۲-۳-۹-۹ ریک گیت ماریو[۲۰] در گزارشی برای توسعه ی اجتماعی شهر ونکوور پایداری اجتماعی را اینچنین اشاره کرده است که یک اجتماع برای اینکه فعال و پایدار باشد، باید نیازهای اساسی ساکنانش را در حال و آینده رفع نماید. یک جامعه پایدار از لحاظ اجتماعی، باید توانایی لازم جهت نگهداری و ساخت خود با تکیه بر منابع بومی را داشته و انعطاف لازم جهت پیشگیری یا حل مسائل خود را در آینده داشته باشد. در جوامع، دو نوع یا سطح از منابع برای ساخت پایداری اجتماعی (و نیز پایداری محیطی و اقتصادی) وجود دارند که عبارتنداز: ظرفیت فردی یا انسانی و ظرفیت اجتماعی یا جمعی. ظرفیت فردی یا انسانی به ویژگیها و منابعی اشاره دارد که افراد می توانند به کمک آن در رفاه خود و جامعه ای شان سهیم باشند. مانند منابعی که شامل: تحصیل، مهارتها، سلامتی، ارزشها و رهبری می باشد. ظرفیت یا جمعی عمدتا” در روابط، شبکه ها و هنجارهایی که فعالیتهای جمعی را تسهیل می کند و همچنین در رابطه با بهبود کیفیت زندگی و اطمینان از پایداری این بهبود و توسعه، تعریف و به کار برده می شود. این ظرفیتها و منابع فردی و اجتماعی برای اینکه بتوانند پایدار و موثر باشند، باید گسترش یافته و در درون چهار اصول هدایتگر عدالت، تعاملات و ارتباطات اجتماعی، امنیت و قابلیت پذیرش (سازگاری) بکار گرفته شوند. بنابراین می توان گفت که پایداری اجتماعی از سه جزء اساسی و چهار اصول هدایت کننده تشکیل می شود، که به ترتیب آنها را شرح می دهیم:
۱- نیازهای اساسی می تواند از طریق فراهم نمودن عوامل زیر تداوم یابد:
تدارک و تهیه ی مسکن با قابلیت انعطاف برای نیازهای متعدد، مثل نیاز افراد به درآمد پایین و متوسط، نیاز مسکن با محیط ویژه برای افراد ناتوان ذهنی و جسمی، و نیاز کل مردم در هر گروه سنی
تدارک شرایط حفاظت از سلامتی همه ی افراد اجتماع
مواد غذایی تولید شده ی محلی که قابل تهیه ی همه ی مردم
شغلهایی که افراد در آن مفید بوده و بتوانند توانایها و مهارتهایشان را به کار گیرند
درآمد کافی برای همه مردم که قادر باشند از لحاظ مالی خود و خانواده ی شان را حمایت نمایند.
فراهم نمودن اجتماعات و مکانهای با فعالیت سالم
۲- ظرفیت فردی یا انسانی می تواند از طریق موارد زیر حفظ و گسترش یابد:
تدارک فرصتهایی برای گسترش و ارتقای مهارتها
تنوع و گوناگونی فرصتهای اشتغال محلی در سرتاسر ناحیه
تدارک فرصتهایی برای توسعه و استفاده از اظهارات هنری و خلاقیت
تدارک و تهیه برنامه ها و تسهیلات فرهنگی، تفریحی و رفاهی
فراهم نمودن فرصتها برای افراد برای سهیم شدن در بهداشت و رفاه اجتماعی
۳- ظرفیت اجتماعی و جمعی می تواند از طریق موارد زیر حفظ و گسترش یابد:
حمایت و تشویق افراد جامعه برای توسعه ی اقتصاد اجتماع
حفظ “هویت” اجتماعی که منعکس کننده ی تنوع اجتماعی است
مشارکت افراد در فرآیندهای اجتماعی و دولتی و نتایج آنها
وجود فرصتها و منابع و مکانهای جمعی برای انواع هنرها و فرهنگها و فعالیتهای اجتماعی
حمایت و تشویق شبکه ها و سازمانهای اجتماعی موجود (برنون، ۱۳۸۸: ۶۴- ۶۳).
آقای کلیموا” جنبه های پایداری اجتماعی را بدین ترتیب بیان کرد:
تأمین نیازهای اساسی مردم
داشتن محیط زندگی سالم
دسترسی آسان به امکانات پزشکی و بهداشتی
داشتن سلامت جسمی و روانی
توجه به نیازهای افراد مسن، فقیر و بیمار
تعامل اجتماعی و داشتن حس تعلق به مکان
غنی سازی فرهنگی و معنوی از طریق ایجاد و امکانات فرهنگی و آموزشی مناسب
عدالت اجتماعی در تصمیم گیری و دستیابی به منابع ( برابری، جنسیت، عدالت بین نسلی و مشارکت گسترده) (klimova, 2010:14).
۲-۳-۱۰ شاخص های کلیدی در پایداری اجتماعی
شاخص های کلیدی نشان می دهد که چگونه نیازها و عدالت و برابری همواره بقیه عنوان ستون پایداری اجتماعی مطرح می شوند:
هویت، حس تعلق به مکان و فرهنگ
توانمندسازی، مشارکت و دسترسی
بهداشت ایمنی
سرمایه اجتماعی
تغییرات جمعیت شناختی
تعامل و انسجام اجتماعی
تندرستی و سلامت و کیفیت زندگی Colantonio, 2008a ,b:23-28)).
عدالت و برابری در دسترسی به خدمات ( از جمله بهداشت، آموزش، مسکن، و حمل ونقل و تفریح و سر گرمی) و همچنین عدالت برای نسل های حاضر و آینده گنجانده شود (McKenzie, 2004: 14).
پایداری اجتماعی در طرح ها و برنامه های شهری در چندین کشور جهان مورد بررسی قرار گرفته است و بیانگر این است که عامل عدالت و برابری، فقر، عدالت اجتماعی، و حقوق جنسیتی کمتر در این طرح ها مورد توجه قرار گرفته است اما شاخص های دیگر از جمله آموزش، مشارکت، تعامل اجتماعی، مسکن و محیط سالم، هویت و حس تعلق، رفاه و آارامش کیفیت زندگی و… در طرح نقش پررنگ تری دارد و بیشتر به آنها اهمیت داده می شود. شکل شماره (۲-۲) چارچوب ارزیابی پایداری اجتماعی را به طور دقیق تشریح کرده است.
شکل شماره ۲-۲: شاخص ها، راهبردها و رویکردهای پایداری اجتماعی
پایداری اجتماعیییی
شاخص ها و روش ها
رفاه
پیوند/ وابستگی اجتماعی
هویت اجتماعی
توانمدسا زی/ مشارکت
طرح های پژوهشی دانشگاه ها درباره تحلیل پایداری اجتماعی در مجتمع های مسکونی منطقه ۲۲ تهران- ...