The IJ of Industrial Mgmt & Data Systems

۸۲٫

۵

Industrial Marketing Management and others

۱۰۰

۵۸۸

کل

۲-۲-۱- اهداف زنجیره تأمین

هدف هر زنجیره تأمین عبارت از حداکثر نمودن ارزش^[۱۲] کل است. ارزش در زنجیره تأمین به معنای تفاوت میان آن چیزی است که محصول نهایی می­ارزد و هزینه­ای که زنجیره تأمین در برآورده کردن سفارش مشتری صرف می­ کند. برای اغلب زنجیره­های تأمین تجاری ، ارزش مترادف با سود آوری^[۱۳] کل در نظر گرفته می­ شود، یعنی تفاوت میان درآمد^[۱۴] حاصل از پرداخت مشتری و کل هزینه­ های زنجیره تأمین؛ هرچه زنجیره تأمین سود آوری بیشتری داشته باشد، زنجیره تأمین موفق­تری است. موفقیت زنجیره تأمین با معیار سود آوری کل زنجیره تأمین -که میان سطوح مختلف آن تقسیم می­ شود - اندازه گیری می­ شود و سود آوری هریک از سطوح زنجیره تأمین به تنهایی معنایی ندارد.

با توجه به مطالب فوق، برای رسیدن به هدف زنجیره تأمین- سود آوری- باید منابع هزینه و درآمد را مشخص نموده و روی آنها تمرکز کرد . برای هر زنجیره تأمین تنها یک منبع درآمد وجود دارد : مشتری. سایر جریان­های پولی عبارتست از مبادلات و به اصطلاح دست به دست شدن وجه پرداختی مشتری در میان صاحبان سطوح مختلف زنجیره تأمین.
در مقابل جریان­های سه گانه اطلاعات، محصول (یا مواد) و پول در زنجیره تأمین هزینه­­هایی به همراه دارد . بنابراین ، مدیریت مناسب این جریان­ها عنصر کلیدی در موفقیت زنجیره تأمین است.
بنابراین مدیریت زنجیره تأمین عبارتست از مدیریت جریان­های مابین و درون سطوح مختلف زنجیره تأمین برای دستیابی به حداکثر سود زنجیره تأمین .

۲-۲-۲- مدیریت زنجیره تأمین

در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ شرکتها، عملیات تولیدی خود را با بهره گرفتن از سیستم­های برنامه ریزی مواد، زمانبندی و کنترل کارگاه و سیستمهایی نظیر برنامه ریزی منابع ساخت^[۱۵] و برنامه ریزی منابع شرکت^[۱۶] تحت کنترل قرار داده و در دهه ۱۹۹۰ آن­ها سعی کردند خود را در رده جهانی مطرح کنند. لذا آن­ها مدیریت کیفیت جامع^[۱۷] را به کار بستند تا فرآیندهایشان را تحت کنترل درآورند و بهبود مستمر را پدید آورند. همچنین تکنیک­های تولید به موقع مانند کانبان و موجودی صفر نیز معرفی شدند تا کارخانه­ها بتوانند از آنها به عنوان روشی برای کاهش هزینه و بهبود کیفیت استفاده کنند. اما امروزه اکثر شرکت­ها معتقدند که قدم بعدی برای افزایش سود و سهم بازار مدیریت زنجیره تأمین کار است. (Lummus, R., Vokurca, R., 1999)
کاگلین^[۱۸] (۱۹۹۸) اینگونه بیان می­ کند: در یک زنجیره تأمین مدیریت شده، سازنده و تأمین­کنندگانش، خریداران، مشتریان به عبارت دیگر همه اعضا در سازمانی گسترش یافته باهم کار می­ کنند تا یک محصول و یا خدمت مشترک را به بازار عرضه کنند که مشتری مایل است برای آن پول پرداخت کند. این شرکت چند گروهی، به صورت یک سازمان گسترش یافته عمل می­ کند و از منابع مشترک( افراد، فرآیندها، تکنولوژی و معیارهای عملکردی) استفاده بهینه می­ کند تا به هم­افزایی عملیاتی دست یابد. نتیجه آن، محصول یا خدمتی است با کیفیت بالا، هزینه کم و قابل دسترس (kuglin, 1998)
مدیریت زنجیره تأمین شامل یکپارچه­سازی فرآیندهای کسب و کار از مصرف ­کننده نهایی تا تأمین­کننده اولیه می­باشد که محصول، خدمات و اطلاعاتی را مهیا می­ کند که برای مشتری ایجاد ارزش کند. (Alvarado Y., Kotzab H., 2001)
دانشگاه MIT در تعریف مدیریت زنجیره تأمین یکپارچه می­گوید: رویکردی فرآیندگرا برای تأمین مواد اولیه و اقلام مورد نیاز، تولید و تحویل محصولات و خدمات به مشتریان (www.MIT.edu, 2011)

۲-۲-۲-۱- فرآیندهای اصلی مدیریت زنجیره تأمین

از نظر هندفیلد^[۱۹] (۱۹۹۹) مدیریت زنجیره تأمین شامل سه فرایند عمده مدیریت لجستیک، مدیریت روابط و مدیریت اطلاعات است.
مدیریت لجستیک
در تحلیل سیستمهای تولیدی موضوع لجستیک بخش فیزیکی زنجیره تأمین را در بر می­گیرد. این بخش کلیه فعالیتهای فیزیکی از مرحله تهیه ماده خام تا محصول نهایی، شامل فعالیتهای حمل و نقل، انبارداری، زمانبندی تولید و … را شامل می­ شود. مدیریت لجستیک انتقال مواد خام یا نیم­ساخته و تکمیل­شده، حمل و نقل و توزیع انبارداری، مدیریت مواد یا مدیریت موجودیها را در برگرفته و با مدیریت تولید در تعامل می­باشد.
مدیریت روابط
مدیریت روابط، تأثیر شگرف بر همه زمینه ­های زنجیره تأمین و همچنین سطح عملکرد دارد. در بسیاری از موارد، سیستم­های اطلاعاتی و تکنولوژی مورد نیاز برای فعالیت­های مدیریت زنجیره تأمین با صرف هزینه زیاد در شرکت­ها ایجاد می­ شود. اما بسیاری از شکست­های آغازین در زنجیره تأمین به علت انتقال ضعیف انتظارات و توقعات و متعاقباً رفتارهایی است که بین طرفین درگیر در زنجیره به وقوع می­پذیرد. مهم­ترین عامل برای مدیریت موفق در زنجیره تأمین، ارتباط مطمئن میان شرکاست.
مدیریت اطلاعات
امروزه نقش، اهمیت و جایگاه اطلاعات برای همگان بدیهی است. مدیریت سیستم­های اطلاعاتی و انتقال صحیح اطلاعات باعث می­ شود تا فرایند زنجیره تأمین مؤثرتر و کاراتر مدیریت شود. مدیریت هماهنگ و مناسب اطلاعات بین شرکا باعث خواهد شد تا تأثیرات فزاینده­ای در سرعت، دقت، کیفیت و اثربخشی زنجیره تأمین وجود داشته باشد (برادران کاظم زاده, ۱۳۸۳)

۲-۳- ریسک و مدیریت ریسک

ریسک در لغت نامه آکسفورد به معنای احتمال پیشامد نتایج بد تعریف شده است. (لغت نامه آکسفورد). احتمال تکرار و درجه اهمیت زیان در آینده را ریسک می­نامند. (Jones, 2005)
تعاریف مختلفی برای ریسک وجود دارد. در یکی از تعاریف “ریسک” رویدادی است که در آینده رخ می­دهد و ما میتوانیم از آن اجتناب کرده یا آنرا کاهش دهیم. اما از دید مردم ریسک­ها وقتی وجود دارند که برآمدهایی غیر قطعی وجود داشته باشند و نتایج آتی یک کار را به طور قطعی نتوان پیش ­بینی کرد.
۲ مؤلفه اساسی برای ریسک وجود دارد:
۱- زیان ها و ضررها
۲-احتمال مواجهه (عدم قطعیت موجود درباره وقوع و میزان آن ضرر)
احتمال مواجهه
شدت اثر
نیازمند نظارت مستمر: افزایش احتمال رخداد ممکن است به فاجعه تبدیل شود
نیازمند نظارت مستمر: چندین بار رخ دادن میتواند اثرات شدیدی را ایجاد کند.
محدوده امن
نیازمند اقدام فوری
بسیار زیاد
زیاد
متوسط
کم
نا محتمل