۱-۴-۳ جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه‌ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (خاکی، ۱۳۸۳). تعریف جامعه آماری باید جامع‌ومانع باشد، یعنی باید چنان بیان شود که نقطه‌نظر زمانی و مکانی همه واحدهای موردمطالعه را در برگیرد و در ضمن از شمول واحدهای که نباید موردمطالعه قرار گیرند جلوگیری کند (سرمد و همکاران، ۱۳۸۹)
با توجه به اینکه تحقیق حاضر کیفی و کمی می‌باشد جامعه آماری تحقیق حاضر به دودسته طبقه‌بندی‌شده است، افراد باتجربه بالای ۱۵ سال جهت اجرای مصاحبه در بخش کیفی و تولید کنندگان پوشاک ورزشی با رویکرد توسعه محصول جدید جهت پاسخ به پرسشنامه بسته انتخاب شدند که تمامی این افراد درزمینه^ء تولیدات و توسعه محصول پوشاک ورزشی در شرکت‌های مختلف شهر تهران (شهرستان تهران) به فعالیت مشغول می‌باشند. تعداد افراد باتجربه بالای ۱۵ سال ۱۴ نفر می‌باشد.
۲-۴-۳ روش نمونه‌گیری
بخش کیفی:
همان‌طور که گفته شد، در مرحله اول این تحقیق، خبرگان صنعت پوشاک (ورزشی) جامعه آماری را شکل داده‌اند. این افراد کسانی هستند که درزمینهٔ پوشاک ورزشی بیش از پانزده سال سابقه کاری دارند. برای نمونه‌گیری از این جامعه آماری در این تحقیق از روش گلوله برفی استفاده‌شده است که بعد از انجام ۷ مصاحبه به اشباع تئوریک رسیده‌ایم.

این روش یک روش غیر احتمالاتی است و در مواقعی به کار می‌رود که شناختی از کل جامعه آماری وجود ندارد و چارچوب نمونه‌گیری مشخص نیست. در این نوع نمونه‌گیری پاسخگویان بعدی از طریق پاسخگویان قبلی مشخص می‌شوند. به‌عبارت‌دیگر عناصر یک جمعیت محقق را به عناصر دیگر این جمعیت راهنمایی می‌کنند. این روش برای نمونه‌گیری از جامعه‌های آماری به کار می‌رود که اصطلاحاً پنهان هستند و یا محل استقرار مشخصی ندارند و اطلاعات اندکی از آن‌ها در دست است و یا یافتن محل اعضای آن دشوار هست. (گودمن، ۱۹۶۰).
شکل ۳-۲ فرایند روش گلوله برفی
بخش کمی:
گفته‌شده که نمونه‌گیری فرآیندی است که طی آن تعدادی از واحدهای به‌گونه‌ای برگزیده می‌شوند که معرف جامعه بزرگ‌تر که از آن انتخاب‌شده‌اند باشند (خاکی، ۱۳۸۳). این گزینش می‌تواند به گونه‌های متفاوتی انجام شود، اما در این بخش تحقیق از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده برای این کار انتخاب شد. در این نوع نمونه‌گیری به هر یک از افراد جامعه احتمال مساوی داده می‌شود تا در نمونه انتخاب شوند، این کار می‌تواند به‌وسیله قرعه‌کشی انجام شود (سرمد و دیگران، ۱۳۸۹).
در این پژوهش از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده‌شده است و برای آنکه مشخص شود که آیا تولیدکنندگانی که در نمونه موردبررسی قرارگرفته در حوزه پوشاک ورزشی فعالیت می‌کند، پژوهشگر فقط تولیدکنندگانی را در نمونه قرار داده که ازنظر فنی قابلیت فعالیت در حوزه پوشاک ورزشی را داشته‌اند.
۳-۴-۳ تعیین اندازه حجم نمونه
بخش کیفی:
ملاک برای تصمیم در مورد اینکه داده‌ها به‌اندازه کافی جمع‌ آوری‌شده‌اند و می‌توان نمونه‌گیری را متوقف کرد منوط به اشباع نظری است. هرگاه محقق در جریان مصاحبه با شرکت‌کنندگان به‌جایی برسد که اطمینان یابد به چیزهایی که قبلاً در مورد یک مقوله و مشخصه‌ های آن و نیز ارتباط آن با سایر مقوله‌ها می‌دانسته اضافه نمی‌شود به اشباع نظری رسیده و می‌تواند جمع‌ آوری داده‌ها را متوقف کند (اوربچ و سیلورستین ۱، ۲۰۰۳) که در تحقیق حاضر ۷ نفر مورد مصاحبه قرار گرفت.
حجم نمونه در بخش کیفی نیز از طریق اشباع نظری یا تئوریک مشخص‌شده است که در مصاحبه‌هایی که صورت گرفته شد، بعد از مصاحبه با هفت نفر مطالب به اشباع نظری رسید و متوقف گردید.
بخش کمی:
در بخش کمی نیز در تحقیق حاضر به‌منظور تعیین حجم نمونه از چند روش به‌طور همزمان استفاده‌شده است تا داده‌ها واقعی را داشته باشیم.
درروش اول از فرمول زیر استفاده‌شده است که تعداد نمونه برابر با ۷۸. شرکت شده است
n=(z²pqN) / (d²(N-1)+ z²pq)
که در آن N=۹۸ و d=۰٫۰۵, z=۱٫۹۶ q=۰٫۵ p=۰٫۵ می‌باشد. تعداد به دست آمده از فرمول فوق برابر با ۷۸ نفر است.
درروش دوم برای تعیین حجم نمونه از جامعه آماری به جدول استاندارد مفروض که توسط (مورگان، ۱۹۷۰) تنظیم و ارائه‌شده است ارجاع داده‌شده که حداقل حجم نمونه مناسب برای این تحقیق برابر با ۸۰ نمونه می‌باشد (سکاران، ۱۳۸۱).
درروش سوم به قضیه حد مرکزی یا همان تعداد نمونه حداقل ۳۰ مورد (مومنی, ۱۳۷۹) (آلرک و ستل, ۱۳۸۰) استفاده‌شده است.
در تحقیق حاضر محقق با مدنظر قرار دادن تمامی روش‌های ۳ گانه فوق، روش دوم که حجم نمونه بیشتری را ارائه نموده به‌عنوان مبنا قرار داده است. بطور اطمینان در جمع‌ آوری تعداد نمونه، ۹۰ پرسشنامه تهیه و در میان اعضا نمونه توزیع‌شده است.
۴-۴-۳-روش جمع‌ آوری داده و اطلاعات
در تحقیق حاضر روش گرداوری داده‌ها به‌صورت ترکیبی بوده است طی روش کتابخانه‌ای و همچنین مصاحبه با مصاحبه‌شوندگان از روش گلوله برفی و استفاده از ابزارهای فیش تحقیقاتی و جدول و فرم برای بهره‌برداری از منابعی مانند کتاب‌ها و مقالات و انواع نشریات، آمارنامه‌ها در راستای تهیه و تنظیم ادبیات تحقیق همچنین شناسایی متغیرها و شاخص‌های مؤثر استفاده‌شده است.
در تحقیق توصیفی اطلاعات توصیفی معمولاً از طریق پرسشنامه، مصاحبه یا مشاهده جمع‌ آوری می‌شوند. در تحقیق حاضر نیز با توجه به موضوع، هدف آن همچنین با مدنظر قرار دادن نوع روش تحقیق، مهم‌ترین ابزارهای جمع‌ آوری اطلاعات برای آزمودن سؤالات در تحقیق حاضر مصاحبه که یکی از روش‌های گردآوری اطلاعات است که امکان برقراری تماس مستقیم با مصاحبه‌شونده را فراهم می‌سازد، ارزیابی عمیق‌تری انجام می‌دهد و از انعطاف بیشتری برخوردار است و برای موضوعات پیچیده به کار می‌رود (سرمد و دیگران، ۱۳۸۹) استفاده‌شده است. مصاحبه‌ها از نوع سازمان‌یافته انجام‌شده است و بیشترین داده‌ها و اطلاعات لازم جهت تجزیه تحلیل سؤالات و آزمون فرضیات از طریق جمع‌ آوری داده‌های میدانی از آزمودنی‌ها با به‌کارگیری ابزار پرسشنامه نیمه ساختاریافته که عبارت است از مجموعه‌ای از پرسش‌ها که به‌صورت باز یا بسته (دارای مقیاس) طراحی می‌شود تا وضعیت نگرش افراد نسبت به یک واقعیت از طریق آن ارزیابی شود (خاکی، ۱۳۸۳) حضوری صورت گرفته است.
۵-۴-۳ جمع‌بندی
ازاین‌رو در این بخش مصاحبه نیمه ساختاریافته از نوع سازمان‌یافته با خبرگان صنعت پوشاک (ورزشی) در مورد عوامل حیاتی موفقیت توسعه محصول جدید صورت گرفت و سعی شد تا این عوامل و چگونگی تأثیر آن‌ها در موفقیت شناسایی شود. در بخش کمی با توجه به‌مرور ادبیات و مطالعات کتابخانه‌ای و شاخص‌های حاصل از مصاحبه با خبرگان صنعت پوشاک ورزشی به تهیه پرسشنامه بسته و ساختاریافته پرداخته‌ایم.
۱-۵-۳ نحوه تنظیم پرسشنامه نیمه ساختاریافته
در تحقیق حاضر همان‌طور که در فوق به آن اشاره شد نخست با بهره گرفتن از روش کتابخانه‌ای و ابزارهای آن طی مراجعه و بررسی ادبیات مرتبط با موضوع تحقیق در سایت‌های معتبر لاتین (به علت نبود منابع فارسی) نسبت به شناسایی و استخراج آن دسته از عوامل مؤثر بر توسعه محصول جدید در صنعت پوشاک (ورزشی) معرفی‌شده‌اند به‌طورکلی شناسایی‌شده‌اند سپس پرسشنامه نامه‌ای نیمه ساختاریافته جهت شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه محصول جدید همراه با علل آمدن این سؤالات تدوین گردید. سپس با برگزاری جلسه اصلاحیه با چند تن از اساتید مطرح در این زمینه انتقادات آن‌ها نسبت به پرسشنامه موردنظر قرار گرفت و در انتها پرسشنامه نهایی تدوین گردید که در جدول ۳-۱ آمده است.
جدول ۳-۱ پرسشنامه نیمه ساختاریافته

۲

۴۴۰،۹۶۲

۰٫۴۲۷۴

۱۷۱

۴

۲۴۷،۲۵۲

۰٫۲۳۹۶

۹۶

۷

۲۳۷،۵۶۴

۰٫۲۳۰۳

۹۲

۸

۸۸،۹۱۱

۰٫۰۸۶۱

۳۴

۱۳

۱۶،۸۲۵

۰٫۰۱۶۳

۷

مجموع

۱،۰۳۱،۵۱۴

۱

۴۰۰

۸-۳-روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از مشخص شدن روش تحقیق و با بهره گرفتن از ابزارهای مناسب، جمع آوری داده‌های مورد نیاز را برای آزمون فرضیه‌های، باید با بهره‌گیری از تکنیک‌های آماری مناسب که با روش تحقیق و نوع متغیرها، سازگاری دارد، داده‌های جمع آوری شده را دسته‌بندی و تجزیه و تحلیل نمود و در نهایت پژوهش مورد آزمون قرار می‌گیرد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در این پژوهش با بهره گرفتن از آمار توصیفی و آمار استنباطی انجام شده است. برای سنجش پایایی پرسشنامه‌ها از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده است و نتایج حاصل از این مرحله، پایایی پرسشنامه را تأیید کرد. با توجه به اینکه حجم نمونه در سطح آمار توصیفی از شاخص‌هایی چون فراوانی و فراوانی نسبی و نمودارهای آن برای پرسش‌های جمعیت شناختی؛ و در سطح آمار استنباطی برای سنجش رابطه بین ابعاد از روش‌های همبستگی، در این پژوهش به خاطر بررسی این رابطه از روش رگرسیون استفاده گردیده است؛ که برای این منظور از نرم افزار SPSS استفاده شده است. با توجه به اینکه حجم نمونه بعد از جمع آوری پرسشنامه‌ها، ۳۸۵ عدد به دست آمد و حجم بالایی را در بر می‌گرفت در هنگام استفاده از روش رگرسیون(سکاران، ۱۳۹۰) برای سنجش رابطه متغیر مستقل دینداری افراد جامعه میزبان و متغیر وابسته ادراک آنان از اثرات فرهنگی و اجتماعی توسعه گردشگری باعث می‌شد که در حجم بالای نمونه مقیاس‌ها را بتوان فاصله‌ای در نظر گرفت و از روش رگرسیون استفاده نمود و این رابطه را مورد سنجش قرارداد.

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
مقدمه
در این بخش با بهره‌گیری از تکنیک‌های آماری مناسبی که با روش تحقیق و نوع متغیرها سازگاری دارد، داده‌های جمع آوری شده را دسته بندی و تجزیه و تحلیل نموده و در نهایت به سؤالات تحقیق پاسخ داده خواهد شد. فرایند تجزیه و تحلیل داده‌ها فرآیندی چند مرحله‌ای است که طی آن داده‌هایی که از طریق بکارگیری ابزارهای جمع‌ آوری در جامعه (نمونه) آماری فراهم آمده‌اند خلاصه، کدبندی و دسته بندی و در نهایت پردازش می‌شوند تا زمینه برقراری انواع تحلیل‌ها و ارتباط بین این داده‌ها به منظور آزمون فرضیه‌ها فراهم آید.
در این فصل به توصیف و تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهشی که بوسیله پرسشنامه از افراد نمونه گردآوری شده‌اند پرداخته خواهد شد و سپس به هر یک از پرسش‌ها پاسخ داده می‌شود.
۱-۴- توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی اعضای نمونه

1. 1. 1. شورای هماهنگ سازان ملی برای هماهنگی امور مربوط به دپارتمانهای مرتبط در کشوهای عضو با سازمان تاسیس میگردد.همچنین وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان قوانین موقت شورا را به منظور اغاز فعالیت های ان تعیین مینمایند. شورای هماهنگ سازان ملی وظیفه تهیه پیش نویس منشور سازمان را عهده دار خواهد بود.منشور سازمان میبایست به اهداف،وظایف و برنامه همکاریهای اتی سازمان،پروسه و اصول پذیرش اعضای جدید و جنبه های قانونی تصمیمات و همچنین نحوه اجرایی نمودن تصمیمات و همکاریهای سازمان با سایر سازمان های بین المللی تصریح داشته باشد.(دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی،۱۳۸۸: ۳۳-۳۷)

   

این سند در جریان اجلاس رسان کشورهای عضو سازمان در سال ۲۰۰۲ به امضا رسید.
ج)منشور سازمان:
منشور سازمان همکاری شانگهای در جریان اجلاس شورای رؤسای کشورهای عضو در ۱۴ و ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱ در شهر شانگهای چین مورد موافقت سران کشورها قرار گرفت.در تاریخ ۷ ژوئن سال ۲۰۰۲ و در جریان اجلاس رؤسای کشورها در سن پترزبورگ روسیه به امضای سران شش کشور عضو سازمان رسید و در تاریخ ۱۹ سپتامبر سال ۲۰۰۳ لازم الاجرا شد.این منشور بر توفقات اجلاس ۱۹۹۶ گروه شانگهای پنج در خصوص اعتمادسازی در نواحی مرزی،توفق نامه ۲۴ اوریل ۱۹۹۷ در مورد کاهش نیروهای نظامی مرزی و کلیه توافقات دو جانبه و چند جانبه طی سالهای ۱۹۹۸ لغایت ۲۰۰۱ میان پنج کشور عضو گروه شانگهای پنج تاکید مینماید. شش کشور چین، روسیه، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان بعنوان مؤسسین سازمانهمکاری شانگهای که از این پس ^[۳]SCO خوانده می شود، بر مبنای مناسبات تاریخی بین ملتهای خود و همچنین تلاش برای همکاریهای جامع و فراگیر اتی،سازمان همکاری شانگهای را تاسیس مینمایند.و تمایل دارند برای تقویت صلح و تضمین امنیت و ثبات منطقه ای در محیط چند جانبه گرایی سیاسی و جهان گرایی اطلاعاتی و اقتصادی تلاش نمایند.بدین منظور منشور SCO در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱ در ۲۶ ماده به شرح زیر مورد موافقت قرار میگیرد.
۱ـاهداف و وظایف:مهم ترین اهداف و وظایف سازمان عبارتند از: تقویت اعتماد متقابل،دوستی و حسن همجواری میان کشورهای عضو برای تثبیت همکاریهای چند وجهی در نگهداری و تقویت صلح و امنیت و ثبات در منطقه و کمک به ایجاد دموکراسی نوین،نظم عادلانه اقتصادی و سیاسی بین المللی.

• • همکاری مشترک برای مقابله با تروریسم،جدایی طلبی و افراط گرایی در تمام اشکال ان،مبارزه با قاچاق مواد مخدر،قاچاق سلاح و سایر فعالیتهای جنایی با خصوصیت فراملی و مهاجرت غیر قانونی.

• • تشویق همکاریهای منطقه ای در زمینه های مختلف سیاسی،تجاری، اقتصادی، دفاعی، اجرای قانون، حمایت از محیط زیست، فرهنگی، علمی، تکنولوژی، اموزشی، انرژی، حمل و نقل، فایناس و اعتبارات و نیز سایر زمینه های مربوط به منافع مشترک.

• • اقدام مشترک و مشارکت جمعی بای ایجاد رشد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متوازن و جامع در منطقه به منظور افزایش استانداردها و ارتقاء شرایط زندگی در کشورههای عضو.

• • هماهنگی رهیافتها برای تعامل در اقتصاد جهانی.

• • ترویج حقوق بشر و آزادیهای اساسی بر اساس تعهدات بین الملی کشورهای عضو و قوانین داخلی کشورها.

• • تقویت همکاری با سایر کشورها و سازمانهای بین المللی.

• • همکاری در زمینه ممانعت از منازعات بین المللی و حل و فصل مسالمت امیز اختلافات.

• • همکاری برای حل مشکلاتی که جهان در قرن بیست و یک با ان مواجه خواهد شد.

۲ ـ اصول:کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای از اصول زیر پیروی می نمایند:

• • احترام متقابل به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی دولتها و خطوط مرزی، اجتناب از سیاست تهاجمی، عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها، عدم بکارگیری زور و تهدید توسل به زور در روابط بین الملل،عدم بکارگیری و جستجوی استفاده از نیروی نظامی برتر یکجانبه.

• • برابری در میان کشورهای عضو، جایگاه مشترک بر اساس درک متقابل و احترام به عقاید یکدیگر.

• • اجرای فعالیتهای مشترک بر اساس منافع متقابل.

• • حل و فصل مسالمت امیز اختلافات میان کشورهای عضو.

• • عدم تقابل و رویارویی سازمان همکاری شانگهای با هیچ کشور دیگر و یا هیچ سازمان بین المللی.

• • مقابله با هرگونه رفتار غیر قانونی بر علیه منافع سازمان.

• • اجرای تعهدات این منشور و سایر اسناد مصوب در چارچوب سازمان.(انوری و رحمانی،۱۳۸۴: ۵۵)

۳ ـ زمینه های همکاری:زمینه های همکاری میان کشورهای عضو سازمان به شرح زیر است:

• • حفظ صلح و افزایش و امنیت و اعتماد در منطقه.

• • ایجاد دیدگاه های واحد در سیاست خارجی بر اساس پیگیری منافع مشترک گروه در مجامع و سازمان های بین المللی.

• • توسعه و اجرای اقداماتی با هدف مقابله با تروریسم، جدایی طلبی و افراط گرایی،قاچاق مواد مخدر،قاچاق سلاح و سایر فعالیتهای جنایی با خصوصیات فراملی و مهاجرت غیر قانونی.

• • هماهنگی در فعالیت های کشورهای عضو در زمینه خلع سلاح و کنترل تسلیحات.

• • حمایت و ترویج همکاریهای اقتصادی منطقه ای در زمینه ها و اشکال مختلف وپرورش محیط مناسبی برای تجارت و سرمایه گذاری با هدف دستیابی به تجارت آزاد.

• • بهره برداری مناسب از شبکه حمل و نقل موجود و زیر ساخت های ارتباطی و توسعه ظرفیت های ترانزیت میان کشورهای عضو و توسعه سیستم های انرژی.

• • کنترل، بهینه سازی و مدیریت محیطی مناسب شامل مدیریت منابع ابی در منطقه و اجرای پروژه ها و برنامه های محیطی مشترک.

• • همکاری برای مقابله با بیماریهای فراگیر

• • تبادل اطلاعات قانونی به منظور توسعه همکاریها در چارچوب سازمان.توسعه تعاملات در زمینه های علوم و تکنولوژی،اموزش، بهداشت، فرهنگ، ورزش و توریسم.(فصلنامه آسیای مرکزی وقفقاز،۱۳۸۰: ۸۸)

۴ ـ نشست ها:برای اجرائی نمودن اهداف و مقاصد این منشور، نشست ها و ارگانهای ذیل فعالند:شورای رؤسای کشورها، شورای رؤسای دولتها، شورای وزرای خارجه، اجلاسیه های مربوط به سران وزارت خانه ها یا سازمانها، شورای هماهنگ سازان ملی، ساختار ضد تروریستی منطقه ای و دبیر خانه.
۵ ـ شورای رؤسای کشورها: شورای رؤسای کشورها بعنوان رکن برتر سازمان عمل میکند.این شورا در مورد اولویتها و تعریف زمینه های اصلی ونیز موضوعات بنیادی وترتیبات داخلی و شیوه تعاملات سازمان با سایر سازمان ها و کشورها تصمیم گیری مینماید.علاوه بر ان بررسی موضوعات مهم بین المللی را در دستور کار دارد.اجلاسیه رؤسای کشورها سالی یکبار برگزار خواهد شد و ریاست ان بر عهده رئیس دولت میزبان خواهد بود.
۶ ـ شورای رؤسای دولتها:شورای رؤسای دولتها بحث بودجه سازمان و مباحث اقتصادی در چارچوب سازمان را بر عهده دارد.شورای رؤسای دولتهای کشورهای عضو سازمان سالی یکبار تشکیل جلسه خواهد داد.اجلاسیه رؤسای دولتها توسط نخست وزیر کشور میزبان مدیریت خواهد شد.
۷ ـ شورای وزرای خارجه: شورای وزرای خارجه فعالیتهای کلی سازمان، تشکیل جلسات شورای رؤسای کشورها و نیز رایزنی در مورد مشکلات بین المللی در چارچوب سازمان را ربر عهده خواهد داشت.این شورا ممکن است بیانیه هایی از طرف سازمان ارائه نماید.این شورا عموما یک ماه قبل از اجلاس رؤسای کشورها تشکیل جلسه می دهد.جلسات فوق العاده شورای وزرای خارجه به ابتکار و پیشنهاد حداقل دو تن از وزرای خارجه کشورهای عضو و قبول سایر کشورهای عضو تشکیل خواهد شد. اجلاسیه های شورای وزرای خارجه توسط وزیر خارجه کشور میزبان نشست شورای رؤسای کشورها،به عنوان رئیس دوره ای شورای وزرای خارجه سازمان اداره میگردد.رئیس دوره ای مسئولیت تماس های خارجی شورا با سایر کشورها و یا سازمانها را خواهد داشت.
۸ ـ اجلاسیه های رؤسای سایر وزارتخانه ها یا ارگانها:بر اساس تصمیم شورای رؤسای کشورها و شورای رؤسای دولتها ممکن است وزرای مرتبط کشورهای عضو به منظور افزایش تعاملات فی ما بین برای یک موضوع خاص در چارچوب سازمان همکاری شانگهای تشکیل جلسه دهند.این جلسه توسط وزیر و یا رئیس سازمان کشور میزبان و ترتیب دهنده جلسه مدیریت خواهد شد.
۹ ـ شورای هماهنگ سازان ملی:این شورا فعالیتهای روزانه سازمان را هماهنگی و هدایت میکند.و تدارکت لازم برای جلسات شورای رؤسای کشورها و شورای نخست وزیران و وزرای خارجه را فراهم میکند و سالی سه بار تشکیل جلسه میدهد.

حروف الحاقی: ندارد
ردیف: نتوان یافت
۱۲۸ - چـون تــو گـردون سریــر، نتـوان یافـت
چــون مــن اختــر ضمـیر، نتــوان یـافـت
واژگان: سریر: تخت پادشاهی، اورنگ. (معین)
معنی و مفهوم: ای ممدوح من، هیچ کس را نمی‌توان در این جهان یافت که در عظمت و بزرگی به پایه‌ای باشد که چون تو آسمان به منزله‌ی تخت سلطنتش باشد و در میان سخنوران نیز، نمی‌توان فردی پیدا کرد که ذهن و ضمیرش چون ضمیر من، در روشنی و درخشانی همچون ستاره باشد.
آرایه‌های ادبی: گردون سریر و اختر ضمیر هر دو اضافه‌ی تشبیهی مقلوب هستند.
۱۲۹ - آفتــابی و جـــز بــــه درگــاهــــت
اختـــران را مســـیر نتـــوان یـــافـــت
معنی و مفهوم: تو مانند آفتاب هستی که همه جا را روشن می‌کند و فقط از درگاه تو می‌توان مسیر حرکت ستارگان را پیدا کرد.
آرایه‌های ادبی: ممدوح در تشبیه بلیغ به آفتاب مانند شده که به وسیله‌ی آن می‌توان مسیر حرکت ستارگان را پیدا کرد.
۱۳۰ - جــز بـــه صــدرت عیـــار دانــش را
نـــاقـــدان بصـــیر، نتـــوان یــافـــت
واژگان: عیار: اندازه کردن، امتحان. (معین) ناقد: سره کننده‌ی درهم و دینار، صرّاف. (معین) بصیر: بینا، دانا. (معین)
معنی و مفهوم: فقط در حضور و پیشگاه تو می‌توان ناقدانی بینا و آگاه به ارزش علم پیدا کرد که بتوانند ارزش و عیار علم و دانش را مشخص کنند.
آرایه‌های ادبی: عیار با ناقد تناسب دارد.
۱۳۱ - گفتـــی از رســــم ســـی هــــزار درم
کـــم ز ســی نیــزه گیــر نتـوان یـافــت
۱۳۲ - لیــکن از صـــد هــزار نیـــزه‌ی تــــو
ایـــن قلــم را نظـــیر نتـــوان یــافــت
معنی و مفهوم: گفتی با سی هزار درهم پول، می‌توان سی نیزه دار جنگجو را به خدمت گرفت. مزد هر یک هزار درهم است؛ امّا اگر در میان صد هزار نیزه بگردی، برای قلم من نظیر و مانند نخواهی یافت.

( از این ابیات می‌توان مستمری و حقوق خاقانی را مشخص کرد.)
۱۳۳ - سخـن ایـن اسـت، نــاگـزیــر جهــان
عِــوَضِ نـــاگــزیـــر نتــوان یــافـــت
معنی و مفهوم: آری، از هر چیزی در جهان چاره و گزیری است؛ امّا از سخن گزیری نیست و هیچ جایگزینی برای آن نمی‌توان یافت.
۱۳۴ - تــا چــو تیــغم بـــه زر نیــارایـــی
خـــاطــرم را چـــو تیــر نتــوان یـافـت
معنی و مفهوم: تا وجود مرا همانند شمشیرت به زر آراسته نکنی (به من مال و زر نبخشی) خاطر و ضمیر مرا همچون تیر، تیز و نافذ نخواهی یافت.
آرایه‌های ادبی: تیغ و تیر جناس مطرّف دارند. خاقانی خود را به شمشیر و ذهن و ضمیر خود را به تیر تشبیه کرده است.
۱۳۵ - چشـمه‌ی خـاطـر اسـت سنــگ انـــبار
آب از او خیـــر خیــر نتـــوان یـــافـــت
واژگان: سنگ انبار: انبار سنگ، انباشته از سنگ، پر از سنگ. (فرهنگ لغات) خیر خیر: بیهوده، بی سبب، بی دلیل. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: ذهن و ضمیر من همانند چشمه‌ای است که آزردگی و اندوه همچون سنگی که چشمه را پر می‌کند و مانع از گذر آب می‌شود، آن را پر کرده؛ بنابراین به راحتی نمی‌توان از آن بهره جُست.
آرایه‌های ادبی: چشمه‌ی خاطر اضافه‌ی تشبیهی و سنگ استعاره از اندوه و نگرانی است. آب استعاره از سخنان و اشعار شاعر است.
۱۳۶ - بلبــلی را کـــه سیــنه بخـــراشـــی
از دم او صفیــــر نتــــوان یــــافــــت
معنی و مفهوم: اگر سینه‌ی بلبل را بخراشی و زخمی کنی، دیگر نمی‌توانی از آن آواز بشنوی.
آرایه‌های ادبی: خاقانی به صورت مضمر، خود را به بلبلی مانند کرده است که سینه‌اش را خراشیده‌اند و نمی‌تواند آواز بخواند.
۱۳۷ - قلــمی را کــه مـوی در ســر مــانــد
کـــارســاز دبیـــر نتــوان یــــافـــت
شاهد: قلـــم بخـــت مـــن شکســـته ســــر اســـــت
مـــوی در ســـــر ز طـــــالــــع هنـــر اســـــت
(خاقانی، ۱۳۸۸: ۶۲)
معنی و مفهوم: اگر موی در سر قلم بماند، دبیر و نویسنده نمی‌تواند از آن به خوبی استفاده کند و کارش مشکل می‌شود.
۱۳۸ - خـانــه‌ی پیــرزن کــه طــوفـان بــرد

که تا باشه جان به حضرت پرانی
سنائی در این بیت عرفانی و حکمی می گوید : یاران روحانی ، آنها که در عالم ارواح با یکدیگر انس و الفت دارند . « هرم بن حبّان به اویس قرنی گفت : سلام بر تو ای اویس ، اویس گفت : مرا از کجا می شناسی ؟ ( و آنها پیش از آن یکدیگر را ندیده بودند ) گفت : روحِ من روحِ ترا شناخت زبرا ارواح مومنان یکدیگر را همان گونه می شناسند که اسبان به بوی آشنا را از بیگانه » مراجعه شود به تعلیقاتِ اسرار التوحید ۲/۷۷۲
چو مرگت بود سایق، اندر رسی تو
به جمع عزیزان عقلی و جانی

۱۶-۱-۴ مسلمانان مسلمانان

این قصیده که مجموعه ای است از اندیشه های مرکزی شعر حکیم سنائی و یکی از طولانی ترین قصاید اوست، کاملاً یادآور ساختار مجالس وعظ روزگار اوست که گوینده، مسلمانان حاضر در مجلس را مخاطب قرار داده و از غربت اسلام شکایت سر می کند و سپس تمام مظاهر این غربت را در یک یک پدیده های اجتماعی از قبیل «یونان زدگی» (= همان غرب زدگی) و سست شدن اعتقادات مردم نسبت به «سنّت» و دیگر مظاهر اخلاقی «سلف صلح» یاد آور می شود. در نسخه قدیمی کابل محل سرودن شعر دقیقاً تعیین نشده است فقط گفته شده است «آن دیار» که اشارت دارد به سرخس و حوالی آن، و چون در دیگر موارد نام شهر را به صورت دقیق یا با اشارت «آن خاک» «آن بقعه» و امثال آن دارد، و در اینجا می گوید: «آن دیار» شاید نیشابور منظورش باشد، در آن صورت این قصیده را نیز حکیم در نیشابور سروده است و باز در آن گویی زمینه ای فراهم می کند برای هجوم بر شاعر فیلسوف نیشابور، حکیم عمر خیام. در بخشهای آغازی این قصیده نیز وفور تعبیرات فلسفی از قبیل «حکمت شرعی» و «هوس گویان یونانی» و «علّت اولی» و «جوهر ثانی» و «عقل کل» و «نفس کلّی» و «نفس هیولانی» و «حکمت یونان» و «ذوق ایمانی» نسبت به دیگر شعرهای او تا حدی مؤید این حدس می تواند باشد.

مسلمانان مسلمانان، مسلمانی مسلمانی !
ازین آئین بی دینان پشیمانی پشیمانی !
مسلمانی کنون اسمی است بر عرفی و عاداتی
دریغا کو مسلمانی دریغا کو مسلمانی؟
فرو شد آفتاب دین، بر آمد روز بی دینان
کجا شد درد بودردا، و آن اسلام سلمانی؟
جهان یکسر همه پر دیو و پر غولند و امّت را
که یارد کرد جز اسلام و جز سُنّت نگهبانی؟
بمیرید از چنین جانی کزو کفر و هوا خیزد
ازیرا درچنان جانها فرو ناید مسلمانی
سنائی در این بیت با شکایت و تندخویی می گوید : چهرۀ انسانی را پرده ای و نقابی برای نَفس شیطانی قرار مدهید .
مسازید از برای نام و داد و کام، چون غولان،
جمال نقش آدم را نقاب نفس شیطانی
سنائی در این به عبارت فلسفی پرداخته است و ما آن ها را تشریح کرده ایم .
علّت اوُلی ، کنایه از ذات باری تعالی است که بر همه چیز تقدّم ذاتی دارد . و می تواند کنایه از عقل اوّل باشد ، بنابر آنچه در تصّور جهان شناسانۀ فلسفیِ قدما وجود دارد . یا قلم در تعبیرات دینی و عرفانی .
و جوهر ثانی : گویا جوهر ثانی را در مقابل جواهر ملکیّه ، عقلیه به کار برده که بیشتر متعلق به عالم ساده اند .
شود روشن دل و جانِتان ز شرع و سنّت احمد
از آن کز علّت اُولی قوی شد جوهرِ ثانی
سنائی در این بیت زٌهد و عرفان بیان می دارد : روشنایی جان شما نتیجه شرع است نه نتیجه جسم شما همان گونه که روشنایی ماه از خورشید است و نه از آسمان .
ز شرع است این نه از تَنتان درونِ جانتان روشن
ز خورشید است نز چرخ است جِرمِ ماه نورانی
در این بیت اخلاقی و دینی بیان می دارد : در این جهان پر از عیب ، نمی توانی جهان غیب را مشاهده کنی زیرا هیچ کس به چشم سر و دیده مادّی نتوانست نقشِ نبّوت را ببیند و مادام که گرفتار این جهانی رهایی نداری ، همان گونه که کژدم نمی تواند از درون پنگال خود را نجات دهد.
نبینی غیب آن عالَم درین پُر عَیب عالم، زان
که کس نقش نبّوت را ندید از چشم جسمانی
بیرون کُن طوقِ عقلانی ، بسویِ ذوق ایمان شو
چه باشد حکمتِ یونان به پیشِ ذوقِ ایمانی ؟
کی آیی همچو مار چرخ، ازین عالم برون تا تو،
بسان کژدم بی دم درین پیروزه پنگانی؟
در بیت اخلاقی می گویند : به خوبی . ضرب المثل تو زیرا خبر داری که پیش از این سامانیان به نیکی و ساسانیان به بدی مثل و افسانه بودند . پس تو خوب باش تا خوب بمانی !
فسانه ی خوب شو باری چو می دانی که پیش از تو
فسانه ی نیک و بد گشتند سامانی و ساسانی
سنائی در این بیت اخلاقی با تأکید می گوید : سپیدی مویِ تو از آن روی پر نورِ حق است که آن سپیدی ( همچون شکر ) شربتِ دردمندی شود وگرنه اگر از سرلاف است آن نور نیست که نیران و آتش است .
ز بهرِ شربت درد است شیبت پر ز نورِ حق
گر از لاف است نیرانی است آن شیبت نه نورانی
در این بیت دینی و اخلاقی اشاره دارد به تعبیر قرآنی « نَسقِیکُم مِمّافی بُطُونِهِ مِن بَینِ فَرثٍ و دَمَ لَبَناً خالصِاً (۶۶/۱۶) ما از میان سرگین و خون شما را شیر پاک می نوشانیم . پس چرا ما در غفلت هستیم ؟
به سبزه ی عشوه و غفلت نهاد خود مکن فربه
که فربه فرث و دم گردد ز پختن یا ز بریانی
سنائی در این بیت حکمی و عرفانی می گوید با آمدن مرگ ، حجاب از برابر دیدگان تو بردارند که « لَقَد کُنتَ فی غَفلَهٍ مِن هذا فَکَشفَنا عَنکَ عِظائکَ فَبَصُرکَ الیوم حَدید ۲۲/۵۰ » تو از این غافل بودی ، و ما پرده از برابرِ چشمِ تو برداشتیم ، پس اینک چشمانِ تو بینا و تیزبین است .
تو ای ظالم! سگی می کن که چون این پوست بشکافند
در آن عالم سگی خیزی، نه کَهفی بلکه کَهدانی
سنائی در این آموزۀ اخلاقی بیان می دارد : انسان از مردان شکسته و متواضع کمتر آزار می بیند زیرا سگ در آنجاست که آبادانی است ، پس در جایی که فروتنی و کاستن از خویش باشد ، ویرانی خواهد بود و سگی دیده نخواهد شد و چون وجودِ مردان فروتن به منزلۀ ویرانه ای است ، گنج را باید در آنجا جست.
ز مردانِ شکسته، مرد، خسته کم شود زیرا
که سگ آنجاست کاباد است و گنج آنجا که ویرانی
در این بیت سنائی با آوردن اصطلاحات نجوّمی ، کیوان ستارۀ زحل است که آن را نحس بزرگ می خوانند و ستارۀ « مردم سفله و خسیس و زاهدان بی علم و موصوف به صفاتِ مکر و کینه و حمق و جهل و بخل » است . یعنی وقتی که ستارۀ کیوان ترازو دار شد عالم را قحط خواهد گرفت . سنائی ، این قصیده را گویا قبل از ۵۲۲ سروده است و در آن اشارت دارد به حادثه وقوع کیوان در میزان که منجّمان آن را پیش بینی کرده بودند و می گفتند انقلابی عظیم روی خواهد داد و موجب قتل و غلا خواهد شد .
تو ای نحس، از پس میزان از آن جز قحط نندیشی