بر اساس بررسی و مطالعات انجام گرفته مطالعه ای که مبنی بر تاًثیر روش درمانی GILCUبر افزایش میزان روانی گفتار در گروه کودکان دبستانی دارای لکنت در جامعه ایرانی باشد، انجام نشده است. بنابر این در ابتدا مروری برمطالعاتی که به بررسی ارتباط طول و پیچیدگی گفته با میزان روانی گفتاردر کودکان می پردازد، می شود و در ادامه به تحقیقات مشابهی که در رابطه با تاًثیر روش درمانی GILCU بر روی روانی گفتار در سایر فرهنگهای زبانی است، اشاره میگردد.
۲-۵-۱ متون داخلی
مهرنوش کلاشی(۱۳۸۳) پژوهشی تحت عنوان ” بررسی اثر پیچیدگی نحوی و طول گفته بر روانی گفتارکودکان لکنتی و طبیعی ۱۲-۶ شهر تهران ” انجام داده است. در این پژوهش به تحلیل گفتار ۲۰ کودک لکنتی( ۵ دختر و ۱۵ پسر) و ۴۰ کودک غیر لکنتی (۱۰ دختر و ۳۰ پسر) شهر تهران پرداخت. این نمونه های گفتاری با بهره گرفتن از تقلید جملات بدست آمد به این صورت که این تکلیف شامل ۴۰ جمله از ۸ نوع بود که به ترتیب از اولین نوع به هشتمین نوع، پیچیدگی نحوی جملات بیشتر می شد. این پژوهش نخستین گام در زمینه ارتباط توانمندی های زبانی و روانی گفتار صورت گرفت. نتایج پژوهش مبنی بر وجود همبستگی مثبت میان افزایش طول و پیچیدگی گفته با افزایش روانی گفتار در یافتن شیوه های مناسب تر برای درمان لکنت کاربرد دارد و زمینه را برای پژوهش های بعدی فراهم می کند (۱۶). وهاب(۱۳۸۴)، نمونه گفتار ۱۹ فرد لکنتی(۱۰ پسرو۹ دختر) و ۳۸ فرد غیر لکنتی( ۲۰ پسر و ۱۸ دختر) ۲۰-۲۵ ساله شهر شیراز را تحلیل و بررسی نمود. او در این بررسی از دو تکلیف بازگویی( تقلید جملات) استفاده نمود که به این صورت طراحی شد: تکلیف شماره ی یک( مربوط به پیچیدگی نحوی)، شامل ۳ جمله با ۳ سطح پیچیدگی نحوی از ۱۰ جمله پایه و تکلیف شماره ی دوم( مربوط به پاره گفتار) شامل ۷۵ جمله، ۵ جمله با طول های متفاوت در ۱۵ سطح پیچیدگی نحوی بود. این پژوهش نشان داد که افزایش طول پاره گفتار در افراد لکنتی و غیر لکنتی باعث افزایش میزان لکنت و ناروانی می شود. فاطمه حارث آبادی(۱۳۸۹) مطالعه ای تحت عنوان” تاًثیر پیچیدگی نحوی بر میزان ناروانی گفتار کودکان لکنتی و غیر لکنتی فارسی زبان در گفتار خودانگیخته” انجام داده است. در مطالعه مذکور ۱۰ کودک لکنتی و ۱۰ کودک غیر لکنتی فارسی زبان ۶-۴ ساله که از لحاظ جنس وسن با هم دیگرمطابقت داشتند، مورد مطالعه قرار گرفتند. دراین پژوهش ابتدا نمونه ای ۳۰ دقیقه ای از گفتار خودانگیخته ۱۰کودک لکنتی و ۱۰ کودک غیر لکنتی منحصرا فارسی زبان تهیه شد و سپس گفته های هر کودک از لحاظ میزان ناروانی وپیچیدگی نحوی مورد بررسی قرارگرفتند. یافته ها نشان داد که در هردو گروه کودکان لکنتی و غیرلکنتی بین جملات ساده وپیچیده تفاوت معناداری از لحاظ میزان ناروانی وجود داشت(P<0/05). به علاوه، بر اساس این مطالعه، کودکان لکنتی در مقایسه با کودکان غیر لکنتی، میزان ناروانی ای بیشتری را با توجه به افزایش پیچیدگی نحوی نشان می دهند(۱۷).
۲-۵-۲ متون خارجی
در ابتدا نگاهی مختصر به چگونگی روند طراحی روش درمانی GILCU می شود و بعد از آن تحقیقاتی که در آن تأثیر روش مربوطه را بر میزان افزایش روانی گفتار مطالعه می کنند و نیز تحقیقاتی که به بررسی ارتباط میان طول و پیچیدگی گفته با میزان روانی گفتار می پردازد را مرور می نماییم. شاین[۵۱](۱۹۸۰) برای اولین بار لکنت را به صورت عدم هماهنگی عضله گفتاری و سیستم های کد گذاری زبانی توصیف نمود، به صورتیکه عصب دهی عضله گفتاری نسبت به ایده زبانی که کودک می خواهد بیان کند بسیار کند است. طبق یافته های او درمان از پاسخ های آسان شروع شده و به تدریج به سمت پاسخ های پیچیده تر می رود که این امر به کودک در پیش سازماندهی[۵۲] استراتژی های طراحی- حرکتی[۵۳] کمک می کند. در همین سال استاکر[۵۴](۱۹۸۰) دریافت نمود که ناروانی گفتار در کودکان به همراه افزایش تقاضاهای ارتباطی افزایش می یابد. وی به دنبال این یافته، روش درمانی و تشخیصی را توسعه داد. بعد از آن رایلی[۵۵](۱۹۸۳) ثابت نمود کودکانی که لکنت می نمایند به دنبال طولانی شدن و پیچیده شدن جملات، لکنتشان افزایش می یابد. کاستلو[۵۶](۱۹۸۳) روش درمانی شرطی را بر پایه افزایش طول بیان[۵۷] توسعه داد. ریان (۱۹۸۴) یک برنامه شزطی به نام GILCU را بر اساس افزایش تدریجی طول و پیچیدگی بیانات توسعه داد که طی آن ریان گزارش نمود که این روش برای کودکان دبستانی با درصد موفقیت زیادی همراه است. به دنبال آن پرکینز(۱۹۹۲)[۵۸] گزارش نمود افرادی که لکنت منمایند احتمالاً به دنبال استفاده از بیانات ساده و کوتاه روان ترند. هاول و همکارش [۵۹] (۱۹۹۵) با مطالعه ۱۰ دقیقه گفتار خود اگیخته کودک با پژوهشگر، از ۳۱ کودک لکنتی و ۴۸ کودک غیر لکنتی ۴-۱۱ سال، به این نتایج دست یافتند که کودکان لکنتی ساختارهای نحوی ساده تری را نسبت به کودکان غبر لکنتی تولید می کنند. اما این تفاوت با افزایش سن کاهش می یابد. به علاوه، لکنت بیشتر در ساختارهای نحوی پیچیده رخ می دهد. لوگان و کانتوره[۶۰] (۱۹۹۵)، به بررسی ۲۵ پاره گفتار روان و ۲۵ پاره گفتار لکنت شده ۱۵ کودک لکنتی ۳-۵ سال پرداختند که در طی ۳۰ دقیقه گفتار خودانگبخته کودک با والد بدست آمد. این بررسی نشان داد پاره گفتارهایی که دارای طول و پیچیدگی بیشتری هستند اغلب بیشتر دچار لکنت می شوند، در حالیکه پاره گفتارهایی که دارای طول و پیچیدگی کمتری هستند غالبا روان و بدون لکنت تولید می شوند. پس از آن استارک ودرگیونز(۱۹۹۷)[۶۱] نیز گزارش نمودند که روانی گفتار با کنترل طول و پیچیدگی گفته ها و افزایش تدریجی آنها در طول درمان ایجاد می شود(۱۱). فلورا و همکاران(۱۹۹۹)[۶۲] در پژوهش خود با عنوان” زبان و ناروانی در گفتار محاوره کودکان لکنتی” به این نتیجه دست یافتند که به طور میانگین، گفته های نا روان نسبت به گفته های روان طولانی تر و از لحظ نحوی پیچیده تر هستند(۱۷). یاوس(۱۹۹۹) با تحلیل و بررسی ۷۵ پاره گفتار از نمونه گفتار خود انگیخته ۱۲ کودک لکنتی ۳-۶ سال، به این نتیجه رسید که پاره گفتار های لکنت شده دارای طول و پیچیدگی بیشتری نسبت به پاره گفتارهای روان می باشند(۱۸). ملنیک و کانتوره [۶۳] (۲۰۰۰)، ۲۵ پاره گفتار روان و ۲۵ پاره گفتار لکنت شده از ۳۰ دقیقه نمونه گفتار خودانگیخته ۱۰ کودک لکنتی ۲-۶ سال پسر را بررسی نمودند و به این نتیجه رسیدند که پاره گفتارهای لکنت شده اصولا طولانی تر و پیچیده تر بودند. به عبارتی، هم پیچیدگی نحوی و هم طول پاره گفتار، هر دو بر وقوع لکنت تاثیر گذار هستند. کانتر و زاخیم[۶۴](۲۰۰۳) در تحقیقی با عنوان” ناروانی های گفتاری و لکنت دوران کودکی به نسبت میانگین طول گفته کودکان” نشان دادند که در گفته های بالاتر از میانگین طول گفته کودکان، ناروانی و لکنت بیشتر اتفاق می افتد و همچنین، ناروانی های مشابه لکنت و ناروانی های غیر مشابه با لکنت، بیشتر در گفته هایی رخ می دهند که پیچیده تر و طولانی تر باشند(۱۹). ).آن ک باس[۶۵]و همکاران در مقاله مروری سیستماتیک تحت عنوان ” ارزیابی کیفیت رویکرد های درمانی رفتاری، شناختی و سایر رویکردهای درمانی طی سال های ۱۹۷۰-۲۰۰۵” به این نتیجه رسیدند که اصول پاسخ شرطی[۶۶] از ویژگی های بارز موثرترین روش درمانی برای کودکان دبستانی که لکنت می کنند، می باشد(۲۰). ریان (۲۰۰۵)در پژوهش دیگر تحت عنوان ” مقایسه دو روش درمانی برنامه ریزی شدهGILCU و DAF[67] برای کودکان ” که بر روی ۲۴ کودک دبستانی کلاس اول ودوم صورت گرفت دیده شد که هردو روش مزبور برای بهبودی روانی گفتار تا۹۶ درصد موًثر می باشد وتنها تفاوت میان این دو روش در این بود که روش درمانی GILCU درتعمیم روانی بدست آمده به سایر محیط های ارتباطی موفق تر می باشد(۲۱).
مک کی، مک دنیل و گرت[۶۸](۲۰۱۰) طی انجام پژوهشی به این نتیجه رسیدند که به طور میانگین، گفته های ناروان نسبت به گفته های روان پیچیده تر هستند. همچنین رال و همکاران[۶۹] به نتایجی مشابه با این پژوهش دست یافتند(۲۲).
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳-۱ مقدمه
در این فصل ابتدا به توضیح نوع مطالعه، جامعه مورد مطالعه، روش انتخاب آزمودنیها، روش جمع آوری اطلاعات و متغیرهای موجود و سپس به شرح مفصلی از مراحل انجام پژوهش میپردازیم. در نهایت روشهای آماری و شیوه تجزیه و تحلیل دادههای مورد استفاده بیان میشود.
۳-۲ نوع مطالعه
این مطالعه از نوع مداخله ای و شبه تجربی می باشد.
۳-۳ جامعه و نمونه آماری
۳-۳-۱ جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش ؛ شامل کودکان مبتلا به لکنت ۱۱-۶ سال می باشد.
۳-۳-۲ نمونه آماری
شامل آن دسته از کودکان مبتلا به لکنت ۱۱-۶ ساله ای میباشد که بر اساس معیارهای ورود و خروج زیر انتخاب میشوند.
۳- ۴ معیارهای ورود به مطالعه
دبستانی بوده و سن او بین ۱۱-۶ سال تمام باشد.
. کودکان لکنتی حداقل نمره ۸ از مقیاس SSI-3 را دریافت نماید.
-
- کودک از نظر هوشبهر و رفتار سازشی بر اساس عملکرد تحصیلی و نظر معلم طبیعی باشد.
-
- لکنت کودکان در زیر گروه هیچ یک از سایر ناروانی های گفتارنباشد.
۳-۵ معیارهای خروج از مطالعه
بر اساس تاریخچه گیری سابقه ای از اختلالات یا ناهنجاریهای نورولوژیکی داشته باشد.
۲ . سایر اختلالات گفتارو زبانی را داشته باشد.
۳-۶ روش نمونه گیری
در این پژوهش کودکان مبتلا به لکنت از بین افراد مراجعه کننده به کلینیک گفتاردرمانی که به تشخیص و تاًیید پژوهشگر، دارای لکنت و همچنین واجد معیارهای ورود و خروج به آزمون می باشند، با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. از بین این کودکان ۱۶کودک با اطلاع از والدین توسط پژوهشگرتحت درمان با روش GILCU در گروه آزمایشی و ۱۶ کودک توسط دیگر درمانگر، درمان سنتی دریافت می داشتند.
۳-۷ حجم نمونه و شیوه محاسبه آن
با توجه به روش نمونه گیری در دسترس و با در نظر گرفتن معیارهای ورود و خروج ۳۲ کودک لکنتی ۶ تا ۱۱ سال در مطالعه شرکت نمودند. از این میان تعداد ۱۶نفرشان توسط پژوهشگر درمان GILCU و تعداد ۱۶ نفرشان توسط دیگر درمانگران، درمان سنتی دریافت داشتند.
۳-۸ مکان و زمان انجام تحقیق
شرکت کنندگان در کلنیک گفتاردرمانی مورد درمان قرار گرفتند. مدت زمان اجرای برنامه درمانی و جمع آوری دادهها ۷ ماه از آبان ماه ۱۳۹۲ تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ به طول انجامید. اجرای درمان برای هر شرکت کننده ۱۴ جلسه و هر جلسه به مدت ۴۵ دقیقه به طول می انجامید.
۳-۹ متغیر ها و نحوه ی سنجش آنها
در جدول ۳-۱ متغیرهای مستقل و وابسته و زمینه ای مورد بررسی معرفی شده است.
جدول۳-۱ : متغیر ها
نام متغیر | نوع متغیر (مستقل/وابسته) |
مقیاس متغیر (کیفی/کمی) | نحوه/ ابزار اندازه گیری |
درصد هجاهای لکنت شده در سطح تک گویی | . وابسته |
کمی | نمونه گفتاری ده دقیقه ای/تعداد هجاهای لکنت شده تقسیم بر تعداد کل هجاهای گفته شده |