۲-۱۳-۹- ویژگی های محیطی : ۳۶
۲-۱۴- موانع صادرات : ۳۸
۲-۱۵- پیشینه تحقیق : ۴۳
۲-۱۵-۱- تحقیقات داخلی : ۴۳
۲-۱۵- ۲- تحقیقات خارجی : ۴۶
۲-۱۶- مدل تحقیق : ۴۸
فصل سوم- روش تحقیق : ۴۹
۳-۱- مقدمه : ۴۹
۳-۲- روش تحقیق : ۴۹
۳-۳- متغیرهای تحقیق : ۵۰
۳-۴- روش گردآوری داده ها : ۵۰
۳-۵- پایائی و روائی پرسشنامه : ۵۱
۳-۵-۱- پایائی : ۵۱
۳-۵-۲- روائی ( اعتبار ) : ۵۲
۳-۶- جامعه و نمونه آماری : ۵۳
۳-۶-۱- قلمرو مکانی تحقیق : ۵۳
۳-۶-۲- قلمرو زمانی تحقیق : ۵۳
۳-۶-۳- جامعه آماری : ۵۴
۳-۶-۴- نمونه آماری : ۵۴
۳-۶-۵- تعیین حجم نمونه : ۵۴
۳-۶-۶- روش های نمونه گیری : ۵۵
۳-۷- تجزیه و تحلیل داده ها : ۵۵
۳-۷-۱- رگرسیون : ۵۶
۳-۷-۲- ضریب همبستگی : ۵۷
۳-۷-۳- آزمون میانگین یک جامعه آماری : ۵۷
فصل ۴- تجزیه و تحلیل داده ها: ۵۹
۴-۱- مقدمه ۵۹
بخش اول – آمار توصیفی مربوط به پاسخ دهنده‌گان ۵۹
بخش دوم: آزمون میانگین یک جامعه آماری (آزمون تی استیودنت) ۶۴
بخش سوم- آزمون یکسان بودن اولویت بندی(رتبه بندی) ۶۶
بخش چهارم : آزمون همبستگی ۶۷
بخش پنجم: آزمون فرضیات ۷۲
فصل ۵- نتیجه گیری و پیشنهادات : ۷۸
۵-۱- مقدمه ۷۸
۵-۲- آمارتوصیفی ۷۹
۵-۳- نتیجه گیری از فرضیات ۷۹
۵-۴- پیشنهادات کاربردی ۸۴
۵-۵- محدودیت های تحقیق ۸۵
پیوست ها ۸۶
منابع فارسی ۸۸
منابع انگلیسی ۸۹
چکیده
انعطافپذیری استراتژیک و تاثیراتی که این امر بر عملکرد صادراتی دارد از اهمیت خاصی برخوردار است. محققان معتقدند که انعطافپذیری استراتژیک میتواند بصورت بالقوه عملکرد را بهبودداده و موجب سودآوری گردد . سوال اصلی این تحقیق : . ” انعطاف پذیری استراتژیک چه تاثیری بر عملکرد صادراتی و توسعه بازار صادرات دارد ؟ ” این تحقیق با هدف بررسی تاثیر انعطافپذیری استراتژیک برعملکرد صادراتی انجامشدهاست .یافتهها نشان دهنده تاثیر انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی بوده است. در پایان پیشنهاداتی برای مدیران و دست اندرکاران صادراتی ارائه شده است .

برنامه های دانش محور می تواند بخش مهمی از سیاست های صادراتی دولت را تشکیل دهند .بهتر است که سازمان های حمایت کننده از صادرات تهیه و تدارک اطلاعات درباره بازارهای صادراتی را در اولویت کار خود قرار دهند . با توجه به اینکه هر یک از صادر کنندگان مستقل از هم حرکت می کنند و اگر مراحل اجرایی صادرات به تصویر کشیده شود ، مشاهده خواهد شد که چه نیرو و سرمایه های کلانی در عرض یکدیگر در جریان است و به هدر می رود .بنابراین پیشنهاد می گردد ؛ صادر کنندگان با کمک سازمان های دولتی ( مانند مرکز توسعه صادرات) اقدام به تشکیل کمیته یا اتحادیه جهت انجام تحقیقات بازاریابی و مبادلات اطلاعات نمایند . همچنین به مدیران توصیه می شود که در برنامه ریزی استراتژیک خود گزینه های محیطی را درنظرگیرند تا بتوانند نسبت به تغییرات محیطی واکنش دهند .
کلمات کلیدی : انعطاف پذیری استراتژیک، عملکرد صادراتی، شرکت های صادرکننده، مدیریت بازرگانی ، استراتژی ، مزیت رقابتی

۲-۳-۳- برنامه آماده‌سازی - غنی‌سازی اولسون
۲-۳-۳-۱- تاریخچه برنامه آماده‌سازی اولسون
برنامه آماده‌سازی اساسا پس ازدرک مشکلات کار با زوجین در مرحله قبل از ازدواج قرار گرفته، شکل گرفت. در اواخر دهه ۱۹۷۰ دیوید اولسون در سه برنامه پیش از ازدواج که در آن برای گروه های ۵۰ نفری زوجین برنامه‌های سخنرانی ترتیب داده می‌شد، شرکت نمود. یک ارزیابی انجام شده حاکی از ناموثر بودن این برنامه‌ها و رویگردانی و مایوس شدن زوجین از این برنامه‌ها بود. سوال این بود که چه کمکی به زوجین باید کرد تا آمادگی بیشتر و بهتری برای ازدواج پیدا کنند؟ ایده اولیه این بود که یک پرسشنامه زوجین ساخته شود که از طریق آن زوجین بتوانند با یکدیگر در مورد رابطه خود صحبت نمایند. با طرح موضوعات مرتبط با زوجین در این پرسشنامه، جای این امیدواری وجود داشت که زوجین شروع به صحبت در مورد موضوعات خود نموده و حتی قبل از ازدواج آن را حل نمایند. پس از ساخت اولیه پرسشنامه، یک طرح پژوهشی برای تعیین اثربخشی آن بعنوان یک پرسشنامه پیش از ازدواج و نیز مشاوره برای زوجین طرح‌ریزی گردید (اولسون و فورنیر۱۹۸۷). این مطالعه بر روی پنج گروه انجام شد: زوجینی که هیچگونه آمادگی قبل از ازدواج نداشتند، آنهایی که در یک برنامه آماده‌سازی شرکت کرده بودند، آنهایی که در برنامه آماده‌سازی بدون دریافت بازخورد شرکت کرده بودند، آنهایی که در برنامه آماده‌سازی به همراه دو ساعت بازخورد‌دهی شرکت کرده بودند و در نهایت آنهایی که در برنامه آماده‌سازی به همراه چهار جلسه دو ساعته بازخورد دهی شرکت کرده بودند. نتایج مطالعه به روشنی نشان داد که گروه‌های آماده‌سازی در مقایسه با دو گروه اول به نتایج قابل ملاحظه‌تری دست یافته‌اند. ضمن اینکه گرروه آماده‌سازی و گروهی که از چهار جلسه دو ساعته بازخورد‌دهی برخوردار شده بودند. تغییرات مثبت‌تری را در بین کلیه این گروه‌ها نشان دادند. این یافته‌ها به شکل‌گیری پرسشنامه آماده‌سازی انجامید که از آن برای سنجش زوجین بهره گرفته می‌شود.

۲-۳-۳-۲- ریشه‌های نظری برنامه آماده سازی- غنی‌سازی السون
نسخه ۲۰۰۰ برنامه آماده‌سازی – غنی‌سازی، یک برنامه پیش از ازدواج جامع و برخوردار از پایه و اساس نظری و تجربی و شواهد بالینی مرتبط با زوجین می‌باشد. این برنامه با مد نظر قرار دادن چهار نکته مهم، به یک رویکرد پیشگیرانه موثر تبدیل شده است. این چهار نکته عبارتند از: ۱- باید عوامل مرتبط با موفقیت زناشویی شناسایی شود. ۲- باید زوجین در ارتباط با عوامل فوق الذکر سنجش گردند. ۳- با ارائه بازخورد و تمرینات به زوجین باید به آنها در حل مشکلات مشکل‌زا کمک نمود. و ۴- زوجین به تمرینات کسب مهارت نیازمندند که به مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض تاکید داشته باشند. ابزار یا برنامه‌ای که درصدد بهبود ارتباط زوجین است باید بتواند اطلاعاتی را در خصوص عوامل تعیین کننده در شکل‌گیری و تحول روابط قبل از ازدواج که پیش‌بینی‌کننده رضایت و ثبات زناشویی است، به دست بیاورد.
۲-۳-۳-۳- اهداف برنامه آماده‌سازی-غنی‌سازی اولسون
برنامه آمادگی سازی- غنی‌سازی دارای شش هدف است که هر یک از این اهداف دارای یک تمرین جداگانه می‌باشد. این شش هدف از این قرار هستند: کمک به زوجین در شناسایی و تکیه نمودن بر نقاط قوت رابطه و شناسایی حیطه‌هایی از رابطه که مشکل‌زا بوده یا نیازمند برنامه‌های غنی‌سازی می‌باشد، آموزش زوجین به منظور ارتباط موثرتر در زمینه موضوعات مهم، حل موضوعات مشکل‌زا با بهره گرفتن از الگوی حل تعارض ده مرحله‌ای، کند و کار و موضوعات مربوط به خانواده اصلی با بهره‌گیری از نقشه زوجین و خانواده، طرح‌ریزی برنامه‌ای برای نیل به اهداف فردی، زوجینی و خانوادگی، برنامه آماده‌سازی- غنی‌سازی پنج تمرین را برای کمک به زوجین در دستیابی به این اهداف طراحی نموده است. که هدف از آنها تشویق زوجین به همیاری و برنامه‌ریزی با یکدیگر برای مواجهه باموضوعات مهم می‌باشد (اولسون و اولسون، ۱۹۹۹).
تمرین ۱: سهیم شدن نقاط قوت و رشد آفرین
هر یک از زوجین سه حیطه که احساس می‌کنند از حیطه‌های رشد آفرین رابطه آنان محسوب می‌شود، انتخاب می‌نمایند. سپس هر یک از آنها تشویق می‌شود تا آنچه را که نقطه قوت رابطه می‌پندارد با دیگری در میان بگذارد.
تمرین ۲: تهیه یک فهرست از درخواست‌ها
جرات‌ورزی و گوش‌دادن فعال دو مهارت مهم هستند که در تمریین ارتباطی شماره دو زوجین بر آنها تاکید می‌شود. زوجین سه کار که از همسر خود انتظار دارند در اکثر مواقع انجام دهد را فهرست می‌کنند و به نوبت آن را با هم در میان می‌گذارند، که در این میان گذاردن خواست‌ها باعث افزایش جرات‌ورزی آنان در قبال یکدیگر می‌شود.
تمرین ۳: مراحل حل تعارض زوجین
در این تمرین مشاور یک فرایند ده مرحله‌ای را برای حل تعارضات، در خلال یک جلسه بازخورد‌دهی به زوجین معرفی می کند سپس زوجین با انتخاب یک موضوع خاص، به عنوان تکلیف بر روی آن کار می‌کنند.
تمرین ۴: طرح‌ها و بودجه مالی
در این تمرین از زوجین درخواست می‌شود تا جدول‌بندی بودجه را تکمیل نموده و هر یک فهرستی از اهداف مالی کوتاه و بلند مدت خود تهیه نمایند. این تمرین غالبا به شکل یک تکلیف به زوجین ارائه می‌شود. در این بین مشاور می‌تواند برای طرح‌ریزی یک بودجه‌بندی واقع بینانه و عملی و تعیین اهداف مالی کوتاه و بلند مدت به زوجین کمک نماید (اولسون و دیفراین^[۱۴۴]، ۱۹۹۷).
تمرین ۵: اهداف فردی، زوجی و خانوادگی
تعیین و سپس در میان نهادن اهداف به عنوان یک زوج، افزایش ارتباطات، صمیمیت نیز پیوند عاطفی را در پی می‌آورد. در تمرین ۵ به هر یک از زوجین یک تکلیف جداگانه داده می‌شود به این صورت که باید به تعیین دو یا سه هدف فردی، زوجی و خانوادگی بپردازند. سپس با بهره گرفتن از الگویی که تغییر^[۱۴۵] نام دارد سعی کننند تا برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود کوشش کنند. اهداف باید ظرف یک مدت ۱ تا۵ ساله قابل دستیابی باشند. مشاور در خلال جلسه بازخورد دهی از زوجین درخواست می‌کند تا به نوبت اهداف خود را با یکدیگر در میان گذارده و به شباهت و تفاوت‌های موجود بین آنها توجه کنند.
۲-۴- پیشینه‌ پژوهشی
بر اساس بررسی‌های محقق مشخص گردید که تا کنون در داخل کشور، پژوهشی در خصوص تاثیر مداخلات ‌غنی‌سازی بر تعهد و تاب‌آوری توامان انجام نشده است. در اینجا سعی می‌شود به تحقیقات نزدیک به موضوع، اشاره شود.
۲-۴-۱- تحقیقات انجام شده پیرامون اثربخشی غنی‌سازی بر تعهد زناشویی در خارج از کشور
بروکس و همکاران (۲۰۰۱) زوج درمانی گروهی به شکل ‌غنی‌سازی روابط را روی۲۲ زوج اجرا کردند. نتایج نشان داد که این دوره باعث افزایش صمیمیت، تعهد، اعتماد و سازگاری زناشویی شده است.
موری، رز، بلیویا، هولمز و دیگران (۲۰۰۲) اثربخشی غنی‌سازی روابط را بر بهبود عزت نفس و ابعاد ارتباط زوجین بررسی نموده‌اند. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که غنی‌سازی روابط عزت نفس زوجین را افزایش داده است. همچنین صمیمیت، تعهد و سازگاری زوجین افزایش یافت.
بررسی‌های محقق در خصوص تحقیقات انجام شده پیرامون اثربخشی ‌غنی‌سازی بر تاب‌آوری، نتیجه‌ای در برنداشت. هر چند این موضوع با توجه به جدید بودن حوزه‌ی مطالعات تاب‌آوری دور از انتظار نبود.
۲-۴-۲- نتایج حاصل از پژوهش‌‌های انجام شده در زمینه‌ غنی‌سازی زوجین در خارج از کشور
ماتسون و انگلند (۱۹۹۰؛ به نقل از کانفلید، ۱۹۹۹) مطالعه‌ای در خصوص اثربخشی آموزش غنی‌سازی ازدواج انجام دادند. نتایج این مطالعه که دربردارنده‌ی یک طرح ارزیابی پیش بینی- پس‌آزمون مربوط به ۳۸ زوج بود، نشان داد که برنامه آموزش غنی‌سازی ازدواج تاثیر مثببت بر ادراک شرکت کنندگان در حیطه‌‌های خودارزیابی، ارتباطات زناشویی، سازگاری زناشویی و تغییر رابطه داشته است.
آکاردینو و جورنی (۱۹۹۸) اثر بخشی برنامه غنی‌سازی روابط را بر کیفیت زناشویی افراد زندانی و همسران آنها بررسی نمودند. یافته‌ها نشان داد که این دوره باعث افزایش سازگاری زناشویی، سازگاری عمومی و سلامت روانی زندانیان و همسران آنها شده است.
الیزابت و همکاران (۲۰۰۲) ازدواج‌‌های مدرن در معرض استرس‌‌های مختلفی قرار دارند وسازگاری کمتری دیده می‌شود. در آفریقای جنوبی به علت نبود برنامه‌‌های جامع و عدم برآورده شدن نیازهای زوجین نرخ طلاق بالا است. بنابراین انجام تحقیقات و توسعه برنامه غنی‌سازی زناشویی مدنظر قرار گرفت. هدف از این پژوهش ارائه برنامه‌‌های غنی‌سازی زوجین برای زوج‌ها با محوریت گروه های رشد بود. نتایج این پژوهش نشان داد که رضایت زناشویی زوجین بعد از شرکت در این برنامه بهبود داشت.
تامی و امی لین (۲۰۰۴) پژوهشی تحت عنوان تغییرات زوجین پس از اتمام برنامه غنی‌سازی زوجین انجام دادند. هدف از این مطالعه سنجش تغییرات زوجین تازه ازدواج کرده پس از دریافت ۱۴ جلسه برنامه غنی‌سازی است. این برنامه به دنبال پیچیدگی‌‌های تازه زندگی زن و شوهر در طول زمان بود و طبق آن برنامه تغییر داده می‌شد تا به نیازهای زوجین بهتر پرداخته شود. یافته‌‌های این مطالعه نشان می‌دهد که پس از اتمام برنامه بسیاری از الگوهای رفتاری تغییر یافته بود و زوجها افزایش توانایی حل تعارض و ارتباط موثرتر با یکدیگر را نشان دادند و همچنین زوجین از مجموعه برنامه‌ها رضایت داشتند. برنامه غنی‌سازی برای رسیدگی به نیازهای خاص زن و شوهرها و همچنین ارائه مداخله مفید و بهنگام با تمرکز بر نیازهای جدید زوجین برنامه بسیار موفقی است.
ویرجینیا (۲۰۰۵) پژوهشی در کلیسای کاتولیک لس آنجلیس زیر نظر اسقف اعظم با برنامه غنی‌سازی ازدواج انجام شد. هدف توسعه‌ی یک برنامه غنی‌سازی ازدواج شامل مسائل مهم زناشویی برای زوجین جوان بود. جزواتی برای تقویت مفاهیم تدریس داده شد و زوجین اجازه شرکت در گروه و پرسش و ارائه اطلاعات را داشتند. نتایج این تحقیق رضایت بخش بود.
در پژوهشی که توسط استنلی، آماتور، جانسون و مارکمن (۲۰۰۶) صورت گرفت به بررسی رابطه آموزش پیش از ازدواج، کیفیت زناشویی و ثبات زناشویی پرداخته شد. نمونه تحقیق شامل زوجین سطح متوسط آمریکایی بود. نتایج نشان داد که شرکت کنندگان در برنامه آموزشی پیش از ازدواج سطوح بالایی از رضایت و تعهد در ازدواج و سطوح پایین تعارض و همچنین طلاق را نشان می‌دادند
۲-۴-۳- پژوهش‌‌های انجام شده در زمینه‌ی غنی‌سازی ازدواج در داخل کشور
نظری (۱۳۸۳) در پژوهشی به بررسی و مقایسه اثربخشی برنامه غنی‌سازی ارتباط و مشاوره راه حل محور بر رضایت زناشویی زوجین هر دو شاغل پرداخته است. نتایج این پژوهش که بر روی ۳۴ زوج صورت گرفت، نشان داد که هر دو رویکرد تاثیر معنی‌داری بر افزایش ابعاد مختلف سازگاری داشته‌اند، ولی غنی‌سازی روابط بر ابعاد پرخاشگری، زمان با هم بودن و مسائل مالی اثربخشی بیشتری را نشان داده است.
عدالتی شاطری (۱۳۸۸) پژوهشی با هدف اثربخشی غنی‌سازی ازدواج بر رضایت زناشویی زوج‌‌های دانشجو انجام داد. نتایج این مطالعه حاکی از تاثیر آموزش با رویکرد غنی‌سازی ازدواج، در رضایتمندی زناشویی زوج‌ها بود. علاوه بر این، بهبود مشاهده شده در ارتباط زناشویی زوج‌‌های شرکت کننده، تغییری محدود به زمان مداخله نبوده و تاثیرات آن تا ده هفته بعد از اتمام دوره نیز حفظ شده بود. این امر تاییدی بر صرفه بودن کاربرد چنین آموزش‌‌هایی است.
عیسی نژاد (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان اثربخشی غنی‌سازی بر بهبود کیفیت روابط زناشویی زوجین بر روی ۳۶ زوج مرکز جامع پزشکی و مشاوره اصفهان انجام گرفت. غنی‌سازی روابط بر بهبود نمره کل کیفیت زناشویی زوجین و ابعاد آن شامل توافق زناشویی، رضایت زناشویی و انسجام زناشویی موثر بود. همچنین بین گروه آزمایش و گواه در میزان کیفیت روابط زناشویی و ابعاد آن تفاوت معناداری وجود داشت و اثر غنی‌سازی بعد از یک ماه باقی مانده بود.
۲-۴-۴- پژوهش‌‌های انجام شده در درزمینه‌ی تعهد زناشویی خارج از کشور
برایان، جک (۱۹۸۸) در تحقیقی که با عنوان بررسی استقلال ۳ تعهد صورت گرفت. ۳ تعهد سازمانی، شغلی و اجتماعی و متغیرهای کار، برنامه‌ریزی شغلی، ثبات زناشویی، رفتارهای مقابله‌ای و وضعیت مالی در هر کدام از انواع تعهد سنجیده شد. نمونه شامل ۱۸ زن ازدواج کرده شاغل بود. یافته‌ها نشان دادند که کار اضافه عامل رشد تعهد شغلی و نفوذ سازمانی و تعهد ضعیف اجتماعی است. امنیت مالی، مقابله با رفتار و رضایت زناشویی پیش‌بینی مثبت تعهد حرفه‌ای است. تعهد سازمانی در زنانی که احساس ناامنی مالی و مشارکت در برنامه‌ریزی کارهای شخصی دارند، بالاتر بود. خانمی که درآمدی بیشتر از همسرش داشت به سازمان متعهدتر و به جامعه تعهد کمتری داشت.
گائو (۲۰۰۰) در پژوهشی با عنوان صمیمیت، شهوت و تعهد در روابط رومانتیک در چین و آمریکا، نظریه مثلثی عشق را در دو کشور بررسی کرده است. اطلاعات از ۹۰ زوج چینی در چین و ۷۷ زوج آمریکایی در ایالات متحده جمع‌ آوری شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با بهره گرفتن از واریانس چند متغیره و جمع نمرات انجام شد، نتایج نشان داد که تعهد، عشق و صمیمیت باعث افزایش رابطه عاشقانه بطور جدی شد. همچنین شهوت به طور معنی‌داری در زوجین ایالات متحده آمریکایی بالاتر از زوجین چینی است، اما میزان تعهد و صمیمیت در دو فرهنگ تفاوتی نداشت.
ریویز (۲۰۰۶) در تحقیقی با موضوع تعهد زناشویی به این نتیجه رسید که در روابط زناشویی پستی و بلندی‌‌هایی وجود دارد که برای حفظ یک رابطه متعهدانه، لازم است زوجین با کمک یکدیگر روی مشکلات و حل آنها کار کنند. وی کلید ساخت یک ازدواج موفق را در تعهد و وفاداری، تفکرمثبت، ارتباط مناسب، مهربانی، درک واحترام و اهداف مشترک می‌داند.
گالنا و استنلی (۲۰۰۶) تحقیقی با عنوان تعامل فبل از ازدواج و تعهد در افراد متاهل پرداختند. نویسندگان به بررسی طولی سطح تعهد فردی ۱۹۷ فرد متاهل بر اساس تعاملات قبل از ازدواج پرداختند. نتایج نشان داد مردانی که قبل ازدواج با همسر خود تعامل و همزیستی داشته‌اند، سطح تعهد کمتری را نشان دادند و مردان نسبت به همسرانشان این گونه بودند. همچنین بین تعهد و دینداری نیز رابطه وجود داشت.
سارا، اسکات واستنلی (۲۰۰۸) تحقیقی با عنوان اثرات طلاق بر اعتماد به نفس و تعهد زناشویی انجام دادند. تحقیق بر روی کسانی که والدین شان طلاق گرفته بودند و کسانی که تجربه طلاق والدین نداشتند، نشان داد کسانی که والدین طلاق گرفته داشتند، نگرش منفی به ازدواج دارند. همچنین کسانی که والدینشان طلاق گرفته‌اند، هنگام ورود به ازدواج تعهد شخصی کمتری داشته‌اند واعتماد به نفس کمتری نسبت به توانایی خود برای حفظ یک ازدواج شاد و سالم دارند. و احتمال خطر بالقوه بالایی برای طلاق دارند.
برنان و همکاران (۲۰۰۹) در پژوهشی با عنوان کاربرد مقبولیت و تعهد درمانی در رفتار اضطرابی زوجین، مطالعه موردی با دو زوج، به این نتیجه رسیدند که تعهد درمانی در افزایش سازگاری و رضایت زناشویی موثر بوده و اضطراب فردی و روانی در زن و شوهر را کاهش می‌دهد.
اسکات و هریس (۲۰۰۹) تحقیقی با عنوان دینداری و تعهد مذهبی در جمعیت مذهبی همگن در ایالات اوکلاهاما انجام دادند. نتایج نشان داد که بین تعهد زناشویی و داشتن ارزشهای مشترک رابطه مثبت وجود دارد.
آوریل (۲۰۱۰) در تحقیقی با عنوان گرایش به تعهد و مراسم مذهبی در زوجین، ۵۵ زوج برای اندازه‌گیری مشارکت در آیین‌ها و میزان تعهد انتخاب کرد. این مطالعه دو تعهد شخصی و اخلاقی را سنجید و این بررسی مشخص کرد که برای مردان بین تمایل مراسم مذهبی و تعهد رابطه وجود دارد، در حالی که برای زنان رابطه خاصی دیده نشد.
شلی و جوهان (۲۰۱۱) تحقیقی با عنوان تعهد مذهبی، دلبستگی و سازگاری زناشویی در زوج‌‌های تازه ازدواج کرده انجام داد. به دلیل استفاده مکرر از نمونه دردسترس و عدم وجود یک چارچوب نظری تعیین نقش دینداری در عملکرد زناشویی اغلب دشوار است. مطالعه حاضر به بررسی اثر تعهد مذهبی و وابستگی بر سازگاری زناشویی می‌پردازد. جامعه این تحقیق ۹۲ زوج بدون فرزند هستند. ارتباط مثبتی بین تعهد مذهبی و تعهد زناشویی وجود داشت و همچنین ارتباط منفی بین اجتناب از دلبستگی و تعهد و سازگاری زناشویی وجود داشت.
۲-۴-۵- نتایج حاصل از پژوهش‌‌های انجام شده در زمینه‌ی تعهد زناشویی در داخل کشور
تبعه امامی (۱۳۸۲) در پژوهشی با عنوان تعیین و بررسی رابطه بین ویژگی‌‌های مرکزی و پیرامونی عشق و تعهد در بزرگسالان جوان متاهل شهر اصفهان، به این نتیجه رسید که نمرات میانگین درجه‌بندی ویژگی‌‌های مرکزی عشق و تعهد، همچنین نمرات میانگین درجه‌بندی ویژگی‌‌های پیرامونی عشق و تعهد در حد بالایی رابطه داشتند. میانگین درجه‌بندی زنان و مردان از طریق تحلیل واریانس مقایسه شد. هر چند در مورد ویژگی‌‌های مرکزی عشق و تعهد در بین زنان و مردان تفاوت دیده شد، ولی در ویژگی‌‌های پیرامونی عشق و تعهد تفاوت معنی‌داری بین دو جنس دیده نشد. نتیجه قابل توجه از این داده‌ها این شد که آزمودنی‌ها برخی ویژگی‌ها را بیشتر معرف هر مفهوم دانسته و بر آن توافق داشتند. بر اساس این فرضیه ها، سازماندهی عشق و تعهد بر مبنای پیش نمونه‌ها اعتبار می‌یابد.
دانشپور و همکاران (۱۳۸۶) در پژوهشی با عنوان پیش‌بینی صمیمیت اجتماعی بر اساس سبک‌‌های هویت، تعهد هویت و جنسیت، به این نتایج رسیدند که سبک هویت اطلاعاتی بر تعهد و صمیمیت اجتماعی اثر مستقیم وثبت و معنادار؛ سبک هویت هنجاری بر تعهد و صمیمیت اجتماعی اثرمستقیم مثبت و معنادار؛ جنس و سبک هویت سردرگم- اجتنابی بر تعهد و صمیمیت اجتماعی اثر مستقیم مثبت و معنادار؛ جنس و سبک هویت سردرگم- اجتنابی بر تعهد اثر مستقیم منفی و معنادار دارد. اثر غیر مستقیم سبک‌‌های هویت اطلاعاتی و هنجاری از طریق تعهد بر صمیمیت اجتماعی مثبت و غیر معنادار؛ اثر غیر مستقیم جنس و سبک سردرگم از طریق تعهد بر صمیمیت اجتماعی منفی و غیر معنادار است. در مجموع، یافته‌‌های پژوهش نشان داد که متغیر تعهد هویت نتوانست رابطه بین سبک‌‌های هویت و صمییمیت اجتماعی را در دو جنس میانجی گری کند.
شاه سیاه (۱۳۸۷) در پژوهش خود، باعنوان بررسی رابطه‌ی رضایت جنسی و تعهد زناشویی، نتیجه گرفتند که بین تعهد زناشویی و رضایت جنسی رابطه معنادار وجود دارد و بین طول مدت ازدواج و تعهد زناشویی و رضایت جنسی رابطه است و هر چه طول مدت ازدواج کمتر باشد رضایت جنسی نیز بیشتر است.
نجارپوریان (۱۳۸۷) درپژوهشی تحت عنوان تاثیر آموزش تعهد پیش از ازدواج بر بهبود ویژگی‌‌های تعهد در دختران دانشجوی دانشگاه آزاد فسا، که بر روی ۳۰ نفر دانشجود دختر دانشگاه به صورت تصادفی انجام گرفت، نشان داد که آموزش تعهد بر بهبود ویژگی‌‌های تعهد در میان دانشجویان تاثیر‌گذار بوده است و همچنین نمرات پس‌آزمون گروه آزمایش به طور معنی‌داری نسبت به نمرات گروه کنترل بیشتر بوده است. این پژوهش پیشنهاد می‌کند که در برنامه آموزش قبل از ازدواج، اهمیت و نقش تعهد و ویژگی‌‌های آن گنجانده شود تا زوجین با احساس مسئولیت بیشتری وارد پیوند زناشویی شوند.

حل مسأله و تحلیل آن
۱-۱۰- ساختار پایان‌نامه
ساختار این تحقیق شامل پنج فصل است.
فصل یک: مقدمه و کلیات تحقیق ارائه خواهد شد و به تعریف مسئله و ضرورت انجام تحقیق خواهیم پرداخت.
فصل دوم: به بیان ادبیات و تاریخچه‌ای از داده کاوی، داده کاوی توزیع شده، عامل‌ها و سیستم‌های چندعامله پرداخته، چندین تکنیک رایج در این حوزه را ذکر می‌کنیم و کاربردها و خصوصیات آن‌ها را شرح خواهیم داد.
فصل سوم: به بیان روش تحقیق، نحوه‌ی گردآوری داده‌ها و شیوه‌ی تجزیه و تحلیل اطلاعات خواهیم پرداخت.
فصل چهارم: در این فصل، به بیان یافته­های تحقیق در هر یک از مراحل اجرایی تحقیق خواهیم پرداخت و در نهایت مدلی بر پایه سیستم‌های چند عامله به منظور بهبود سرعت و دقت عملیات داده‌کاوی در محیط‌های توزیع شده ارائه خواهیم داد.
فصل پنجم: در این فصل، به پرسش­های تحقیق پاسخ داده خواهد شد و پیشنهادهایی برای کارهای آینده ارائه می­ شود.

فصل دوم ادبیات و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
در این فصل، به سه بخش اصلی با عناوین داده‌کاوی، عامل‌ها و سیستم‌های چند عامله، و کاربرد عامل‌ها در داده‌کاوی می­پردازیم و در نهایت به بررسی کارهای انجام شده در این حوزه خواهیم پرداخت.
۲-۲- داده ­کاوی
داده کاوی، یک تکنولوژی نوظهور است، که از ابزارها و تکنیک‌های مدل‌سازی و تجزیه و تحلیل آماری، الگوریتم‌های ریاضی، و متدهای یادگیری ماشین برای کشف الگوهای معتبر و ناشناخته در مجموعه داده‌های حجیم استفاده می‌کند. هرچند این تکنولوژی دوران نوباوگی خود را طی می‌کند، اما شرکت‌ها و سازمان‌های بسیاری از جمله خرده‌فروشی‌ها، بانک‌ها، مراکز درمانی، کارخانجات تولیدی، ارتباطات راه دور، و مؤسسات دولتی از ابزارها و تکنیک‌های داده‌کاوی برای تحلیل داده‌هایشان و کشف اطلاعات و دانش مفید از آن‌ها استفاده می‌کنند.[۱, ۲] داده‌کاوی اطلاعاتی را از پایگاه داده‌ها استخراج می‌کند که از طریق کوئری‌ها و گزارش‌گیری‌ها قابل دست‌یابی نیستند.
رشد انفجاری داده‌های ذخیره شده در پایگاه داده‌ها، نیاز به تکنولوژی‌های جدید که بتوانند حجم عظیم داده‌ها را هوشمندانه به دانش مفید تبدیل کنند، را پدید آورده است.[۳] داده ­کاوی به معنای یافتن نیمه خودکار الگوهای پنهان در مجموعه داده ­های^[۱] موجود می‌باشد.[۴] این تکنولوژی با دیگر تکنیک‌های تحلیل داده، که سیستم، مقادیر اولیه را می‌گیرد و خود، الگوهایی را تولید می‌کند، متفاوت است. داده‌کاوی توسط ابزارهای الگوریتمیک، الگوها، تغییرات، آنومالی‌ها، قوانین، و ساختارهای مهم آماری، و رویدادها را از مجموعه داده‌های عظیم استخراج می‌کند.[۵] می‌توان گفت که داده کاوی در جهت کشف اطلاعات پنهان و روابط موجود در بین داده ­های فعلی و پیش ­بینی موارد نامعلوم و یا مشاهده نشده عمل می­ کند. برای انجام عملیات کاوش لازم است قبلاً روی داده ­های موجود پیش پردازش‌هایی انجام گیرد. عمل پیش پردازش اطلاعات خود از دو بخش کاهش اطلاعات، و خلاصه­سازی و کلی­سازی داده ­ها تشکیل شده است. کاهش اطلاعات عبارت است از تولید یک مجموعه کوچک‌تر، از داده ­های اولیه، که تحت عملیات داده ­کاوی نتایج تقریباً یکسانی با نتایج داده ­کاوی روی اطلاعات اولیه به دست دهد.[۴] پس از انجام عمل کاهش اطلاعات و حذف خصایص غیر مرتبط نوبت به خلاصه­سازی و کلی­سازی داده ­ها می‌رسد. داده ­های موجود در بانک‌های اطلاعاتی معمولاً حاوی اطلاعات در سطوح پایینی هستند، بنابراین خلاصه­سازی مجموعه بزرگی از داده ­ها و ارائه آن به صورت یک مفهوم کلی اهمیت بسیار زیادی دارد. کلی­سازی اطلاعات، فرآیندی است که تعداد زیادی از رکوردهای یک بانک اطلاعاتی را به صورت مفهومی در سطح بالاتر ارائه می کند. تکنیک‌‌های داده ­کاوی به چند دسته تقسیم می­شوند که سه دسته اصلی عبارتند از خوشه­بندی^[۲]، طبقه ­بندی^[۳] و کشف قواعد انجمنی^[۴]. در ادامه هر یک از این روش‌ها را به طور کلی معرفی می­نماییم.
۲-۲-۱- خوشه­بندی
فرایند خوشه­بندی سعی دارد که یک مجموعه داده را به چندین خوشه­ تقسیم نماید بطوریکه داده‌های قرار گرفته در یک خوشه با یکدیگر شبیه بوده و با داده ­های خوشه­های دیگر متفاوت باشند. در حال حاضر روش‌های متعددی برای خوشه­بندی داده ­ها وجود دارد که بر اساس نوع داده ­ها، شکل خوشه ­ها، فاصله داده ­ها و غیره عمل خوشه­بندی را انجام می­ دهند. مهم‌ترین روش‌های خوشه­بندی در زیر معرفی شده ­اند:
۲-۲-۱-۱- روش‌های خوشه‌بندی مبتنی بر تقسیم‌بندی
این روش‌ها، داده ­های موجود در یک مجموعه داده را به k خوشه تقسیم می­ کنند، بطوریکه هر خوشه دو خصوصیت زیر را داراست:
هر خوشه یا گروه حداقل شامل یک داده می­باشد.
هر داده موجود در مجموعه داده دقیقاً به یک گروه یا خوشه تعلق دارد.
معیار اصلی در چنین مجموعه داده­هایی میزان شباهت داده ­های قرار گرفته در هر خوشه می­باشد. در حالیکه داده‌های قرار گرفته در دو خوشه مختلف از نظر شباهت با یکدیگر فاصله زیادی دارند. مقدار k که به عنوان پارامتر استفاده می­گردد، هم می ­تواند به صورت پویا تعیین گردد و هم اینکه قبل از شروع الگوریتم خوشه­بندی مقدار آن مشخص گردد.
۲-۲-۱-۲- روش‌های سلسله مراتبی^[۵]
روش‌های سلسله مراتبی به دو دسته کلی روش‌های پایین به بالا^[۶] و روش‌های بالا به پایین^[۷] تقسیم می‌گردند. روش‌های سلسله مراتبی پایین به بالا به این صورت عمل می­ کنند که در شروع هر کدام از داده ­ها را در یک خوشه جداگانه قرار می­دهد و در طول اجرا سعی می­ کند تا خوشه­هایی نزدیک به یکدیگر را با هم ادغام نماید. این عمل ادغام تا زمانی که یا تنها یک خوشه داشته باشیم و یا اینکه شرط خاتمه برقرار گردد، ادامه می­یابد. روش‌های بالا به پایین دقیقاً به طریق عکس عمل می­ کنند، به این طریق که ابتدا تمام داده ­ها را در یک خوشه­ قرار می­دهد و در هر تکرار از الگوریتم، هر خوشه به خوشه­های کوچک‌تر شکسته می­ شود و این کار تا زمانی ادامه می­یابد که یا هر کدام از خوشه ­ها تنها شامل یک داده باشند و یا شرط خاتمه الگوریتم برقرار گردد. شرط خاتمه معمولاً تعداد کلاستر یا خوشه می­باشد.
۲-۲-۱-۳- روش‌های مبتنی بر چگالی^[۸]
اکثر روش‌های خوشه­بندی که به این روش عمل می­ کنند معمولاً از تابع فاصله به عنوان تابع معیار خود بهره می­برند. استفاده از چنین معیاری باعث می­گردد که الگوریتم خوشه­بندی تنها قادر به ایجاد خوشه­هایی با اشکال منظم باشد. در صورتیکه خوشه­های واقعی در داده ­ها دارای اشکال غیر منظمی باشند، این الگوریتم­ها در خوشه­بندی آن‌ها با مشکل مواجه می­گردند. برای حل این‌گونه مشکلات یکسری از روش‌ها برای خوشه­بندی پیشنهاد گردیده­اند که عمل خوشه­بندی را بر مبنای چگالی داده ­ها انجام می‌دهند. ایده‌ی اصلی در این روش‌ها بر این اساس است که تا زمانی که داده ­های قرار گرفته در همسایگی خوشه‌ها از حد معینی بیشتر باشند، آن‌ها رشد می­ کنند و بزرگ می­شوند. چنین روش‌هایی قادرند خوشه­هایی با شکل‌های نامنظم نیز ایجاد نمایند.
البته دسته‌ه ای دیگری از روش‌های خوشه­بندی مانند روش‌های مبتنی بر گرید، روش‌های مبتنی بر مدل و غیره وجود دارند که می­توانید آن‌ها را در [۴] مطالعه نمایید.
۲-۲-۲- طبقه ­بندی
فرایند طبقه ­بندی در واقع نوعی یادگیری با ناظر می­باشد که در طی دو مرحله انجام می­گردد. در مرحله اول مجموعه ­ای از داده ­ها که در آن هر داده شامل تعدادی خصوصیت دارای مقدار و یک خصوصیت بنام خصوصیت کلاس می­باشد، برای ایجاد یک مدل داده بکار می­روند که این مدل داده در واقع توصیف کننده مفهوم و خصوصیات آن مجموعه داده ­ها است. مرحله دوم فرایند طبقه ­بندی، اعمال یا بکارگیری مدل ایجاد شده، بر روی داده‌هایی است که شامل تمام خصوصیات داده­هایی که برای ایجاد مدل بکار گرفته­ شده ­اند، می­باشند، بجز خصوصیت کلاس، و هدف از عمل طبقه ­بندی نیز تخمین مقدار این خصوصیت می­باشد.
الگوریتم­ها و روش‌های مختلفی برای طبقه ­بندی تاکنون پیشنهاد شده ­اند که برای مثال می­توان از روش‌های طبقه ­بندی با بهره گرفتن از درخت تصمیم، طبقه ­بندی بیزین، ^[۹]SVM، طبقه ­بندی با بهره گرفتن از شبکه‌های عصبی، طبقه ­بندی مبتنی بر قواعد و غیره نام برد.[۶] در اینجا ما قصد نداریم وارد مباحث مربوط به الگوریتم­ها و روش‌های طبقه ­بندی شویم و تنها روش طبقه ­بندی مبتنی بر قواعد را معرفی خواهیم نمود. در صورت نیاز به مطالعه بیشتر می­توانید به مرجع [۴] مراجعه نمایید.
۲-۲-۲-۱- طبقه ­بندی مبتنی بر قواعد
در این قسمت قصد داریم نگاهی به بحث طبقه ­بندی مبتنی بر قواعد داشته باشیم. در این روش، مدل ایجاد شده از روی داده ­ها به صورت مجموعه ­ای از قواعد می­باشد. می­توان گفت که هر قاعده به صورت یک قاعده IF P THEN C می­باشد که در آن P مجموعه ­ای از شرایط بوده و C نیز مشخص کننده برچسب یک کلاس یا طبقه­ خاص می­باشد. یک قاعده بدست آمده از مجموعه داده ­های آموزشی با بهره گرفتن از دو معیار coverage و accuracy می ­تواند ارزیابی گردد. این دو معیار به صورت زیر تعریف می­گردند:

که در تعاریف مذکور  تعداد داده­هایی در مجموعه داده D است که توسط قاعده پوشش داده می­شوند.  تعداد داده­هایی است که توسط قاعده به درستی طبقه ­بندی شده ­اند. |D| تعداد داده‌های موجود در D می­باشد.
نکته مهمی که باید اینجا به آن اشاره کرد این بحث است که چگونه داده ­ها توسط این قواعد طبقه‌بندی می­گردند. همان‌طور که اشاره گردید این قواعد دارای یک قسمت شرط (P) و یک قسمت C هستند. P یک الگو به صورت  می­باشد که هر کدام از p_iها بیان کننده‌ی یک محدودیت برای یکی از خصوصیات هستند. اگر خصوصیات داده­ای محدودیت­های مذکور قاعده­ای را برآورده سازد آنگاه کلاس یا طبقه­بند آن داده، کلاس یا طبقه­ای است که آن قاعده بیان می­ کند©. اما مسأله مهمی که اینجا پیش می ­آید، این است که اگر یک داده در قسمت شرط (P) بیش از یک قاعده صدق کند، آنگاه کدام قاعده را باید انتخاب کرد. بسته به استراتژی­ های مختلف، این مشکل جواب‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد. دو نمونه از مهم‌ترین استراتژی­هایی که معمولاً برای حل این مشکل بکار می­روند، استراتژی‌های مرتب‌سازی بر اساس اندازه^[۱۰] و مرتب‌سازی بر اساس قاعده^[۱۱] می­باشند.
در استراتژی مرتب‌سازی بر اساس اندازه، چنانچه یک داده در بیش از یک قاعده صدق کند، قاعده‌ای برای طبقه ­بندی داده انتخاب می­ شود که خصوصیات بیشتری را برای مشخص نمودن کلاس داده تست کرده باشد. در استراتژی مرتب‌سازی بر اساس قاعده، پیش قواعد اولویت دهی می­شوند و هنگام طبقه ­بندی، قاعده با اولویت بالاتر، مشخص کننده کلاس داده خواهد بود. اولویت‌دهی به قواعد هم به طرق مختلفی ممکن است انجام گردد. برای مثال ممکن است که ابتدا کلاس‌ها اولویت­دهی شوند و قواعد مربوط به هر کلاس نیز با تأثیر پذیری از این اولویت‌دهی، اولویت بگیرند. اولویت کلاس‌ها نیز ممکن است بر اساس اهمیت کلاس یا تعداد داده ­های متعلق به آن کلاس و یا غیره مشخص گردند. استراتژی­ های دیگری نیز در این زمینه وجود دارند که ما در اینجا درباره آن‌ها صحبت نمی­کنیم. مسأله دیگری که ممکن است پیش بیاید این است که یک داده با هیچ‌کدام از قواعد هم‌خوانی نداشته باشد. برای این مسأله هم می­توان راه­حل‌هایی ارائه نمود. معمول­ترین راه­حل این است که چنانچه داده­ای با هیچ‌یک از قواعد هم‌خوانی نداشت، کلاسی به عنوان کلاس آن داده انتخاب گردد که بیشترین تعداد داده در بین داده ­ها به آن کلاس تعلق دارد.
مورد دیگری هم که اینجا قابل ذکر است این مطلب است که قواعدی که برای طبقه ­بندی استفاده می­شوند، چگونه ایجاد می­گردند. البته ما نمی­خواهیم در اینجا وارد جزئیات مربوط به استخراج قواعد از داده ­های آموزشی شویم. برای استخراج قواعد از مجموعه داده ­های آموزشی معمولاً از دسته­ای از الگوریتم‌ها بنام الگوریتم‌های SCA^[12] استفاده می­گردد که این الگوریتم‌ها در هر مرحله یک قاعده را از داده ­های آموزشی یاد گرفته و داده­هایی را که از آن قاعده پیروی می­ کنند را از مجموعه داده ­های آموزشی خود حذف می­ کنند و با داده ­های باقی‌مانده، کار خود را ادامه می‌دهند. از نمونه الگوریتم‌های معروف SCA می­توان به AQ، CN2 و RIPPER اشاره نمود. البته قابل ذکر است که برای کشف قواعد می­توان از روش‌های ایجاد درخت تصمیم و یا کشف قواعد انجمنی نیز استفاده نمود. در درخت تصمیم هر مسیر از ریشه تا یک برگ را می­توان به عنوان قسمت P قاعده در نظر گرفت و کلاسی که برگ مشخص می­ کند، قسمت C خواهد بود. در مورد نحوه استفاده از روش‌های کشف قواعد انجمنی و استفاده از آن‌ها برای طبقه‌‌بندی نیز می­توانید به [۷, ۸] مراجعه کنید.
۲-۲-۳- کشف قواعد انجمنی
سازمان‌های کسب و کار، اغلب حجم عظیمی از داده‌ها را از عملیات روزانه جمع آوری می‌کنند. به عنوان مثال، حجم عظیمی از داده‌ها از خریدهای روزانه مشتریان در فروشگاه‌های خرده فروشی بدست می‌آید. استخراج قواعد انجمنی، نوعی از عملیات داده کاوی است که به تجزیه و تحلیل داده و جستجو برای یافتن ارتباط بین ویژگی‌ها از قبیل اینکه مشتریان کدام اقلام را هم‌زمان خریداری می‌کنند، می‌پردازد. نام دیگر روش کشف قواعد انجمنی، تحلیل سبد بازار می‌باشد. به عبارت دیگر، قواعد انجمنی، مطالعه ویژگی‌ها یا خصوصیاتی می‌باشد که با یکدیگر همراه بوده و به دنبال استخراج قواعد از میان این خصوصیات می‌باشد. این روش به دنبال استخراج قواعد به منظور کمی کردن ارتباط میان دو یا چند خصوصیت است. قواعد انجمنی به شکل اگر و آنگاه به همراه دو معیار پشتیبان^[۱۳] و اطمینان^[۱۴] تعریف می‌شوند.
در اینجا به مثال‌هایی از کاربرد قوانین انجمنی اشاره می‌شود:

- قالی مرمتی با مکانیزم بافت نیم لول^[۶]، چله و پود پنبه، پرز پشم، طرح گردان، رجشمار۲۵٫
مرحله سوم: آزمایش دستی بر روی نمونه های بافته شده.
مرحله سوم: بررسی ثبات و جذب رنگ وارد شده در نمونه آزمایش دستی.
مرحله چهارم: بررسی امکان تهیه و ساخت دستگاه یا روشی که مرحله رنگ­کاری را به رنگرزی ارتقا بخشد.
مرحله پنجم: بررسی ثبات و جذب رنگ وارد شده در نمونه آزمایشی با دستگاه یا روش پیشنهادی.
پی نوشت:
فصل دوم ادبیات تحقیق
۲-۱ مقدمه
قالی^[۷] ایران با پیچ و خم طرح ها و دلفریبی رنگ­هایش در گوشه و کنار جهان گسترده و محیط زندگی انسان را چون باغی مصفا نموده است. نشاط کار و زندگی بافندگان در میان ترنم اشعار و صدای کوبیدن دفتین، با طرح­ها و رنگ های قالی آمیخته می­ شود تا اثری با شکوه پدید آورد و زبان هزاران بیننده­ی موزه های سراسر جهان را به تحسین هنر خلاق ایرانی وا دارد"بصام و همکاران، ۱۳۸۳، ص۲". هنر ایران در مغرب زمین به مدت چند قرن بیش از هر چیز به قالی ایرانی نامبرده و شناسا بوده است. قالی­های ایرانی در تجملات زندگی درباری سهم به سزا داشته و به همین ملاحظه در چشم فرستادگان و جهانگردان خارجی از جاذبه فراوان برخوردار بوده است. از سده پانزده مسیحی به بعد همواره از آن سخن می­گفتند و اغلب نیز با ستایش بسیار. گذشته از این قالی ایران چشمگیرترین تحفه ای بود که مسافران می­توانستند به آسانی به همراه آورند. زیبایی و شکوه این ارمغان به همان نگاه نخست بی مقداری و حقارت قالی­های مغرب زمین را نمایان می­ساخت"پوپ، ۱۳۸۷، ص۲۶۰۷". درست است که سفال­های لعابدار ایرانی از حیث ویژگی­هایش دست کم از قالی ایرانی ندارد، اما ناگزیر از رقابت با فرآورده ­های چینی است. همچنین شاهکارهای درخشان معماری ایران، که در بیان زیبایی شناختی عواطف ژرف­تر و پهناورتر آدمی، تواناتر ازقالی است. با این همه، معماری را می­توان عرصه­ تجلی عواطف عام بشری برشمرد، نه این که دستاوردی باشد از نبوغ خاص مردمانی بخصوص، وانگهی، برخی آثار معماری اقوام دیگر بسا هم تراز یا حتی برتر از آثار ایرانیان باشد. چنین است که قالی با عظمتی که نیمی از آن در کلیسای جامع کراکو در لهستان است و نیم دیگر در موزه هنرهای تزیینی پاریس، یا قالی های مشهور اردبیل، شاهکارهایی بی­بدیل و به کل غیر قابل قیاسند با هر آنچه بتوان با آنها برابر نهاد. برتری و فرادستی جهانی تنها از آن هنری تواند بود که بازتاب اصیل و طبیعی تمدن و فرهنگی باشد که آن را پدید آورده است، و این درست همان چیزی است که قالی­های ایرانی در حد استثنایی از آن برخوردارند، چرا که بینش زیبایی ­شناختی خاصی را به کمال رسانده­اند که عمیقا و به طرز بارز ایرانی است.
اهمیت و ارزش این هنر در زندگی مردمان است، چرا که قالی­بافی کم و بیش هنر و صنعتی است همگانی و برخوردار از رشد و بالندگی خود جوش و طبیعی. از دیرباز اساسی­ترین اسباب منزل بوده است، چه در کاخ ها، خانه­ها و چه در خیمه­ها. مهارت در قالی­بافی تقریبا جزء خصایص ملی ایرانیان بوده است و ایلات و عشایر، عملا و ضرورتاً، همواره به قالی­بافی بافی می­پرداختند.
۲-۲ تاریخچه قالی
۲-۲-۱ پیش از اسلام
تاریخچه قدیمی­ترین دوره هنر قالی، تقریبا به کلی وابسته به منابع مکتوب و به خصوصیات نمونه­های بافته شده در سرزمین­های دیگر، چون آسیای میانه، بین النهرین و مصر است. هنرهای تزیینی مرتبط نیز می ­تواند در هر دوره شواهدی برای چگونگی ظواهر این هنر فراهم آورد. بشر از هنگامی که به ساختن ابنیه پرداخت و حتی پیش از آن، به نوعی کفپوش که بر زمین بگستراند نیاز پیدا کرد. زمین گلی مساکن مشرق زمین مشکلات فراوانی در بردارد و چون فقط اغنیا می­توانستند کف ساختمان­های خود را با آجر، سنگ یا چوب مفروش کنند، لاجرم، زمین های خاکی و گلی را می­بایست پیوسته آبپاشی کرد تا گرد و خاک از آن برنخیزد یا آنکه باید آن را با نوعی پوشش مفروش کرد. تقریبا با اطمینان می­توان گفت که همه گستردنی­ها از نی بوریا ساخته شده بود که در خورها و باتلاق­های جنوب بین النهرین در فرسنگ­ها فرسنگ می­روید. پوست کندن و بافتن نی­های بوریا به صورت حصیر بادوام و قابل حمل و حتی زیبا، کار دشواری برای مردم این سرزمین نبوده، مردمی که از قدیم متمدن بودند و در هزاره چهارم پیش از مسیح قادر به ساختن سفال­های منقش دلپسند بودند و دست کم سه هزار سال پیش از میلاد مسیح پارچه بافی و صنایع دستی پیشرفته­ای داشته اند. از آن زمان تاکنون تولید حصیر بدون وقفه ادامه داشته و هم حصیر و هم نی بوریای حصیربافی از جنوب بین النهرین به نقاط دوردست صادر می­شده است و صنعت حصیربافی حتی در مناطق شرقی دورافتاده­ای چون سیرجان در ایالت سیستان [کرمان ؟] تا سده یازده هجری به این محصول بین النهرین متکی بوده است. نخستین باز نمایی یک قالی خوش طرح را می­توان در فرش های درگاهی منقوش بر سنگ آشوری یافت، به ویژه در آن قطعه معروف خرساباد (شمال شرقی موصل) که اکنون در موزه لوور است"پوپ، ۱۳۸۷، ص۲۶۲۰-۲۶۲۱".

۸۰۰۰سال قبل در عصر نو سنگی در منطقه وسیعی از آسیای جنوب غربی، مردم برای نخستین بار در گروه های کوچک در یک مکان مشخص اجتماع کرده و اولین دهکده ها را بوجود آوردند. در آن زمان انسان به تجربه آموخت که می ­تواند با کاشت دانه ها و گیاهان خودرو محصول بیشتری را نسبت به جمع آوری آنها در دشت های پراکنده بدست آورد. سکونت در یک مکان و تغییرات آب و هوایی انسان را وادار ساخت تا خود را از رطوبت و سرما محفوظ دارد. او از زندگی کردن در کنار حیوانات اهلی فرا گرفت که پشم و موی حیوانات بهترین عایق حرارتی جهت حفظ در برابر سرما و رطوبت است. بنابراین می­توان گفت اولین کسی که به ذهنش خطور کرد تا پشم گوسفندان را با حرارت و آب در هم نماید شبانان چادرنشین بودند. پس از آن بیش از ۲۰۰۰ سال طول کشید تا بشر به دانش ریسندگی و تولید پارچه های تار و پودی دست یابد"مجابی،۱۳۸۱، ص ۶".
شاید حدود ۳۰۰۰سال قبل شبان چادرنشینان دریافت که اگر چله ای ازنخ را روی یک چهارچوب بگستراند و سپس روی آن گره بزند سطحی نرم و صاف را برای زیر پای خود ایجاد می­ کند که در برابر باد و رطوبت مقاوم و تاشو بوده و قابل حمل در کنار مهاجرت های همراه با گوسفندان به سوی مراتع سرسبز در فصول سال باشد. با وجود آنکه از اولین دست بافته های بشر اطلاعات کم و بیش کافی داریم ولی در مورد نخستین بافته های گره دار جهان و تاریخ و محل بافت آنها، دانسته های ما اندک است و بیشتر در حد حدس و گمان است. پژوهشگران اروپایی به این نتیجه رسیده بودند که تمدن های مصر و آشور گهواره قالی­بافی جهان بوده اند که شواهد آنان مندرجات تورات است، به هنگامی که در فصل هجرت قوم بنی اسرائیل در باب آرایش خیمه ها از استفاده از قالی سخن می­راند و همچنین ستون یادبودی از شلما نصر دوم آشوری بوده است، که در آن نقش دو تخته قالی با ریشه های بلند حکاکی شده است. با کشف پرفسور رودنکو در (۱۹۴۷ میلادی) مهد فرشبافی از سواحل نیل و رودخانه دجله و فرات به آسیای مرکزی تغییر مکان می دهد. کشف قالی پازیریک که به عنوان پوشش اسب استفاده می شد، در یخچال های محلی به همین نام در میان کوههای آلتائی صورت گرفت و قدمت آن به ۲۵۰۰ سال قبل می­رسد، در اندازه ۸۳/۱×۲ متر و با ۳۶۰۰ گره در دسیمتر مربع است. تصویر حاشیه آن با شکل های دوره هخامنشی( تخت جمشید) شباهت دارد و در زمینه مرکزی آن تصاویر ستاره های چهار پره ای که به شکل های اشیاء کشف شده در لرستان مربوط است و درون مجموعه ای از قاب ها محصور شده اند. بعد از آن یک تخته قالی با بافت ظریف تر و قدیمی تر در ۱۸۰ کیلومتری پازیریک و یکی با بافت ضخیم تر و جدیدتر از پازیریک در ناحیه سیبری کشف شد که قالی دوم را به بافنده های هخامنشی منسوب می کنند"مجابی، ۱۳۸۱، ص۷".
در مورد صنعت نساجی دوره هخامنشی مدارک تصویری از جمله تصویر پوشش جاویدان­ها و لوح­های مکتوب هخامنشی در شوش مکشوف گردیده، شرح بافندگی پارچه و تزیین جامه با سوزن­دوزی رنگین ضبط شده است . پرفسور هانس ا­ی. وولف آلمانی که سالیانی دراز در خدمت به هنرهای سنتی و صنایع دستی در ایران به سر برده است در کتاب صنایع دستی کهن ایران می­نویسد: گزنفون مورخ یونانی در کتاب خود کوروپایدیا (تربیت کوروش) متذکر می­ شود که ایرانیان قالی­هایی داشتند که زود از دست می رفت و تنها شاه روی آنها راه می­رفت. در کتاب اوستا که یکی از کتاب­های کهن ایران است سخن از کفپوش نرمی به میان آمده است"حشمتی رضوی، ۱۳۸۷، ص ۱۰۶".
قرائن تاریخی نشان می دهد که قالی­بافی در زمان ساسانی رونق داشته، از جمله­ قالی­ها در این دوره، قالی بهار خسرو است که در تاریخ طبرسی درباره آن گفته شده «… یک قالی بسیار عالی کار ایران موسوم به بهار خسرو و در قصر تیسفون به طول ۴۵۰ قدم و عرض ۹۰ قدم موجود بوده است …» در حالی­ که دکتر ربرت بامبان نویسنده مقیم آمریکا ابعاد این قالی مزین به جواهرات گرانبها را در کتاب خود به نام «آیا می دانید که» ۲۴×۲۶ متر ذکر کرده است و آن را به قالی بهار خسرو نسبت می دهند.
به نظر می رسد که غیر از قالی بهار خسرو قالی بزرگ دیگری در دوره ساسانی وجود نداشته است"حشمتی رضوی، ۱۳۸۷، ص ۱۴۴". گفته می شود این قالی به دست «هراکلیوس» امپراطور روم افتاد و یا به دیگر روایت همان قالی بهارستان است که زمان یزدگرد سوم به دست عربها افتاد. منسوجات شهر قومس از نظر تاریخی به دوره ساسانی و اشکانی باز می­گردد که مهم­ترین و ناب­ترین آن، قطعه منسوجی پرزدار فرفری با پشم خود رنگ کرم تار دو رشته z تاب یک لا و پود s تاب تشکیل شده و این قدیمی­ترین قالی یافت شده در کشور ایران است. اما در مورد عصر ساسانیان اشارات مکتوب قابل توجهی وجود دارد. در سالنامه سوئی (۵۹۰ – ۶۱۷ م) از قالی­های پشمی ساخت ایران سخن رفته است که موئد آن است که در آن زمان صنعت مهمی وجود داشته و همچنین نوعی پارچه به نام دیبا که با کیفیت عالی بر حسب مورد استفاده آن برای لباس، پرده یا قالی بافته می­شد"پوپ،۱۳۸۷، ص۲۶۲۲-۲۶۲۴".
دوره حکومت طولانی و مهم پادشاهان اشکانی که حدود پانصد سال دوام یافت از مبهم­ترین روزگاران تاریخ ایران به ویژه در ابعاد هنری می باشد زیرا که اسناد لازم در خصوص موقعیت آن روز ایران معدود است و تنها سندی که با تردید می توان به دوران حکومت اشکانیان نسبت داد از کاوش های باستان شناس غیر ایرانی (دیوید استروناخ) در شهر قومس نزدیک دامغان کنونی یافت شد. قدیمی­ترین نمونه منسوجات یافت شده شهر قومس مربوط به نیمه اول قرن یکم قبل از میلاد است. این قطعه جلیقه نمدی پشمی و قهوه ای رنگ می باشد که با بند ابریشمی دور گردن همراه است"ژوله، ۱۳۸۱، ص۱۰-۱۱". در زمان اشکانیان دامنه صنعت قالی­بافی ایران در آسیای مرکزی و ناحیه باختر توسعه یافت و نمونه های آن در نوین اولا در سرحد مغولستان بدست آمده که به رنگ آبی تیره و با گره های مرتب بافته شده است"افشار،۱۳۹۲، ص۱۵۹-۱۶۰”.
۲-۲-۲ دوران اسلامی ( سده های نخستین ) قرن ۱ تا ۵ هجری
قالی­بافی در دوران اسلامی با دو تغییر ساختاری مواجه شد، اول اینکه به سبب منع شبیه­سازی در اسلام نقوش قالی فاقد تصویر انسان و پیکر موجودات ذی روح شد و دوم اینکه، از قالی­های زینتی و گوهرنشان اجتناب شد. قالی­بافی ایران در اوایل تسلط اعراب تا حدودی دچار رکود می­گردد، چون اعراب بر خلاف هنر سفالگری که در آن سر آمد بودند به هنر قالی­بافی به دلایل نژادی و اقلیمی در هیچ یک از ادوار تاریخی خود اهمیت قابل توجهی نشان نداده­اند تا دوره­ خلفای تجمل­پرست اموی و عباسی. اما در مکتوبات بر جای مانده وجود قالی در آن موقع سخن به میان آمده است. اولین کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب که مربوط به سال ۷۳۲ ه . ق و مولف آن ناشناخته است و تا همین اواخر از وجود آن اطلاعی در دست نبود، از فرآورده هایی چون قالی، پلاس، گلیم، زیلو، بوریا، جوال، نمد و حصیر در شهرهای مختلف ایران نام برده است.
در مدت دویست سال ایران تحت تسلط اعراب با رکود قالی­بافی مواجه بود ولی همچنان در گوشه و کنار این سرزمین به صورت بطنی تری ادامه داشت. در دوره اموی در مأخذ هدایای حکام محلی برای خلفای حاشیه نشین دجله مکرر از قالی ایران نام برده می شود . با حمله ترکان سلجوقی در ۴۱۶ ه.ق و تهاجم زبان و فرهنگ آنان به این سرزمین منجر به تأثیر این فرهنگ برهنه بر فرهنگ ایران شد و در نتیجه طرح های قالی متأثر از طرح های سلجوقی شد که البته از این قالی­ها اثری در دست نیست و تنها با احتمال تشابه به آنها با قالی­های مسجد قونیه (پایتخت سلجوقیان) می­توان چگونگی آنها را حدس زد و می­توان با احتیاط گفت قالی این دوره طرح شکسته و بدون انحنا و زمخت تر از دوره های بعدی است. در دوره تیموریان بسیاری از ویژگی های هنر دستخوش دگرگونی اساسی می­ شود. با نفوذ فرهنگ چینی و صنایع مستظرفه کار هنرمندان ایرانی به مرز کمال نزدیک شد، خطوط کم کم منحنی و دوار شد و موتیف های متفاوتی به طرح اضافه شد. در دوره آق قویون لوها و قراقویون لوها قالی­های نفیسی در تبریز بافته شد.
در عصر صفوی هنر به حد کمال و درخشش خود رسید، طراحی قالی در این دوره با نبوغ و خلاقیت چشمگیری همراه بود و کار مشهورترین نگارگران دربار شاه عباس (رضا عباسی) الهام بخش طرح قالی بوده است"حشمتی رضوی،۱۳۸۷،ص۲۳۰". در این دوره حدود ۱۵۰۰ تخته قالی و قالیچه از خود باقی گذاشته اند و کارگاه­های قالی­بافی شهری به وجود آمد و صدور آن به کشورهای اروپایی آغاز شد"نصیری، ۱۳۸۲، ص۷". در این دوره است که هنر قالی بافی از حالت یک پیشه روستایی و چادرنشینی به مقام یک حرفه با اهمیت در کارگاه­های شهری تغییر موضع داده و تجارت صدور آن به کشورهای اروپایی شروع شد"مجابی، ۱۳۸۱، ص۲۰". در دوره صفویه علاوه بر اندازه و ظاهر قالی­ها تغییراتی در مواد و مصالح آن ایجاد شد. بافت قالی­های بزرگ پارچه و گران قیمت در خور کاخ­ها و تالارهای شاهی و اعیان و اشراف رایج شد و از ابریشم و مفتول­های سیمین و زرین در برخی از بافته ها استفاده گردید. طرح و نقش قالی­ها متحول و گردان و طبیعت­گرا شدند. پروفسور پوپ شمار قالی­های نفیس این دوران را بیش از سه هزار تخته تخمین زده است. با فتنه افغان حکومت صفوی از هم پاشید و قالی­بافی از رونق و اعتبار آن کاسته می شود اما افغان­ها از قدیم گله­دار بودند و ریسیدن پشم دست ریس بین زنانشان رایج بود. قالی­بافی این منطقه در قبایل بلوچ، تیموری، جمشیدی و چهار ایماق در غرب و جنوب غربی افغانستان و در شمال نزد ازبک ها و ترکمان­ها سابقه دارد"حشمتی رضوی، ۱۳۸۷، ص ۱۸۱".
شناسایی و مستند کردن بافت قالی ایران در دوره افشاریه و دوران زندیه کار بسیار مشکلی است و این امر مربوط به عدم وجود نمونه های قالی­های این دوران است. روند نزولی وضعیت اقتصادی و سیاسی و دو عامل دیگر باعث شده تا بافت قالی تقریبا متوقف گردد: که یکی هجوم افغان­ها به ایران و دیگری حکومت نادر شاه افشار می­باشد"ادواردز، ۱۳۶۸، ص۵". در این دوره قالی در مقیاس اندک و عمدتا برای مصارف داخلی بافته شده است تا برای صادرات قالی. این احتمال نیز می­رود که قالی­های ایلیاتی هنوز بافته می­شده و اقسام دیگر کف­پوش های بدون پرز،‌ چه محلی و چه وارده از شهر های دیگر هنوز مورد تقاضا بوده است. در دوران حکومت محمد کریم خان زند تا حدودی ثبات و آرامش همراه با ثبات محلی به کشور باز گشت و این امر بستر مناسبی را برای بافت قالی فراهم نمود. بافت قالی در این دوران ادامه داشت وجود قالی پشمی آن زمان درموزه ایران باستان مؤید این امر است “یار شاطر،۱۳۸۴،ص ۸۹".
یک دهه قبل از قتل ناصرالدین شاه را سال احیای نو قالی بافی در ایران می دانند. احیای نوین قالی­بافی در ایران از سال ۱۸۸۵ آغاز گردید” ادواردز، ۱۸۷۵، ص ۸". مطالعات نشان می­دهد که در نیمه اول قرن سیزدهم ه . ق قالی همراه با ابریشم­، پنبه و شال از کالاهای عمده تجارت داخلی بوده است که به مقصد هندوستان، ترکیه و روسیه فرستاده می­شد. در اواسط همین قرن که اروپاییان و امریکاییان تقاضا برای خرید و فروش ایران را افزایش می­ دهند، قالی به عنوان اقلام اصلی صادراتی به بازارهای جدید ارسال می­ شود و تولید قالی افزون می­گردد، به طوری که دهه ۱۲۹۰ ه.ق ( ۱۸۷۰ م ) به بعد ایران با رونق قالی­­بافی مواجه می­ شود” ژوله، ۱۳۸۱ ،ص۱۸-۱۹ “. بزرگترین ویژگی خاص قالی­بافی قاجار، راه ­اندازی شرکت­های چند ملیتی بود که در کشورهای توسعه نیافته شکل خاص خود را که همان استعمار خواهی باشد همیشه به همراه داشته است که کیفیت پایین بافت، قالی­های ارزان و استفاده از رنگ­های شیمیایی فرار (معروف به جوهری) از ویژگی­های این شرکت­ها بود. از دیگر روش­های فروش قالی در دوره قاجار کهنه نما کردن قالی (توسط چوبک و خاکستر هیپوکلریدسدیم) بود که طبق سلیقه اروپاییان انجام می­گرفت. ورود رنگ­های جوهری یا به عبارتی فاجعه رنگ­های جوهری از همین دوره آغاز شد. صادرات قالی در دوران قاجار در ربع قرن نوزدهم افزایش چشمگیری داشت. از همین دوره قالی­های تصویری رواج یافت و در دوره­ های بعد تکمیل شد. نکته ای که در مورد قالی در دوران قاجار بسیار قابل ملاحظه است صادرات چشمگیر آن از سال های ۱۷۸۰ م. تا جنگ جهانی اول است. تا پیش از آن توجهی به قالی نمی­شد و آن را به عنوان حرفه ای روستایی و عشایری قلمداد می­کردند. با استقبال غربی ها از قالی و به دنبال آن،‌ حضور شرکت های خارجی سرمایه گذار در این رشته، نگاه به قالی عوض شد و به عنوان یک کالای مهم تجاری مورد توجه قرار گرفت.
در دوران حکومت پهلوی تغییراتی در نظام تولید قالی بوجود آمد قانون کار و ممنوعیت­های سن غیر مجاز برای بافندگان، بررسی دستمزد بافنده، نظارت بر شرایط کارگاه و بافندگی و استاندارد سازی کارگاه ها و اختراع­دار قالی بافی بهداشتی. در دوران پهلوی تولید قالی در مناطق مختلف ادامه یافت. یکی از مهمترین اتفاقات که در این دوران به وقوع پیوست اتمام فعالیت های شرکت های خارجی و چند ملیتی در قالی ایران است و در نتیجه به دست گرفتن تولید و صادرات قالی توسط تولید کنندگان داخلی بود که این جریان در پی سیاست ایرانی کردن مؤسسات خارجی به وسیله رضا شاه پهلوی صورت پذیرفت. رسمیت یافتن متر در معاملات قالی به جای زرع، انتشار کاغذ شطرنجی چاپ برای طراحی قالی، صدور نوعی شناسنامه برای قالی، جمع آوری نقشه های قدیمی برای احیاء، تشکیل کمیسیون قالی ایران به منظور تمشیت امور قالی بافی در ایالات و ولایات، اولین مسابقه طراحی قالی، آموزش قالی بافی و نقشه کشی، تاسیس موسسه قالی ایران و پس از آن شرکت های سهامی فرش ایران (دولتی کردن فرش دستباف). تأسیس موزه فرش دستباف در سال ۱۳۵۶ و شرکت در نخستین نمایشگاه رسمی جهانی وین و بی­گره بافی و جفتی بافی در این دوره رواج یافت"حشمتی رضوی،۲۸۰-۳۰۰".
بعد از انقلاب اسلامی با وجود جنگ هشت ساله و بعد از آن رکود اقتصادی ایران و تحریم ها و به وجود آمدن مشکلات برای تهیه مواد اولیه و بالارفتن قیمت ها و غیره، قالی ایران با رکود مواجه شده است.
از جمله فعالیت ها و تحولات در هنر صنعت قالی این دوره:
استقرار روش پیمان سپاری ارزی، استقرار نظام تولید انبوه فرش دستباف، برگزاری دومین مسابقه طراحی قالی، استقرار نظام تشکیلات موازی در زمینه فرش، اولین تحریم و اولین تقلید از قالی ایران، استقرار نظام آموزش دانشگاهی فرش دستباف و مطالعات و تحقیقات فرش دستباف در سال ۱۳۷۴ه.ش. از سال ۱۳۶۷ ه.ش قالی بافان خانگی تحت پوشش بیمه و تامین اجتماعی قرار گرفتند، ورود رایانه به دنیای طراحی فرش، جابجا شدن نقشه ها و طرح ها، استقرار نمایشگاه های بزرگ سالانه فرش دستباف، ساخت فیلم های فرش دستباف و بافت قالی­های استثنایی(حجمی، ریز بافت غیر متعارف، نقش برجسته، قالی­های دو رو، تابلویی، بزرگ پارچه) ” حشمتی رضوی، ۱۳۸۷، ص ۳۲۶".
۲-۳ مواد اولیه فرش دستباف
۲-۳-۱ دسته بندی قالی از نظر نوع الیاف
هیچ کار هنری را نمی­ توان به طور کامل درک و ارزیابی کرد مگر آن که فرآیندهای فنی ساخت آن را درک کرده باشیم، زیرا که کیفیت زیبایی شناختی آن­ها همواره تا حدی بدین فرایند وابسته بوده است و از آن گذشته قضاوت­های فنی غالبا کلید ضروری شناسایی بافته­ها را فراهم می­ کند. مهمترین دلیلی که موجب شده قالی­های مهم به نمونه های رضایت بخشی طبقه بندی نشوند، فقدان اطلاع از ساختار فنی آن­ها بوده است.
ساختار فرش دستباف براساس استانداردهای تولید، به شرح زیر می باشند:
همانطور که گفته شد، سه گروه نخ شامل نخهای پرز(خاب)، نخهای تار(چله)، نخهای پود ضخیم (زیر) و نازک (رو) تشکیل دهنده اسکلت اصلی هر فرش دستباف می باشند.
۱- نخ پرز، مهمترین جزء هر فرش که نمود اصلی ظاهر بصری و طرح و نقوش را فراهم می نماید و بطور معمول از جنس پشم یا کرک و در فرش های بسیار ظریف بصورت گل ابریشم و یا تمام ابریشم می­باشد.
۲- نخ تار، مجموعه نخهایی که بصورت موازی یکدیگر و معمولاً یک در میان بصورت تار جلو و عقب، در طول فرش قرار گرفته و بطور رایج و متعارف از جنس پنبه، و در موارد خاص در فرشهای برخی از مناطق از جنس ابریشم یا پشم و در فرشهای بزرگ پارچه بصورت استثناء خارج از استاندارد با بکارگیری الیاف مصنوعی، از جنس مخلوط پنبه / پلی استر انتخاب می گردد.
۳- نخ های پود ضخیم و نازک، رشته نخهایی هستند که مابین نخهای تار بصورت عرضی در ساختار فرش عبور داده شده و به ترتیب وظیفه پرکردن و دوخت هر رج را به عهده دارند. بطورمعمول هر دو از جنس پنبه بوده و در برخی مناطق فرشبافی خاص ایران از جنس پشم انتخاب می گردند.
معمولاً نسبت وزنی تار و پود و پرز در فرشهای پشمی بصورت ۱۲ تا۲۰% نخهای تار، ۱۰ تا ۱۸% نخهای پود، و ۵۰ تا۷۰% نخهای پرز می باشد.
۲-۳-۲ نوع گره
گره­بافی در سده نخست مسیحی به دو صورت مختلف متداول بود و این فن به قدری تکامل یافته و به نحو استواری تثبیت شده بود که هر یک از این دو شیوه گره زدن در حد خود، قرن ها قبل از آن در حال تکامل بوده است. یکی از قدیمی­ترین نمونه های موجود در آن سوی شرق ایران در مغولستان داخلی، نوین اولا و لئلان کشف شده است. پرز ممکن است از پنبه، ابریشم یا پشم باشد و ممکن است آن را دور یک تار بپیچند یا به دور دو تار چهار و یا حتی از ۴ تار قلاب کنند و این قلاب کردن ممکن است به هر یک از دو صورت زیر انجام گیرد. یکی از این صورت ها به نام گردیس یا گره متقارن (آذری) معروف است و نوع دوم آن گره نامتقارن (سنه یا فارسی) می­خوانند. تصویر…..

تصویر۲-۱٫ ساختار فرش دست بافت
۲-۳-۳ پشم مصرفی در ساختار فرش دستباف
پشم کهن ترین الیافی است که در بافندگی ایران به کار رفته است­. پشم از الیاف حیوانی است که پوشش محافظ گوسفند محسوب می­ شود و با در نظر گرفتن نژادهای مختلف گوسفند جنس پشم آن­ها نیز از نظر ظرافت، طول، مقاومت، بازگشت پذیری، درصد چربی و غیره با یکدیگر متفاوت است شاید بتوان گفت استفاده از پشم از زمانی آغاز شد که انسان و گوسفندان توانستند در کنار یکدیگر زندگی کنند و گوسفند با این همزیستی از جهات مختلف مورد بهره برداری انسان قرار گرفت.
عنصر فنی مرتبط به بافت قالی که در اولین وحله از جهت بافت فرش، مانند سایر دستاوردهای بشری همواره رو به تکامل است و این پیشروی بدان حد با تکامل تمدن انسان عجین بوده که گفته اند: هیچ هنری در جامعه به اندازه قالی توسعه و تکامل نداشته و هنرمندان آن جامعه را به خود مشغول ننموده است. جلوه زیبایی­شناختی که از همه بیشتر به چشم می ­آید جنس پرز است. جنس پرز مناسب ترین و ظریف­ترین ماده برای قالی است­ که شامل پشم و ابریشم می­باشد و پشمی که کیفیتی عالی و ریسندگی خوب داشته باشد می ­تواند با ابریشم برابری کند. جنبه زیبایی­ شناختی قالی هم نه تنها با جنس مواد به کار رفته در آن مرتبط است، بلکه به ظرافت بافت و چگونگی زیر ساخت آن نیز ارتباط دارد. از نظر مردم­شناسان و هنرمندان، قالی ایرانی اولین بار به وسیله دامداران ایرانی گسترش یافت. دلیل شکوفایی و تعالی قالی ایران علاوه بر خصوصیات ذاتی ایرانیان مانند هنر دوستی و بردباری، باید به وفور مواد اولیه، از قبیل پشم های مرغوب و انواع گوناگون گیاهان رنگزا دانست.
فرش­هایی که انسان اولیه برای زیرانداز، روانداز، حمل بار، پوشش قبر، پوشش حیوانات و .. از آن استفاده کرده از پوست و برگ درختان و حیوانات بوده است. در قلمرو پادشاهی ساسانیان در بین النهرین در آسیای مرکزی، پرورش گوسفند سفید سابقه­ای دیرینه داشت. الیاف گوسفندان بومی معمولا شامل چهار نوع تار است که عبارتند از: پشم حقیقی، مو، هتروتیپ و کمپ، که با مقداری عرق پشم و چربی همراه اند. شناخت مقدار هر یک از انواع تارهای موجود در پشم حایز اهمیت است پشم را پوششی فلسی احاطه کرده است که محافظ خارجی آن محسوب می­ شود این فلس­ها به علت طرز قرار گرفتن خاصشان به طور غیر مستقیم در نظافت حیوان و بهداشت آن نیز موثر است"دانشگر، ۱۳۷۶، ص۱۱۲".
ماده اصلی تشکیل دهنده پشم، کراتین است که اسید آمینه­های گوگرد­دار آن سبب بروز خواصی شده است که نظیر آن را نمی­ توان در سایر الیاف مشاهده کرد. الیاف پشم از ماده مخصوصی به نام کراتین تشکیل گردیده و ویژگی اسیدی و بازی را تواما دارد و این بدان جهت است که دارای مقدار مساوی از عوامل کربکسیل و آمین می­باشدپلیمر پشم را می توان پلی پپتیدی مرکب از اسیدهای آمینه آلفا دانست که به کراتین معروف می باشد"فورد، ۱۳۸۶، ص ۲۸".

رشدی که در سازمان اوقاف در این دوره پدید آمده بود، چندان دوام نیاورد چرا که نادر شاه افشار موقوفات را از حالت وقف خارج و جزو اموال خالصه دولتی قرار داد تا عابدی موقوفات را صرف هزینه لشکریان کند (معراجی،۱۳۸۸).
به رغم تلاش های نافرجام نادرشاه در تصرف موقوفات، کریم خان زند به احیای دوباره موقوفات پرداخت و به این منظور وزیری منفرد و مستقل برای رسیدگی به امور اوقاف برگزید.

کیفیت اداره موقوفات در دوره قاجاریه آشفته و نامشخص است ولی در دوره سپهسالار یک سلسله اقدامات اصلاحی در جهت بهبود اوقاف انجام شده است (شفیعی،۱۳۸۶).
انقلاب مشروطیت و اسقرار حکومت مشروطه، نقطه عطفی است که گرایش به قانون سبب شد اوقاف کشور با نظم خاص ناشی از وضع قوانین اداره شوند. با تاسیس ((وزارت معارف و اوقاف و صنایع مسنظرفه))۱۲۱۸ه. ش. علاوه برآموزش و پرورش کشور، امور اوقاف نیز زیر نظر وزارت مزبور اداره می شد (صادقی گلدر،۱۳۸۰).
در۱۵ آذر ماه ۱۳۴۳ه. ش. با تصویب قانون تفکیک اوقاف از وزارت فرهنگ، اداره کل اوقاف به سازمان اوقاف بدل گردید. و به این ترتیب، سازمان اوقاف از وزارت فرهنگ منکف و به نخست وزیری ملحق و سرپرستی آن به یکی از معاونین نخست وزیر سپرده شد.
در حکومت پهلوی در جریان اصلاحات اراضی با تصویب قوانین در خصوص وقف، موقوفات کشور دچار آسیب های فراوانی شد. (پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف مورد تجدید نظر قرار گرفت و در تاریخ ۲/۱۰/۱۳۶۳ به تصویب مجلش شورای اسلامی رسید. براساس آن قانون، سازمان اوقاف از نخست وزیری منتزع و با عنوان ” سازمان حج و اوقاف و امور خیریه” به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وابسته گردید. به موجب این قانون، سرپرست سازمان باید از طرف ولی فقیه در نظر گرفته شده است تا تصمیمات لازم را در انطباق با موازین فقیهی و شرعی اتخاذ نماید. همچنین در این قانون، وظایف و اختیارات سازمان مشخص شده است.
سرانجام شورای اداری کشور در جلسه مورخ ۱۵/۸/۱۳۷۰ با تصویب دستورالعملی، کلیه امور مربوط به حج و زیارت را از سازمان حج و اوقاف و امور خیره جدا و برعهده سازمان حج و زیارت نهاد و نام این سازمان را به سازمان اوقاف و امور خیره تغییر داد (صادقی گلدر،۱۳۸۰).
۲-۱۰-۱- ساختار سازمانی سازمان اوقاف و امور خیریه
سازمان اوقاف و امور خیریه در نمودار تشکیلاتی، متشکل از حوزه سرپرستی و واحد های تابعه، چهار و معاونت و نیز ادارات کل استان ها و ادارات شهرستان ها می باشد، لذا به طور کلی سازمان اوقاف و امور خیریه را می توان به سه بخش عمده تقسیم کرد:
الف- سازمان مرکزی
ب- سازمان های تابعه
ج- مراکز استانی
این سازمان به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وابسته است و سرپرست سازمان، گذشته از اینکه از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب می شود، می بایست برای تصدی اموری که مشروط به اذن ولی فقیه است. از سوی مقام معظم رهبری ماذون باشد. حوزه سرپرستی متشکل از دفتر ریاست و روابط عمومی، مدیریت حراست، گزینش، دبیرخانه دانشکده های علوم قرآنی و دفتربازرسی و پاسخگویی به شکایات می باشد.
سازمان اوقاف براساس اهداف و وطایفی که قانون در جهت حفظ و احیای موقوفات کشور برعهده اش نهاده است، از ساختاری بهره می برد که در آن وظایف کحوله از طریق چهار معاونت زیر انجام می شود:

1. 1. معاونت امور اوقافی و خیره

1. 1. معاونت اداری و مالی امور مجلس

1. 1. معاونت امور مجلس

1. 1. معاونت بقاع و اماکن متبرکه (روابط عمومی سازمان اوقاف و امور خیریه، ۱۳۸۳).

این سازمان به جز ستاد مرکزی، دارای ۴۷ اداره کل استانی و ستادی و همچنین ۲۵۶ اداره و نمایندگی و چند واحد تابعه می باشد. تعداد کل کارمندان سازمان نیز ۲۲۵۹ نفر است. ناگفته نماند که به جز کارمندان رسمی و قراردادی، متولیان موقوفات، اعضای هیات امناء، خدام و کارکنان بقاع متبرکه نیز به نوعی نیروهای سازمان اوقاف و امور خیریه محسوب می شوند.
۲-۱۱- چارچوب نظری تحقیق
این پژوهش در پی پاسخگویی به این سوال است که موانع کارایی کارکنان و مولفه های آن بر بهینه سازی موانع انسانی رابطه تاثیرگذار است؟ در ادبیات تحقیق، برخی از مدل ها و دیده گاه های مرتبط با متغیرهای پژوهش شرح داده شد. در این تحقیق بهینه سازی منابع انسانی متغیر مستقل،و کارایی کارکنان متغییر وابسته می باشد. مولفه های کارایی عبارتند از: مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی-روانی، فرهنگی، فردی و محیط می باشد. کامل بودن این مدل از نظر شاخص های اندازه گیری و سنجش مؤلفه های کارایی و اینکه در تمامی سطوح سازمانی قابل اجرا است از جمله دلایل انتخاب این مدل به شمار می آیند.
۲-۱۲- مدل مفهومی تحقیق
در این مدل، ارتباط بین مولفه های کارایی کارکنان شامل: (مدیریتی، فرهنگی، محیطی، اجتماعی- روانی، فردی، اقتصادی) را با مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تعیین می شود.
شکل (۲-۴): مدل مفهومی پژوهش:
ارتباط بین مولفه های کارایی کارکنان شامل: (مدیریتی، فرهنگی، محیطی، اجتماعی- روانی، فردی، اقتصادی) را با مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان
۲-۱۳- فرضیه تحقیق
فرضیه اصلی تحقیق
موانع بهبود کارایی نیروی انسانی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذاراست.
فرضیات فرعی تحقیق
۱- موانع اجتماعی و روانی برمدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیرگذار است.
۲- موانع فردی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیرگذار است.
۳- موانع محیطی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیر گذار است
۴- موانع اقتصادی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیرگذار است.
۵- موانع مدیریتی بر مدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیرگذار است.
۶- موانع فرهنگی برمدیریت بهینه سازی منابع انسانی و کارایی کارکنان تاثیرگذار است.
۲-۱۴- نتیجه گیری فصل دوم
در این فصل با بهره گرفتن از کتب و پژوهش و منابع های مختلف به توضیح تفصیلی بهره وری، کارایی، اثربخشی پرداخته ایم، و در قسمتی با عنوان پیشینه پژوهش، پژوهش های مرتبط با موضوع پایان نامه در داخل و خارج از کشور گردآوری شده است. که می توان نتیجه گرفت که عوامل همچون مدیریتی، محیطی، فرهنگی، اقتصادی، فردی، اجتماعی و روانی بر کارایی و بهره وری تاثیر گذار است. در اخر قسمتی از تاریخچه سازمان اوقاف ، چارچوب نظری تحقیق و مدل مفهومی و فرضیات تحقیق از دیگر مباحثی است که به آن پرداخته شده است.
فصل سوم
روش اجرای پژوهش
۳-۱- مقدمه
پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در فکر انتخاب روش تحقیق باشد. هدف از انتخاب روش
انجام تحقیق این است که مشخص شود چه روش تحقیقی برای بررسی موضوع خاصی لازم است. باید بخاطرداشت محقق بخوبی آگاهی دارد آنچه یافته تا حد زیادی به نوع کاوش وی بستگی دارد. انتخاب روش انجام تحقیق به هدف ها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن بستگی دارد. بنابراین، هنگامی می توان درمورد روش بررسی و انجام تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدف ها و نیز وسعت دامنه آن مشخص باشد. (پاشاشریفی،شریفی،۱۳۸۹). در این فصل به معرفی جامعه و نمونه آماری، روش نمونه گیری، ابزارهای سنجش، روایی و پایایی ابزارها، روش های آماری مورد استفاده و آمارهای توصیفی پرداخته شده است.
شکل (۳-۱): فرایند تحقیق