مراعات نظیر، آرایه‌ای است که بر طبق آن شاعر در شعر خود از واژه‌هایی بهره می‌جوید که به نوعی با هم ارتباط و هم خوانی دارند. ارتباط آنها می‌تواند از نوع همراهی، هم خانوادگی، هم آیی و هم جنسی باشد.
«هر نوع تناسب و قرینه‌ای میان اجزاء پراکنده، وحدتی پدید می‌آورد که ادراک مجموعه‌ی اجزا را سریعتر و آسانتر می‌کند و همین نکته خود سبب آسایش و لذّت می‌گردد» (خانلری، ۱۳۶۷ :۱۶).
یک سبز از درخت آمد / و خاکستری شد روی خاک / و زردها پرده‌ای / بودند / آویخته روی غروب (نجدی،۱۰۲:۱۳۸۰)
شعری با کراوات / یا پاپیون، نخواهم سرود هرگز من/ شعری در پیراهن واژه‌های لوکس (همان:۱۲۷)
عاشقان رستاخیز / که سفته‌ای لای کفن آنها بود / و نگران بی بیِ خشت که به خواب می‌رفت / در رطوبت کافورتن شان. (همان:۲۲۶)
شما هم سنگ‌ها را می‌بینید؟ این سنگ‌های آسمانی و تکه‌های شهاب؟ / شاید منظومه‌ای آن جاست که شلّیک می‌کند به منظومه‌ای دیگر (همان:۷۳)
۴-۱-۱-۲ -۳ تلمیح
در لغت به معنی به گوشه‌ی چشم اشاره کردن است که از ریشه‌ی لمحه و لمح گرفته شده اما در اصطلاح آن است که شاعر و نویسنده در ضمن اثر خود، کلام دیگری از نوع داستان ، ضرب‌المثل، حدیث و کلام مشهور را بیاورد که با این روش ساختار متن را به شکل خاصی در می‌آورد.
نجدی در اشعارش به آیاتی از قرآن، داستان سیاوش، خیام نیشابوری، شمس تبریزی، شیرین و فرهاد، نظامی گنجوی، تهمینه و…. اشارات زیبایی دارد که غنای شعرش را افزون می‌کند.
مثال :
(هفت گنبد، شیرین، هفت پیکر، هفت‌گانه)
هفت گنبد مرده‌اش شیرین / به نفرین هفت‌گانه می‌شکند / و هفت پیکر برگ شده پاییزشان نیامده می‌افتند (همان:۱۰۶)
(شمس تبریزی)
از کوچه آوازه خوانی نمی‌گذرد / پنداری که هیچ کس عاشق نیست / و پل / با شولای شمس تبریزی / راه می‌رود روی آب (همان:۷۱)
(ابراهیم، اسماعیل، موسیان)
این گونه می‌میرند پسران من / همه ابراهیم اند / از موسیان که بگذری / همه اسماعیل (همان:۷۷)
(سیاووشان)
خون سپیده دمان سرخ سیاووشان / می‌بارد / از تمام عقربه‌های ساعت‌های جهان (همان:۶۸)
(خیّام)
آن کوزه که خیام دیده بود و می‌پنداشت / عاشقانه‌ای از خاک روییده است (همان:۱۳۲)
۴-۱-۱-۲ -۴ تضمین
تضمین در اصطلاح «آن است که شاعر مصراع یا بیت و گاه چند بیت از شاعری دیگر را به طریق عاریت در شعر خود بیاورد. در تضمین لازم است که نام شاعر به طور آشکار یا پوشیده ذکر شود که بوی سرقت ندهد» (اقدامی، ۱۳۸۰ : ۷۶).
یا می‌تواند برای مبرّا شدن از این اتّهام آن را در داخل گیومه « » قرار دهد.

ریخت از دهانم/ می/ مِی/ می/ انگور/ «من مست و تو دیوانه» (نجدی،۱۵۱:۱۳۸۰)(مصراعی از مولوی)
۴-۱-۱-۲ -۵ حسّامیزی
یکی از عوامل خیال انگیز کردن شعر حسّامیزی است و آن رفتاری است که شاعر با لغات و تعبیراتی که مربوط به حواس است، انجام می‌دهد حسّامیزی در واقع ، آمیختن دو یا چند حس است در کلام ، به گونه‌ای که با ایجاد موسیقی معنوی به تأثیر سخن بیفزاید و سبب زیبایی آن شود.
نجدی نیز توانسته در اشعارش به کمک این آرایه، تداعی معانی کرده و مفهوم را به مخاطب زیباتر عرضه نماید.
تا غروب نشده برگردیم / پیش از سیاهی سنگین زیر درخت (همان:۱۱۱)
هنگام که می‌سوزد با بوی تلخ نی شکر / درختان خرمای سرزمین من (همان:۱۱۲)
با عطر ترمه‌ای بهار / بوی نجیب تنش (همان:۱۴۹)
بوی دهان صبح می‌آید (همان:۱۴۹)
تمام عطر مزرعه را شنیدم / که خیش داران گریستند (همان:۱۶۸)
صدای رشد علف نمی‌آید (همان:۱۷۸)
۴-۱-۱-۲ -۶ متناقض نما (پارادوکس­)paradox
در زبان فارسی، پارادوکس را به «بیان نقیضی»، تلقیح تضاد، «تناقض» «متناقض نما» و «ناسازی هنری» ترجمه کرده‌اند. متناقض نما اگر چه نوعی تضاد و طباق است اما از دیدگاه زیبایی شناسی با یکدیگر متفاوت است.
پارادوکس آوردن دو واژه یا دو معنی متناقض در کلام است به گونه‌ای که آفریننده‌ی زیبایی باشد. زیبایی پارادوکس در این است که ترکیب سخن به گونه‌ای باشد تا تناقض منطقی آن نتواند از قدرت اقناع ذهنی و زیبایی آن بکاهد. نجدی در اشعارش به کرّات این آرایه را برای اقناع ذهن مخاطب آورده است.
بیرون، خشونت مهربان بیل بود و خاک (همان: ۶۱)
تکرار کن/ که «این یک پیاله خون را نمی‌خواهی»/ تا من در محاصره‌ی انبوه یک خالی‌ام کنم. (همان:۲۱)
هنگام که می‌نگری بر خویش / در آفتاب تاریک درون طشت (همان:۱۱۸)
که گریه، موسیقی تدفین است (همان:۱۵۰)
واقعیت / همان است که من دیده‌ام در خواب (همان:۱۷۱)
همه روزش می‌گذرد با رنجیدن از دردآرام و نجیب (همان:۲۱۱)
و آفتاب با درخشش تاریک (همان:۲۱۴)
این تان صدای موسیقی / در عزای موسیقی (همان:۳۳)
۴-۱-۱-۲ -۷ تشبیه
تشبیه یکی از مهمترین ترفندهای شاعرانه یا شیوه‌های بارز نمود اندیشه است. تشبیه، هسته‌ی اصلی و مرکزی و پایه‌ی خیال‌های شاعرانه است، به همین دلیل استعاره را هم به گونه‌ای، تشبیه فشرده می‌دانند. تشبیه در حقیقت ادعای همانندی میان دو یا چند چیز است که مشبه، مشبه به، ادات تشبیه و وجه شبه پایه‌های آنند.
غرض از تشبیه، توصیف، اغراق، مادی کردن حالات و… است. راز زیبایی تشبیه در همانندی‌های پیش بینی نشده ای است که برای انسان کشف می‌شود. این نوع تشبیه که معمولاً مشبه­بهی دورتر از حواس مردم عادی دارد ذهن را با شگفتی، درنگ و تلاش همراه می‌سازد و این تلاش منشأ لذّت هنری است.
۴-۱-۱-۲-۷-۱ انواع تشبیهات به کار رفته در اشعار نجدی
نجدی در اشعارش سعی کرده انواع تشبیه را به کار ببرد تا تصاویر اشعارش زیباتر جلوه گری کند.
۴-۱-۱-۲-۷-۲ تشبیه مرسل
تشبیه مرسل، تشبیهی است که ادات تشبیه در ساخت کلام ذکر شده باشد تشبیه صریح یا مرسل را در مقابل تشبیه بلیغ قرار می‌دهند.
این است که به چاقو می‌ماند، شاخه‌های افرا / به دل دختری، این برگ افتاده‌ی نارنج / به خون کسی، این توت سرخ(همان:۱۴۱)