظریات اشاره میشود.
۲-۲-۱-سرمایه گذاری از دیدگاه نظریه پردازان کلاسیک
در دیدگاه کلاسیکها انباشت سرمایه عامل تعیین کننده ی رشد اقتصاد بوده و پس انداز عنصری کلیدی برای تامین منابع سرمایه گذاری محسوب میشود. ادام اسمیت در این رابطه چنین می نویسد:(هر گونه افزایش و کاهش در میزان سرمایه گذاری، به طور طبیعی تمایل به افزایش یا کاهش در تولید واقعی صنعت و در نتیجه ارزش مبادله ی تولید سالانه ی زمین و کار کشور و ثروت حقیقی و درامد تمام ساکنان کشور دارد. سرمایه با صرفه جویی افزایش می یابدو با ولخرجی و اسراف کاهش می یابد.)(فروغی،۱۳۸۷).
اسمیت بر تمرکز سرمایه قبل از شروع روند تقسیم کار تاکید دارد. به نظر او حل مشکل توسعه ی اقتصادی در یک کشور ، تا حد زیادی بستگی به توانایی های مردم در پس انداز و سرمایه گذاری بیشتر دارد .از نظر اسمیت نرخ سرمایه گذاری از طریق نرخ پس انداز عیین میشود. با طبق این نظریه ، اقتصاد زمانی در تعادل است که میزان پس انداز با میزان سرمایه گذاری برابر باشد. کلاسیک ها اعتقاد داشتند کهد برای تمرکز سرمایه نیاز به پس انداز بیشتر است و تنها زمین داران و سدمایه داران توان پس انداز کردن را دارند. طبقه ی کار گر به خاطر این که دستمزدی برابر با حداقل معیشت دریافت میکند، توان پس انداز کردن را ندارد (تفضیلی،۱۳۸۱)
دیگر اقتصادان مکتب کلاسیک ریکاردو، اعتقاد داشت که تمرکز سرمایه ، نتیجه و ثمره ی تجمع سود است . چون سود موجب تشویق پس انداز و سرمایه گذاری و در نتیجه ایجاد ثروت میشود. از نظر ریکاردو تا جایی که نرخ سود مثبت است ،تمرکز سرمایه کماکان ادامه خواهد یافت توسعه ی اقتصادادی بستگی به تفاوت در میل به مصرف و تولید دارد . او معتقد بود که چنانچه پیشرفت های فنی باعث افزایش تولید و در نتیجه افزایش بهره وری نیروی کار گردد، میتوان تمرکز سرمایه را نیز از این طریق افزایش داد (تفضلی،۱۳۷۵).
اقتصادانان کلاسیک معتقد هستند که همواره درنقطه ی تعادل ، پس انداز با سرمایه گذاری مطلوب برابر است . همچنین ان ها مکانیسم قیمت ها را متعادل کننده ی سرمایه گذاری و پس انداز می دانستند . کلاسیک ها در اینجا متغیری به نام نرخ بهره را معرفی میکنند . نرخ بهره از دید انها قیمت دریافت شده توسط پس انداز کنندگان و قیمت پرداخت شده توسط سرمایه گذاران است . از نظر انها نرخ بهره تا آنجایی که سرمایه گذاری و پس انداز با هم برابر شوند تغییر میکند . از نظر آنها نرخ بهره با سرمایه گذاری رابطه معکوس و باپس انداز رابطه مستقیم دارد . با این تفسیر میتوان نتیجه گرفت که تئوری کلاسیک یک تئوری انباشت سرمایه ی بلند مدت است تأکید اقتصادانان کلاسیک بر سود و نرخ سود به خاطر این است که قسمتی از این سود،توسط کار فرمایان صرف پس انداز شده و بخش اعظمی از این پس انداز صرف سرمایه گذاری در بخش های مولد اقتصادی میگردد . در صورتی که سرمایه گذاری سودآور نباشد ، نرخ بهره کاهش یافته و این امر موجب کاهش پس انداز میگردد. نهایتأ این تغییر ادامه می یابد تا سرمایه گذاری و پس انداز به تعادل برسند (تفضیلی،۱۳۸۱). در بخش بعد نظریه ی شتاب ساده به صورت خلاصه شرح داده میشود.
۲-۲-۲نظریه ی شتاب ساده:
تئوری شتاب ساده را به آفتالیون نسبت میدهند. او در سال ۱۹۰۹میلادی متوجه شد که بین زمانساخت کالاهای مصرفی و کالاهای تولیدی وقفه وجود دارد . بعد از آن جان موریس کلارک و روی هارود ،متوجه شدند که در اغلب موارد،بین زمان تقاضای کالاهای مصرفی و کالاهای سرمایه ای وقفه وجود دارد. به عبارت دیگربعد از آنکه تقاضا برای کالاهای مصرفی به وجود آمد، به دنبال خود تقاضا برای کالاهای سرمایه ای را ایجاد میکند. در نتیجه تغییرات تقاضای کالاهای مصرفی از کالاهای سرمایه ایشدیدتر است.این ارتباط بین دو نوع تقاضای کالاها تحت عنوان اصل شتاب نام گذاری شده است(تفضلی،۱۳۷۵).
اصل شتاب بر مبنای نسبت ثابت سرمایه به تولیدبوده و به صورت زیر بیان میگردد:kt=a Yt
(۲-۱)
که در آن kt معرف سرمایه گذاری در زمان t و Yt معرف تولید در زمان t وa نیز نسبت سرمایه به تولید است. رابطه (۲-۱)،تنها در شرایط بازدهی ثابت نسبت به مقیاس تولید و ثابت بودن هزینه ی عوامل تولید صادق است. در تانع تولید با ضرایب ثابت امکان جانشینی بین عامل کار و سرمایه وجود نداردو این دو عامل مکمل یکدیگر می باشند. لذا تابع تولید به صورت زیر بدست می آید:Yt=mi[kt/a .Lt/b]
(۲-۲)
که در آن Yt ،معرف تولید ،Kموجودی سرمایه و Lt ،نیروی کار و a موجودی سرمایه ی لازم برای تولید یک واحد و b نیروی کار لازمبرای تولید یک واحد محصول می باشد.اگر تابع تولید دارای ضرایب ثابت نباشد اما دارای بازدهی ثابت نسبت به مقیاس تولید باشد رابطه زیر برقرار است:aYt=F(aKt.aLt)
(۲-۳)
در این حالت امکان جانشینی بین کار و سرمایه وجود دارد. در این مباحث،تغیر تقاضای کل و به تبع آن تغییر لازم در تولید به اندازه یYt،موجب تغییر متناسبی در موجودی سرمایه Ktمی شود Yta=Kt
(۲-۴)
با توجه به اینکه سرمایه گذاری خالص (Inet) با تغییر در موجودی سرمایه برابر است،لذا رابطه زیر برقرار است:
(۲-۵)Inet=aYt
به این ترتیب سرمایه گذاری خالص در هر دوره به تغییر تقاضای کل بستگی دارد. موجودی مطلوب سرمایه در این اصل برابر است با:
(۲-۶)Kt=aYt
که بر اساس آن نسبت موجودی سرمایه ی مطلوب به تولید یک نسبت ثابت است. در اینجا متغیری به نام ضریب تعدیل مطرح میشود که این ضریب،موجودی سرمایه ی واقعی را به موجودی سرمایه ی مطلوب می رساند. از نظر کلارک ضریب تعدیل برابر با واحد لست، لذا همان روابط قبلی بدست می آید:
(۲-۷)Inet=Kt-Kt-1=a Yt-a Yt-1=aYt
این روابط نشان میدهد که سرمایه گذاری خالص با تغییرات در تولید متناسب است. a نسبت سرمایه به تولید بوده و ضریب شتاب نامیده میشود. در اینجا می توان استهلاک را نیز به روابط بالا اضافه کرد. استهلاک نسبت ثابتی از موجودی سرمایه است:
(۲-۸)۱Dt=aKt-
و بنابراین بدست می آید:
(۲-۹)aKt-1+It=aYt
که در آن a نرخ استهلاک و aKt-1 سرمایه گذاری جیگزین است.
ایرادات زیر به نظریه ی شتاب ساده وارد است:
۱-قسمتی از سرمایه گذاری که به صورت مستقل صورت میگیرد به تغییرات تولید و تقاضا بستگی ندارد.
۲-سرمایه گذاری در اصل شتاب به صورت غیر متقارن عمل میکند. زمانی که رکود اقتصادی به وجود می آید سرمایه گذاری کل نمیتواند منفی شود. در حالی که طبق اصل شتاب در زمان رکود سرمایه گذاری کل منفی میشود.
۳-تعدیل موجودی سرمایه بر اثر تغییر در تولید نیاز به گذشت زمان دارد به طوری که تعدیل موجودی سرمایه با وقفه ی زمانی صورت میگیرد.
۴-اصل شتاب ساده هیچ تمایزی بین تغییرات موقتی و دائمی در تقاضای کل و تولید قائل نمی شود زیرا تنها تغییرات دائمی در تولید است که موجب تحریک سرمایه گذاری میشود.
۵-اصل شتاب در زمان وجود ظرفیت اضافی عمل نمیکند. زیرا در هنگام وجود ظرفیت اضافی نمیتوان افزایش متناسب در میزان تولید و سرمایه گذاری را داشت.(نظری،۱۳۸۸).
به این ترتیب با توجه به ایرادات وارده به اصل شتاب،اقتصاددانان اصلاحاتی از قبیل اثر وقفه در آن ایجاد کرده و اصل شتاب انعطاف پذیر را مطرح نموده اند.قسمت بعد به تشریح این نظریه اختصاص دارد.
۲-۲-۳نظریه شتاب انعطاف پذیر:
همان گونه که در بخش قبل بدان اشاره گردید برخی از ایرادات به نظریه ی شتاب وارد شده و اصطلاحاتی که در آن ایجاد گردیده به شکل گیری نظریه شتاب انعطاف پذیر منجر شده است. در نظریه ی شتاب انعطاف پذیر،موجودی سرمایه ی مطلوب با تولید سال گذشته متناسب است نه تولید سال جاری. به عبارت دیگر در نظریه ی شتاب رابطه زیر برقرار است:
(۲-۱۰)*Kt=aYt-1
لذا با در نظر گرفتن فرض KtKt*= بدست می آید:
(۲-۱۱)kt-kt-1=a(Yt-1-Yt-2)
به عبارت دیگر اصل شتاب در مدل سرمایه گذاری کل به صورت زیر در می آید:
(۲-۱۲)It=a Yt-1+Dt
که در آن Dt سرمایه گذاری جایگزین یا استهلاک می باشد. در معادله مشکل خاصی به وجود میآید که همان برآورد میزان a (نسبت سرمایه به تولید) است. اقتصاددانان در اغلب مطالعات تجربی به حل مشکلمذکور پرداخته اند. در آغاز گودوین و چنری در سال ۱۹۵۱ در مورد تعدیل موجودی سرمایه ی واقعی به موجودی سرمایه ی مطلوب، کارهایی را اتجام دادند که براساس رابطه زیر قرار داشت:
(۲-۱۳)Kt-kt-1=u(K* t-Kt-1)
که درآن ضریب تعدیل می باشد و بین صفر و یک قرار دارد. در اینجا تعدیل جزئی صورت می گیرد،یعنی در طی هر دوره نسبتی از تفاوت بین موجودی سرمایه ی مطلوب و واقعی از بین می رود. با توجه به تعاریف بالا سرمایه گذاری خالص برابر است با:
(۲-۱۴)Inet=u(K*t-Kt-1)
مشاهده میشود که سرمایه گذاری خالص با موجودی سرمایه ی دوره ی قبل رابطه منفی دارد . در اصل شتاب انعطاف پذیر ، چنری و کویک موجودی سرمایه ی مطلوب را متناسب با سطح تولید دانند. با توجه به اصل شتاب، با جایگزینی مقدار aYt ، به جای K*t ، رابطه (۲-۱۳)به صورت زیر تغییر میکند:
(۲-۱۵)Kt-kt-1=u(aK*t-Kt-1)
آموزش کارآفرینی تاثیر بسزایی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه دارد.
آموزش کارآفرینی تاثیر بسزایی بر شکل گیری عملکرد های کارآفرینانه دارد.
آموزش کارآفرینی عملی تاثیر بسزایی بر شکل گیری سرمایه انسانی کارآفرینانه دارد.
آموزش کارآفرینی عملی تاثیر بسزایی بر شکل گیری عملکرد های کارآفرینانه دارند.
شکل ۱-۱ مدل تحقیق
doi:10.1016/j.jbusvent.2012.03.002
۱-۸ روش و ابزار جمع آوری اطلاعات
پژوهش حاضر از نظر روش، پیمایشی و از نظر نوع، تحلیلی و از حیث هدف، کاربردی است بنابراین روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای و میدانی و از طریق سایت های اینترنت می باشد. در مورد شناخت ادبیات پژوهش نیز از منابع کتابخانه ای استفاده شده است. برای بررسی موضوع پژوهش پس از مطالعه موضوعات مربوطه، همچون پژوهش های صورت گرفته و نتایج آنها و نیز بررسی مدل های قبلی مورد بحث در این حوزه که در قالب مباحث تئوریک مطرح شده اند، مدل مفهومی پژوهش طراحی شده است. سپس پرسشنامه ای که حاوی تمامی متغیرهای پژوهش باشد تهیه گردیده که دارای فرمت لیکرت ۵ گزینه ای می باشد و این پرسشنامه بصورت تصادفی در اختیار تعدادی از دانشجویان رشته کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی تهران – مرکز و دانشگاه سراسری تهران و دانشجویان رشته کارآفرینی موسسات فنی و حرفه ای جهت در اختیار قراردادن این پرسشنامه به مدیران پاره ای از پرسشنامه ها به صورت پستی و تعدادی از آنها برای مدیران ایمیل گردید و تعدادی از پرسشنامه ها بصورت حضوری در اختیار سوال شوندگان قرار گرفت، این پرسشنامه در پیوست پایان نامه ارائه شده است. در نهایت داده های جمع آوری شده ( با بهره گرفتن از آمارهای توصیفی و استنباطی ) تجزیه و تحلیل شده و فرضیات پژوهش نیز مورد آزمون قرار گرفته اند.
۱-۹ جامعه آماری و روش نمونه گیری
قلمروی مکانی پژوهش، استان تهران می باشد و جامعه ی آماری پژوهش، فارغ التحصیلان رشته کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، دانشگاه تهران و دانشجویان رشته کارآفرینی موسسات فنی و حرفه ای می باشد. حجم نمونه با بهره گرفتن از فرمول کوکران به دست خواهد آمد.
(۱-۱)
حجم نمونه: ۱۰۰۰ نفر
حجم نمونه برابر است با: ۲۷۷
با سطح خطای ۵ درصد
۱-۱۰ قلمرو پژوهش
الف: قلمرو مکانی: استان تهران
ب: زمانی: از تاریخ توزیع پرسشنامه به مدت ۳ ماه
ج: موضوعی:
بررسی اثر آموزش کارآفرینی بر شکل گیری سرمایه انسانی و عملکرد های کارآفرینانه
۱-۱۱ روش تجزیه وتحلیل داده ها
برای روایی پرسشنامه از نظرات صاحب نظران و افراد دارای تجربه در این زمینه استفاده شده است. همچنین پرسشنامه به تأیید اساتید راهنما رسید. جهت پایایی پرسشنامه از قاعده آلفای کرونباخ استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روشهای آمار توصیفی و استنباطی استفاده خواهد شد. در بخش آمار توصیفی ویژگی های جمعیت شناختی و اطلاعات توصیفی مربوط به متغیر های کیفی پژوهش بررسی شده و جداول و نمودار های توضیع فراوانی پاسخگویان بر اساس ویژگی های جنسیت رشته تحصیلی و غیره ارائه خواهد شد. در قسمت آمار استنباطی پژوهش جهت تعیین نرمال بودن داده های پژوهش از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده خواهیم کرد و سپس از طریق آزمون تی مستقل به آزمون فرضیات پژوهش می پردازیم.
برای انجام محاسبات مربوط به تجزیه و تحلیل اطلاعات از بستههای نرمافزاری اسپیاساس استفاده خواهد شد.
۱-۱۲ تعاریف اصطلاحات و متغیرهای پژوهش
کارآفرینی: واژهای است که پژوهشگران تعاریف متعددی برای آن ارائه کردهاند. به طور متداول واژه کارآفرینی (مانند واژههای فیزیک، شیمی و ریاضی) دو مفهوم را می رساند: کارآفرینی به معنای فرایند و پدیده خلاقیت و نوآوری عرضه شده (تجاری شده) و کارآفرینی به معنای یک رشته علمی. رشته کارآفرینی عبارت است از مطالعه فرایندها و پدیدههای کارآفرینی. رشته کارآفرینی ماهیتی میان رشتهای و چند رشتهای دارد و بیشترین ارتباط را با رشته مدیریت و رشته خلاقیت شناسی دارا میباشد.
(ریچارد کالیتون و همکاران ۱۹۹۲)
کارآفرین[۴]: فردی است که با صرف زمان و انرژی لازم، منابع، نیروی کار، مواد اولیه و سایر داراییها را به گونهای هماهنگ میسازد که ارزش آنها و یا محصولات حاصل از آنها نسبت به حالت اوّلیهاش افزایش یابد (ایجاد ارزش افزوده کند). کارآفرینان با مهارتی که در تشخیص فرصتها و موقعیتها و ایجاد حرکت در جهت توسعه این موقعیتها دارند، پیشگامان حقیقی تغییر در اقتصاد و تحولات اجتماعی محسوب میشوند ( شین و اسکات اندرو ، ۲۰۰۰)
سرمایه ی انسانی: سرمایه انسانی موجودی شایستگی ها، توانایی ها و قابلیت ها، دانش، ویژگی های اجتماعی و شخصیتی افراد برای انجام کاری جهت تولید ارزش اقتصادی است. سرمایهی انسانی دید اقتصادی جامع ای از انسان فعال در اقتصاد است.
عملکرد های کارآفرینانه: عملکرد های کارآفرینی شامل مجموعه ای از فعالیت ها و شیوه ها و همچنین استفاده از ترکیبات منابع نوآورانه برای شناسایی و پیگیری فرصت ها است.
عملکرد های کارآفرینانه حاصل تمایل به تغییر وضع موجود با بهره گیری از خلاقیت و نوآوری است.
ریسک پذیری، توانایی تشخیص فرصت ها، توانایی بهره برداری از فرصت ها، توانایی مواجهه با ابهامات محیط، بهره مندی از کانون کنترل درونی و تمایل زیاد به کسب موفقیت، از مهم ترین ویژگی های رفتار کارآفرینانه است.( پال مول جادی، ۲۰۰۰ )
فصل دوم: مروری بر ادبیات پژوهش
۲-۱ مقدمه
شکل گیری سرمایه انسانی موثر از طریق آموزش کارآفرینی به تدریج درحال اهمیت یافتن برای دولتها می باشد و آموزش کارآفرینی به سرعت در دانشگاهها و کالجها در نقاط مختلف جهان در حال رشد است، و دولتها هم به طور مستقیم و هم از طریق سرمایه گذاریهای عمده بر روی کارآفرینان احتمالی آتی و کسب و کارهای کوچک از آن پشتیبانی می کنند.
روابط مثبت بین آموزش کارآفرینی وشکل گیری سرمایه انسانی مرتبط با کارآفرینی و نتایج کارآفرینی باید نشانگر خبرهای خوبی برای دولتها، دانشگاهها و کالجها، و سازمانهای خصوصی باشند که سرمایه گذاری سنگینی در توسعه برنامه های آموزش کارآفرینی در چند دهه اخیر کرده انداگرچه داده های بیشتر و با کیفیت تری برای ادعاهای قوی لازم می باشد، ولی یافته های ما حکایت از آن دارند که این منابع تاثیری مثبت در افزایش علاقه و رویکردها در قبال کارآفرینی در میان دانشجویانی دارند که در چنین دوره هایی شرکت می کنند، و موجب بهبود یافتن عملکرد مالیشان به عنوان کارآفرین می شود. از این رو تصمیم گیرندگان آموزشی و سیاست گذاران عمومی می توانند در زمان اتخاذ تصمیمات تامین مالی در آینده در ارتباط با آموزش مرتبط با کارآفرینی اطمینان بیشتری داشته باشند.
بانک جهانی به عنوان یکی از مهمترین ارکان مالی جهان، نیز سرمایه انسانی را پدیده ای می داند که حاصل تأثیر نهادهای اجتماعی، روابط انسانی و هنجارها بر روی کمیت و کیفیت تعاملات اجتماعی است و تجارب این سازمان نشان داده است که این پدیده تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد و توسعه کشورهای مختلف دارد. سرمایه اجتماعی بر خلاف سایر سرمایه ها به صورت فیزیکی وجود ندارد بلکه حاصل تعاملات و هنجارهای گروهی و اجتماعی بوده و از طرف دیگر افزایش آن می تواند موجب پایین آمدن جدی سطح هزینه های اداره جامعه و نیز هزینه های عملیاتی سازمان ها گردد.
آشنایی با ادبیات موضوع هر پژوهشی در شکل گیری نگرش مناسب راجع به چهارچوب پژوهش و بهره گیری بهتر از نتایج آن نقش زیادی دارد، از سوی دیگر برسی و مطالعه پژوهش های گذشته به درک بهتر مسئله کمک می نماید و یافته های پژوهش را به پژوهش های قبلی متصل می کند و محقق را از انجام دوباره کاری بی نیاز می سازد.
در پی تلاش گردیده است که به بررسی و شناسایی موارد موثر بر نتایج آموزش کارآفرینی و چگونگی شکل گیری سرمایه انسانی در کارآفرینی پرداخته و تمامی ابعاد و نتایج آن به دقت مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا بیان مختصری از تعاریف، اهمیت، سیر تحول تاریخی نظریات، دیدگاه ها و رویکردها، آموزش، ویژگی های کارآفرینان خواهیم پرداخت و سپس به مرور پژوهش های انجام شده در ارتباط با مساله پژوهشی پرداخته خواهد شد.
۲-۲ مفهوم کارآفرینی
ازدیاد جمعیت و بیکاری همواره یکی از مشکلات اساسی جوامع به ویژه کشورهای در حال توسعه بوده است. در ایران نیز ترکیب جمعیت جوان کشور، ضرورت ایجاد فرصت های شغلی جدید و نیز روند مستمر کاهش ذخایر نفتی از علل عمده اندیشیدن سیاستگذاران کشور به منبع سهل الوصول دیگری غیر از نفت یعنی ابتکار، خلاقیت و نوآوری می باشد.
در واقع توسعه با کالاهای مادی آغاز نمی شود، این آدمی است و نه طبیعت که منابع اصلی را فراهم می سازد و عامل اصلی همه ی توسعه های اقتصادی از ذهن برمی خیزد. شهامت، قدرت، ابتکار و تکاپوی سازنده نه تنها در یک زمینه بلکه در بسیاری از زمینه ها از وجود آدمی فوران می کند. در این میان کارآفرینی به عنوان پدیده ای که اصلی ترین سرمایه مورد نیاز آن داشتن خلاقیت، جسارت، پیشرفت وبهره گیری به موقع از فرصت هاست، از مهم ترین منابع بالقوه اقتصادی، افزایش بهره وری، کالا وخدمات جدید محسوب می گردد جهان امروزی پس از تجربه الگوهای مختلف توسعه اعم از برون زا، درون زا، صنعتی وغیره، آخرین الگو توسعه را مبتنی بر کارآفرینی قرار داده است. اهمیت این مسئله تا بدان جاست که شومپتر کارآفرینی را موتور توسعه می نامد.
پیشرفت کشورهایی نظیر تایوان، مالزی وسنگاپور در دهه ی ۸۰ و ۹۰ نیز مدیون گسترش کارآفرینی است. در واقع پس از رکود اقتصادی غرب در دهه های ۷۰ و۸۰ به مفهوم کارآفرینی توجه عمیق تری شد و مطالعات بسیاری در خصوص فرایند کارآفرینی، ویژگی های کار آفرینان، نحوه پرورش و آموزش کارآفرینان و محیط مساعدی برای فعالیت های کارآفرینانه انجام گرفت و از آنجایی که کارآفرینی مفهوم بین رشته ایست، اقتصاد دانان، صاحبنظران علوم مدیریت، جامعه شناسان و روانشناسان هر یک به جنبه های خاصی از این مفهوم توجه کرده اند. در واقع پس از طرح مفهوم کارآفرینی برای اولین بار توسط اقتصاد دانان تاکنون محققان بسیاری در پی تبیین مسأله کارآفرینی و عوامل مرتبط با آن بودند زیرا کارآفرینی مسأله چند بعدی است که در آن عوامل مختلف از قبیل نظام سیاسی، اقتصادی، فرهنگ جامعه، ساختارخانواده، ویژگی های شخصیتی به ویژه مفهوم انگیزش با یکدیگر تعامل دارند. دیوید مک کللند از جمله اولین کسانی است که از زاویه روانشناسی به پدیده های کارآفرینی توجه کرده و پژوهش های بسیاری در این زمینه انجام داده است، وی معتقد است که فرایند توسعه را بر اساس پیدایش برخی ویژگی های روانی و شخصیتی در افراد یک جامعه می توان توضیح داد.
عامل انگیزش، نیرو بخش وجهت دهنده رفتار است. تبیین این مسأله به فهم چرایی روی آوردن افراد به برخی فعالیت ها کمک می کند.مک کللند انگیزش پیشرفت را مهم ترین عامل رشد اقتصادی وتوسعه می داند وی معتقد است، با پژوهش هایی در زمینه انگیزه پیشرفت می توان به سوی توسعه گام برداشت. کارآفرینی (به انگلیسی: Entrepreneurship) به فرایند خلق ارزش جدید (مادی یا معنوی) از طریق یک تلاش متعهدانه با در نظر گرفتن ریسکهای ناشی از آن اطلاق میشود.
واژه «کارآفرینی» واژهای است نو، که از کلمهاش نمیتوان به مفهوم واقعی آن دست یافت.این واژه معادل Entrepreneurship در زبان انگلیسی است و ریشه آن از زبان فرانسوی گرفته شده است. به عبارت دیگر هنوزدر فارسی معادل دقیقی برای انتقال «مفهوم» کارآفرینی وجود ندارد و اغلب واژه کارآفرینی شنونده ناآشنا به آن را به اشتباهمیاندازد. اما بین استادان دانشگاهها، دانشجویان رشتههای اقتصاد، مدیریت و برخی محافل علمی این واژه تا حدودی مصطلحشده است.
به طور کلی «کارآفرینی» از ابتدای خلقت بشر و همراه با او در تمام شئون زندگی حضور داشته و مبنای تحولات وپیشرفتهای بشری بوده است. لیکن تعاریف زیاد و متنوعی از آن شده است. با این همه، مفهوم و ماهیت اصلی کارآفرینی هنوزشناخته شده نیست و نمیتوان تعریف استاندارد و جامع و مانعی از آن به دست داد. پاسخ به پرسشهای زیر در شناخت بهترمفهوم کارآفرینی موثر خواهد بود:
چه کسی کارآفرینی میکند؟ (کارآفرین کیست؟)
xj: jاُمین ویژگی x
mij: jاُمین ویژگی نقطه نماینده خوشه Ci
میتوان نشان داد که mij، با مرکز خوشه متناسب است.
-
- از بین دو خوشه، خوشهای که SSE کمتری دارد انتخاب می شود. یک راه ساده جهت کاهش SSE، افزایش تعداد خوشهها (K) است. که البته خوشهبندی خوب خوشهبندیای است که با K کوچکتر بتواند SSE کمتری از یک خوشهبندی ضعیف با K بالاتر داشته باشد [۳۱].
کیفیت خوشهها و میزان خطای خوشهبندی در این روش تا حد زیادی به انتخاب مراکز اولیه وابسته است.
در مورد انتخاب مراکز اولیه مشکلاتی وجود دارد. در صورتی که K خوشه واقعی داشته باشیم شانس انتخاب یک مرکز از هر خوشه بسیار کم است و هر چقدر K بزرگتر باشد این احتمال کمتر است. اگر خوشهها اندازه های مساوی و برابر n داشته باشند، در این صورت این احتمال از فرمول –۳-۹ محاسبه خواهد شد:
(۳-۹) |
برای مثال اگر K=10 باشد این احتمال برابر است با: . گاهی اوقات نقاط مرکز خود را در مسیر درست اصلاح می کنند و گاهی خیر.
پیشنهاداتی برای حل مشکل مراکز اولیه:
-
- اجرای چند باره: این روش گاهی اوقات می تواند نتیجهبخش باشد اما همیشه اینطور نخواهد بود.
-
- نمونهبرداری و استفاده از خوشهبندی سلسلهمراتبی برای تشخیص نقاط مرکزی.
-
- انتخاب بیش از K مرکز اولیه در بازهی گستردهتر و سپس انتخاب بهترین نقاط از بین نقاط انتخابی.
-
- انجام عملیات پس پردازش [۳۱]
۳-۲-۷- بهکارگیری دانش حاصل از خوشهبندی
پس از بخشبندی مشتریان میتوان با بررسی خوشههای حاصل و با کمک نظرات خبرگان بانک و با بهره گرفتن از پروفایل مشتریان بانک مهر اقتصاد میتوان به مطالعه و استخراج دانش این خوشهها پرداخت و یا به رتبه بندی خوشههای مشتریان اقدام نمود. دانش حاصل از این مرحله راهنمای بسیار خوبی جهت اتخاذ راهبُردهای بهینه متناسب با هر خوشه برای مدیریت هر چه بهتر ارتباط با مشتریان خواهد بود.
به طور معمول مشتریانی که در یک خوشه قرار میگیرند دارای ویژگیهای رفتاری مشابهی خواهند بود.
۳-۳- روشهای جمع آوری اطلاعات
منابع مورد استفاده در این تحقیق شامل بررسی تحقیقات و پایان نامه های موجود و مرتبط با موضوع، مطالعه مقالات و کتب فارسی و انگلیسی، جستجوی موضوعات مرتبط در پایگاههای داده علمی و اینترنت میباشد. در این تحقیق برای جمع آوری دادهها از داده های موجود در پایگاه اطلاعاتی بانک مهر اقتصاد استفاده شده است.
۳-۴- جمعبندی مطالب فصل
در این فصل چارچوب کلی طرح پیشنهادی مطرح شده و جزئیات گامها و روشهای مورد استفاده در هر گام مورد بررسی قرار گرفت. برای مثال روشهای K-Means، WK-Means و Anti Harmonic Means جهت خوشهبندی دادهها انتخاب شده و معیار SSE به عنوان ملاکی جهت مقایسه نتایج حاصل از اجرای هر یک از این الگوریتمها بر روی مجموعه دادههای مورد نظر خواهد استفاده خواهد شد. هر چه میزان SSE خوشهها کمتر باشد نشاندهنده عملکرد بهتر الگوریتم خواهد بود.
در نهایت، دانش موجود در خوشههای حاصل از بهترین روش انتخابی، در مسیر مطالعه و اخذ تصمیماتی جهت مدیریت هر چه بهتر ارتباط با مشتری، به کمک مدیران سازمان خواهد شتافت.
فصل چهارم
محاسبات و یافتههای تحقیق
۴-۱- مقدمه
جایگاه مشتری در فضای رقابتی کسبوکار بر کسی پوشیده نیست. به ویژه در نظام بانکی مشتری، نقش بسیار مؤثری در مسیر نیل به اهداف سازمان ایفا می کند. این نقش در بانکهای خصوصی بسیار مورد توجه قرار گرفته و این بانکها مطالعات و فعالیتهای ویژهای را در این زمینه اختصاص دادهاند. در این تحقیق سعی شده تا با بهره گرفتن از روشهای دادهکاوی دانش نهفته در اطلاعات موجود در پایگاه دادههای حاصل از تعاملات بانک و مشتری را استخراج نموده و از آن در جهت اخذ راهبُردهای مدیریت ارتباط با مشتری بهره گیری نماییم.
در فصل سوم چارچوب کلی روش پیشنهادی و الگوریتمهای انتخابی برای پیادهسازی گامهای این روش تشریح گردید.
در این فصل بر طبق چارچوب ارائه شده در فصل قبل، سعی شده تا با اعمال الگوریتمها بر روی پایگاه دادههای مشتریان بانک مهر اقتصاد، در جهت حصول اهداف تحقیق که همان بخشبندی مشتریان و استخراج راهبُردهای متناسب با هر بخش و بهکارگیری راهبُردها و دانش حاصل در چرخه مدیریت دانشی سازمان میباشد، گام برداریم.
در این تحقیق روش Min-Max برای نرمال سازی دادهها، روشهای K-Means، WK-Means، A-Harmonic means جهت خوشهبندی دادهها و شاخص مجموع مربع خطاها برای ارزیابی و اعتبارسنجی خوشهها به کار گرفته خواهند شد.
مورد مطالعه در این تحقیق مشتریان بانک مهر اقتصاد میباشند.
۴-۲- معرفی بانک مهر اقتصاد
موسسه مالی و اعتباری مهر (موسسه قرض الحسنه بسیجیان سابق) با ایجاد زمینه های مساعد جهت رشد اقتصادی جامعه و ارتقاء سطح رفاه اجتماعی و رفع نیاز آحاد ملت به ویژه بسیجیان در تاریخ ۲۳/۹/۱۳۷۲ با سرمایه ای به ارزش ده میلیون ریال آغاز به کار کرد و از شروع فعالیت با توجه به نیاز مبرم کشور به تحول در زمینه سیستم بانکداری سنتی، ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی را سرلوحه فعالیت بانکی و پولی خود قرار داده است. موسسه مالی و اعتباری مهر اولین موسسه مالی و پولی در کشور در زمینه ارائه سرویسهای بانکداری مدرن، چون اینترنت بانک، موبایل بانک، دستگاه خودپرداز[۱۵۱]، تلفن بانک، خدمات پایانههای فروش[۱۵۲]، کارت هوشمند و ارائه سیستمهای برخط[۱۵۳] بانکی و پولی میباشد.
۴-۳- موضوع و فعالیت بانک
موسسه مالی و اعتباری مهر با عنایت به مسئولیت اجتماعی خود و حضور موثر در عرصههای اقتصادی (پولی و بانکی) ضمن توسعه شعب خود در اقصی نقاط کشور (نزدیک به هفتصد شعبه) خدمات گوناگونی در حمایت از پروژههای مولد و اشتغالزا، ازدواج، درمان، تحصیل و … ارائه نموده و همچنین در توسعه خدمات الکترونیک گامهای اساسی برداشته است. همچنین خدمات دیگری شامل افتتاح انواع سپردههای سرمایهگذاری و سود مناسب، اعطای تسهیلات در بخشهای صنعتی و تولیدی، مسکن، خرید خودرو و لوازم خانگی و خدمات اعتباری به مشتریان خود ارائه می کند. موسسه مالی و اعتباری مهر در راستای توسعه فناوری اطلاعات اقداماتی از قبیل راهاندازی سایت مرکزی، ایجاد بستر فناوری اطلاعات برای هفتصد شعبه تحت پوشش، ایجاد بانکداری یکپارچه[۱۵۴] با ظرفیت بالا و ایمن، راهاندازی سایت اطلاع رسانی و تجهیز دویست و شانزده شعبه به دستگاه خودپرداز را انجام داده است. سیستم جامع اتوماسیون بانکی موسسه در حال حاضر بزرگترین شعبه اتوماسیون در بین بانکهای خصوصی محسوب شده و قابلیتهای فراوانی از قبیل: اینترنت بانک، موبایل بانک، اس ام اس بانک، تلفن بانک، ایمیل بانک و پایانههای فروش را دارا میباشد.
از دیگر قابلیتهای موسسه رویکرد بانکداری اسلامی است و تمامی معاملات بانکی موسسه به منظور تطابق با قوانین شرع مقدس اسلام مورد نظارت بوده و تاییدیههای شرعی مربوطه به صورت دورهای اخذ میگردد.
۴-۴- محاسبات تحقیق
در این فصل گامهای مربوط به چارچوب طرح شده در فصل سوم این تحقیق، در مطالعه موردی بانک مهر اقتصاد به کار گرفته خواهد شد.
۴-۴-۱- گام انتخاب و جمع آوری متغیرهای ورودی
در حوزه بخشبندی رفتاری مشتریان بانک و بررسی رویکردهای سازمانی بانک مهر اقتصاد، سه دسته متغیر داده های جمعیت شناختی مشتریان شامل جنسیت، سن، تحصیلات، وضعیت تأهل، شغل و تاریخ تولد، محل منطقه بانکی و …، دادههای مربوط به تراکنشهای مالی مشتریان نظیر تراکنش اخیر مشتری ®، متغیر پولی (F)، فراوانی (M) و فاکتور (K) که نشاندهنده کلیدی بودن یا نبودن مشتری بانک است و در بانک مهر اقتصاد مشتریان کلیدی بانکی در هر استان بنا بر نظر خبرگان بانکی با ویژگیهای خاصی تعریف میگردند، انتخاب شده است.