شکل۲-۱ - مشارکت های مورد نیاز اکوتوریسم برای موفقیت

(همان،ص۱۸)
۲-۳-۱۱ گردشگری شهری^[۲۲]:
امروزه فعالیت های گردشگری در شهرهای بزرگ و کوچک متداول است. این شهرها غالبا گستره ی وسیعی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی، خرید، رستوران ها و جنب و جوش شهری را شامل می شوند. بسیاری از جاذبه ها و تسهیلات رفاهی اساسا برای خدمت به شهروندان توسعه یافته اند ، ولی استفاده گردشگران از این تسهیلات می تواند به تداوم آنها کمک کند. در حال حاضر گردشگری شهری با چالش های مهمی روبه روست که با اتخاذ استراتژی های رشد ، بهبود ذهنیت و تصویر مقاصد گردشگری شهری و در نهایت با ساختن شهرها به عنوان مکان های زیبای زندگی ، می توان به افزایش تعداد گردشگران در مقاصد شهری امیدوار بود(حیدری چیانه،۱۳۸۷،ص۴۰).
۲-۳-۱۲ گردشگری روستایی^[۲۳]
تعریف یا ویژگی هایی درباره ی گردشگری روستایی که در نظر همگان پذیرفته باشد وجود ندارد. «لین»(Lane,1994a) آنرا چنین تعریف می کند:"فعالیت های توریستی که در روستا صورت می گیرد"(جولیا شارپلی،۱۳۸۰،ص۸).
گردشگری روستایی را به واقع باید نوعی از گردشگری پایدار تلقی کرد. زیرا انتظار می رود که حضور گردشگران به تقویت زندگی روستایی- ارتقای سطح آن ، افزایش توان مالی مردمان روستا و بهبود اوضاع اقتصادی آن و حفظ محیط و فرهنگ روستایی یاری رساند.گاه بقای برخی مناطق روستایی در جهان وابسته به حضور گردشگران و توجه ایشان به این نواحی تلقی می شود(رنجبریان و زاهدی،۱۳۸۸،ص۷۲).
۲-۴ انگیزه های گردشگر
جهت انجام هر کاری انگیزه ای لازم است که موجب اراده به انجام دادن آن کار می گردد. این انگیزه می تواند درونی یا بیرونی باشد. انجام امور گردشگری نیز مانند سایر امور نیازمند چنین انگیزه ای است و این موضوعی است که مححقان در آن اتفاق نظر داشته اما در زمینه ی چیستی و چگونگی آن توافق کامل ندارند.
کرامپتن^[۲۴](۱۹۷۹) و لیپر^[۲۵](۱۹۸۴) از جمله نظریه پردازانی بودند که انگیزه های گردشگری را ناشی از نیاز انسان معرفی کردند:

1. 1. نیازهای جسمی(استراحت- فعالیت)؛^[۲۶]

1. 1. نیازهای اجتماعی( به صورت ارتباط اجتماعی یا فرار از وظایف اجتماعی)^[۲۷]؛

1. 1. نیازهای ناشی از منزلت اجتماعی(سازگاری یا منزلت)^[۲۸]؛

1. 1. نیازهای روشنفکرانه (به صورت استراحت یا انگیزش روشنفکری)^[۲۹]؛

1. 1. نیازهای روانی(به صورت رهایی از تنش یا رهایی از کسالت)^[۳۰] (بورتون،۲۰۰۰،ص۶۲).

مکینتاش^[۳۱] و گلدنر^[۳۲] (۱۹۹۰) چهار طبقه از انگیزه ها را برای گردشگران معرفی نمودند.این طبقات عبارتند از:

• • مادی

• • فرهنگی

• • روابط بین فردی

• • جایگاه پرستیژ

انگیزه مادی دلالت بر انجام سفر با منظور استراحت ، تفریح، سلامتی، تناسب اندام و ورزش دارد، درحالی که انگیزه فرهنگی آشنایی با فرهنگ ها ، جوامع، مقاصد و محیط های مختلف را مدنظر قرار می دهد. در انگیزه روابط بین فردی موضوع ایجاد و ارتباط با افراد جدید و تقویت روابط با دوستان و اقوام و نیز گریز از روزمرگی را شامل می شود و بالاخره انگیره ای که جایگاه و پرستیژ فرد را مدنظر قرار داده است ، تقویت و توسعه شخصی را از طریق آموزش و کسب اطلاع جستجو می کند این مهم به کمک شرکت در جلسات کاری ، همایش ها و سمینارها فراهم می آید(رنجبریان و زاهدی،۱۳۸۷،ص۶۱).
۲-۵ انگیزه های گردشگری
هدف صنعت گردشگری به دست آوردن سود حاصل از خدماتی می باشد که گردشگران را به رسیدن، ماندن و لذت بردن از مقصد دچار می کند(بورتون،۲۰۰۰،ص۶۶). جهت رسیدن به این هدف ، مقاصد گردشگری ناگریز از رقابت و در نتیجه برنامه ریزی جهت ارائه خدمات بهتر و بالاخره ایجاد انگیزه سفر در گردشگران برای سفر به آنها می باشند. چرا که اگر هدف گردشگری وصول به منافعی باشد، این امر بدون ایجاد انگیزه های لازم در گردشگران در مرحله اول و جلب رضایت آنها در مرحله دوم ،تحقق نخواهد یافت. علاوه بر منافع اقتصادی که به نظر می رسد مهمترین انگیزه ی گردشگری باشد، انگیزه ها و اهداف دیگری نیز برای گردشگری وجود دارد: برقراری تعامل میان انسان ها و آشنایی ملل و اقوام مختلف با فرهنگ ، نوع اندیشه و چگونگی زندگی یکدیگر و به طور کلی فراهم کردن زمینه ی تبادل فرهنگی ،کمک به توسعه کالبدی مقصد گردشگری از طریق جذب گردشگران و تامین سرمایه های لازم برای آن(دهستانی،۱۳۸۳،ص۲۱).
۲-۶ آثار گردشگری
گردشگری پدیده ای است مولد انقلاب صنعتی که در دهه های اخیر به شدت در حال گسترش بوده و در حال حاضر به بزرگترین منبع تجارت ملی و بین المللی تبدیل گردیده است. همین امر باعث شده تا دبیر کل سازمان جهانی جهانگردی در سال ۱۹۸۹ عنوان کند که گردشگری در پایان قرن حاضر به صنعت صادراتی شماره یک جهان بدل شده و ما در پایان قرن حاضر شاهد انقلاب جهانگردی خواهیم بود (عبدالملکی،۱۳۷۸،ص ۱۳). باسابا سیتیکارن در مقاله ای به بررسی جوانب توریسم به منظور دستیابی به توسعه پایدار پرداخته است. وی می گوید توریسم فرصتی برای توسعه اقتصادی و توانمندی محلی است. همچنین این صنعت تاثیراتی منفی را نیز بر جنبه های گوناگون جامعه می گذارد.گردشگری و محیط طبیعی در رابطه متقابل با هم بوده و مشکلات گردشگری بر محیط زیست غالبا در فصول پیک گردشگری اتفاق می افتد (استریکن،۲۰۰۲).
به همین خاطر شناخت اثرات این صنعت بسیار مهم است که در زیر به بعضی از این اثرات می پردازیم.
۲-۶-۱ آثار اقتصادی گردشگری^[۳۳]:
نخستین دلیل توسعه ی صنعت گردشگری در اغلب کشورها ، بهره برداری از منافع اقتصادی آن است، اگرچه دلایل دیگری نیز در این مورد ارائه می گردد. به نظر اوه(Oh,2005)، صنعت گردشگری می تواند تاثیر مهمی بر افزایش اشتغال ، درآمدهای مرتبط با مکان های اقامتی و نیز درامدهای دولتی کشورها داشته باشد (طیبی و همکاران،۱۳۸۷، ص۶۹).
۲- ۶-۱-۱ پیامدهای مثبت اقتصادی:
اثرات سازنده اقتصادی گردشگری را در زمینه های زیر می توان یافت:
۱- منافع حاصل از اشتغال زایی.
۲- درآمدزایی توریسم.
۳- منافع حاصل از مالیات های اخذ شده از فعالیت های گردشگری و ایجاد امکاناتی برای جامعه.
۴- حفظ آثار باستانی، ابنیه تاریخی، جاذبه های طبیعی به عنوان منابع درآمدزای اقتصادی.
۵- توسعه صنایع دستی و فعال شدن صنایع قدیمی و فراموش شده (الوانی و دهدشتی،۱۳۷۳،صص۱۸۷ و ۱۸۸).
۶- توسعه زیرساخت ها از جمله راه ها ، هتل ها ( تاسیسات اقامتی و پذیرایی).
۷- افزایش ارزش املاک برای مالکین اراضی و املاک واقع در مناطق محروم.
۸- بهبود استفاده از زمین.
۹- تسریع جریان پول در جامعه ( قهرمانی،۱۳۸۶،ص ۵۰).
هزینه هایی که توسط یک نفر توریست پرداخت می گردد عبارت است از:هزینه غذا، هزینه تفریحات، هزینه های حمل و نقل، هزینه محل اقامت، هزینه تورها و سفرهای داخلی ، هزینه پست و تلگراف و تلفن، خرید برای سوغات و کالاهای بومی و غیره که توریست با ارز همراه خود انجام می دهد و مانند صادرات کالا و خدمات است و چون به طور دقیق قابل محاسبه نیست، لذا به این جریان اقتصادی صادرات نامرئی گفته می شود (موحد،۱۳۸۲،ص۱۱۱). با وجود مزایای فراوان اقتصادی توسعه گردشگری ، فصلی بودن، غیر تخصصی بودن و دشواری مشاغلی که به ساکنان محول می شود، ضعف بنیه مالی ساکنان در سرمایه گذاری برای توسعه امکانات زیربنایی و روبنایی این صنعت در منطقه و همچنین مشارکت نداشتن آنها در سیاست گذاری و تصمیم گیری ها در این زمینه از جمله عواملی اند که آثار مثبت اقتصادی توسعه گردشگری را برای ساکنان کم رنگ و آنان را بدبین می کنند(کاظمی،۱۳۸۵،ص ۱۰۰).
۲-۶-۱-۲ پیامدهی منفی اقتصادی:
۱- الگوهای فصلی تقاضا.
۲- تورم قیمت محلی.