- ارائه پیشنهادات به مسئولین آموزش و پرورش، برنامه ریزان و کارشناسان بهداشت مدارس جهت بهبود برنامه ریزی ها و تصمیم گیری ها
اهداف جزئی
- بررسی میزان آگاهی دانش آموزان در رابطه با مسایل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی)؛
- بررسی وضعیت نگرش دانش آموزان در رابطه با مسایل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی)؛
- بررسی میزان عملکرد دانش آموزان در رابطه با مسایل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی)؛
- مقایسه دانش آموزان بر حسب رشته تحصیلی در رابطه با مسائل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی )؛
- مقایسه دانش آموزان بر حسب پایه تحصیلی در رابطه با مسائل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی ).
۱-۵- سوالات پژوهش
سؤال کلی
برنامه درسی یاد گرفته شده بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی) در دبیرستان‌های دخترانه استان ایلام چگونه است ؟
سؤالات جزئی
- میزان آگاهی دانش آموزان در رابطه با بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی) چقدر است؟
- وضعیت نگرشی دانش آموزان در رابطه با بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی) چقدر است؟
- میزان عملکرد دانش آموزان در رابطه با بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی) چه مقدار است؟
- آیا دانش آموزان در رشته های تحصیلی مختلف در مسائل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی ) تفاوت دارند ؟
- آیا دانش آموزان در پایه های های تحصیلی مختلف در مسائل بهداشت فردی (بهداشت تغذیه، بهداشت دوران قاعدگی ) تفاوت دارند ؟
۱-۶- تعاریف نظری و عملیاتی واژه ها و اصطلاحات
برنامه درسی یاد گرفته شده
تعریف نظری: عبارت است از آن چه که دانش آموزان یاد می گیرند، یا یادگیری های نهایی که در عملکرد هایشان در آزمون ها و سایر سنجش ها نشان داده می شود (فتحی و اجارگاه ، ۱۳۸۸: ۶۴).
تعریف عملیاتی: امتیازی که دانش آموز از پاسخگویی به سؤالات آگاهی، نگرش و عملکرد بهداشت فردی در دو حوزه تغذیه و قاعدگی کسب می کند.
بهداشت فردی
تعریف نظری: کلیه فعالیتهایی که یک فرد برای تأمین، حفظ و ارتقای تندرستی خود انجام می دهد (پویه، ۱۳۷۵: ۳۴).

تعریف عملیاتی: امتیازی است که با بهره گرفتن از پرسشنامه محقق ساخته بهداشت فردی به دست آمده است. در این پژوهش منظور از بهداشت فردی، بهداشت تغذیه و بهداشت دوران قاعدگی می باشد.
تغذیه
تعریف نظری: تغذیه عملی است که از تغییر و تبدیل غذا در بدن و شرکت مواد مغذی در بافت ها بعد از هضم و جذبشان و عمل مواد مذکور در فعل و انفعالات بیولوژیکی بدن و بالاخره دفع آنها صحبت می کند (مرتضوی نائینی، ۱۳۸۱: ۶).
تعریف عملیاتی: امتیازی که دانش آموزان از پاسخگویی به سؤالات مربوط به بهداشت تغذیه کسب نموده اند.
قاعدگی
تعریف نظری: قاعدگی عبارت است از خونریزی فیزیولوژیک دوره ای رحم که معمولاً هر ۴هفته یکبار طی دوران استعداد باروری زن و در غیاب حاملگی اتفاق می افتد (عطاء الهی،۱۳۸۲: ۹).
تعریف عملیاتی: امتیازی که دانش آموزان از پاسخگویی به سؤالات مربوط به بهداشت دوران قاعدگی کسب نموده اند.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
۲-۱- مقدمه
در این فصل ادبیات و پیشینه پژوهش از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا مفهوم و ماهیت و سطوح برنامه درسی ارائه شده است. در بخش بعدی ویژگیها و خصوصیات دانش آموزان دوره متوسطه و اهداف آموزش و پرورش این دوره- دوره متوسطه- مورد بحث قرار گرفته است. سپس طبقه بندی هدفهای آموزشی و یادگیری تشریح شده است. بخشی دیگر از این فصل به مباحث سلامت و بیماری، تعریف بهداشت، طیف سلامت- بیماری، اهمیت برنامه ریزی در بهداشت، ضرورت و اهمیت آموزش بهداشت در جامعه و مدرسه، عوامل تعیین کننده رفتارهای بهداشتی و عوامل مؤثر در آموزش بهداشت اختصاص دارد. از دیگر مباحث این فصل مبحث تغذیه شامل: اهمیت تغذیه در بهداشت و سلامتی، نیازهای تغذیه ای نوجوانان، ویژگیهای رفتارهای غذایی نوجوانان، عوامل مؤثر در ایجاد عادات غذایی، اختلال های خوردن نوجوانان، عوارض شایع تغذیه در کودکان و نوجوانان و اهمیت تغذیه در تعلیم و تربیت ویادگیری آمده است. سپس به بررسی مسائل مربوط به قاعدگی و بهداشت این دوران شامل: تعریف قاعدگی، توضیحات در زمینه قاعدگی، فرهنگ جامعه و بهداشت دوران قاعدگی، عوامل مؤثر برتشدید مشکلات دختران در دوران قاعدگی و مراقبتهای بهداشتی دوران قاعدگی پرداخته شده است. و در بخش پایانی سوابق پژوهشی مربوطه ارائه شده است.
۲-۲- برنامه درسی
۲-۲-۱- مفهوم و ماهیت برنامه درسی
قبل از سال ۱۹۱۸ مفهوم برنامه درسی بیشتر متکی به تهیه و تنظیم محتوی و مواد درسی بود (پروند ،۱۳۸۵: ۲۲). در سال ۱۹۱۸م با انتشار کتاب بوبیت به طور یقین سال پیدایش برنامه درسی به عنوان یک رشته مهم و همیشگی در افق تعلیم و تربیت بود در این سال اقدام مهمی در انجمن ملی تعلیم و تربیت در مورد تجدید سازمان آموزش و پرورش متوسطه صورت گرفت، این انجمن در تهیه و تدوین آخرین گزارش خود هفت نوع هدف اصلی برای دوره متوسطه به شرح ذیل در نظر گرفته است:
۱-بهداشت ۲ - روش های اساسی ۳- عضو مفید خانواده بودن ۴- آمادگی حرفه ای ۵- شهروندی ۶- استفاده بهینه از اوقات فراغت ۷- رشد معنویات و اخلاق در بشر (همان، ۴۶-۴۵).
در همان سال بوبیت در کتاب خود تعریفی از برنامه درسی به شرح زیر ارائه داد: برنامه درسی شامل کلیه فعالیت هائی است که کودکان و نوجوانان در مدرسه باید انجام دهند تا دانش ها و مهارتها و نگرش های لازم را برای زندگی موفق بزرگسالی در آن جامعه خاص بدست آورند. به این ترتیب برنامه درسی بر اساس تاریخچه مدون آن و بنا به شواهد متعدد دیگر، به عنوان یک قلمرو معرفتی به رسمیت شناخته شده ای است که قدمت آن به بیش از هشتاد سال پیش باز می گردد و در مشروعیت این حوزه تردیدی وجود ندارد.
با در نظر گرفتن این مسائل بایستی توجه داشت که قلمرو معرفتی برنامه درسی را باید قلمرویی شکل نگرفته دانست که تلاش برای تبیین حدود و ثغور آن تلاشی ضروری و بایسته است (مهر محمدی، ۱۳۸۷: ۲۱).
با توجه به سیر تکاملی مفهوم برنامه درسی و نظریه پردازی افرادی مانند کازول و کمپ بل^[۷] در سال ۱۹۳۵، سیلور و الکساندر^[۸] در سال ۱۹۵۴ و بوشامب^[۹] در سال ۱۹۶۸ آشکار می گردد که مفهوم برنامه درسی همانند سایر مفاهیم علمی مدت زمان نسبتاً زیاد و کوشش و مجاهدت کافی برای مقابله با سایر مفاهیم ناصحیح و همچنین شناخته شدن و مورد قبول قرار گرفتن توسط مردم آن جامعه لازم دارد. همانطور که اشاره شد با وجود اینکه بوبیت در سال ۱۹۱۸ برای اولین بار مفهوم برنامه درسی را از قالب محدود و ناصحیح تهیه و تنظیم محتوی، مواد آموزشی و درسی خارج ساخت و به جای آن مفهوم برنامه درسی را در قالب جدید یعنی «فعالیت های یادگیرنده و یاد دهنده» جایگزین نمود ولی هنوز هم حتی در اذهان بعضی از مسئولان و مربیان آموزش و پرورش آن جامعه اثرات وجود مفاهیم غلط از جمله مفهوم تهیه و تنظیم محتوی و مواد درسی بچشم می خورد. بطور کلی با توجه به مطالب ذکر شده درباره سیر تکاملی مفهوم برنامه درسی می توان گفت که هنوز هم در بسیاری از جوامع از جمله جامعه ما تلاش لازم و کافی برای از میان برداشتن مفاهیم ناصحیح از برنامه برنامه درسی به عمل نیامده است (پروند، ۱۳۸۵: ۲۵ – ۲۲).
فتحی (۱۳۸۴ )، فتحی (۱۳۸۸ )، ملکی ( ۱۳۸۸ ) و مهر محمدی ( ۱۳۸۷ )، معتقدند که اصطلاح برنامه درسی از نظر لغت شناسی، ریشه در واژه لاتین currere دارد که به معنای میدان مسابقه یا میدانی برای برای دویدن است. بدین ترتیب مشخص می شود که اطلاق چنین لفظی به یک رشته تخصصی یا حوزه ای از حوزه های علمیِ متعلق به قلمرو تعلیم و تربیت، جنبه تمثیلی و استعاری^[۱۰] دارد و توجه به وجه تشبیه میان میدان مسابقه و برنامه درسی، دو ویژگی منتسب به برنامه های درسی را روشن می سازد: نخست اینکه، برنامه های درسی همچون میدان مسابقه که آغاز و پایان مشخص و تعریف شده دارد مستلزم آغاز، پایان و مسیر کاملاً مشخص و از پیش تعریف شده ای است. دومین ویژگی قابل استنباط از واژه برنامه درسی- با عنایت به ریشه لغوی آن- عبارت از این است که، همچون موانعی که در مسیر مسابقه فراهم شده است و عبور از آنها به طوری فزاینده دشوارتر می شود، برنامه های درسی نیز به طوری پیش رونده، دشوارتر می شوند.
تعریف برنامه درسی متناسب با وجود تمثیل و ریشه لغوی این واژه، معرف برداشت سنتی از برنامه درسی شناخته می شود که بر مجموعه ای از تصمیم های از پیش گرفته شده و مسیر شناخته شده ای که یادگیرندگان بر اساس تشخیص برنامه ریزان باید طی کنند، تکیه دارد. این مجموعه از تصمیم ها، در سند برنامه درسی یا چهارچوب و راهنمای برنامه درسی منعکس می شود که برای یک درس خاص، یک پایه تحصیلی یا یک دوره تحصیلی در نظر گرفته شده است (مهر محمدی، ۱۳۸۷: ۱۲-۱۱).
علیرغم روشن بودن معنی لغوی مفهوم برنامه درسی، برداشت ها از این واژه در عرصه تعلیم و تربیت متفاوت است بطور کلی اغلب تعاریفی که از برنامه درسی ارائه شده است را می توان در یکی از طبقات زیر قرار داد.
۱- برنامه درسی به عنوان مجموعه ای از دروس یا برنامه ای برای مطالعه
از این نقطه نظر برنامه درسی عبارت از برنامه ای که در آن فهرست موضوعات مختلف درسی به تفکیک تعیین و تصریح شده است. برای مثال برنامه درسی پایه دوم ابتدایی شامل دروسی نظیر ریاضی، علوم، تعلیمات اجتماعی و … است. تعریف برنامه درسی به عنوان برنامه ای برای مطالعه در زمره تعاریف سنتی و محدود است زیرا به مسائلی نظیر اهداف و نیات تعلیم و تربیت، فرایند های یادگیری، نتایج و بسیاری از تجاربی که یادگیرندگان در محیط آموزشگاه به آن دست می یابند بی اعتنا است (فتحی و اجارگاه، ۱۳۸۸: ۱۵).
۲- برنامه درسی به عنوان فهرست رئوس مطالب