بدان خاطر است‌که معانی زیادی را به‌اغاز آیه‌اضافه کند. واژه‌هائی که بتوانند در آنجا با آنها همبری نماید وجود ندارد…. این پیرو بیانگر ایـن است‌ که پسودۀ اهریمن‌کور می‌کند و بی‌نور می‌گرداند و دریچۀ بینش را می‌بندد. امّا ترس از خدا و حاضر و نـاظر دانستن ایزد توانا، و همچنین هراس از خشم آفریدگار و عقاب و عذاب‌ کردگار ـ همان پیوندی ‌که دلها را به خدا می‌رساند و آنها را از خواب غفلت بیدارمی‌گرداند و از بیخبری از هدایت یـزدان هوشیار می کند - پرهیزگاران را تذکّر می‌دهد و ایشـان را به خود می‌آورد. هنگامی‌‌که پـرهیزگاران به خود آمدند دریچه‌های بینشهایشان باز می‌گردد، و پـردۀ خواب غفلت از روی چشمانشان فرو می‌افتد:
بنابراین سید قطب نیز مانند مرحوم علامه طباطبائی & به‌ارتباط بین واژه‌ها اعتقاد داشته و تلاش گسترده و در عین حال همراه با لطافتهای خاص تفسیری خود را انجام داده‌است که زیبایی تفسیر خود را دو چندان نموده‌است.^[۳۵۱]

ارتباط بین آیات یک سوره با ابتدای آن
یکی از انواع ارتباط بین آیات را که می‌توان فرض کرد؛ ارتباط میان آیات یک سوره‌است با ابتدای آن. به‌این معنی که در برخی از سوره‌ها ابتدا آیاتی آورده شده‌است که حکم مقدمه وتمهیدی دارد ودرادامه آیات بعدی به توضیح وتبیین بیشتر این آیات می‌پردازد.
بطور مثال علامه&در مقدمۀ سورۀ مبارکۀ آل عمران تصریح می‌کند که شش آیۀ اول این سوره جنبۀ دورنما برای این سوره دارد وکل این سوره در حقیقت تفصیل همین شش آیه‌است که مطالب را به‌اجمال گفته؛ وسپس تأکید می‌کند از این شش آیه‌ان قسمتی که دور نمای سوره‌است دو آیۀ وسط یعنی آیات ۳ و ۴ می‌باشد.^[۳۵۲]
علامه (ره) هم چنین ذیل آیات ۴۵-۳۷ سوره مبارکه یونس می‌نویسد این آیات به مطالب اول سوره برگشته که قرآن را معرفی می‌کرد و می‌فرمود: قرآن کتابی است نازل از ناحیهء خدای تعالی وهیچ شکی در آن نیست ونیز در این آیات دلیل این معنا را تلقین می‌کند.^[۳۵۳]
وی همچنین معتقد است با توجه به‌این که در سورۀ مبارکه نساء سخن در امور مربوط به زنان، از قبیل ازدواج‌های حلال وحرام، ارث زنان، و…. بوده‌است، آیه‌اول با چند آیه بعدش که متعرض حال یتیمان و زنان است فى نفسه به منزله زمینه چینى براى مسائل ارث و محارم است؛ و آیات ۶- ۲، هم تتمه‌ایات قبل است، و هم توطئه و مقدمه‌است که در ابتداى سوره‌امده تا زمینه را براى بیان احکام ارث (مسائل مهمى از احکام ازدواج از قبیل تعدد زوجات و اینکه چند طایفه محرمند و نمى‏شود با آنان ازدواج کرد) فراهم سازد.
وی در ذیل آیۀ ۱۲۷ این سوره‌اورده‌است که‌این آیه درحقیقت مجدداً به‌همین مطالب آغاز سوره بر می‌گردد و تأکید می‌کند که ‌آنچه ‌از سیاق نیز فهمیده می‌شود این است که‌این آیه بعد از آن آیات نازل شده‌است.^[۳۵۴]
مفسر المیزان همچنین در ذیل آیات ۴۰ ـ۳۰ سورۀ مبارکۀ انفال تصریح می‌کند که: این آیات در سیاق آیات قبلى قرار دارد و با آنها متصل است، و غیر از آیه{وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ کانَ هذا هُوَ الْحَقَّ… } و آیه‏اى که دنبال آن است ما بقى آنها با آیات اول سوره‌ارتباط و اتصال دارد، و اما آن دو آیه ظهور ارتباط و اتصالشان
به پایه ظهور سایر آیات نمى‏رسد.^[۳۵۵]
سید قطب نیز در پایان بعضی از سوره‌ها ضمن مطرح کردن موضوع وهدف سوره و توضیح وتبیین آیات آغازین سوره، تصریح می‌کند که‌ایات بعدی به نوعی متصل ومرتبط هستند با آیات ابتدائی آن سوره. بطور مثال در آغاز سورۀ مبارکۀ زمر ضمن اشاره به یگانه موضوع سوره که عبارت است از توحید ویگانه پرستی، تأکید می‌کند از سر آغاز این سوره، این مسألۀ یگانه‌ای که نزدیک است سوره تنها بدان محدود شود وبه چاره جوئی آن بپردازد، خود نمائی می‌کند وجلوه گر می‌آید، سپس اضافه می‌کند که‌این مسأله چه به صورت نص ( آیات ۱۱ الی ۱۵ ونیز ۶۴ الی ۶۶ وچه به صورت مفهومی‌( آیات ۲۹ ونیز آیات ۳۶ الی ۳۷ ) در بندهای مختلف و بخشهای نزدیک به یکدیگر تکرار می‌شود. ^[۳۵۶]
مفسر فی ظلال القرآن در مقدمۀ سورۀ حدید نیز به‌این مسأله تصریح نموده و معتقد است که‌این سوره مسلمانان را دعوت می‌کند که حقیقت ایمان خود را در خویشتن پیاده کنند وآیات بعدی به نوعی به‌همین مسأله‌اشاره کرده وبه تبیین وچگونگی پیاده کردن حقیقت ایمان پرداخته‌است از جمله با بذل وبخشش جان ومال در راه خدا، خشوع وخضوع در برابر یاد خدا، انتخاب ارزشهای آخرت در برابر ارزشهای دنیوی؛ الگو قرار دادن افرادی که حقیقت ایمان در آنها نفوذ کرده بود ودور شدن از افراد منافقی که سرنوشت وخیمی‌ داشتند، دور شدن از اهل کتاب که‌از حقیقت ایمان بدورند و….
سپس تأکید می‌کند که روند این سوره در پرداختن به موضوعات خود، در دو مرحله‌انجام می‌گیرد:
مرحلۀ اول که‌همان حقیقت ایمان به خدا بود و بخشها و بندهای زیادی مرحلۀ دوم که در لابلای روند این سوره آمده‌است واین مرحله با یکدیگر پیوند دارند و پیوسته با یکدیگر به پیش می‌روند.^[۳۵۷]
بنا براین سید قطب باین توضیح ودسته بندی آیات، ارتباط آیات را با آیات اول سوره مشخص نموده‌است.
در دیباچۀ سورۀ مبارکۀ نساء نیز ابتدا به‌این نکته که ‌آیۀ اول این سوره، اصل و اساس سوره ‌است، ودربارۀ اصل ربوبیت و وحدانیت‌؛ اصل انسانیت و یگانگی منشا و سرچشمه ‌انسانها می‌باشد، منشا و چشمه‌ای که پروردگارشان ایشان را از آن‌، آفریده‌است و پدیدارشان کرده‌است‌ وبقیّۀ آیات سوره در توضیح وتکمیل آن آمده‌است اشاره می‌کند. ^[۳۵۸] در ذیل آیۀ نیز مجدداً ضمن اشاره براین مطلب که مرحله نخست سوره‌، با آیه ‌افتتاح آغاز می‌گردد. آیه‌ای که «‌مردمان‌» را به معبود یگانه‌، و آفریدگار یگانه برمی‌گرداند، همانگو‌نه که‌ایشان را به اصل یگانه‌، و خانواده یگانه برمی‌گرداند، و وحدت انسانیت را «‌نفس‌» قرار می‌دهد….تأکید می‌کند که: همه مقررات و قوانین دیگری را نیزکه سوره متضمّن آن است‌، بدین اصل برمی‌گرداند.^[۳۵۹]
گاهی نیز این ارتباط آیات را به‌ایات ابتدایی سوره با کمک سیاق تقویت می‌کند؛ بطور مثال در آغاز سورۀ مبارکۀ توبه در بارۀ بخش اول آن که شامل آیات ۱ تا ۲۸ می‌شود می‌گوید؛ این بخش احکام نهایی ارتباطات اردوگاه ‌اسلامی‌ را با مشرکان به طور عام در جزیره‌العرب معین می‌کند واسباب وعلل واقعی وتاریخی و عقیدتی را بر می‌شمرد، اسبا‌ب و عللی که‌ا‌ین تعیین و تبیین بر مبنای آنها است‌.
سپس در ذیل آیات ۹۲ ـ ۴۲ می‌نویسد این دسته‌از آیات به‌ابتدای سوره برمی‌گردد بطوری که‌همۀ سیماها ونمادهایی را که در دیباچۀ سوره مطرح شد در اینجا نیز می‌توان دید، بدانگونه که سیاق آیات نیز آنهارا به تصویر می‌کشد.^[۳۶۰]
ارتباط بین آیات غیر مجاور در یک سوره
یکی دیگر از انواع ارتباط وتناسب بین آیات، ارتباطی است که بین یک دسته‌از آیات سوره با دسته‌ای دیگر از آیات همان سوره دارند هرچند که بین آنها با آیاتی چند فاصله‌افتاده باشد.
قبلاً گفتیم که مفسّری که در تفسیر آیات از روش قرآن به قرآن استفاده نموده باشد قطعاً این نوع از ارتباط را نیز استفاده خواهد کرد. پس یافتن این نوع ارتباط نیز نشانگر تسلّط وتیز بینی مفسّر خواهد بود.
والبته‌هم مرحوم علامه& وهم مرحوم سید قطب به‌این نوع از ارتباط به طور واضح اشاره نموده وبرای تفسیر آیات نیز استفاده مطلوب نموده‌اند که ما به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم
بطور مثال؛ مرحوم علامه & در ذیل آیات ۵۰- ۲۷ سوررۀ مبارکه شوری می‌گوید: صدر این آیات متصل است به داستان رزق دادن خدا به بندگان که در باره‏اش مى‏فرمود:
{ اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبادِهِ یرْزُقُ مَنْ یشاءُ}^[۳۶۱]
و قبل از آن هم فرمود:
{ لَهُ مَقالِیدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ یبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یشاءُ وَ یقْدِرُ }^[۳۶۲]
وسپس تأکید می‌کند که قبلاً اشاره کردیم؛ به‌اینکه یکى از بزرگترین رزقها، دینى است که خداى سبحان در اختیار بندگانش گذاشته و با در نظر داشتن این نکته گفتار این فصل داخل در گفتار فصل گذشته مى‏شود که در باره وحى سخن مى‏گفت، و به طور کلى آیات این سوره براى بیان آن ریخته شده ‌است.
بعد از ذکر آیات ودلائل مربوط به رزق، مى‏فرماید بعضى از رزق‏ها هست که تنها در دنیا مى‏دهد، و به‌همه مى‏دهد و آن رزقى است که با فناى دنیا فانى مى‏شود. و بعضى دیگرش مخصوص مؤمنین است که در آخرت مى‏دهد، و آن بهترین رزق و پایدارترین رزق است، و از همین جا به مناسبت، به ذکر صفات مؤمنین منتقل شده، حسن عاقبت آنان را بیان مى‏کند، و نیز به‌اوصاف قیامت و عاقبت ستمکاران منتقل مى‏شود، و شرح مى‏دهد که در قیامت با چه‌هولها و وحشت‏ها و عذابها روبرو مى‏شوند.^[۳۶۳]
از نظر علامه (ره ) گاهی این نوع ارتباط بین آیات غیر مجاور در یک سوره، برای تکمیل وتتمیم مفهوم ومحتوای یکدیگر است.
بطور مثال ذیل آیۀ ۵۲ اعراف در ادامۀ تفسیر آن می‌نویسد؛ در این آیه به‌ابتداى کلام یعنى به ‌آیه"{ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ کَذِباً أَوْ کَذَّبَ بِآیاتِهِ} برگشت شده، و روی همرفته معناى آن دو چنین است:” چه کسى از اینها ستمکارتر است که با اینکه ما حجت را بر ایشان تمام کردیم و اقامه بیان و برهان نمودیم و کتابى بر ایشان نازل کردیم، مع ذلک دین ما را بازیچه گرفته و آیات ما را تکذیب کردند"؟^[۳۶۴]
علامه (ره) همچنین ذیل آیه ۳۳ سوره مبارکه‌احقاف:
{أَ وَ لَمْ یرَوْا أَنَّ اللَّه‌الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لَمْ یعْی بِخَلْقِهِنَّ بِقادِرٍ…. }^[۳۶۵]
این گونه می‌آورد که: این آیه و آیه بعدش تا آخر سوره متصل است به‌ایات ما قبل یعنی آیه ۲۰ که
مى‏فرمود:{ وَ یوْمَ یعْرَضُ الَّذِینَ کَفَرُوا عَلَى النَّارِ أَذْهَبْتُمْ..}. و در این آیات مطالبى که در این سوره مربوط به‌انذار مى‏شود تتمیم مى‏کند، و چیزى که‌انذار را تتمیم مى‏کندمساله معاد و رجوع به خداست‏.
علامه گاهی نیز این نوع از ارتباط را در حدّ تفصیل وتوضیح آیات قبلی مطرح کرده‌است از جمله ذیل آیهء ۱۱ سوره مبارکه توبه:
{فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ آتَوُا الزَّکاهَ فَإِخْوانُکُمْ فِی الدِّینِ وَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یعْلَمُونَ}^[۳۶۶]
می‌گوید: این دو آیه ( ۱۱، ۱۲ ) تفصیلی است برای آیه سوم و جمله
{ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَیرٌ لَکُمْ وَ إِنْ تَوَلَّیتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّکُمْ غَیرُ مُعْجِزِی اللَّهِ }^[۳۶۷]
مفسر فی ظلال، درتفسیر خود بصورت گسترده به‌این موضوع، عنایت داشته، و با دلایل مختلفی که در بین آیات می‌دیده‌است به‌ارتباط بین آیات غیر مجاور در یک سوره پرداخته‌است. از جمله در مقدمۀ سورۀ مبارکۀ نساء، آیات آن را دربارۀ موارد مختلف به‌هم دیگر پیوند می‌دهد ومعتقد است که مثلا درباره نگهبانی از زنان بویژه، چه دخترکان یتیم و چه زنان بیچاره و بینوا، و حفظ حق جملگی آنان در میراث و درکسب و کار، و حق راجع به ذات خود، و نجات ایشان از ظلم و زور جاهلیت‌، و از تـقلیدهای ستمگرانه توهین‌آمیز آن‌، آیات ۳و۴:
{وَإِنْ خِفْتُمْ أَلا تُقْسِطُوا فِی الْیتَامَى…… وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَهً…. }
با آیۀ ۷:
{ لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا تَرَکَ الْوَالِدَانِ… }
ونیز آیات ۲۱- ۱۹:
{یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یحِلُّ لَکُمْ أَنْ تَرِثُوا…. }
وبالاخره‌ایۀ ۱۲۷: