می پردازد. پس از بررسی تکلیف جلسه قبل، در این جلسه از اعضاخواسته می شود تا در مورد زمینه هایی که موجب یاس و ناامیدی در آنان می شود بیشتر صحبت کنند، از انجا که افراد هنگامی که انتظاراتشان از خودشان به طور نامعقولی بالاست، وقت زیادی را صرف نگرانی و سرزنش خود راجع به اشتباهات کوچک و خطاهای جزیی می کنندو دچار دلسردی می شوند. از انها خواسته می شود تا کمال گرایی خودشان را با رعایت پیشنهادات زیر کاهش دهند:
اجازه ندهید که عزت نفس تان با موفقیت هایتان تعیین شود
شیوه ها ی تفکرکمال گرا را شناسایی و بر انها غلبه نمایید
تلاش کنید تا خودگویی های زیر را به باور منفی و طرحواره شکست می انجامد را خودنگویید:
نباید اشتباه کنم
نمی توانم ان را انجام دهم.
حتی امتحان کردنش هم فایده ای ندارد.
درعوض خود گویی های مثبت زیر را تمرین کنید:
من هم اشتباه می کنم و مسئولیت اشتباهم را می پذیرم
من هم می توانم کارهایی را به بهترین نحو ممکن انجام دهم.
صرفا آن را برای اینکه روزنه ای باز شود امتحان خواهم کرد.
اهمیت خطاهای کوچک را بزرگ نکنید
نسبت به زندگی تسلط مدار باشید.
خویشتن پذیری راتقویت کنید.
روی اهدافی کار کنیدکه واقع مدار هستند. اهداف باید به اندازه کافی عالی باشدتا جالب و چالش انگیز باشد اما آنقدر نباید بالا باشد که نتوانید به آن دست یابید و موجب ناکامی و درنهایت افسردگی شما گردد.در پایان جلسه از اعضا خواسته می شود که با توجه به افکار و نشانه ها و موقعیت ها یاس آور خود تا جلسه بعد، نسبت به موقعیت ها و حالات یاس آور خود یادداشت برداری کرده و افکار ورفتار درست راجایگزین کنند.
جلسه هفتم: مسولیت پذیری در قبال نتایج باورهای غلط پیشین از طریق آموزش های جلسات قبل و کسب هویت موفق جدید
هدف: شناخت بیشتر نسبت به نیازهای اساسی و تلاش برای دستیابی به هویت موفق ومسولیت پذیری در قبال رفتار و باور های خود
در ابتدای جلسه پس از بررسی تکلیف جلسه قبل از اعضا خواسته می شودتا پیرامون نیازهای اساسی خود به تبادل نظر بپردازند. ازمونگر در همین راستا از دید گاه طرحواره درمانی ،نیاز اساسی انسان را که شامل نیاز به وجود باورهای منطقی و در زندگی زناشویی (مبادله عشق و محبت) است و این دو نیاز را برابر هویت می داند و برای اعضا تشریح می کند . از این رو هر یک از اعضا در این جلسه پیرامون روابط بین فردی و اجتماعی خویش، عوامل شکل گیری در تعیین هویت خانوادگی، عوامل تعیین کننده احساس ارزشمندی و ابراز عشق و محبت بحث کنند. همچنین ارزشیابی خودشان از زندگی در ارتباط با شرایط زندگی زناشویی، تصورات راجع به وضع جسمانی، و شیوه لباس پوشیدن مورد بحث قرار می گیرد. در پایان ازمونگر از اعضا می خواهد تا روابط معیوب خود با خانواده و همسالان را شناسایی و ضمن ارزیابی رفتار خویش، روابط سالمی را جایگزین کنند و در مورد مبادله عشق و محبت به اطرافیان بیشتر توجه کرده و برای ان تلاش کنند.
در ادامه جلسه ، آزمونگر از اعضا می خواهد تا در مورد میزان مسولیت پذیری خود ، نحوه برخورد با واقعیات زندگی به بحث و گفتگو بپردازند. که هر یک پس از بیان ویژگیها و نظرات شخص خویش ، رفتار خود را با توجه به درست یا نادرست بودن در حیطه واقعیت ، پذیرش مسئولیت و امور درست و نادرست به هریک از اعضا کمک می کند به رفتار غیر مسوولانه خود پی ببرند و نیاز های خود را در چهارچوب واقعیات زندگی خویش جستجو کنند نه با انکار واقعیت، رفتار غیر مسوولانه خود را باعث بروز اضطراب و ناراحتی روانی خود بدانند، نه اینکه اضطراب و ناراحتی روانی باعث غیر مسوول بودن آنها شده است. تمرکز بر بعد مسئولیت هسته اساسی این جلسه است. در پایان ضمن خلاصه نمودن بحث و جمع بندی توسط ازمونگر ،از اعضا خواسته می شود به واقعیت های زندگی خود بیش از پیش توجه نموده انها را یادداشت نمایند و با خود مرور کنند و روحیه مسئولیت پذیری در قبال این واقعیت ها را در خود افزایش دهند.
جلسه نهایی
هدف: جمع بندی جلسات
ابتدای جلسه به مرورتکالیف جلسه قبل پرداخته می شود. ازمونگر با بیان اینکه این آخرین جلسه است به جمع بندی مطالب گفته شده با انجام تمارین مختلف رفتاری می پردازد و از اعضا میخواهد که به تمرینات خود ادامه دهند و نظر خواهی درموردجلسات از آنهابه عمل می آید و پس آزمون اجرا می گردد.
۷-۳-ابزار جمع اوری اطلاعات
جهت جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید ،شیوه مطالعه کتابخانه ای برای تدوین مباحث نظری و ادبیات پژوهش بکار رفته و شیوه مطالعه میدانی برای گرد آوری داده های آماری مورد نیاز پژوهش استفاده شده است.ابزار گردآوری پرسشنامه می باشد که بسته پاسخ است،پاسخ دهند ه ها نظرات خود را به پرسشنامه تعارض زناشویی و سلامت روان ابرازنمودند
۱-۷-۳-پرسشنامه تعارض زناشویی (MCQ[318])
پرسشنامه تعارض زناشویی ثنایی و همکاران در سال ۱۳۷۹،طراحی شده و از ۴۲ سوال تشکیل شده است .ثنایی (۱۳۷۹) معتقد است که این مقیاس به تغییراتی که در طول دوره حیات ادمی رخ می دهد مربوط می شود و همچنین در این خصوص به تغییراتی که در خانواده به وجود می ایدحساس است هریک از این موضوعهای این پرسشنامه در ارتباط با یکی از زمینه های مهم است. ارزیابی این زمینه ها در درون یک رابطه زناشوئی می تواند مشکلات ، تعارضات و محدودیت ها بالقوه زوجها را توصیف کند یا می تواند زمینه های نیرومندی و تقویت انها را مشخص نماید.
۲-۷-۳-پایایی و روایی پرسشنامه
سلیمانیان(۱۳۸۶) در پژوهشی درباره روایی واعتبار این پرسشنامه اظهار می دارد که برای استفاده پرسشنامه ابتدا بر روی یک گروه ۱۰۰ نفری اجرا گردید و ضریب اعتبار ان از طریق ضریب الفای کرانباخ محاسبه شد که عدد ۹۳/. بدست امده است. فریدی (۱۳۸۵) روایی مقیاس سنجش تعارضات زناشویی را ۹۶/۰ و پایایی ۹۳/۰ گزارش کرده است .
۳-۷-۳-نمره گذاری
یک مقیاس گزارش شخصی ۵ گزینه ای است. سولات این مقیاس خواستار اطلاعات برای هر یک از ۵ گزینه ای است که در زیر می اید:
همیشه، اکثر، گاهی،بندرت، هرگز؛ سولات طوری بیان شده که اگر جواب همیشه باشد، نمره ۵ تعلق می گیرد. برای اکثر ۴، برای گاهی ۳و برای بندرت ۲ و پاسخ منفی هرگز نمره ۱ می گیرد. بنابراین هرچه نمره بالاتر باشد درجه بالاتری از تعارض وجود دارد و بالعکس.
۱-۸-۳-پرسشنامه سلامت کلدبرگ (GHQ)
متن اصلی پرسشنامه سلامت کلدبرگ در سال ۱۹۷۲ توسط کلدبرگ برای فراگیری اختلالات روانشناختی غیر سایکوتیک در مراکز درمانی در سایر جوامع طراحی و تدوین شده است. فرم اصلی و اولیه شامل ۲۰ سوال است.متن پرسشنامه درباره وضع کسالت و ناراحتیها و بطور کلی سلامت عمومی فرد با تأکید بر مسائل روانشناختی جسمانی و اجتماعی در زمان حال است و از این طریق علائم مرضی و حالتهای تندرستی فرد مورد ارزیابی قرار میگیرد. در تمام سوالها آزمودنیها باید گزینههایی را که با اوضاع و احوال آنها بیشتر مطابقت دارد مشخص نمایند. به تناسب شرایط فرهنگهای مختلف فرمهای کوتاهتری از پرسشنامه سلامت عمومی تهیه شده است. در کشور ما فرمهای ۱۲ و ۲۸ مادهای این پرسشنامه اجرا شده است.
در این پژوهش از فرم ۲۸ مادهای پرسشنامه سلامت عمومی استفاده شده که گلدبرگ و میلر در سال ۱۹۷۹ آن را معرفی کردهاند. این پرسشنامه شامل ۲۸ سوال ۴ گزینهای است و دارای ۴ مقیاس میباشد که هر کدام ۷ سوال دارد. ۴ مقیاس عبارتند از: نشانههای جسمانی، اضطراب، اختلال در عملکرد اجتماعی و افسردگی.مقیاس اول (نشانههای جسمانی) مواردی است که درباره احساس فرد به وضع سلامت خود و احساس خستگی و نشانههای بدنی میباشد.مقیاس دوم (اضطراب) با اضطراب و بیخوابی مربوط است.مقیاس سوم (اختلال در عملکرد اجتماعی) توانایی فرد را در مورد مسائل زندگی و روزمره میسنجد و اینکه چگونه با موقعیتهای زندگی روبرو میشوند.مقیاس چهارم (افسردگی) افسردگی وخیم و گرایش به خودکشی را معلوم میکند. نمره کلی فرد از حاصل جمع نمرات چهار مقیاس به دست میآید. (استورا، ۱۹۹۱ با به نقل از دادستان، ۱۳۸۶).
۲-۸-۳-نمرهگذاری GHQ
در این پرسشنامه از روش نمرهگذاری لیکرت استفاده شد که به صورت (۰ـ۱ـ۲ـ۳) است یعنی الف نمره صفر، گزینه ب نمره ۱، گزینه ج نمره ۲، گزینه د نمره ۳ میگیرد. حداکثر نمره آزمودنی ۸۴ خواهد شد. در این پرسشنامه مادههای ۱، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹، ۲۰، ۲۱ به شیوه معکوس نمره میگیرند. و بقیه موارد براساس (۰ـ۱ـ۲ـ۳) نمره گرفتند. لازم به توضیح است که کسب نمره بالا، نشان دهنده سلامت روانی پایین است.
۳-۸-۳-اعتبار و پایایی آزمون
تاکنون مطالعات زیادی درباره روایی پرسشنامه سلامت عمومی در نقاط مختلف دنیا انجام شده است.به منظور برآورد روایی پرسشنامه سلامت عمومی پژوهشها فرا تحلیل شده است و نتایج نشان میدهد که متوسط حساسیت فرم ۲۸ مادهای این پرسشنامه برابر ۸۴% (بین ۷۷/۰ تا ۸۹/۰) و متوسط ویژگی آن برابر ۸۲/۰ (بین ۷۸/۰ تا ۸۵/۰) است. (مارسی[۳۱۹] به نقل از بافنده قراملکی، ۱۳۷۹)به اعتقاد کلدبرگ (۱۹۸۹) بررسی جسمانی درونی، مناسبترین روش برای ارزیابی پایایی پرسشنامه سلامت عمومی است. کلدبرگ با مطالعه پژوهشهای انجام شده در این زمینه که به صورت بازآزمایی و نیز محاسبه آلفای کرونباخ به انجام رسیده، مقدار پایایی را بالا و قابل قبول گزارش کرده است (بافنده قراملکی، ۱۳۷۹).پایایی فرم ۲۸ مادهای پرسشنامه سلامت عمومی توسط پالاهنگ، براهنی و شاه محمدی، (۱۳۷۵) ۹۱/۰ محاسبه شده است (اوتادی، ۱۳۸۰)یعقوبی (۱۳۷۴) تحت نظر براهنی، پایایی کل آزمون پرسشنامه سلامت عمومی را ۸۸/۰ و ضریب پایایی خرده مقیاسها را ۵۱/۰ تا ۸۱/۰ گزارش کرده است (یعقوبی، ۱۳۸۴)
۹-۳-روش تجزیه وتحلیل داده ها
در پژوهش حاضر برای توصیف ویژگیهای آزمودنیها از آمار توصیفی (جدول- نمودار- میانگین انحراف استاندارد) استفاده شد. با توجه به طرح تحقیق که طرح دو گروهی با پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل میباشد، برای تائید فرضیهها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شده است.
فصل چهارم
تحلیل یافته ها
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل دادهها
۱-۴- مقدمه
تجزیه و تحلیل دادهها به عنوان یکی از مراحل اصلی روش تحقیق علمی شناخته می شود. پس از تدوین مبانی نظری و روش تحقیق لازم است که فرضیه تحقیق آزمون شود. از طرفی، آزمون تجربی متکی بر اطلاعات و داده هایی است که به روش علمی جمع آوری شده اند. برای یافتن پاسخ علمی این فرضیه، باید اطلاعات و داده های خام جمع آوری شده را با بهره گرفتن از یک مدل مناسب مورد تجزیه و تحلیل دقیق قرار داد. تبیین داده های خام، بدون تحلیل آن ها امری دشوار یا ناممکن است. نخست باید داده ها راتجزیه و تحلیل کرد و سپس نتایج این تجزیه و تحلیل را مورد تفسیر قرار داد(آجودانی، ۱۳۸۸).
در این مطالعه که با هدف بررسی اثربخشی اثر بخشی طرحواره های درمانی بر کاهش تعارضات زناشویی و افزایش سلامت روان انجام شد، داده های به دست آمده از پرسشنامه های مذکور استخراج شد. در این فصل داده های پژوهش در دو بخش توصیف داده ها و آزمون های استنباطی داده ها ، تجزیهوتحلیل شده تا شواهدی برای قبول یا رد فرضیه های پژوهش فراهم شود. در سطح آمار توصیفی از جداول، فراوانی، درصد و ترسیم نمودار استفاده شده است. با توجه به اینکه طرح پژوهش حاضر طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل می باشد، جهت کنترل متغیرهای خطا از تحلیل کوواریانس - پس از بررسی مفروضات تحلیل کوواریانس – برای آزمودن فرضیه استفاده شده است.
۲-۴- شاخص های توصیفی مربوط به متغیرهای پژوهش
به منظور آشنایی بیشتر با ماهیت متغیرهای پژوهش لازم است قبل از تحلیل داده ها به توصیف آن پرداخته شود چراکه توصیف آماری داده ها مقدم بر استنباط آماری است و به تشخیص الگوهای حاکم بر داده ها کمک میکند. این بخش همان طورکه اشاره کردیم به ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه آماری توجه دارد و با بهره گرفتن از شاخصهای توصیفی، از قبیل فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد به توصیف و طبقهبندی این ویژگیها پرداخته می شود.
۲-۱-۴-شاخص سلامت روان