ماده ۶۲۱ صلاحیت رسیدگی در دادگاههای نظامی یک و دو را تابع صلاحیت رسیدگی در دادگاههای کیفری یک و دو دانسته است؛ یعنی درخصوص رسیدگی به اعتبار اهمیت جرم و میزان مجازات، دادگاه نظامی یک به همان جرائمی رسیدگی میکند که دادگاه کیفری یک رسیدگی میکند و دادگاه نظامی دو به همان جرائمی رسیدگی میکند که دادگاه کیفری دو رسیدگی میکند و اما از نظر صلاحیت ذاتی، برابر ماده ۶۳۶ رسیدگی به جرائم زیر منحصراً در صلاحیت سازمان قضایی (دادسرا و دادگاههای نظامی) قرار داده شده است:
الف) جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی اعضای نیروهای مسلح؛
ب) جرائم حین خدمت (محل خدمت) نیروهای مسلح؛
ج) جرائم اعضای نیروهای مسلح علیه امنیت داخلی و خارجی کشور در زمان خدمت و نیز پس از خاتمه خدمت تا ۵ سال؛
د) همه جرائم اعضای نیروهای مسلح با جایگاه ۱۹ و بالاتر از آن به استثنای جرائم علیه حقوق و تکالیف خانواده؛
هـ) همه جرائم مربوط به موادمخدر اعضای نیروهای مسلح.
و) جرائم کارکنان وزارت اطلاعات در صورتی که با وظایف خاص آنان یا اطلاعات طبقهبندی شده جمهوری اسلامی ایران مرتبط باشد؛
ز) جرائم دیگری که هنگام تحقیق و رسیدگی به جرائم خاص نظامی یا انتظامی متهم، از او کشف شود؛
ح) جرائم اسرای ایرانی عضو نیروهای مسلح در مدت اسارت و همچنین جرائم اسرای بیگانه در مدت اسارت آنان در ایران؛
ط) جرائمی که رسیدگی به آنها به موجب سایر قوانین به عهده سازمان قضایی باشد.
تبصره ۱ـ منظور از جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی، جرائمی است که اعضای نیروهای مسلح به سبب خدمت یا در ارتباط مستقیم با وظایف و مسئولیتهایی که طبق قانون و مقررات به عهده آنان است، مرتکب شوند.
تبصره ۲ـ رهایی از خدمت مانع رسیدگی به جرائم زمان اشتغال در دادگاه نظامی نمیشود.(حریریان مهدی،ص۲۷ ،۱۳۹۲)
۵-۳- ارجاع پرونده
پرونده در آغاز به دادسرا می رود که کارهای مربوط به هر دو دادگاه کیفری یک و دو انجام می شود و در صورت قرار مجرمیت و به تناسب ارجاع می دهند مگر پرونده هایی که مستقیما به دادگاه ارسال می شود که موارد استثنایی که قانون گذار تکلیف را طبق ماده ۴۰۳ مشخص کرده است .
ماده ۳۸۲- دادگاه کیفری یک فقط درصورت صدور کیفرخواست و در حدود آن مبادرت به رسیدگی و صدور رأی میکند، مگر در جرائمی که مطابق قانون لزوماً به طور مستقیم در دادگاه کیفری یک مورد رسیدگی واقع میشود. در این صورت، انجام تحقیقات مقدماتی مطابق مقررات برعهده دادگاه کیفری یک است.
ماده ۳۸۳- در مواردی که پرونده به طور مستقیم در دادگاه کیفری یک رسیدگی میشود، پس از پایان تحقیقات مقدماتی، چنانچه عمل انتسابی جرم محسوب نشود یا ادله کافی برای انتساب جرم به متهم وجود نداشته باشد و یا به جهات قانونی دیگر متهم قابل تعقیب نباشد، دادگاه حسب مورد، قرار منع یا موقوفی تعقیب و در غیر اینصورت قرار رسیدگی صادر میکند.
ماده ۳۸۴- پس از ارجاع پرونده به دادگاه کیفری یک، در جرائم موضوع بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون و یا پس از صدور قرار رسیدگی در مواردی که پرونده بهطور مستقیم در دادگاه کیفری یک رسیدگی میشود، هرگاه متهم وکیل معرفی نکرده باشد، مدیر دفتر دادگاه ظرف پنج روز به او اخطار میکند که وکیل خود را حداکثر تا ده روز پس از ابلاغ به دادگاه معرفی کند. چنانچه متهم وکیل خود را معرفی نکند، مدیر دفتر، پرونده را نزد رئیس دادگاه ارسال میکند تا طبق مقررات برای متهم وکیل تسخیری تعیین شود.
نکته:اگر دادگاه کیفری یک پرونده ای را بررسی کرده است که گمان می کرده در صلاحیت اوست اگر متوجه شود که این پرونده در صلاحیت دادگاه کیفری دو است می تواند رسیدگی را ادامه دهد و پرونده را تا پایان کار همراهی کند و باید توجه داشت این مورد فقط در تعارض صلاحیت محلی است که انجام می شود.
(تبصره ی ۲ ماده ۳۱۴: «چنانچه جرمی به اعتبار یکی از بندهای ماده ۳۰۲ در دادگاه کیفری یک مطرح گردد و دادگاه پس از رسیدگی و تحقیقات کافی و ختم دادرسی تشخیص دهد عمل ارتکابی عنوان مجرمانه دیگری دارد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری ۲ است، دادگاه کیفری یک به این جرم رسیدگی و حکم مقتضی صادر می کند).
نکته :چنانچه پروندهای در دادگاه کیفری یک مطرح شود و دادگاه پس از رسیدگی و ختم دادرسی تشخیص دهد که رسیدگی به آن در صلاحیت دادگاه کیفری دو است، دادگاه کیفری یک رسیدگی را ادامه میدهد و حکم مقتضی صادر میکند.
نکته : دادگاه کیفری یک با رعایت صلاحیت ذاتی، پس از شروع به رسیدگی نمیتواند قرار عدم صلاحیت صادرکند و به هر حال باید رأی مقتضی را صادر کند. که این مسئله در قانون سابق ذکر نشده بود و موجب تعارض نظرات و اختلاف هایی در این زمینه شده بود . که قانون گذار ما با عنایت به این مشکلات به ذکر صریح این مورد پرداخته. ماده ۴۰۳: «دادگاه کیفری یک با رعایت صلاحیت ذاتی، پس از شروع به رسیدگی نمیتواند قرار عدم صلاحیت صادر کند و به هرحال باید رأی مقتضی را صادر کند.»
ماده ی ۳۱۵: «در صورتی که اطفال و نوجوانان مرتکب یکی از جرائم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک یا انقلاب شوند، به جرائم آنان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان رسیدگی میشود و متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال میشود، بهرهمند میگردد.»
۵-۴- تشکیلات و نحوه ی رسیدگی دادگاه های کیفری
تشکیلات و نحوه ی رسیدگی به جرایم در صلاحیت هر یک از دادگاههادر قانون جدید آیین دادرسی کیفری تا حدودی نسبت به قانون سابق تغییر کرده که ما در ذیل به تشریح هریک از دادگاهها می پردازیم.
۵-۴-۱- ساختار و نحوه ی رسیدگی کیفری یک
ماده ۲۹۶- دادگاه کیفری یک با حضور رئیس و دو مستشار و در غیاب رئیس با حضور سه مستشار تشکیل میشود. در این وضعیت ریاست دادگاه به عهده عضو مستشاری است که سابقه قضائی بیشتری دارد.
تبصره ۱- دادگاه کیفری یک در مرکز استان و به تشخیص رئیس قوه قضائیه در حوزه قضائی شهرستانها تشکیل میشود. در حوزههایی که این دادگاه تشکیل نشده است، به جرائم موضوع صلاحیت آن در نزدیکترین دادگاه کیفری یک در حوزه قضائی آن استان رسیدگی میشود.
تبصره ۲- دادرس علیالبدل حسب مورد میتواند به جای رئیس یا مستشار انجام وظیفه کند. همچنین با انتخاب رئیسکل دادگستری استان، عضویت مستشاران دادگاههای تجدیدنظر در دادگاه کیفری یک و دادگاه انقلاب در مواردی که با تعدد قاضی رسیدگی میکند بلامانع است.
تبصره ۳- دادگاههای کیفری استان و عمومی جزائی موجود به ترتیب به دادگاههای کیفری یک و دو تبدیل میشوند. جرائمی که تا تاریخ لازمالاجراء شدن این قانون در دادگاه ثبت شده است، از نظر صلاحیت رسیدگی تابع مقررات زمان ثبت است و سایر مقررات رسیدگی طبق این قانون در همان شعب مرتبط انجام میشود. این تبصره درمورد دادگاه انقلاب و دادگاههای نظامی نیز جاری است.
نکته۱) در تمامی مواردی که رسیدگی مرجع قضایی با قضات متعدد پیشبینی شده است، رسمیت جلسه با حضور همه اعضا و صدور رای به وسیله اکثریت آنان خواهد بود.
نکته۲) : در تمامی جلسات دادگاه کیفری یک ، حضور دادستان یا نماینده او الزامی است، لکن حضور نداشتن وی موجب توقف رسیدگی نمیشود مگر آن که دادگاه حضور آنان را الزامی بداند.»
حال آنکه ساختار این دادگاه در سابق رییس و چهار مستشار برای جرایم موجب قصاص و سلب حیات و قطع عضو و رییس و دو مستشار برای رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی .
۵-۴-۲- دادگاه کیفری دو
این دادگاه همان دادگاه جزایی عمومی می باشد.برابر ماده ۲۹۵، دادگاه کیفری ۲ با حضور رئیس یا دادرس علیالبدل تشکیل میشود؛ یعنی در رسیدگی دادگاه کیفری دو، تعدد قاضی پیش بینی نشده است.
نکته: «در تمامی جلسات دادگاههای کیفری دو، دادستان یا معاون او یا یکی از دادیاران به تعیین دادستان میتوانند برای دفاع از کیفر خواست حضور یابند، مگر این که دادگاه حضور این اشخاص را ضروری تشخیص دهد. به عبارت دیگر حضور دادستان یا نماینده وی در جلسات دادگاه کیفری دو الزامی نیست مگر این که دادگاه حضور آنان را ضروری تشخیص دهد.
این دادگاه با همه وظایفی و صلاحیت هایی که در قانون سابق برای دادگاه عمومی جزایی مقرر شده بود تفاوت آنچنانی نکرده است.
۵-۴-۳- دادگاه انقلاب
با توجه به این که برابر ماده ۲۹۷ دادگاه انقلاب برای رسیدگی به جرائم موجب مجازات مندرج در بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده (۳۰۲) این قانون با حضور رئیس و دو مستشار تشکیل میشود. دادگاه برای رسیدگی به سایر موضوعات با حضور رئیس یا دادرس علیالبدل یا توسط یک مستشار تشکیل میشود.
تبصره- مقررات دادرسی دادگاه کیفری یک به شرح مندرج در این قانون در دادگاه انقلاب، در مواردی که با تعدد قاضی رسیدگی میکند جاری است.
نکته: دادگاه انقلاب فقط در مرکز استان تشکیل میشود و تشکیل آن در موارد ضروری در سایر حوزههای قضایی بنا به تقاضای رئیس کل دادگستری استان و موافقت رئیس قوه قضائیه است. (حسنی حامد،۱۳۹۲،ص۴۳)
۵-۴-۴- دادگاه اطفال و نوجوانان
برابر ماده ۲۹۸ ، دادگاه اطفال و نوجوانان با حضور یک قاضی و دو مشاور تشکیل میشود و نظر مشاوران در این خصوص مشورتی است و برای قاضی دادگاه لازم الاتباع نیست. البته چنانچه جرائم اطفال و نوجوانان ، یکی از جرائم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک یا انقلاب باشد، برابر ماده ۳۱۵ به جرائم آنان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان رسیدگی میشود و متهم از همه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال میشود، بهرهمند میشود. کیفیت تشکیل دادگاه کیفری یک ویژه اطفال و نوجوانان از نظر تعدد قاضی همان است که در قسمت دادگاه کیفری یک ذکر کردیم.
ماده ۳۱۵- در صورتیکه اطفال و نوجوانان مرتکب یکی از جرائم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک یا انقلاب شوند، به جرائم آنان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان رسیدگی می¬شود و متهم از کلیه امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال میشود، بهرهمند میگردد.
تبصره ۱- در هر شهرستان به تعداد مورد نیاز، شعبه یا شعبی از دادگاه کیفری یک به عنوان «دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان» برای رسیدگی به جرائم موضوع این ماده اختصاص مییابد. تخصصی بودن این شعب، مانع از ارجاع سایر پروندهها به آنها نیست.
برای رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرائم آنان، حضور مشاوران با رعایت شرایط مقرر در این قانون الزامی است .
۵-۴-۵- دادگاه نظامی
ماده ۶۲۰ قانون مربوطه دادگاههای نظامی را به شش قسم تقسیم کرده است:
۳۲
کشاورزی منطقه:
آب کشاورزی شهرستان اسلامآباد غرب از رودها و چاهها فراهم میشود و گوناگونی محصولاتی چون گندم، جو، بنشن، گیاهان علوفهای، ترهبار، سیب، گلابی، به، انار، انجیر، انگور، زردآلو، و بادام نشان از رونق کشاورزی در منطقه دارد. کشاورزی در شهرستان اسلامآباد سنتی و نوع کشتی آبی و دیمی است. باغداری نیز رواج زیادی داشته و محصولات آن ازجمله صادرات این شهرستان محسوب میشود. دامداری با شیوه سنتی در این شهرستان رواج دارد و شامل پرورش بیش ازنیم میلیون رأس دام و فرآوردههای آن به مقدار قابلملاحظهای صادر میشود. پرورش طیور به دو روش صنعتی به میزان ۷۰ درصد و سنتی به میزان ۳۰ درصد صورت میگیرد که بیشتر به مصارف داخلی میرسد. صادرات اسلامآباد غرب شامل محصولاتی چون گندم، جو، بنشن، ترهبار، گردو، بادام و فرآوردههای دامی و قالی میشود.
بخش حُمیل نیز شرایطی مشابه شرایط شهرستان اسلامآباد دارد و اکثر محصولات کشتشده در این بخش گندم، جو، نخود، چغندر و ذرت است.که این محصولات در ۲۳۲۵ هکتار زمین دیم و ۴۳۲۲ هکتار زمین آبی کشت می شود. بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی بخش حُمیل میزان اراضی آبی این بخش در پنج سال گذشته ۲۳۸۴ هکتار کاهشیافته است که نشاندهنده بحران آبی در منطقه و کاهش منابع آبی کشاورزی است و از آن میتوان بهعنوان بزرگترین معضل بخش حُمیل یادکرد.
زمین شناسی منطقه:
از نگاه ریختشناسی، دو پیکره شمال خاوری و جنوب باختری استان کرمانشاه مورفولوژی برابر ندارند. ارتفاعات شمال سیمای خشن دارند و مورفولوژی آن بیشتر حاصل عملکرد گسلهای راندگی است که به فراوانی در ناحیه حضور دارند. درحالیکه، در سایر نواحی فیزیوگرافی ناحیه مدیون تکاپوهای زمینساختی از نوع چینخوردگی است و لذا ریختار آن به شکل طاقدیسها و ناودیسهای موازی با روند شمال باختری است. که بخش حُمیل در ناودیس قرارگرفته است و اکثر روستاهای منطقه در دشت اسلامآباد قرارگرفته است و از توپوگرافی خشنی برخوردار نیست.
دادههای زمینشناسی سراسری و منطقهای نشان میدهد که بخش بیشتر استان کرمانشاه از آن حوضه رسوبی ـ ساختاری زاگرس است معهذا گوشه شمال خاوری آن ویژگیهای زمینشناسی زون سنندج ـ سیرجان را دارد. و لذات گستره استان را میتوان به دو زیر پهنه جدا تقسیم کرد که مرز بین آنها با گسلهای جوان و لرزهزای مروارید - صحنه مشخص میشود. و این بخش حُمیل در فاصله بیست کیلومتری از یکی از شاخه های گسل مروارید- صحنه قرار دارد. در نقشه(۳-۳) گسلهای فعال و غیرفعال موجود در بخش حُمیل نمایش دادهشده است. همانطور که مشخص است در محدوده تقسیمات سیاسی این بخش گسل فعالی وجود ندارد. و نزدیکترین گسل فعال در فاصله ۲۰ کیلومتری از شمال شرق بخش حُمیل قرار دارد.
نقشه۳-۳: نقشه گسل محدوده موردمطالعه
ارتفاع:
بخش حُمیل در دشت اسلامآباد قرارگرفته است، این دشت از طرف غرب بهوسیله ارتفاعات دالاهو محدود گردیده است. دامنههای اطراف این دشت مشجر است. دشت اسلامآباد در حدود ۴۶۰ کیلومترمربع وسعت دارد. اکثر روستاهای بخش حُمیل در این دشت قرارگرفته است. میانگین ارتفاعی دشت اسلامآباد ۱۴۰۰ متر میباشد.مرتفعترین و کمراتفاعترین سکونتگاه روستایی منطقه، به ترتیب روستای کمالگیر با ۱۷۱۲ متر و روستای سرخ خانی با ۱۱۹۶ متر میباشد.
شکل زمین و ارتفاع آن در عملکرد محصولات کشاورزی مؤثر است، طبق قاعدهی کلی با افزایش ارتفاع، بارندگی نیز افزایش مییابد (صادقی، ۱۳۹۱: ۱۸). رسولی و همکاران، در مطالعه ای با عنوان«نقش بارش و ارتفاع»، به تعیین مناطق مساعد برای کشت گندم با بهره گرفتن از GIS در اردبیل مبادرت ورزیده و به این نتیجه رسیده اند، که سطوح ارتفاعی ۰ تا ۱۰۰۰ برای کشت محصولات دیم بخصوص گندم مناسب است و سطوح ارتفاعی بیشتر از ۲۵۰۰ هم برای این امر نامناسب است.با بهره گرفتن از نقشه رقومی توپوگرافی با مقیاس ۲۵۰۰۰۰/۱ بخش حُمیل در محیط GIS و با بهره گیری از روش درونیابی شبکه مثلثهای نامنظم [۲۱](TIN) عوارض ارتفاعی منطقه موردنظر تهیه شد که بر اساس آن، ارتفاع متوسط بخش حُمیل ۱۴۰۰ متر است و دامنه تغییرات ارتفاع در آن ۵۰۸ متر است و سطوح ارتفاعی آن در نقشه(۴-۳) نمایش دادهشده است. همانطور که از نقشه(۴-۳) مشخص است اکثر نقاط روستایی در ارتفاع ۱۴۰۰-۱۳۰۰ قرار گرفتهاند. استعداد اراضی این ارتفاع بر اساس مطالعات مخدوم (مخدوم، ۱۳۷۲: ۲۵۹-۲۶۶) مناسب تشخیص دادهشده است.
نقشه۳-۴: نقشه سطوح ارتفاعی بخش حُمیل
شیب:
یکی از مهمترین عوامل فیزیکی که تأثیر زیادی بر نوع کشت محصولات کشاورزی و حرکت روان آبها دارد، شیب زمین است. شیبهای کمتر برای محصول دیم مناسبتر است، زیرا شیب کم باعث می شود آبهای ناشی از بارندگی در زمین نفوذ کرده و ذخیره رطوبتی خاک افزایش یابد. از طرف دیگر دامنه تغییرات حرارتی درشیب کم، کمتر از شیب زیاد بوده و این نیز یک عامل مثبت برای رشد گیاهان محسوب می شود. شیب زیاد تأثیر منفی در رشد تکاملی گیاه دارد، زیرا با شروع بارندگی نهتنها آب کمی در زمین نفوذ می کند، بلکه آبهای جاری مواد غذایی زمین را شسته و از منطقه خارج می کند (آرخی، ۱۳۸۸: ۷). نقشه درصد شیب منطقه(۵-۳) با بهره گرفتن از DEM 90 متری بخش حُمیل تهیه و بهصورت هشت طبقه نمایش دادهشده است. شیب ۱ تا ۱۰ درصد مناسبترین شیب برای کشت محصولات دیم مخصوصاً گندم است (صادقی، ۱۳۹۱: ۴۰). با توجه به نقشه(۵-۳) میتوان گفت بیشتر سطح بخش حُمیل درشیب ۱ تا ۱۰ درصد قرار دارد.
نقشه۳-۵: شیب بخش حُمیل
اقلیم منطقه:
استان کرمانشاه ناحیهای کوهستانی است که مابین فلات ایران و جلگه بینالنهرین قرارگرفته و سراسر آن را قلل و ارتفاعات سلسله جبال زاگرس پوشانیده است. سلسله جبال زاگرس در محدوده این استان بهصورت مجموعهای از رشتهکوههای موازی پدیدار گشته که دشتهای مرتفع کوهستانی در بینابین آنها شکلگرفته و بستر گذرگاههای مهم زاگرس را به وجود آورده است.
استان کرمانشاه در معرض جبهههای مرطوب مدیترانهای قرار دارد که در برخورد با ارتفاعات زاگرس،موجبات ریزش برف و باران را فراهم میسازد. در استان کرمانشاه چهار اقلیم متفاوت قابلتشخیص است:
اول «زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک» که شهرستانهای قصر شیرین، سرپل ذهاب و اسلامآباد غرب و دهستان ازگله در جنوب غربی شهرستان جوانرود را شامل میشود. دوم «زمستان و تابستان خنک» که شهرستانهای پاوه و جوانرود (بهجز دهستان ازگله) و بخش کرند از توابع شهرستان اسلامآباد غرب را در برمیگیرد. سوم اقلیم «نیمه خشک و استپی خنک» که شهرستانهای سنقر و دهستان پشت دربند از توابع شهرستان کرمانشاه را در برمیگیرد. چهارم اقلیم «نیمه خشک و استپی گرم» که شهرستانهای کنگاور، صحنه و هرسین را شامل میشود. بهطورکلی استان کرمانشاه ازنظر آب و هوایی به دو منطقه گرمسیر (غرب) و سردسیر در سایر نواحی تقسیم میشود. همانطور که ذکر شد بر اساس تقسیمبندی کوپن اسلامآباد غرب دارای اقلیم «زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک» میباشد. بخش حُمیل هم در مابین دو اقلیم خشک و مدیترانه قرار دارد بهطوریکه قسمت شرقی این بخش از اقلیم نیمه خشک و قسمت غربی آن از اقلیم مدیترانهای برخوردار است(نقشه ۶-۳).
نقشه۳-۶: نقشه تقسیم بندی اقلیم بخش حُمیل
بارندگی:
با توجه به آمار ایستگاه بارانسنجی شهرستان اسلامآباد غرب برای یک دوره ۸ ساله میتوان گفت میانگین بارش منطقه ۴۰۰ میلیمتر میباشد. آبان با مجموع ۸۲۴ میلیمتر، پربارانترین و مرداد با مجموع ۳.۱ فیلمیتر، کم بارانترین ماه در طول سال است. بیشترین فراوانی بارشهای سنگین در زمستان اتفاق میافتد، چون در این فصل مسیر اصلی سیکلونهای مدیترانه از زاگرس میگذرد و با خود عامل صعود و رطبت فراوان را همراه دارد. جدول(۲-۳) نشان میدهد که مجموع بارش سال ۱۳۸۵ با ۴۹۴.۴ میلیمتر پربارانترین سال در طول ۸ سال گذشته است. در نمودار(۱-۳) میتوان روند بارش را بهصورت ماهانه در طول ۸ گذشته مشاهده کرد و به این نتیجه رسید که میزان بارندگی تا سال ۱۳۹۰ افزایشیافته است و بعدازاین سال روند بارندگی رو به کاهش بوده است و در سال ۹۳ به ۳۱۱ فیلمیتر رسیده است. همچنین با توجه به روند بارندگیها اختلاف بارش سالانه از سال ۱۳۸۵ الی سال ۱۳۹۳ برابر با ۸۳ میلیمتر است.
جدول ۳-۴: متوسط بارندگی ماهانه اسلام¬آباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
نمودار ۳-۱: میانگین بارش ماهانه شهرستان اسلامآباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
دما :
با توجه به طبقه بندی اقلیمی کوپن در نقشه(۵-۳) که بخش حُمیل به دو اقلیم نیمه خشک و مدیترانهای تقسیمشده میتوان نتیجه گرفت که دمای بخش حُمیل در بخش شرقی و غربی می تواند متفاوت باشد. اما به دلیل نبود ایستگاه سینوپتیک در بخش حُمیل امکان بررسی این تفاوت نیست و به آمار نزدیکترین ایستگاه به این بخش، یعنی ایستگاه سینوپتیک اسلامآباد غرب استناد شده است. بر اساس جدول(۳-۳) میانگین دمای سالانه منطقه ۱۴.۲ درجه سانتی گراد است که میانگین سالانه دمای سال ۱۳۹۱ با ۱۴.۹ درجه سانتی گراد، گرمترین سال در طول بازده زمانی مطرحشده میباشد. تیرماه با میانگین دمای ۳۰.۹ درجه سانتی گراد بهعنوان گرمترین ماه سال و دیماه با میانگین ۱.۳ درجه، سردترین ماه سال است.
جدول ۳-۵: میانگین دمای ماهانه شهرستان اسلامآباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
نمودار ۳-۲: میانگین ماهانه دمای شهرستان اسلامآباد غرب در دوره زمانی(۱۳۸۵-۱۳۹۳)
ابزار و روش گردآوری داده ها:
در این پژوهش از نقشه تقسیمات سیاسی با مقیاس ۱:۲۵۰۰۰، شیپ فایل شیب، شیپ فایل ارتفاع، شیپ فیل بارندگی، شیپ فایل دما، شیپ فایل تبخیر و شیب فایل گسل برای شناسایی موقعیت و وضع موجود منطقه موردمطالعه استفادهشده است. همچنین از طریق پرسشنامه و توزیع آن در میان دهیاران و شوراهای اسلامی ۶۵ روستای بخش حُمیل، داده ها و اطلاعات موردنیاز جهت اندازه گیری شاخص ها و معرفهای توسعه پایدار جمعآوری شد.
جدول ۳-۶: نحوه جمعآوری داده برای معرفها
آمار
نحوه جمعآوری اطلاعات
جمعیت، سطح سواد، اشتغال، تعداد مراکز بهداشت و…
سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ و ۱۳۸۵
کشاورزی
جهاد کشاورزی بخش حُمیل
تعداد بیمهشدگان و اسامی دهیاران و شوراها
بخشداری حُمیل
تعداد مرگومیر و تولد و سایر اطلاعات بهداشتی
مرکز بهداشت اسلامآباد غرب و بخش حُمیل
تعداد اعضای تعاونیها
بررسی تاریخ نهضتها و حرکتهای اسلامی و غیر اسلامی در کشورهای گوناگون نشان میدهد که گروههای مختلف با هدفهای مختلف آنجایی به پیروزی میرسند و مسلّط میشوند که این نقش را میشناختند و با تمامی نیروها و امکاناتشان مبارزه نمیکردند و با تمامی نیروها به صحنه پا نمیگذاشتند.
هرگاه تمامی نیروها در یک راه نیفتند و نیروهای ذخیره پشت پرده بمانند، استمرار نهضت را تامین میکنند، حرکتهایی که فاش و آشکار بودند در یک برخورد مضمحل و از دست رفتند و به مرگ یا بازگشت مبتلا شدند.
همچنین حرکتهایی که تشکیلاتی و سازمان یافته بودند، ولی تمام سازمان از تمامی سازمان اطلاع داشت و تمامی اسرار را همگی میدانستند، در هجوم دشمن آنها هم یک جا درو شدند و از بین رفتند.[۲۷۱]
تنها حرکتهای وسیع و گسترده و مجهول المرکز و معلوم الجهتی که مدام تکثیر و تولید نیرو میکردند و شاخ و برگ و انشعاب مییافتند و تدارکات و امکاناتشان را از دشمن مخفی نگه میداشتند توانستند ادامه دهند و به پیش روند و همچون آتش بزرگ اگر از جایی خاموش شدند از جایی دیگر سر برداشتند و آتش افروختند و پیش رفتند.
آنهایی که به این نقش کارساز و مهم تقیّه و مدیریت ولایی آگاه نیستند و فکر مقابله با دشمن را در سر میپروانند و فقط میروند و به فکر کسانی که باید بیایند و راه آنها را ادامه دهند نیستند فقط راه نفوذ برای دشمن شدهاند و دیوار شکسته برای فتح و گشایش کار دشمن گردیدهاند، حرکت و نهضت آنان از همین دیوارهای شکسته و کارهای مانده ضربه میخورد.[۲۷۲]
پس، در مرحلهای که حکومت جائر مسلّط است و دشمن به دنبال کسب اطلاعات از وضعیت نیروهای خودی است باید با حربهی تقیّه اجازه نداد دشمن از توانمندیها و امکانات آگاه شود. در این حالت نباید تمامی نیروها را بکار گرفت و از طرفی نباید گذاشت آب راحت به کام او برسد باید از درگیریها بهرهمند شد و آنها را کمک کرد و با حفظ نیروها و امکانات به آنها آموخت که اگر پرندهای رفت، پرندهای دیگر بتواند پروازی دیگر را با صدای بالهایش تلاوت کند و این یکی از رموز تداوم شیعه و حیات آن در پس سالها محرومیّت و مظلومیّت در طول تاریخ است.
یکی از شواهد بر لزوم عدم آگاه شدن دشمن از امکانات و توانمندیهای جبههی مخالف تشکیل سازمان سرّی در زمان امام صادق ☻ است، آن حضرت در این دوره یک تشکیلات سرّی را سازماندهی و تأسیس نموده بود که ، افراد آن حول محور ولایت در جهت بازیافتن حق اهل بیت ♣ و تشکیل نظام علوی تلاش میکردند، از این تشکیلات سرّی معمولا تحت عنوان «نهاد وکالت» یاد میشوند.[۲۷۳]
فرماندهی این سازمان سرّی را «اسماعیل» فرزند ارشد امام صادق ☻ که همواره در هیأت تاجر دنبال مال التجاره میرفت به عهده داشت.[۲۷۴]
آن حضرت فرزندش را علی رغم خطرات فراوان به پیشه بازرگانی گماشت. تا در پوشش این کار، هم به سازماندهی تشکیلات بپردازد و هم اموالی را که مکتبیها و علاقمندان به ائمه ♣ به عنوان خمس ، و بقیّه وجوهات شرعی میپرداخت از آنان جمع آوری کنند.
این که برخی از محققین نوشته است:
هنگامی که نظارت و مراقبت جاسوسان منصور زیاد میشد. امام صادق ☻ به یارانش توصیه میکرد، کمتر رفت و آمد کنند و حتّی گاهی یک نفر از آنان را در کسوت سبزیفروشی سیّار برای انتقال نامهها و پیامهای سرّی معین نمود و شخص رابط نیز در حالی که در مسیر راه از کالاهایش تبلیغ میکرد، در نهایت وارد منزل امام ☻ شده و نامهها را از لای سبزیها بیرون میآورد و به آن حضرت تحویل میداد. خود شاهد چنین تشکلیاتی است.[۲۷۵]
آمادگی جهت یک مبارزه پایدار
یکی از اهداف تقیّه کتمانی آمادگی جهت مبارزه پایدار است. انسان در برابر ظلم و تجاوز طبیعی، به طور طبیعی میایستد اگر ضعیف باشد اعتراض میکند فریاد میزند. اگر ترسو باشد فرار میکند ( و این فرار برای او یک نوع مقاومت است تا نیرو فراهم کند و کسانی را به یاری بخواهد) و اگر توانا باشد درگیر میشود و دفاع می کند یا هجوم میآورد و ظلم را میشکند و اینها همه جریان طبیعی مبارزه است.
اما از آنجا که دشمن با زیرکیها و شیطنتهایی همراه میشود و گذشته از قدرت و حتی جلوتر از قدرت از فکر و نقشهی طرح و اجرای صحیح برخوردار میشود دیگر آن تصور ساده از دشمن نیست که جلوه میکند بلکه یکباره انسان میبیند که غافلگیر شده و در محاصره دشمن قرار گرفته است.
این هجوم پیچیده و طراحی شده دشمن را کسانی میتوانند جلوگیر باشند که با ظرفیت و پیچیدگی گره خورده باشند و خود را برای مبارزه پایدار آماده کرده و در این راه نه از هجوم دشمن بهراسند و نه تحقیر دوست، آنها را بیتاب گرداند لذا این نوع مبارزه نیاز به یک آمادگی جامع و کامل دارد تا بتواند یک مبارزه پایدار و دائمی را پیریزی و پشتیبانی کند.[۲۷۶]
ائمه شیعه ♣ از آنجا که معتقد به کار نظام مند و اسامی همراه با تشکیلات بودند عاقبت اقدامهای عجولانه و کارشناسی نشده را نقش بر آب میدانستند و شیعیان را از اقدام به آن بر حذر میداشتند. با این نگاه تقیّه مقولهای از جهاد است که نه تنها زمینهی چشمپوشی از حق نیست بلکه وسیلهی نجات در راستای پاسداری از حق و نوعی تاکتیک دفاعی در رویارویی با دشمن است درک کامل این مطالب زمانی است که بدانیم تشیّع یک مکتب پویا، مولد و مبارز است و مبارزه تنها بعد تهاجمی ندارد بلکه بعد دفاعی آن مهمتر و حساستر است.
در روایت است: « عَلَیْکُمْ بِالتَّقِیَّهِ فَإِنَّهُ لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یَجْعَلْهَا شِعَارَهُ وَ دِثَارَهُ مَعَ مَنْ یَأْمَنُهُ لِتَکُونَ سَجِیَّتَهُ مَعَ مَنْ یَحْذَرُه»[۲۷۷]
تقیّه بر شما لازم است پس هر کس تقیّه را شعار و کار خود نسازد از ما نیست و باید در قبال کسانی که از آنان باک و ترسی ندارد، تقیّه را رعایت کند تا آن بصورت سجیّهای در برابر کسانی که از آنان بر حذر است درآید.
یعنی برای آماده شدن برای یک مبارزه پایدار، آشکار و پنهان باید تقیّه را رعایت کرد باید در رابطه با دوست مراعات شود تا در رابطه با دشمن بطور عادی تحقق یابد چون دوستان بیظرفیّت به مراتب از دشمن ظریف خطرناکترند.
از آنجا که تقیّه شکل پیچیدهی مبارزه است از این رو احتیاج به ظرفیّت و انگیزهی نیرومندتری دارد.
تقیّه با هدف آمادگی برای مبارزه خصوصیتی دارد از جمله با نیروی کم و بازدهی زیاد بتوان در مقابل دشمن ایستادگی کرد زیرا اگر اقلیّتی بخواهد کار را شروع کند نمیتواند افرادش را پراکنده نماید بلکه باید مواضع و کلیدها را بشناسد و برای آنها آماده شود و در این راه باید به تولید و تکثیر نیرو بپردازد و زندگی دیگران در زندگی او شکل بگیرد.
با توجه به شرایط خفقانآمیز و جوّ پلیسی حاکم بر عصر امام جواد ☻ هر گونه ارتباط و پیوند عقیدتی و فکری با امام ☻ جرمی نابخشودنی تلقی میشد. بیتردید تربیت شاگردانی فرهیخته و دانشمند در همان حال که جهت پایداری و حفظ و بقای مکتب تشیّع و معارف اهل بیت ♣ یک ضرورت بود. در همان حال امر بسی دشوار و جهادی بزرگ محسوب میشد که با رعایت تقیّه، توسط امام جواد ☻ به انجام رسیده است.
آن حضرت در عرصه فعالیّتهای فکری و فرهنگی، علیرغم تمام فشارهای سیاسی که از سوی حاکمان عباسی متحمل میشد، شاگردان بسیار بزرگی را پرورش، و به جامعه تحویل داد.
به عنوان نمونه میتوان از چهرههای درخشان چون: «علی بن مهزیار» «عبدالعظیم حسنی» «ابی نصر بزنطی» «زکریا بن آدم» «محمد بن اسماعیل ابن بزیع» و دیگر رجال برجسته شیعه نام برد.[۲۷۸]
نفوذ در دشمن و پی بردن به اسرار آن
یکی از اهداف دیگر تقیّه نفوذ در دشمن و پی بردن به اسرار آن میباشد در هنگامی که طاغوت در اوج قدرت است و نیروهای خودی در اقلیّت، کندن ریشههای حکومت او از کندن یک کوه سنگینتر است[۲۷۹] مگر آنکه بتوان ریشهها را سست و رابطههای آن را شکست و نظام آن را از هم گسست.
وجود راههای کوهستانی این را به ما میآموزد که قلههای سرکش و صخرههای بلند را اگر از روبرو نمیتوان فتح کرد میتوان دور زد و بر سرآن پای گذاشت.
هنگامی که یک مقدار نیرو در دل صخره جای گرفت انفجار آن میتواند صخرهها را متلاشی کند و این یک حقیقت است که سرداران فاتح، قلعههای محکم را از دورزدن فتح میکردند. البته بعضی در این باره اشکال میکنند که انسان باید حق را فریاد کند و این شیوه با فریاد گری انسان با صداقت و شهامت او سازگاری ندارد.
در پاسخ باید گفت که فریادگری انسان همیشه درست نیست، فریاد برآوردن در هنگامی است که انسان یارانی دارد که یا از او دورند یا درخوابند که با صدای فریاد بیدارمیشوند ولی در زمانی که انسان تنهاست و یاوری ندارد فریاد برآوردن جز خود را به دشمن نمایدند چه حاصلی دارد؟
ما در یک دوره از تاریخ ابوذر را فریادگری میبینیم و همین ابوذر فریادگر در زمان شیخین ساکت و در زمان عثمان آتشفشان میشود، و این تفاوت در برخوردها بیانگر این است که مبارزه حد و حدودی دارد، و در مقابله با دشمن نمیتوان از تاکتیک واحدی برای همیشه استفاده کرد، و در مواقع ضعف و تنهایی به جای درگیری و رو در رو شدن با دشمن باید درون دشمن جای پایی ساخت در بین آن نفوذ کرد، به اسرار و رموز آن آگاه شد تا بتوان در موقع مقتضی ضربهای از درون بر او وارد کرد.[۲۸۰]
اما داستان شهامت و ترس، آنجا که تمامی وجود انسان را مبارزه با خصم و عشق به مرگ در برگرفته است باید حساب کرد کدامیک از فریاد یا سکوت سازندهتر است؟
آیا واقعا انسان با شهامت امام علی ☻ نمیشود که ساکت باشد و با عشق به مرگ نمیشود که تقیّه کند؟
و اما صداقت، در این نیست که هر حرفی را در هر جایی انسان بیان کند. امام علی ☻ در اینباره سخنی دارد که میفرماید:« وَ لَا تُحَدِّثِ النَّاسَ بِکُلِّ مَا سَمِعْتَ فَکَفَى بِذَلِکَ کَذِبا»[۲۸۱]
برای کذب تو همین بس که هر حرفی را شنیدی نقل کنی. بلکه صداقت یعنی این که هر حرفی را در جایگاهش بیان کنی.
یک نفر هنگامی که در جایگاه خودش قرار بگیرد همچون یک مقدار باروت است که در سوراخی جای بگیرد، صخرههای بزرگ را میشکند و بیش از هزار شمشیر فشار میآورد.
در بخش تاریخ تقیّه وقتی مرور میکنیم به داستان آنهایی که از معصوم ☻ اجازه داشتند و تا حد وزارت طاغوت هم بالا رفته بودند آنها با دستور امام و با آگاهی کامل بهترین جایگاهها را گرفته بودند و از بهترین روش استفاده میکردند: « ادْفَعْ بِالَّتىِ هِىَ أَحْسَن»[۲۸۲]
در زمان امام کاظم ☻ یکی از فعالیّتهای سرّی سیاسی آن حضرت بر ضد رژیم، نفوذ در درون حاکمیّت بود. امام ☻ افراد مطمئنی چون: «علی بن یقطین»، «محمد اسماعیل بن بزیع»، «عبدالرحمن بن حجاج»، « مفضل بن عمر جعفی»، «عبدالله بن جندب»، «اسامه بن حفص»، «ابراهیم بن سلام نیشابوری»، «علی بن ابی حمزه بطائنی» و…[۲۸۳] را موظّف کرده بود که بعضا در درون رژیم به فعالیّت مخفی بپردازند، و برخی هم به عنوان رابط بین امام☻ و شیعیان به پرسشهای عقیدتی و اخلاقی آنان جواب دهند.[۲۸۴]
امام کاظم ☻ از وجود چنین افرادی به نفع تشکل شیعی و رسیدگی به فقرای شیعه و تقویت بنیه اقتصادی آنان استفادههای فراوان برد. به عنوان نمونه: در مورد «علی بن یقطین» و فعالیّتهای او نوشتهاند که امام ☻ هر چیزی را که لازم داشت یا هر کاری مهمی که پیش میآمد، به وی نامه مینوشت که فلان چیز را برای من خریداری کن یا فلان کار را انجام بده…[۲۸۵] و او نیز چنان میکرد که امام دستور داده بود.
علی بن یقطین بر اساس دستور امام ☻ مالیات دولتی را به حسب ظاهر از شیعیان اخذ مینمود، اما به صورت مخفیانه دوباره اموال اخذ شده را به شیعیان مسترد میکرد.[۲۸۶] او نه تنها مالیات شیعیان را دریافت نمیکرد که خمس اموال خویش را نیز که گاه بالغ بر صد تا سیصد هزار درهم میشد، مخفیانه به خدمت امام میفرستاد[۲۸۷] تا از آن به نفع فقرای شیعه استفاده شود.
وجود چنین فعالیتهایی باعث شد که هارون از ناحیه امام ☻ شدیدا احساس خطر کند، و شعله این احساس با سعایت برخی سخن چینان هر روز در وجود وی مشتعلتر میشد.[۲۸۸]
این روایات و آن سنّت معصومین نشان میدهد که یکی از اهداف تقیّه نفوذ در دشمن و شکستن نظام و تشکیلات اوست نفوذ در دشمن یک جریان حساب شده و عقلایی است حتی کسانی که انکارش میکنند باورش دارند چون در هنگام ضعف باید در درون دشمن نفوذ کرد، و روشن است که انسان در برابر دشمنی که او را نمیشناسد و از نقشههایش بیخبر هست چگونه میتواند موضع بگیرد و چگونه میتواند ضربههای او را دفع کند و بر او ضربه بزند این یک ضرورت است که در دشمن نفوذ کند و از او خبر بگیرد[۲۸۹]
تقیّه راهی است که مبارزه را از بن بست نجات میدهد چون آنجا که نمیشود درگیر شد و نمیشود با وسیله پیشرفت باید مانعها را دور زد و از همانها بهره برداشت این انعطاف و لطافت تقیّه است که میآموزد آنجا که در برابر دشمن نمیتوان ایستاد در دل او باید نشست.
زمینهسازی جهت حکومت مشروع
یکی از اهداف تقیّه کتمانی، ایجاد زمینه برای تشکیل حکومت مشروع (یعنی حکومت مورد تایید ائمه ♣ که بر اساس آموزههای قرآن مجید و سنّت نبوی ☺ است) میباشد.
«شیعیان با آنکه در بخش اعظم تاریخشان اقلیتی در درون جامعه جهانی اسلام بودهاند و غالبا در رژیمهای مخالف با معتقداتشان به سر بردهاند و تنها راه خردمندانهای که میتوانستهاند در پیش بگیرند همین تقیّه بوده است که از خطر انقراض خود بر اثر تبلیغ و اشاعه آزادانه عقایدشان حتیالمقدور پرهیز کنند، گرچه هر وقت هم که مناسب بوده، با شوریدن بر حکام جور، از انجام رسالت خویش باز نماندهاند.»[۲۹۰]
ائمه ♣ در این شرایط به داد شیعیان خود رسیده و به آنها آگاهی میدادند که چگونه زمینه را برای ایجاد حکومت حق و مشروع ایجاد کنند. آن بزرگواران از طرفی شیعیان را نهی میکردند که در مسائل خود به حکام جور مراجعه نکنند تا خودشان مزهی تشکیل حکومت را بچشند و تمرین کنند و برای آیندهی نزدیک خود را آماده کنند به همین دلیل در هر شهری یک نفر را معین کرده بودند که مردم در منازعات و خصومات به آنها مراجعه کنند. حتی پول نزد آنها گذاشته بودند برای آن که هر جا که لازم است مصالحه کنند و نگذارند پای شیعیان به دادگاههای ظالمانه باز شود چون میخواستند که شیعه بداند اینها برای رفع مخاصمات و منازعات آنها اهلیت و شایستگی ندارند.[۲۹۱]
امام صادق ☻ به شیعیان و پیروان خود سفارش مینمودند: وقتی اختلافی بین شما واقع میشود به محاکمی که از سوی سلاطین جور برای قضاوت تعیین شدهاند مراجعه نکنند.[۲۹۲]
از طرف دیگر، در روایات دیگری امامان شیعه هر کدام برای خود بابی انتخاب کرده بودند که مردم در اینگونه مسائل به آنها مراجعه کنند، مثلا معلی ابن خنیس، یکی از اصحاب امام صادق ☻ است که تمام دخل و خرجها و حساب و کتابها و تمام ارتباط امام را تنظیم میکرده، وقتی معلی را دستگیر کردند، هرچه فشار وارد کردند که اسرار را فاش کند و بگوید با چه کسی در حکومت یا خارج حکومت سروکار دارند مقاومت کرده و گفت تا زنده باشم و این قرارداد زیرپای من باشد تا پای مرا قطع نکنید پا از روی آن برنمیدارم.
یا گاهی امامان ♣ برای مصون بودن اصحاب از شر دشمن آنها قدح و ذم میکردند مانند مذمت کردن امام صادق ☻ از زراره که وقتی فرزندش محمد بن زراره از امام ☻ میپرسید حضرت میفرماید: …مثل زراره در بین شیعیان ما مثل کشتی است که حضرت موسی و خضر بر آن سوار شدند او کشتی این امت و جمعیت است و حضرت خضر برای آنکه اصل کشتی از سرقت مصون بماند چند قطعه تخته از آن کشتی را سوراخ کرد
-۰٫۱۵۱ (-۶٫۵۶۰)
LOIL
-۰٫۳۴۹ (-۸٫۴۴۲)
LRGDP
۱٫۰۰۰
منبع: محاسبات محقق
(توضیحات: اعداد داخل پرانتز مربوط به آماره t است.)
معادله همجمعی بدین صورت است:
با ملاحظه جدول ۴-۵، مشاهده میشود که رابطه نهایی تعادلی بلندمدت بین متغیرهای مدل، به لحاظ آماری کاملاً معنیدار هستند.
رابطه فوق نشان میدهد که در بلند مدت، متغیرهای لگاریتم نوسانات قیمت نفت و نرخ ارز، بر لگاریتم تولید ناخالص داخلی واقعی تأثیر مثبت دارند. در معادله فوق، کشش نرخ ارز واقعی برابر ۱۵/۰، و کشش قیمت نفت برابر ۳۵/۰ برآورد شده است. ضریب قیمت نفت در معادله فوق نشان دهنده این است که در بلند مدت، با یک درصد افزایش در قیمت نفت، با فرض ثابت بودن سایر شرایط، رشد اقتصادی به اندازه ۳۵/۰ درصد افزایش پیدا میکند.
این نتیجه منطبق با تئوریهای اقتصادی است. به طوری که عقیده غالب اقتصاددانان این است که تأثیر افزایش قیمت نفت بر رشد اقتصادی به دو اثر تقسیمبندی میشود: اثر انتقال درآمد و اثر تولیدی. بعبارت دیگر نوسان در قیمت نفت از دو طریق اثرات درآمدی و تولیدی بر رشد اقتصادی تأثیر میگذارد. اثر انتقال درآمد میتواند هم اثر مثبت و هم اثر منفی بر رشد اقتصادی هر کشور داشته باشد. این اثر بستگی به موقعیت و چگونگی مبادلات نفت در اقتصاد کشورهای مختلف دارد. یعنی اینکه بستگی دارد کشور صادر کننده نفت باشد یا واردکننده نفت. اما از سوی دیگر اعتقاد بر این است که اثر تولیدی معمولاً منفی است.
اثر انتقال درآمد به این دلیل رخ میدهد که افزایش در قیمت نفت، ارزش صادرات نفتی را نسبت به سایر کالاهای تجاری افزایش میدهد. این امر موجب بهبود رابطه مبادله برای کشورهای صادرکننده نفت میشود. از سوی دیگر، این موضوع منجر به تضعیف رابطه مبادله برای کشورهای واردکننده نفت میگردد. این وضعیت منجر میشود که انتقال درآمد از کشورهای واردکننده نفت به کشورهای صادرکننده نفت صورت پذیرد. همچنین بخش نفتی یکی از بخشهای اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت است که سهم زیادی در ارزش افزوده این کشورها دارد. بنابراین افزایش در قیمت نفت، منجر به بهبود رابطه مبادله ایران و افزایش جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی میشود؛ و در نتیجه علامت مثبت ضریب متغیر قیمت نفت منطقی است.
از طرفی دیگر، اثر تولیدی منجر به کاهش در تولید، بهخصوص برای صنایع وابسته به نفت میشود؛ به دلیل اینکه افزایش در قیمت نفت باعث بالا رفتن هزینه تولید میگردد. همچنین اقتصادی که در بخش تولید دارای وابستگی زیاد به نفت باشد، و از طرفی دیگر به واردات نیز اتکا داشته باشد، نسبت به کشوری که وابستگی چندانی به نفت در بخش تولیدی ندارد، از افزایش قیمت نفت بیشتر متضرر میشود. در مجموع میتوان گفت که ضریب مثبت قیمت نفت در ایران، نشان دهنده این موضوع است که مقیاس اثر انتقال درآمد بزرگتر از اثر تولیدی بوده است.
همچنین ضریب نوسانات نرخ ارز نشان دهنده این است که در بلند مدت، با افزایش یک درصد در نرخ ارز، با فرض ثابت بودن سایر شرایط، رشد اقتصادی ۱۵/۰ درصد افزایش مییابد.
در تفسیر این نتیجه میتوان گفت که با توجه به مطالعات نظری، افزایش در نرخ ارز اسمی باعث تضعیف پول ملی میشود. از طرف دیگر این موضوع باعث تشویق صادرات و کاهش در واردات میگردد. با توجه به اینکه این امر موجب افزایش خالص صادرات میشود، بنابراین افزایش در نرخ ارز اسمی موجب افزایش در رشد اقتصادی میگردد. البته این موضوع در کوتاه مدت مصداق دارد و در بلند مدت، افزایش نرخ ارز، رفته رفته موجب افزایش سطح عمومی قیمتها و خنثی شدن اثرات مثبت افزایش خالص صادرات بر رشد اقتصادی میشود. بنابراین به نظر میرسد که افزایش نرخ ارز واقعی یا همان تقویت پول ملی، باعث کاهش صادرات و افزایش در حجم واردات، و در نتیجه کاهش در رشد اقتصادی شود. به نظر میرسد که این موضوع با نتیجه این پژوهش در تضاد است. اما از طرفی بخش عمده صادرات کشور ما را نفت و مشتقات آن تشکیل میدهد. در واقع صادرات نفت بر حسب دلار صورت میپذیرد. همچنین تقاضا برای نفت به لحاظ قیمتی بیکشش است. در نتیجه این بخش از صادرات از تقویت پول ملی تأثیر چندانی نمیپذیرد. از سوی دیگر، افزایش نرخ ارز واقعی باعث کاهش قیمت کالاهای وارداتی سرمایهای میشود. این موضوع باعث میشود که هزینه های بخش تولید کاهش پیدا کند؛ و بنابراین رشد اقتصادی افزایش یابد. همچنین تقویت پول ملی باعث میشود ارزش بدهیهای خارجی کشور کمتر شده، و بازپرداخت آن آسانتر گردد. بنابراین علامت مثبت ضریب نرخ ارز واقعی در مدل معقول و منطقی است.
۴-۲-۶- نتایج تخمین کوتاه مدت مدل با بهره گرفتن از الگوی تصحیح خطای برداری
در تحلیلهای همجمعی برخلاف رویکردهای سنتی اقتصاد سنجی، ساختارهای کوتاهمدت و بلندمدت به طور صریح از یکدیگر تفکیک میشوند. الگوی کوتاهمدت تصحیح خطا، یک مکانیزم بازخور تلقی شده که مطابق آن متغیر وابسته (رشد اقتصادی) نسبت به بیتعادلی دستگاه تعدیل میشود. در واقع مکانیزم بازخور مذکور، رسیدن به رابطه تعادلی بلندمدت را تضمین میکند. مطابق این مکانیزم، یک رابطه تعادلی بلندمدت میان مجموعهای از متغیرها، مستلزم یک الگوی تصحیح خطای کوتاهمدت است. این موضوع یک مبنای کاملاً آماری داشته و هیچ ارتباطی به نظریههای اقتصادی ندارد.
با توجه به وقفه بهینه تعیین شده، نتایج تخمین الگوی تصحیح خطای برداری که بیانگر ارتباط کوتاه مدت بین متغیرها است، برآورد میشود. برای تفسیر نتایج باید به این نکته توجه کرد که اساساً در تخمین دستگاه معادلات، ضرایب و درصد توضیحدهندگی پارامترهای الگو اهمیت روش های تک معادلهای را ندارند و انتظار نمیرود کلیه ضرایب برآورد شده مربوط به وقفه متغیرها از نظر آماری معنیدار باشند. اما آماره F، در مجموع معنیداری کل مدل را تأیید میکند. بر این اساس، برای تجزیه و تحلیل نتایج از توابع تجزیه واریانس و عکسالعمل آنی (که در ادامه به آنها اشاره میشود) استفاده میشود.
در جدول (۴-۶) نتایج تخمین مدل تصحیح خطای برداری نمایش داده میشود:
جدول ۴-۶: نتایج تخمین مدل تصحیح خطای برداری
D(LREX)
D(LOIL)
D(LRGDP)
۲۷۰/۰
]۳۴۰/۲[
۴۶۵/۰
]۸۹۴/۱[
۲۶۷/۰-
]۸۷۶/۳-[
CointEq1
۰۳۴/۰
]۱۸۸/۰[
۳-۳-۲: مواد استفاده شده جهت انجام PCR
بافر ۱۰X (10X Buffer)
MgCl2
پرایمرهای رفت و برگشت برای ژنهای GPX1 و SOD1
dNTP
Taq Polymerase
همگی ساخت سینا ژن
۳-۳-۳: مواد استفاده شده جهت انجام الکتروفورز
بافر TBE (X 5/0)
Agarose (ساخت Invitrogen)
۶X Loading Buffer (سینا ژن)
محلول اتیدیم برماید (X 1000)
DNA Ladder 100bp (Vivantis)
Boric acid (Merck)
Tris base (Merck)
EDTA (Merck)
۳-۳-۴: مواد استفاده شده جهت اثر دادن آنزیم محدود کننده
آنزیم های محدود کننده ApaI و MspI (ساخت Fermantas )
B Buffer برای آنزیم ApaI
Tango Buffer برای آنزیم MspI
استخراج DNA به روش جوشاندن (Boiling)
۳-۴-۱: ساخت محلولهای مورد نیاز جهت استخراج
برای ساخت محلول NH4Cl(170 میلیمولار) ۱/۰گرم NH4Cl را در ۱۰ سیسی آب استریل حل شده و بلافاصله استفاده مورد استفاده قرار میگیرد.
در تهیه محلول NaCl-EDTA (10 میلیمولار) ۹/۰ گرم EDTA و ۱۴۶/۰ گرم NaCl مورد نیاز هستند که در ۲۵۰ میلیلیتر آب مقطر حل شده و pH آن به ۵/۷ رسانده می شود. این محلول پیش از استفاده باید اتوکلاو گردد.
محلول NaOH (50 میلیمولار) از ۵/۰ گرم NaOH در ۲۵۰ میلیلیتر آب مقطر تهیه شده و پیش از استفاده اتوکلاو شد.
برای ساخت محلول Tris-HCl (یک مولار) ۹۴/۳ گرم Tris-HCl در ۲۵ میلیلیتر آب مقطر حل شده و pH آن به ۵/۷ رسانده شد. این محلول نیز پیش از استفاده اتوکلاو گردید.
۳-۴-۲: فرایند استخراج به روش جوشاندن
فرایند استخراج توسط محلولهای تهیه شده و با بهره گرفتن از ۲۰۰ میکرولیتر خون براساس روش ارائه شده در منبع انجام شد (Newton, 1995 ).
تعیین ژنوتیپ با روش PCR-RFLP[25]
۳-۵-۱: PCR
از واکنش زنجیرهای پلیمراز یا PCR جهت تعیین ژنوتیپ چندشکلیهای ژنتیکی ژنهای GPX1pro198leu و SOD1A251G استفاده شد. در جدول ۱ شرح مواد مورد نیاز برای انجام یک واکنش PCR آمده است. به منظور انجام PCR ابتدا تمامی اجزا گفته شده در جدول به جز Taq polymerase از فریزر ۲۰- درجه سانتی گراد خارج و در دمای اتاق قرار داده میشوند..
پس از ذوب شدن، تمامی اجزاء ورتکس شده و به یخ چهار درجه سانتی گراد برای انجام سایر مراحل انتقال داده میشوند. پس از اضافه شدن DNA الگو تیوبها توسط دستگاه، spin down شده و در دستگاه PCR قرار داده میشوند.
جدول ۳-۲: مواد مورد نیاز برای انجام PCR
اجزاء واکنش | میزان مورد نیاز برای هر واکنش (میکرولیتر) |
۱۰x buffer | ۵/۲ |
MgCl2 (۵۰ mM) | ۷۵/۰ |
Forward primer (10 μM) | ۱ |