۵-۴- فرهنگ مبتنی بر چشم و هم چشمی
در دنیای جدید، کالاها و اشیاء از شکل سنّتی خود (که به‌عنوان ابزاری برای رفع نیازها به‌کار می‌رفتند).، خارج شده‌اند و مصرف کالا و خدمات، دیگر تنها ارضای یک دسته از نیازهای زیستی نیستند؛ بلکه کالاها و مصرف آنها به‌عنوان نماد و نشانه‌ای بر منزلت و شخصیت اجتماعی و به‌مثابه ابزاری جهت نشان دادن منزلت اجتماعی مورد توجه مصرف‌کننده قرار می‌گیرند. در جهان امروز، مصرف، به‌عنوان یک وسیله هویت‌ساز معرفی شده و مصرف‌کننده با مصرف و نمایش دادن کالاهای تحت تملکش، در صدد خلق و حفظ هویت خویش است. او در واقع به سمت الگوی مصرف هویت‌بخش و مصرف متظاهرانه روی آورده است. این فرهنگ دنیای جدید، که مصرف را معیار و ملاک شخصیت و کالا را وسیله هویت‌بخشی در نظر گرفته، خود، موجب افزایش مصرف و پدید آمدن نوعی مسابقه مصرف در میان افراد جوامع شده است (رزاقی،۳۲:۱۳۷۴).

از سوی دیگر یکی از مشخصه های بارز فرهنگ سنتی ایرانی ها که ارتباط مستقیم با الگوی مصرفی و سبک زندگی آنان دارد، پدیده چشم و هم چشمی در خانواده ها و به خصوص در میان زنان است. این ویژگی در ارتباط با پدیده فوق الذکر در ایجاد نیاز کاذب تاثیر ویژه دارد. به نظر می رسد که مولفه چشم در ایجاد این پدیده اجتماعی بسیار موثر است. به این معنا که هم در ایجاد و هم در علت و انگیزه، نقش چشم مهم ارزیابی شده است. در حقیقت اشخاصی که گرفتار این نابهنجاری هستند تحت تاثیر بینایی قرار دارند. با توجه به مساله رقابت که در این اصطلاح نهفته است، اشخاص برای دست یابی به اهداف رقابتی، دست به انواع و اقسام کارهایی می زنند که در چشم دیگری بزرگ نمایند و به نوعی خودنمایی کرده و برتری و چیرگی خویش را نشان دهند. چشم پرکنی و برتری جویی هدفی است که در این نوع رفتار می توان شناسایی کرد (طالب پور: ۱۳۸۴).
مساله چشم و هم چشمی ریشه در اصول غریزی و فطری بشر دارد و بازخوانی آن نشان می دهد که این رفتار به سبب تحلیل نادرست از موقعیت خود در جهان و زندگی اجتماعی پدید می آید. شخصی که گرفتار بیماری و نابهنجاری اجتماعی چشم و هم چشمی می شود در حقیقت دچار جهل و ناآگاهی از وضعیت و موقعیت خود به عنوان انسان و هدف از زندگی است و از یک غریزه درست و فطرت سالم به شکل نادرستی بهره برداری کرده است و قدرت و توانی که در نهاد بشر قرار داده شده تا با کمک آن خود را به سعادت برساند ابزاری برای بازدارندگی وی از ترقی و کمال می شود و جلوی رشد و تکامل او را می گیرد. این گونه است که ظرفیت و توان خود را در جایی هزینه می کند که سودی برایش ندارد.
تاثیر چشم و هم چشمی در الگوی مصرفی افراد به این شکل است که مقایسه های نا به جایی که در چشم و هم چشمی اتفاق می افتد باعث می شود، افراد برای به اصطلاح «کم نیاوردن» در مقابل دوست، فامیل، همسایه و همکار، خود را بالاتر از آن چیزی که هست وانمود کرده و یا سعی کند بیشتر از آن چیزی که دارد را به رخ بکشد. یکی از مولفه هایی که این رقابت شامل می گردد، مصرف کالاها اعم از پوشاک و لوازم منزل و یا برخورداری از امکانات رفاهی مانند خانه و ماشین است (اسحاقی،۷۸:۱۳۸۸).
در بحث از نظام ارزشی الگوی مصرف، به دیدگاه اسلام نسبت به مقوله چشم و هم چشمی پرداخته خواهد شد.
ب- نظام ارزشی اسلام در باب مصرف
حال پس از شناخت مهمترین اصول و پیش فرض های دین مبین اسلام در باب مصرف، پیش از آنکه وارد بحث از مولفه های الگوی مصرف زن مسلمان ایرانی شویم، لازم است نظام ارزشی اسلام در مباحث مربوط به مصرف و ابعاد آن مورد بررسی و تحلیل واقع گردند تا متناسب با این نظام ارزشی، به توصیف الگوی مورد نظر بپردازیم.
۱- نکوهش اسراف
اولین و مهمترین ارزش و دستورالعملی که در باب مصرف در دین مبین اسلام وجود داشته و می توان گفت هر مسلمانی با این ارزش آشنایی دارد، ارزش قناعت است (بحارالانوار: ج۲، ص۳۲). و از سوی دیگر شاخص ترین حکمی که در باب مصرف وارد شده و به آن قید زده است، ذمّ اسراف است. اسراف در لغت به معنای از حد گذراندن و یا زیاده روی کردن در یک چیز است (دهخدا:۱۳۴۱). البته یک تعریف دقیقتر نیز از مقوله اسراف وجود دارد که فاضل نراقی آن را ارائه داده است. ایشان در تعریف واژه اسراف می نویسد: «منظور از اسراف در مال و مصرف آن، یکی از این دو معناست؛ یا خرج کردن آن در راه معصیت و یا تجاوز از حد اعتدال و زیاده روی در مصرف اموال در راه های مشروع» (نراقی،۶۲۵:۱۳۷۵).
در باب نکوهش اسراف در مصرف اموال، آیات بسیاری (قرآن کریم، فرقان:۶۷ ؛ نساء:۶ ؛ غافر:۴۳). به چشم می خورد که تعدادی از معروفترین آنها که اکثرا آنها را شنیده ایم، عبارتند از:
«یَا بَنِی آدَمَ خُذُواْ زِینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»
«اى فرزندان آدم جامه خود را در هر نمازى برگیرید و بخورید و بیاشامید و[لى] زیاده‏روى مکنید که او اسرافکاران را دوست نمى‏دارد» (قرآن کریم، اعراف:۳۱).
«…کُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُواْ حَقَّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»
«…از میوه آن چون ثمر داد بخورید و حق بینوایان از آن را روز بهره‏بردارى از آن بدهید ولى زیاده‏روى مکنید که او اسرافکاران را دوست ندارد» (قرآن کریم، انعام:۱۴۱).
و نیز در احادیث و ورایات آمده است که:
قال الصادق(ع) : «إنَّ مَعَ الإسْرافِ قِلَّهُ الْبَرَکَهِ»
امام صادق(ع) فرمودند: «همانا اسراف با کمی برکت همراه است» (وسائل الشیعه: ج۲۱، ص۵۵۵).
همچنین روایات بسیاری که در بحث نکوهش اسراف در کتب روایی موجود است (الکافی: ج۴، ص۵۵ ؛ من لایحضره الفقیه: ج۳، ص۱۶۵ ؛ بحارالانوار: ج۵۰، ص۲۹۲ ؛ مستدرک الوسایل: ج۱۵، ص۲۷۰ ؛ الخصال: ج۱، ص۹۷ ؛ تحف العقول: ص۴۰۳ ؛ غررالحکم و دررالکلم: ص۳۵۹ ؛ التهذیب: ج۱، ص۳۷۱ ؛ روضه الواعظین: ج۲، ص۴۵۵ ؛ مکارم الاخلاق: ص۱۰۳).
هم ردیف با واژه اسراف، در ادبیات دینی ما مفهومی به نام «تبذیر» نیز وجود دارد که غالبا این دو با یکدیگر مترادف فرض می گردند. تبذیر در لغت به معنای ریخت و پاش کردن و پراکنده نمودن است (دهخدا:۱۳۴۱). و یک تفاوت مهم با اسراف دارد و آن هم اینکه اسراف یک امر کمی است و به مصرف بیش از حد اموال اطلاق می گردد اما تبذیر یک امر کیفی بوده و به مصرف بدون هدف و اتلاف بدون جهت سرمایه می گویند.تبذیر هم مانند اسراف در ادبیات دینی ما مورد نکوهش قرار گرفته شده است (قرآن کریم، اسراء:۲۷ ؛ الکافی: ج۳، ص۵۰۱ ؛ وسائل الشیعه: ج۱۵، ص۲۷۰ ؛ بحارالانوار: ج۱۰، ص۳۵۸ ؛ مستدرک الوسایل: ج۱۵، ص۲۶۶).
۱-۱- محدوده اسراف
همانطور که گفته شد اسراف به معنای از حد گذراندن است و در خصوص مصرف اموال و کالاها به معنای زیاده روی کردن است. حال می بایست برای تشخیص اسراف از غیر آن، محدوده و مرز اسراف را از دیدگاه اسلامی بررسی نماییم. قرآن کریم مصرف مناسب را بین دو کرانه ی «اسراف» و «تقتیر» قرار داده است (قرآن کریم، فرقان:۶۷). پیامبر اکرم(ص) در تفسیر این آیه می فرمایند:
«هر کسی در غیر مورد لازم خرج کند اسراف کرده و هر کس از خرج کردن در جای لازم اجتناب کند خساست کرده است (مجمع البیان: ج۷، ص۲۸۰).
مصرف حد وسطی دارد که تجاوز از آن حد موجب اسراف و کمتر از آن نیز تقتیر و سختگیری است. در روایات نمونه هایی از اسراف و تقتیر بیان شده است که در تعیین حد شرعی اعتدال می تواند کمک خوبی باشند. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است که فرموده اند: «از اسراف است اینکه هر چه را که دوست داری بخوری» (مجموه الورام: ج۲، ص۲۲۹). و نیز از حضرت علی(ع) روایت شده است که می فرمایند: «بیش از کفاف، اسراف است» (مستدرک الوسایل: ج۱۵، ص۲۷۲). امام صادق(ع) نیز در این رابطه می فرمایند: «در آنچه مایه اصلاح و تندرستی بدن شود، اسراف نیست؛ بلکه اسراف در آن چیزی است که مال را تلف کرده و به بدن آسیب می رساند» (بحارالانوار: ج۴، ص۵۳). نیز ایشان در جای دیگر می فرمایند: «کمترین اسراف، بر زمین ریختن زیادیِ آب ظرف است و لباس نو را در جای لباس کار پوشیدن و به دور انداختن هسته خرما» (مکارم الاخلاق: ص۱۰۳). از امام کاظم(ع) پرسیدند مردی ۱۰ پیراهن دارد، آیا این اسراف است؟ ایشان فرمودند: نه؛ چون سبب بیشتر ماندن و دوام جامه های او می شود، اسراف آن است که لباس پاکیزه ات را در جای کثیف بپوشی» (همان:۹۸). و در حدیث دیگر به همین مضمون از امام(ع) نقل شده است که حتی داشتن ۳۰ پیراهن نیز با هدف تنوع و زیبایی و نیز دوام آنها اگر تا جایی که امکان دارند مورد استفاده قرار بگیرند، اسراف نیست و اسراف آن است که آنها بدون استفاده کامل دور انداخته شوند» (مستدرک الوسایل: ج۳، ص۲۴۴). چنانچه امروزه در فرهنگ مصرف گرا و مد محور مدرن این اتفاق می افتد که براساس مد روز لباس ها زود به زود نو می شوند و لباس های قدیمی تر که به اصطلاح از مد افتاده اند دیگر پوشیده و مورد استفاده قرار نمی گیرند. البته در روایت دیگری، یک شرط برای داشتن لباس های اضافی قرار داده شده است و آن این است که فرد مومن مستضعفی در اطراف این شخص نیازمند به لباس نباشد که در غیر این صورت عذاب خداوند را در پی خواهد داشت (وسائل الشیعه: ج۲، ص۵۱).
روایات فوق تا حد بسیار خوبی مبیین محدوده اسراف هستند. در مورد اقتار و خساست نیز روایاتی در کتب شیعه وجود دارند. به طور مثال از امام صادق(ع) نقل است که فرمودند: «اقتار این است که انسان با وجود قدرت بر تحصیل غذای گوارا، به نان و نمک اکتفا کند. پرسیده شد پس اقتصاد یعنی چه؟ فرمودند: اقتصاد به این معناست که انسان همه نوع غذا از قبیل نان، گوشت، شیر، روغن و سرکه بخورد، اما در هر وعده یک نوع» (الکافی: ج۴، ص۵۳).
در مجموع ۷ عنصر مهم در روایات برای تعیین محدوده اسراف مورد تشخیص است که عبارتند از:
۱- ضرر جسمی: هر نوع مصرفی که به آسیب های جسمی و بدنی بیانجامد اسراف است.
۲- کفاف: مصرف در حد کفاف اسراف نبوده و بالاتر از حد کفاف اسراف است
۳- سلامت بدن: هر مصرفی که برای سلامت و بهداشت بدن باشد اسراف نیست.
۴- ضایع نشدن مال: اگر مال در جای مناسب خودش مصرف شود، اسراف نیست، ولی اگر در موارد غیر مناسب مصرف شده و یا دور ریخته شود، اسراف است. بیشتر ضایعات مواد غذایی، آب، لباس و دیگر کالاهایی که بدون استفاده دور ریخته می شوند مصداق آشکار اسرافند.
۵- مصرف مشروع: مهمتر از همه اینکه اگر مال در مسیر حق و کارهای مشروع استفاده شود، اسراف نیست، ولی اگر در راه های نامشروع، معصیت خداوند و تقویت دشمنان اسلام به کار رفته شود، اسراف خواهد بود.
۶- نیاز: اگر مصرف مبتنی بر نیاز و تامین آسایش در زندگی باشد اسراف نیست. اما اگر صرفا برای ارضای خواسته های شهوانی و نامعقول به کار رود اسراف است.
۷- شان: هر کس باید متناسب با شان و موقعیت خود مصرف کند و اگر در مصرف، شان را رعایت نکند اسراف کرده است.
برای تشخیص مصادیق این مفاهیم، بهترین و مناسبترین راه، عرف اجتماعی است (انصاری:۲۷۵:۱۳۸۹).
۲- زهد
زهد و قناعت دو ویژگی اخلاقی انسان هستند که به دلیل تقابل با حب دنیا و حرص و طمع، بر سبک و الگوی مصرفی افراد تاثیر مهمی بر جای می گذارند. زهد در لغت به معنای بی رغبتی و بی اعتنایی به چیزی و رها کردن آن است (دهخدا:۱۳۴۱). البته این تعریف از زهد با تعریفی که از این مفهوم در آموزه های دینی برداشت می شود یک اختلاف دقیق و در عین حال مهم دارد. زهد از نگاه دین مبین اسلام صرفا به معنای گوشه گیری و دوری جستن از نعمت ها و التذاذات دنیایی نیست، بلکه به این معناست که انسان زاهد، لذت و نعمت بزرگتری را به لذت و نعمت کوچکتر ترجیح می دهد. به عبارت دیگر زهد یعنی صرفنظر کردن از یک لذت حلال و نعمت مشروع برای رسیدن به یک لذت و نعمت حلال بزرگتر و مطلوب تر. در تعریفی که شهید مطهری از زبان ابن سینا فیلسوف بزرگ اسلامی از زهد ارائه می دهد، این معنا نهفته است: «زهد نوعی معامله است، مانند فروختن کالای دنیا به کالای آخرت» (مطهری،۱۴۶:۱۳۶۶).
با این تعریف از زهد، آن تصویر نادرست از انسان مومن و زاهد که زندگی دنیایی را رها می کند و به مظاهر و نعمت های دنیوی پشت کرده و صرفا به عبادت و معنویت می پردازد و از متاع دنیا فقط به اندازه استمرار حیات اکتفا می کند، از بین می رود و انسان زاهد و مومن فردی تصویر می شود که هم به دنیا توجه دارد و هم جهان آخرت را از یاد نمی برد و در صورت تزاحم میان دنیا و آخرت، به یقین آخرت را ترجیح می دهد. حال با عنایت به اینکه در دیدگاه اسلامی ارتباط میان روح و جسم انسان یک ارتباط متقابل و دوسویه است، به این معنا که اگر انسان در پرداختن به جسم و منویات آن بیش از حد معمول افراط کند، به طوری که تمام همت و تلاش خود را صرف رسیدن و ارضاء نیازهای جسمی خود اعم از خور و خواب و شهوت و… نماید، بلاشک به منویات روحی خود بی توجه شده و از تعالی و ارضاء نیازهای روحی و معنوی خود بازخواهد ماند و اگر بیش از حد به مباحث روحی خود پرداخته و به صورت افراطی منویات معنوی را در دستور کار قرار دهد یقینا از نیازهای جسمی خود جا مانده و در حق آن جفا روا داشته است، رویه ی اعتدال اینگونه خواهد بود که انسان زاهد هم پرداختن به جسم خود و نعمت های دنیایی را از دست ندهد و هم به رشد معنوی و روحی خود همت گمارد و البته بیشتر توجه و اصالت را مصروف بعد روحی خود نماید.
پیرامون مباحث مربوط به زهد، آیات و روایات متعددی به چشم می خورد که زهد را یکی از صفات مومنان واقعی دانسته و آنان را به بی میلی به دنیا و ترجیح آخرت بر دنیای فانی تشویق می کنند. خداوند در قرآن ابتدا به مذمت دنیا و متاع آن پرداخته:
«اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَهٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا وَفِی الْآخِرَهِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَهٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ»
«بدانید که زندگى دنیا در حقیقت بازى و سرگرمى و آرایش و فخر فروشى شما به یکدیگر و فزون‏جویى در اموال و فرزندان است. مثل آنها مثل بارانى است که کشاورزان را رستن آن به شگفتى اندازد سپس آن کشت خشک شود و آن را زرد بینى آنگاه خاشاک شود و در آخرت دنیا پرستان را عذابى سخت است و مؤمنان را از جانب خدا آمرزش و خشنودى است و زندگانى دنیا جز کالاى فریبنده نیست» (قرآن کریم، حدید:۲۰).
سپس در تاکید بر بی اعتنایی به دنیا می فرماید:
«لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ»
«تا بر آنچه از دست‏شما رفته اندوهگین نشوید و به سبب آنچه به شما داده است‏ شادمانى نکنید و خدا هیچ خودپسند فخرفروشى را دوست ندارد» (همان:۲۲).
در روایات نیز تعابیری وجود دارد که تعریف فوق از زهد را مورد تایید قرار می دهند. مانند:
قال علی(ع) : «اَصلُ الزُّهدِ حُسنُ الرِّغبِهِ فیما عِندَاللهِ»
علی(ع) فرمودند: «اصل زهد، رغبت نیکو به آنچه نزد خداست، است» (مستدرک الوسایل: ج۱۲، ص۴۷). و در ادامه به این اشاره می کنند که: «مَا عِندَکُمْ یَنفَدُ وَ مَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ» (قرآن کریم، حدید:۲۰).
و همچنین احادیث و روایات بسیاری در تایید زهد و نیز تمایز آن با رهبانیه و دوری جستن از دنیا وجود دارد (بحارالانوار: ج۶۷، ص۳۱۶ ؛ الکافی: ج۲، ص۵۰ ؛ من لایحضره الفقیه: ج۱، ص۵۱۴ ؛ وسائل الشیعه: ج۱۵، ص۲۴۱ ؛ تحف العقول: ص۳۰ ؛ نهج البلاغه: حکمت ۴۳۹ ؛ غررالحکم و دررالکلم: ص۲۷۵).
۳- قناعت و صرفه جویی
یکی دیگر از ارزش ها و توصیه هایی که در دین اسلام پیرامون بحث مصرف و الگوی آن وجود دارد، مقوله قناعت و صرفه جویی کردن است. این مفهوم نیز مانند دیگر مفاهیم مطرح شده جزء آن دسته از مقولاتی هستند که معمولا همه ی مسلمانان و افراد جامعه اسلامی از ضرورت و استحباب آن با خبر هستند اما معمولا در تعریف و تشخیص مصداق آن دچار اشتباه و ابهام می شوند. غالب مردم اینطور فکر می کنند که صرفه جویی کردن یعنی کم مصرف کردن و قناعت یعنی به کم رضایت دادن. در حالیکه این تعریف از نادرست بوده و تعریف صحیح صرفه جویی، مصرف بهینه و درست استفاده کردن کالا و قناعت یعنی راضی بودن به آن چیزی که در اختیار و تصاحب ماست.
در روایات و احادیث، به دفعات شاهد تایید و ستایش قناعت می باشیم. مانند:
قال علی(ع) : «ثَمَرَهُ القِناعَهِ اَلغِنای»

عامل ۱

سوالات ۱,۳,۴

کیفیت خدمات

عامل ۲

سوالات ۵و۶و۷و۸

ارتباطات با کارکنان

عامل ۳

سوالات ۹و۱۰و۱۱و۱۲

دسترسی به بانکداری الکترونیک

عامل ۴

سوالات ۱۴و۱۵و۱۶و۱۷و۱۸

سودمندی ادارک شده

۴-۴-۱-۲- فرضیه های برگرفته شده از مدل اولیه:
رابطه معنی داری بین سودمندی ادارک شده و تقاضای پنهان مشتریان وجود دارد.
رابطه معنی داری بین کیفیت خدمات و تقاضای پنهان مشتریان وجود دارد.
رابطه معنی داری بین توسعه بانکداری الکترونیک و تقاضای پنهان مشتریان وجود دارد.
رابطه معنی داری بین ارتباطات کارکنان و تقاضای پنهان مشتریان وجود دارد.
۴-۵- تحلیل تاییدی متغیر های اکتشافی:
۴-۵-۱ تحلیل عاملی مؤلفه‌های تحقیق با بهره گرفتن از نرم‌افزار Amos Graphics
برای انجام تحلیل عاملی مولفه های تحقیق، ابتدا مولفههایی که دارای ۴ سوال یا بیشتر هستند، مورد تحلیل قرار میگیرند. همچنین مولفههایی که دارای کمتر از ۴ سوال هستند در مدل اندازه گیری بررسی میشوند. یادآوری میشود که این دو مرحله پیش نیاز معادله ساختاری در مدل نهایی هستند.

در تحلیل عاملی تحلیلی، مدل اندازه گیری و مدل ساختاری سه موضوع گزارش میشود.

• بررسی نرمال بودن داده ها: بدین منظور شاخصهای کشیدگی kurtosis و چولگی skewness که از خروجی های نرم افزار هستند مورد بحث قرار میگیرند. بر اساس عقیده صاحبنظران علم آمار چولگی بین ۳± و کشیدگی بین ۵± قابل قبول است.

• بررسی اعتبار مدل: بدین منظور بارهای عاملی هر سوال مد نظر قرار میگیرد. سوالاتی که بار عاملی کمتر از ۴/۰ دارند، اثرگذاریشان در مدل کمتر از حد پذیرفته شده است و بهتر است از مدل حذف گردند تا در برازش مدل مشکلی رخ ندهد.

• بررسی برازش مدل: model fit شاخص های برازش مدل بر اساس شاخصهایی که در فصل سوم آورده شده است بررسی میشود. همانگونه که بیان شد چنانچه ۴ شاخص مورد پذیرش قرار گیرند، مدل به طور مناسب برازش شده است. در صورت عدم تحقق این امر، میتوان از ارتباط بین سایر متغیرهای اثرگذار بر سوالات (ارتباط بین خطاهای اندازه گیری) استفاده کرد؛ تا این شاخصها بهبود یافته و برازش مدل تائید گردد. البته در صورت برقراری ارتباط بین خطاها ارتباط منطقی آنها نیز از طریق مراجعه به پرسشنامه باید مورد تائید قرار گیرد و در صورت عدم تائید، سوالی که دارای بار عاملی کمتر است حذف میگردد.

لازم به ذکر است که تست نرمال بودن داده ها به صورت کلی در مدل اندازه گیری آورده شده است.
۴-۵-۲- تحلیل عاملی تائیدی روابط با کارکنان
این بعد دارای ۴ سوال می باشد. این سوال ها در قالب روابط کارکنان با مشتریان ارائه شده است. مدل تحلیل عاملی تاییدی این بخش در قالب شکل شماره ۴-۸ ارائه شده است.
نمودار ۴-۸ مدل تحلیل عاملی تائیدی روابط کارکنان
در جدول بعد شاخصهای برازش مدل تحلیل عاملی تائیدی روابط کارکنان بررسی شدهاند.
جدول ۴-۲۴ شاخصهای نیکویی برازش مدل تائید عاملی روابط کارکنان

شاخص برازش

CMIN

DF

CMIN/DF

GFI

CFI

RMSEA

تایید /رد برازش

مقدار

۴۲.۱۷

۱۸

۲.۳۴

مهارت های آموزشی و یادگیری
مشاوران و کاربران خبره
اشتراک و خیره دانش
دانش خاص سیستم سازمانی
شکل ۳-۶ سطر مربوط به مرحله پذیرش از چارچوب پیشنهادی
مرحله عادی سازی
از یک سیستم سازمانی ممکن است سال ها بدون تغییر استفاده شود. در این مرحله کاربر سیستم را می پذیرد، استفاده از سیستم به یک فعالیت عادی تبدیل می شود، نقص ها برطرف می شوند، یکپارچگی سازمانی محقق می شود و سازمان به هماهنگی عملیات داخلی و فوائد آن دست خواهد یافت. به منظور اجرا شدن و استفاده از سیستم (اجرای فرآیندهای سیستم سازمانی)، پرسنل سازمان، نیازمند درک دقیقی از نرم افزار( دانش خاص محصول) و دانش کسب و کار ناحیه عملیاتی خود هستند.
در این مرحله دانش کاربران خبره که طی مراحل تطبیق و پذیرش به دست آمده به منظور حل مشکلات کاربران و واحدهای عملیاتی استفاده می شود. علاوه بر این کاربران از تجربه و دانش کاربران دیگر در جهت حل مشکلات به وجود آمده استفاده می کنند. این دانش را می توان از طریق ارتباط با کاربران دیگر، پایگاه دادهای ایجاد شده و یا گفتگوهای غیر رسمی در سطح سازمان به دست آورد. از موانع مهم مدیریت مؤثر دانش، دانش اثبات نشده می باشد. در مرحله عادی سازی، کاربران برای اولین بار از گزارش های تولید شده توسط سیستم استفاده می کنند و اطلاعات حاصل از آن را مورد استفاده قرار می دهند. اگر این اطلاعات دقیق نباشند یا به نظر برسند که دقیق نیستند، کاربران به کارایی و سودمندی سیستم سازمانی شک کرده و به توان سیستم در حل کردن مشکلاتشان بدبین می شوند.

اعضای سازمانی با مهارت عمومی استفاده از فناوری اطلاعات و کامپیوتر، به سازمان در استفاده موثر و کارآمد از سیستم سازمانی کمک می کنند. فقدان مهارت های به کارگیری کامپیوتر و فناوری اطلاعات در این مرحله منجر به دلسردی پرسنل سازمان در استفاده از سیستم سازمانی خواهد شد. افرادی که مهارت استفاده از سیستم های کامپیوتری را دارند از این مهارت در جهت پیشرفت خود و سازمان استفاده خواهند کرد. در این مرحله پرسنل سازمانی در کنار دانش کسب و کار نیازمند مهارت استفاده و به کارگیری فناوری اطلاعات نیز هستند تا بتوانند به طور مؤثر از سیستم سازمانی استفاده کنند. لازم به ذکر است که مهارت های عمومی فناوری اطلاعات پرسنل سازمانی باعث افزایش رضایت آنها و استفاده مؤثر از سیستم سازمانی شده و همچنین به ایجاد تعهد و پذیرش سریعتر سیستم از جانب پرسنل سازمانی کمک خواهد کرد.
مرحله عادی سازی
دانش اثبات نشده
مهارت های عمومی فناوری اطلاعات
پرسنل عملیاتی
استفاده از دانش
دانش کسب و کار و سیستم
شکل ۳-۷ سطر مربوط به مرحله عادی سازی از چارچوب پیشنهادی
مرحله به روز رسانی
در این مرحله یکپارچگی فناوری اطلاعات در سطح سازمان به وجود آمده و استفاده از سیستم در سازمان موقعیت عجیبی محسوب نمی شود. سازمان به دنبال نوآوری های بعدی به منظور دستیابی به مزیت رقابتی بیشتر است. در واقع هدف مرحله به روز رسانی، بهبود فرآیندهای کسب و کار از طریق نصب به روز رسانی های جدید می باشد. سیستم سازمانی باید به صورت مداوم تغییر کند تا بتواند قسمت عمده ای از کسب و کار سازمان را منعکس کند. در طی این مرحله از چرخه حیات سیستم سازمانی، تغییرات محیط کسب و کار بر روی سیستم سازمانی باید توسط مدیران سازمانی رصد شود و باید بررسی شود که سیستم سازمانی چگونه می تواند این تغییرات را منعکس کند. مدیران ارشد با راهنمایی و مشاوره فروشندگان و مشاوران اقدام به انتخاب و خرید ماژول های جدیدی می کنند که نیازمند نصب و پیاده سازی هستند. در این مرحله نیز دانش فنی پیرامون زیرساخت های فناوری اطلاعات سازمان می تواند به اضافه کردن آسان تر به روز رسانی های در نظر گرفته شده کمک کند.
در طی مرحله به روز رسانی، دانش بین سازمان و گروه های خارجی درگیر در پیاده سازی منتقل می شود و مشاوران پیشنهادهای را برای تنظیمات سیستم و به روزرسانی ها ارائه می دهند. مدیران ارشد سازمان ها نیز دانش پیرامون نیازمندی ها و انتظارات سازمان خود را به فروشندگان و مشاوران منتقل می کنند تا در به روز رسانی های آتی سیستم اعمال شوند. استفاده مجدد از دانش در این مرحله بسیار مهم تلقی می شود، چراکه تجربیات مراحل پذیرش و تطبیق بسیار مهم هستند. اسناد مربوط به تصمیم های پیکربندی و منطق انجام آنها که عمدتا در طی مرحله پذیرش به وسیله تیم پیاده سازی سیستم سازمانی تهیه شده اند، در این مرحله مورد استفاده مجدد قرار می گیرند. همچنین اطلاعات از قبل ذخیره شده پیرامون تغییرات و سفارشی سازی های سیستم در طی مرحله نصب به روز رسانی ها و سایر عملیات نگهداری سیستم استفاده می شوند.
یکی از موانع مهم مدیریت مؤثر دانش در این مرحله، بازنشستگی، اخراج، فوت و یا از دست دادن پرسنل دانش محوری است که تجربه کافی استفاده از سیستم سازمانی را دارند. در مرحله به روز رسانی نیازمند استفاده مجدد از دانش به دست آمده در مراحل انطباق و پذیرش هستیم که قسمت عمده ای از آن به صورت ضمنی در ذهن پرسنل سازمانی جا گرفته است. در نتیجه با از دست دادن منابع دانش، استفاده مجدد از دانش می تواند با مشکلاتی مواجه شود.
مرحله به روزرسانی
از دست دادن منابع دانش
مهارت های مدیریتی
مشاوران و مدیران ارشد
استفاده مجدد از دانش
دانش کسب و کار و دانش فنی
شکل ۳-۸ سطر مربوط به مرحله به روز رسانی از چارچوب پیشنهادی
فصل چهارم محاسبات و یافته های تحقیق
(ارزیابی چارچوب پیشنهادی)
مقدمه
نقطه شروع تحلیل مجموعه ای از اطلاعات و یافته ها برای اهداف تحقیقاتی، استفاده از ۲ رویکرد کلی کمی^[۸۹]و کیفی^[۹۰] می باشد. رویکرد کمی، از علوم طبیعی مثل زیست شناسی، شیمی، فیزیک و… ناشی می شود و مربوط به تحقیق درباره پدیده هایی است که قابل مشاهده بوده و به طریقی قابل اندازه گیری هستند. چنین مشاهدات و اندازه گیری هایی می توانند عینی شده و توسط سایر محققین تکرار و استفاده شوند. روش معمول در رویکرد کمی، مطالعه و بررسی منابع موجود برای تدوین نظریه های مناسب، ایجاد تئوری ها و فرضیه های ممکن و سپس تست و تجزیه و تحلیل آماری این تئوری ها و فرضیه ها می باشد. روش های کمی معمولا با جمع آوری و پردازش داده های عددی سروکار دارند و ابزاری برای آزمایش تئوری های عینی از طریق بررسی ارتباط بین متغیرها با بهره گرفتن از رویه های آماری هستند. به چنین فرآیندی رویکرد کمی تحقیق گفته می شود. در مقابل، رویکرد کیفی، بینش هایی را فراهم می کند که با رویکردهای صرفا کمی نمی توان آنها را تشریح نمود. رویکرد کیفی ابزاری برای کاوش و درک مفاهیمی است که افراد یا گروه هایی آنها را به مسائل اجتماعی و انسانی نسبت می دهند. به عبارتی می توان چنین بیان کرد که روش تحقیق کیفی با مجموعه ای از داده های غیر عددی سروکار دارد. البته این الزاما بدین معنی نیست که داده های کیفی به هیچ عنوان کمیت پذیر نیستند بلکه مثلا خروجی مصاحبه ها و پرسشنامه ها می تواند داده های کمی باشد. قابلیت تفسیر^[۹۱]یکی از ویژگی های مهم داده های کیفی محسوب می شود و اگرچه قسمتی از داده های تولید شده کمیت پذیر هستند، اما حجم وسیعی از تحلیل انجام گرفته، معمولا تفسیری می باشد.
در ذیل به تشریح بیشتر ویژگی های رویکرد کیفی پرداخته و تفاوت های آن را با رویکرد کمی بیان می کنیم:

• • رویکرد کیفی مرتبط با نظرات، تجربیات و احساسات افراد تولید کننده داده های ذهنی است.

• • درک یک موقعیت از طریق یک چشم انداز کلی حاصل می شود. رویکرد کمی به توانایی شناسایی مجموعه ای از متغیرها بستگی دارد.

• • داده های کیفی از طریق مواجهه مستقیم با افراد، مصاحبه نفر به نفر، مصاحبه های گروهی یا مشاهده جمع آوری می شوند.

• • از داده ها برای خلق مفاهیم و تئوری هایی که به ما در جهت درک پدیده های اجتماعی کمک می کنند، استفاده می شود که این رویکرد یک روش استنتاجی برای توسعه تئوری محسوب می شود.

در کل تفاوت بین ۲ رویکرد مذکور را می توان به صورت جدول شماره ۴-۱ خلاصه کرد:
جدول ۴-۱ تفاوت بین دو رویکرد کمی و کیفی]۳۶[

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد خمینی­شهر
دانشکده مکانیک
پایان ­نامه برای دریافت درجه کارشناسی­ارشدM.Sc

مهندسی مکانیک ـ گرایش تبدیل انرژی
بررسی انتقال حرارت جابجایی اجباری در حالت جریان آرام نانوسیال در کانال با مقطع مثلثی با دو ضلع شارثابت و یک ضلع دماثابت
استاد راهنما:
دکتر بابک مهماندوست
نگارش:
امیر آقانجفی
تابستان ۱۳۹۳

دانشگاه آزاد اسلامی
واحد خمینی­شهر
دانشکده مکانیک
پایان ­نامه برای دریافت درجه کارشناسی­ارشدM.SC
مهندسی مکانیک-گرایش تبدیل انرژی
عنوان:
بررسی انتقال حرارت جابجایی اجباری در حالت جریان آرام نانوسیال در کانال با مقطع مثلثی با دو ضلع شارثابت و یک ضلع دماثابت
نگارش:
امیر آقانجفی
تابستان ۱۳۹۳
در تاریخ۱۰/۶/۱۳۹۳ توسط کمیته تخصصی زیر مورد بررسی و تصویب نهایی قرار گرفت.
۱-استاد راهنمای پایان نامه دکتر بابک مهماندوست
۲-استاد داور داخلی دکتر علیرضا شاطری نجف­آبادی
۳-استاد داور خارجی دکتر آرش کریمی­پور
۴-مدیر تحصیلات تکمیلی گروه مکانیک دکتر بابک مهماندوست
کلیه حقوق مادی مرتبط بر نتایج
مطالعات ابتکارات و نوآوری­ها ی ناشی از
تحقیق موضوع این پایان نامه متعلق به
دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی­شهر
است.
“تعهدنامه اصالت رساله یا پایان نامه”
اینجانب محمدامیر آقانجفی دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته در رشته مهندسی مکانیک که در تاریخ ۱۰/۶/۱۳۹۳ از پایان نامه خود تحت عنوان:
بررسی انتقال حرارت جابجایی اجباری در حالت جریان آرام نانوسیال در کانال با مقطع مثلثی با دو ضلع شارثابت و یک ضلع دماثابت
با کسب نمره دفاع نموده ام بدین وسیله متعهد می­شوم :
۱-این پایان نامه حاصل تحقیق و پژوهش انجام شده توسط اینجانب بوده و در مواردی که از دستاوردها و پژوهش های دیگران استفاده نموده ام مطابق ضوابط و رویه موجود نام منبع مورد استفاده و سایر مشخصات آن را در فهرست مربوطه ذکر و درج کرده ام.
۲-این پایان نامه قبلاً برای دریافت هیچ مدرک تحصیلی(هم سطح، پایین یر یا بالاتر) در سایر دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی ارائه نشده است.
۳-چنانچه بعد از فراغت تحصیل، قصد هرگونه بهره برداری اعم از چاپ کتاب، ثبت اختراع و…از این پایان نامه را داشته باشم، از حوزه معاونت پژوهشی واحد مجوزهای لازم را اخذ نمایم.
۴-چنانچه در هر مقطع زمانی خلاف موارد ذکرشده ثابت شود، عواقب ناشی از آن را می پذیرم و واحد دانشگاهی مجاز است با اینجانب مطابق ضوابط و مقررات رفتار نموده و در صورت ابطال مدرک تحصیلی ام هیچ گونه ادعایی نخواهم داشت.
امیر آقانجفی
۱۰/۶/۱۳۹۳
تشکر و قدردانی:
با تشکر و قدردانی از پدر و مادر عزیزم،راهنمایی­های استاد راهنمای گرامی جناب دکتر مهماندوست و دوست صبورم جناب مهندس مهدی مصلحی که در این راه کمک­های بسیار زیادی به اینجانب کرده و با آرزوی بهترین­ها برای این عزیزان.
چکیده:
در تکنولوژی نانو اولین اثر کاهش اندازه ذرات، افزایش سطح است. افزایش نسبت سطح به حجم نانوذرات باعث می­ شود که اتم های واقع در سطح، اثر بسیار بیشتری نسبت به اتم های درون حجم ذرات، بر خواص فیزیکی ذرات داشته باشند. همچنین ترکیب نانوذرات با سیال، بواسطه حرکت براونی نانوذرات و اثر خوشه­ای آنها، موجب افزایش ضریب هدایت گرمایی و ضریب انتقال حرارت جابجایی سیال می­ شود. از آنجا که در بحث انتقال حرارت افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین به تنهایی کافی نبوده و عدد ناسلت نیز باید بررسی شود، در این پایان نامه سعی کردیم هر دو پارامتر را در کنار هم بررسی کنیم که به نتایج قابل توجه و قابل تاملی نیز دست پیدا کردیم. استفاده از نانوسیال موجب افزایش ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین شده اما از طرفی به دلیل افزایش ضریب رسانایی توسط نانوذرات، ناسلت میانگین به میزان بسیار کمی افزایش می­یابد. نتایج بدست آمده حاصل پردازش های نرم افزار ANSYS-CFX است. این نرم افزار در میان نرم افزارهای موجود از دقت بالایی برخوردار می­باشد. مساله بررسی انتقال حرارت در کانال با مقطع مثلث متساوی­­الاضلاع ، قطر هیدرولیکی ۸ میلیمتر، طول ۱ متر در حالت تکفاز در ۲ قطر ۲۰ و۸۰ نانومتری و کسرحجمی ۱، ۲ و ۴ درصد در حالت شار و دمای ثابت در سطح حل شده است. رژیم جریان آرام و عدد رینولدز بر اساس نانوسیال تعریف و در تمامی حالات برابر ۱۰۰ در نظر گرفته شده است. با کاهش قطر ذرات استفاده‌شده میزان ضریب انتقال حرارت جابجایی میانگین افزایش یافته ولی در مواردی عدد ناسلت کاهش یافته که دلیل آن افزایش ضریب رسانایی با کاهش قطر ذرات است. میزان تاثیر کسرحجمی بر ماکزیمم سرعت در مقطع و افت فشار نیز بررسی شده است. با افزایش قطر نانوذرات به بیش از ۱۰۰ نانومتر، رفتار نانوسیال به سمت عدم یکنواختی پیش می­رود و برای بدست آوردن جواب­های دقیق لازم است که از معادلات و روابط مربوط به حالت ۲فازی استفاده شود.
واژه­­های کلیدی: عدد رینولدز-عدد ناسلت-ضریب انتقال حرارت جابجایی-افت فشار-کسرحجمی
فهرست مطالب
فصل۱:مقدمه
۱-۱-مقدمه…………………………………………………………………………………………………۲
۱-۲-کاربردهای نانوسیال………………………………………………………………………………..۵

<p>(Fare R. Grosskopf.S Norris.M and Zhang.Z 1994)<br />پیلات (۱۹۹۵) طی تحقیقی به مقایسه سطوح بهره وری در صنایع کره جنوبی با صنایع مشابه آن در آمریکا و اروپا پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که بهره وری کل در صنایع کره از ۹ درصد در سال ۱۹۶۷ به حدود ۲۶ درصد سطح بهره وری در صنایع آمریکا در ۱۹۸۷ رسیده است. همچنین سطح بهره وری برخی صنایع کره مثل صنایع چرم، فلزات و ماشین آلات در حد صنایع کارخانهای اروپا بوده است. به نظر ایشان عواملی نظیر شدت بکارگیری سرمایه، عوامل ساختاری، صرفه جویی ناشی از مقیاس تولید و سطح تحصیلات علل اساسی در تفاوت بهره وری صنایع کره جنوبی با آمریکا میباشد.<br />(Pilat, D. 1995,pp123-144)<br />براکت، کوپر، وانگ و چون شین (۱۹۹۸) کارایی در سه صنعت نساجی، مواد شیمیایی و استخراج معادن در کشور چین را مورد ارزیابی قرار دادهاند. در مورد صنعت نساجی با تأکید بر نیروی کار، صنعت شیمیایی با تأکید بر سرمایه و صنعت استخراج معادن با هر دو نهاده سرمایه و نیروی کار، کارایی را اندازه گیری کردهاند.دوره مورد بررسی ۱۹۹۸ـ۱۹۹۶ میباشد. در این مقاله بحث شده است که اگر افزایش در مقادیر نهاده توام با کاهش مقادیر محصول باشد، تراکم در اقتصاد رخ میدهد و بیشترین مقدار مازاد نهاده ها در سال ۱۹۸۷ رخ داده است. به دلیل مشکل تورم نیروی انسانی و مغایرت با برنامه های رفاهی برای این کشور در این مقاله پیشنهاد شده است

رابطه بین متغیرها:

در این تحقیق جهت به دست آوردن رابطه بین متغیرها از رابطه خطی مرکب زیر استفاده شده است:
+ + SGA=α +

اندازه‌گیری رابطه

به‌طوری‌که گفته شد در این تحقیق به‌منظور برآورد رابطه بین متغیرها از روش‌های اقتصادسنجی، رگرسیون خطی مرکب استفاده شده است. بر مبنای داده‌های عملکردی ۵ ساله در بازه زمانی بین ۹۲-۱۳۸۸و به عبارتی ۵ نمونه تصادفی وابسته مقادیر متغیرهای مستقل , و متغیر وابسته Yتعیین‌شده با بهره گرفتن از روش تحلیل داده‌های تابلویی یا Data Panelپارامترهای α وβ_۱ تا β_۶ بهره گرفته‌شده است.

نرم‌افزارها

با عنایت به استفاده از سری های زمانی داده‌ها و به عبارتی ۵ نمونه وابسته در گردآوری داده‌ها و لزوم به کارگیری تحلیل های تابلویی جهت انجام محاسبات و تحلیل های آماری از نرم‌افزار Eviews استفاده شده است. پیش از آن از نرم‌افزار Excel جهت پردازش اولیه داده‌ها و آماده‌سازی آن‌ها به‌عنوان متغیرهای تحقیق بهره گرفته‌شده است. بعلاوه از نرم‌افزار ره آورد نوین نیز برای استفاده از اطلاعات و داده‌های بورس مورداستفاده قرارگرفته است.

فصل چهارم:
یافته‌های تحقیق

مقدمه‏

در فصل سوم، روش کلی تحقیق، تعریف جامعه آماری، نحوه تعیین حجم نمونه و روش نمونه‌گیری، روش‌ها و ابزار گردآوری داده‌ها و نهایتاً روش‌ها و ابزار تجزیه‌وتحلیل داده‌ها موردبحث قرار گرفت. در این فصل داده‌های موردنیازی که جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق جمع‌ آوری‌شده، به‌عنوان منبعی برای تجزیه‌وتحلیل استفاده شده است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گردآوری‌شده از روش­های توصیفی و استقرایی آزمون فرضیه استفاده شده است. ساختار کلی فصل حاضر بر مبنای توصیف نمونه آماری، توصیف یافته‌ها، تحلیل پیش‌فرض‌ها، تحلیل روابط بین متغیرها و نهایتاً تعمیم‌یافته‌ها از نمونه تصادفی به جامعه آماری تنظیم شده است. پیش‌فرض‌های مورد ارزیابی به‌تبع تحقیقات مرتبط یا مشابه، بر مبنای استفاده از رگرسیون خطی مرکب به‌منظور تعیین رابطه بین متغیرها موردبررسی قرار گرفته‌اند.
در این تحقیق به‌منظور داده‌پردازی اولیه از نرم‌افزار اکسل و در راستای توصیف یا تحلیل یافته‌ها از نرم‌افزار آماری EVIEWS بهره گرفته شده است. در این فصل ابتدا جدول آمار توصیفی متغیرهای تحقیق ارائه گردیده و پس‌ازآن آزمون فرضیات تحقیق ارائه گردیده است.

توصیف جامعه آماری

جامعه آماری مربوط به این تحقیق شامل شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار بوده است که شرایط زیر را دارا باشند:
۱) سهام شرکت از سال ۸۸ تا ۹۲ در بورس اوراق بهادار تهران معامله‌شده باشد.
۲) نماد معاملاتی شرکت به تابلوی غیررسمی منتقل نشده باشد.
۳) نماد معاملاتی شرکت فعال و برای حداقل یک‌بار در سال معامله‌شده باشد.
۴) سال مالی شرکت به پایان اسفندماه ختم شود و در دوره مورد مطالعه تغییر سال مالی نداده باشد.
۵) اطلاعات مالی شرکت در دوره مورد مطالعه در دسترس باشد.
۶) شرکت باید در گروه شرکت‌های واسطه‌گری مالی نباشد.
بر مبنای اطلاعات به‌دست‌آمده جامعه آماری تعریف‌شده محدود به مرزهای تعریف‌شده در بند قبل ۱۵۰ شرکت با توزیع مندرج در جدول شماره ۴-۱ می‌باشد:

جدول (۴-۱): توزیع جامعه آماری

استخدام نیروی کار کاهش یابد.( ترجمه عبدا… پور ، ۱۳۸۲)<br /><a href="https://nefo.ir/"><img class="alignnone wp-image-71″ src="https://ziso.ir/wp-content/uploads/2021/10/THESIS-PAPER-5.png” alt="دانلود پایان نامه - مقاله - پروژه” width="365″ height="125″ /></a><br />در سال ۲۰۰۳ چن طی پژوهشی تغییرات بهره وری سه صنعت مهم چین شامل صنایع نساجی، شیمیایی و فلزی را محاسبه کرده است. این محاسبات برای دوره های چهار ـ پنج ساله انجام شده است . این پژوهش اطلاعات را در مورد نتایج برنامههای توسعه اقتصادی و بهبود برنامه اقتصادی در سطوح مختلف اداری چین ارائه میدهد. همچنین نشان میدهد چنانچه تغییرات کارایی و تکنولوژی طی دوره پنج ساله مورد بررسی با ثبات نباشد، مرز تولید تجربی یا تابع تولید مرزی به سمت مطلوب حرکت نخواهد کرد.( Chen. Yao.2003,pp27-35)<br />کاشانی (۲۰۰۵) در پژوهشی به بررسی ناکارایی صنایع نفت بریتانیای کبیر (UK) می پردازد. صنایع نفت بریتانیا از قوانین مداخله گرایانه و حمایتگرانه دولت مثل خودکفایی، تضمین عرضه و گسترش عرضه صنایع استخراج از دریا برخوردار میباشد. این پژوهش نشان میدهد که تا چه حد قوانین مرتبط با صنایع استخراج نفت بریتانیا سبب ناکارایی شده است. نتایج حاصل از تحقیق این بینش را ایجاد میکند که تکنیکهای تولید بریتانیا و در حالت عمومی تر توانایی های دولت از طریق قوانین و قراردادها در رفتار بخش خصوصی مؤثر است .(Kashani Hossein A.2005,pp912-925)<br />شایانگ سو و کوشانگ جو (۲۰۰۵) به محاسبه بهره وری صنعت کاغذ و خمیر کاغذ در کشورهای OECD برای دوره ۲۰۰۰ـ ۱۹۹۱ پرداختهاند. آنها تغییرات بهره وری را به وسیله دو جزء تغییرات تکنیکی و تغییرات کارایی محاسبه نمودند. نتایج تجربی تحقیق نشان میدهد که ژاپن و سوئیس در بین کشورهای OECD به ترتیب با تغییرات بهره وری ۴/۲ و ۹/۰- درصد رتبه اول و آخر را طی دوره زمانی مورد بررسی به خود اختصاص دادهاند. کشورهای اسکاندیناوی( فنلاند، نروژ و سوئد) بین ۲/۱ تا ۵/۱ درصد در عملکردشان بهبود حاصل شده است. همچنین بهره وری صنایع کاغذسازی کانادا ۲% افزایش داشته در حالی که بهره وری آمریکا تنها ۸/۰% افزایش را نشان میدهد. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد که در دهه های اخیر رشد بهره وری ناشی از تغییرات تکنولوژیکی بوده است تا تغییرات کارایی.<br />(Shayang Hseu Jiing &amp; Kou Shang.Jui 2005,pp 411-422)<br /><strong>مطالعات داخلی</strong><strong>:</strong><br />پایان نامه با عنوان &quot;بررسی بهره وری نیروی کار در صنایع نساجی استان اصفهان&quot; توسط بیگدلی (۱۳۷۵) ضمن محاسبه بهره وری متوسط نیروی کار صنایع نساجی استان اصفهان در تخمین تابع تولید نتیجه این شده است که کشش نیروی کار بیشتر از کشش سرمایه میباشد و همچنین بازدهی به مقیاس در صنایع نساجی استان ثابت میباشد. در این پژوهش ثابت شده است که تغییر تولید منجر به تغییر بهره وری نیروی کار و از طرف دیگر تغییر بهره وری نیروی کار نیز تغییر در سطح تولید را به همراه خواهد داشت. همچنین سهم کارگران تولیدی از کل نیروی کار با توجه به ساختار نیروی انسانی و برخورداری از تحصیلات و تخصص پایین یک رابطه منفی با سطح بهره وری را نشان میدهد. همچنین یک همبستگی مثبت بین شدت سرمایه و بهره وری نیروی کار دیده می شود. با توجه به تکنولوژی فرسوده و پایین صنایع نساجی استان افزایش سرمایه به نحو بارزی می تواند بر بهره وری نیروی کار مؤثر باشد و بالاخره سهم دستمزد در ارزش افزوده با توجه به مدل تخمینی ارتباط چندانی با بهره وری نداشته است.<br />علیرضا امینی طی پژوهشی به اندازه گیری و تحلیل عوامل مؤثر بر بهره وری در بخشهای غیرنفتی اقتصاد ایران پرداخته است. در این مطالعه، ابتدا شاخصهای بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل محاسبه و پس از تحلیل روند گذشته به بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی کار و سرمایه در کل بخش غیر نفتی و به تفکیک بخشهای اقتصادی پرداخته است. دوره مورد بررسی ۱۳۷۸ـ۱۳۴۵ میباشد. در مورد بخشهای غیرنفتی، جهت تحلیل موثر بر بهره وری نیروی کار از متغیرهای سرمایه سرانه، فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه و متغیر روند زمانی ( به عنوان پیشرفت فنی) استفاده شده است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که تأثیر سرمایه سرانه در روند زمانی بر بهره وری نیروی کار مثبت و تأثیر فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه منفی می باشد. در مورد بهره وری سرمایه، فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه و سرمایه سرانه اثر منفی دارند و اثر پیشرفت تکنولوژی با توجه به علامت ضریب متغیر روند زمانی میتواند مثبت یا منفی باشد. بطور کلی بخشهای تولیدی از بهره وری بالایی در استفاده از منابع برخوردار بودهاند. در مقابل بخشهای خدماتی در استفاده بهینه از عوامل تولید موفق نبودهاند یا موفقیت آنها ناچیز بوده است. همچنین در دوره مورد بررسی، سهم بهره وری از رشد تولید در کل بخش غیرنفتی حدود۸/۱۳ درصد بوده است.( امینی،۱۳۷۹،ص ۷۵-۳۹)<br />اکبر توکلی و دیگران در پژوهشی شاخصهای بهره وری جزیی و بهره وری کل را برای صنایع مختلف بر اساس طبقهبندی بین المللی فعالیتهای صنعتی طی دوره ۱۳۷۲ ـ۱۳۵۱ محاسبه کردند. نتایج آنها حاکی از آن بود که بهره وری نیروی کار در همه صنایع بجز صنایع غذایی و صنایع کاغذ و مقوا، در بقیه صنایع رو به افزایش بوده است . ولی بهره وری سرمایه فقط در صنایع محصولات کانی غیر فلزی، فلزات اساسی و صنایع متفرقه افزایش داشته است. همچنین روند تغییرات شاخصهای بهره وری کل عوامل تولید حاکی از آن بود بجز صنایع متفرقه که دارای روند صعودی بوده و همچنین صنایع نساجی و پوشاک که ابتدا روندی صعودی و سپس نزولی داشته، در سایر گروه های صنایع بر اساس شاخصهای محاسبه شده، روند مشخصی نداشته است و بدین روی نمیتوان در مورد آنها بطور قاطع اظهار نظر نمود. (توکلی،۱۳۷۹،ص ۱۲۶-۸۵)<br />علی رحمانی به محاسبه بهره وری کل عوامل تولید صنایع بزرگ طی سالهای ۱۳۷۶ـ۱۳۵۰ پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بهره وری کل عوامل تولید صنایع بزرگ طی سالهای مورد مطالعه، در اغلب سالها مثبت بوده است. همچنین ایشان بهره وری کل عوامل تولید گروه های مختلف صنایع بزرگ را محاسبه و با یکدیگر مقایسه کرده و به این نتیجه میرسد که طی سالهای مورد مطالعه، بیشترین نرخ رشد در زیرگروه صنایع بزرگ کشور متعلق به صنایع ماشین آلات و تجهیزات است و پس از آن صنایع فلزات اساسی و کاغذ و مقوا در رتبه های بعدی قرار دارند. ضمناَ کمترین رقم توسط نرخ رشد بهره وری متعلق به صنایع شیمیایی میباشد.( رحمانی،۱۳۸۰،ص ۱۲۷-۸۳)<br />بهاره انتظاری در پژوهشی تحت عنوان &quot;اندازه گیری بهره وری کل عوامل تولید در صنعت قطعه سازی و مقایسه آن در سطح بین المللی &quot; تغییرات بهره وری کل صنعت قطعهسازی( خودرو) را طی دوره ۱۳۷۸ـ ۱۳۶۸ محاسبه نموده است. همچنین تغییرات بهره وری کل به تفکیک تغییر کارایی، تغییر کارایی تکنولوژی، تغییر کارایی مدیریتی و تغییرات کارایی مقیاس صنعت قطعهسازی برای سه کشور صنعتی ژاپن، انگلستان و فرانسه و کشورهای در حال توسعه مالزی، اندونزی و کره جنوبی ارائه گردیده است. پس از تفکیک و طبقهبندی نتایج برای هرکدام از کشورها و همچنین ایران، به این نتیجه رسیده است که هیچگونه روند مشخصی را نمیتوان برای تغییرات بهره وری کل عوامل تولید در سطح کشور و همچنین کشورهای مورد مطالعه در نظر گرفت. در بعضی از سالها تغییرات مثبت و در برخی دیگر روند منفی داشته است. همچنین عامل اصلی رشد مثبت بهره وری کل عوامل تولید در ایران و سایر کشورها تغییرات مثبت کارایی تکنولوژی بوده است. ( انتظاری،۱۳۸۱،)<br />دکتر مجتبی مجاوریان کارایی فنی و تغییرات فناوری در محصولات راهبردی کشاورزی را اندازه گیری کرده است. دوره مورد بررسی ۱۳۷۸ـ ۱۳۶۹ و محصولات مورد مطالعه گندم، جو، پنبه، برنج و چغندر قند بوده است. نتایج تحقیق نشان داده است که بهره وری در تولیدات آبی( بجز جو) افزایش یافته و در مورد تمام محصولاتی که رشد بهره وری در آنها تحقق یافته، فناوری پیشرفت کرده است. همچنین در اغلب محصولات نوع تغییرات کارایی و فناوری عکس یکدیگر بوده است. بنابراین ایشان نتیجهگیری کرده است که کارایی فنی تولیدکنندگان در فناوری جدیدتر کمتر از فناوری قدیمیتر است. بنابراین پیشنهاد نموده است که سازمانهای متولی روی تحقیق، نوآوری، ترویج فناوری دید در آموزش بهرهگیری از این فناوری سرمایهگذاری کنند.( مجاوریان،۱۳۸۲،ص ۱۶۱-۱۴۳)<br />دکتر نصرت ا… نفر مطالعه ای در مورد کارایی فنی مؤسسات نساجی دولتی و خصوصی ایران انجام دادهاند. در این پژوهش دو مدل در نظر گرفته شده است. در مدل اول فرض می شود که مشخصات بنگاه مستقیماَ بر کارایی فنی اثر میگذارد و سهم بنگاهها از سطح تکنولوژی برابر است که با مرز تولید نشان داده میشود و مشخصات بنگاه اثر خود را تنها در فاصله بنگاه از نقطه بهترین عملکرد تولید نشان میدهد. در مدل دوم فرض میشود که مشخصات بنگاه مستقیماَ بر ساختار تولید اثر میگذارد. این مدل مبتنی بر این فرض است که هر بنگاه با تولید مرزی متفاوتی مواجه است. در این مدل نهاده سرمایه بطور تئوریکی، ارزش خدمات کالاهای سرمایه است ولی چون این اطلاعات در دسترس نمیباشد، ارزش دارایی ثابت به عنوان نمایندهای از سرمایه مورد استفاده قرار گرفته است. این مطالعه به این نتیجه رسیده است که در هر دو مدل، بنگاههای دولتی ناکاراتر از بنگاههای خصوصی عمل میکنند و نیز بنگاههایی با اندازه کوچک که ظرفیت کمتری در تولید صنعت نساجی دارند کاراتر از سایر بنگاهها عمل میکنند. بالاخره اینکه رابطه میان کارایی فنی و تعداد کارکنان منفی است. یعنی بنگاههایی که تعداد کارکنان بیشتری دارند ناکاراتر عمل میکنند.( یداللهی، ۱۳۸۲)<br />حکیمه عبدا… پور در پژوهشی کارایی و تغییرات بهره وری را برای صنعت ریسندگی و بافندگی طی سالهای ۱۳۷۹-۱۳۷۶ محاسبه نموده است. نتایج حاکی از آن است که در صنعت ریسندگی و بافندگی اکثر استانها دارای بازده کاهنده نسبت به مقیاس میباشد. همچنین میانگین بهره وری طی دوره افزایش غیر محسوسی داشته است و بیشترین افزایش بهره وری در استان خراسان بوده است و علت این افزایش بهره وری طی دوره، مربوط به افزایش کارایی تکنولوژی بوده است. در این تحقیق برای محاسبات کارایی و تغییرات بهره وری فقط عوامل تولید سرمایه و نیروی کار استفاده شده است.( عبدا… پور،۱۳۸۲)<br />ابراهیم هادیان طی مطالعهای به بررسی کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی بانکها در اقتصاد ایران پرداخته است. در این مطالعه وضعیت کارایی ۱۰ بانک کشور برای دوره زمانی ۱۳۷۸ـ ۱۳۷۶ مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که در ۳ سال مذکور با فرض بازدهی متغیر نسبت به مقیاس، سه بانک ملی، کشاورزی و صنعت و معدن از لحاظ فنی، تخصیصی و اقتصادی کارا و بانک توسعه صادرات تنها از نظر فنی کارا بوده است. همچنین در طی سالهای مذکور میزان کارایی بانکهای تخصصی نسبت به بانکهای تجاری بالاتر بوده است.( هادیان،۱۳۸۲،ص ۲۵-۱)<br />معماریان در تحقیقی پیرامون صنایع غذایی کشور، به بررسی و محاسبه کارایی و بهره وری پرداخته است. در این مطالعه ۲۷ استان کشور طی سالهای ۱۳۸۰ـ۱۳۷۱ مورد ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به نتایج این تحقیق بجز یک سال، در تمامی سالها بطور متوسط استانهای کشور با افزایش بهره وری کل مواجه بوده اند.( معماریان، ۱۳۸۳)<br />دکتر محمد مولایی در پژوهشی بهره وری کل، متوسط و نهایی فعالیتهای مختلف صنعتی کوچک و بزرگ ایران که بر حسب طبقه بندی بین المللی (ISIC , REV2) به ۹ گروه صنعتی تقسیم شدهاند، طی دوره زمانی ۱۳۸۰ـ ۱۳۶۶ محاسبه و مورد مقایسه قرار میدهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بهره وری کل، متوسط و نهایی کل صنایع کوچک کمتر از کل صنایع بزرگ میباشد و اما برخی از گروه های صنعتی کوچک نسبت به صنایع بزرگ دارای بهره وری بیشتری هستند.( مولایی،۱۳۸۴،ص۱۷۶-۱۵۷)<br />پایان نامه با عنوان &quot; بررسی بهره وری صنایع نساجی (مطالعه موردی ایران)&quot; توسط شکروی (۱۳۸۴) به دنبال بررسی و اندازه گیری کارایی و تغییرات بهره وری این صنایع (نساجی) میباشد روند تغییرات بهره وری و عوامل مؤثر برآن تغییرات سؤال اصلی این پژوهش است. از این رو کارایی فنی و تغییرات بهره وری صنایع نساجی استانهای کشور طی دوره مورد بررسی (۸۱-۱۳۷۵) مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج محاسبات حاکی از آن است که به غیر از سالهای ۱۳۸۱، ۱۳۷۶ و ۱۳۷۷ در همه سالهای مورد بررسی متوسط ناکاریی مدیریتی استانها بیشتر از متوسط ناکارایی مقیاس بوده است و این فرضیه که ناکارایی مدیریتی استانها بیشتر از ناکارایی مقیاس است مورد تأیید قرار می گیرد. همچنین به جز دوره ۸۰-۱۳۷۹ در همه دوره ها تغییرات بهره وری استانها بیشتر ناشی از تغییرات تکنولوژیکی بوده است تا تغییرات کارایی. جهت تحلیل دقیقتر وضعیت صنایع در کشور تغییرات بهره وری این صنایع در مقایسه با صنایع دیگر کشور طی دوره ۸۱-۱۳۷۵ مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقایسه مشخص میشود که در همه دوره ها بجز دوره ۸۱-۱۳۸۰ صنایع نساجی کشور با کاهش بهره وری مواجه بوده است و میتوان وضعیت این صنایع را در مقایسه با صنایع دیگر نگرانکننده توصیف کرد. همچنین در این پژوهش تغییرات بهره وری صنایع نساجی کشور با چهار کشور انگلستان، ژاپن، هند و ترکیه طی دوره ۲۰۰۰-۱۹۹۹ مورد مقایسه قرار گرفته است که از این بررسی مشخص میشود که ایران در مقایسه کشورهای پیشرفتهای مثل ژاپن و انگلستان دارای پتانسیل بالاتری جهت بهبود بهره وری ارتقای وضعیت صنایع نساجی خود میباشد.<br />فصل دوم:<br />تعاریف و مفاهیم بهره‌وری<br />تاریخچه اصطلاح بهره وری<br />مفهوم بهره وری از زمان های بسیار دور وجود داشته است اما در اینکه واژه بهره وری نخستین بار چگونه در ادبیات اقتصادی وارد شده است دیدگاه های مختلفی وجود دارد. ژان فوراستیه معتقد است اولین بار آگری کولا این واژه را در کتاب خود به نام &quot;متالیکا&quot; آورده است و سپس فرانسوا کنه در قرن هجدهم مفهوم &quot;قدرت تولید کردن &quot; را در تعریف این واژه به کار برده است اما سومانت در کتاب &quot;مدیریت و مهندسی بهره وری&quot; سیر تاریخی استفاده از این واژه را مطرح میسازد و اظهار میدارد که فرانسوا کنه ریاضیدان و اقتصاددان طرفدار مکتب فیزیوکراسی (حکومت عوامل طبیعی) در سال ۱۷۷۴م برای اولین بار این واژه را در کتاب خود ذیل عنوان &quot;دیدگاه تاریخی نظریههای اقتصادی&quot; به کار برده است. آدام اسمیت تحلیلگر رابطه بین انسان و تقسیم کار در سال ۱۷۷۶م در مورد بهره وری کار و طبقهبندی آن و تخصص برای افزایش سود مطالبی را بیان کرد. وی در ارتباط با مفهوم بهره وری به کارایی و تخصص اشاره کرد. اقتصاددانان کلاسیک همچون سینور بهره وری را بر حسب کیفیت جسمی، فکری، روحی و هوشی، مهارت و قدرت بدنی کارکنان تبیین میکردند. انقلاب در بهره وری توسط فردریک تیلور در سال ۱۸۸۱م آغاز شد که میتوان آن را تاریخ مطالعات رسمی و عملی مدیریت بهره وری دانست. بهره وری به معنای استعداد تولید در لغتنامههای لیتره به سال ۱۸۸۳ و در لاروس به سال ۱۹۴۶م تکرار شده است. کارل مارکس صاحب تئوری سوسیالیسم علمی با ارائه نظریه ارزش نیروی کار نیز در تعریف این واژه نقش بسزایی داشته است. (قاسمی، ۱۳۷۴، ص ۷)<br />مفهوم و تعاریف بهره‌وری:<br /><strong>معنای لغوی بهره وری</strong><strong>:&nbsp;</strong>&quot;واژه Productivity)) واژهای است به معنی قدرت تولید و بارآور و مولد بودن که در ایران مترادف بهره وری قرار گرفته، لغت بهره وری که از نظر ادبی حاصل مصدر است، از واژه بهرهور مشتق شده است و کلمه بهره وری به استناد فرهنگ فارسی به معنای بهرهبر، سود برنده و کامیاب است، در کارهای تحقیقاتی معنی راندمان، بازدهی تولید، مولودیت، باروری و … نیز به کار رفته است.&quot; (رحمانی و دیگران٬ ۱۳۷۷ ؛ص۵۳)<br />در گذشته بهره وری تنها در قلمرو اقتصاددانان بوده است اما امروزه مورد توجه همگان است؛ به طوری که سیاستگذاران، تاجران، کارگران و حتی مردم کوچه و بازار نیز در مورد بهره وری و اهمیت آن در سطح رفاه زندگی شان مطالبی شنیدهاند، &quot;تعریف فنی بهره وری ساده و صرفاً عبارت است از&nbsp;<strong>رابطه بین مقدار ستانده و مقدار نهاده بکاررفته برای تولید آن ستانده</strong>. بهره وری به ما میگوید که از یک واحد نهاده چند واحد ستانده میتوان بدست آورد.&quot;(ابطحی و دیگران٬ ۱۳۷۵؛ص۳۲)<br />درک درست رابطه بین نهاده و ستانده ما را از دو برداشت غلط در مورد بهره وری باز میدارد؛ یک: بهره وری معادل تولید نیست، «تولید» مربوط میشود به عملیات و فعالیتهای فیزیکی، ساختن کالاها و ایجاد و ارائه خدمات، حال آنکه بهره وری مربوط میشود به استفاده همراه با کارایی منابع (نهادهها) برای تولید کالاها و ارائه خدمات (بازده)، تولید یعنی کل ستانده بدست آمده در حالیکه بهره وری یعنی کل ستانده تولید شده به ازای هر واحد نهاده به کار رفته، افزایش تولید لزومأ به معنای افزایش بهره وری نیست.(قاسمی،۱۳۷۴؛ص ۵۸) مثال: شرکتی را در نظر بگیرید که گوشی موبایل تولید میکند این شرکت ۲۰۰۰۰ گوشی را با ۴۰ کارگر در ۵ روز کاری در ماه و ۱۰ ساعت کار در روز تولید میکند. حال تصور کنید این شرکت تولید را به ۲۵۰۰۰ گوشی در ازای بکارگیری ۱۰ کارگر اضافی با همان ۵ روز کاری و ۱۰ ساعت کار در روز افزایش دهد، اکنون به وضوح مشاهده میشود که میزان تولید گوشی ۲۵ درصد بالا رفته است ( از ۲۰۰۰۰ به ۲۵۰۰۰) لکن در بهره وری کار تغییری حاصل نشده است. با محاسبات به آسانی میتوان ثابت کرد که حتی با افزایش تولید، ممکن است بهره وری کار کاهش پیدا کند، یا برعکس بهره وری کار همراه با افزایش تولید بالا رود. به هر حال نکته مهم آن است که « تولید اضافی» الزاماً معنای افزایش بهره وری را نمیدهد و همراه با بالا رفتن قدرت تولیدی نیست، بهره وری تنها به معنی تلاش برای افزایش کارایی نیست.^[۱]<br />نسبت بازده واقعی بدست آمده به بازده استاندارد و تعیین شده (مورد انتظار) کارایی یا راندمان است یا در واقع مقدار کاری که انجام میشود به مقدار کاری که باید انجام شود.(ابطحی و دیگران،۱۳۷۵؛ص۳۴)<br />برای مثال اگر میزان بازده کارگری ۱۴۰ قطعه در ساعت باشد و میزان تولید تعیینشده پس از بررسیهای مهندسی روشها و کارسنجی ۲۰۰ قطعه در ساعت تعیین شده باشد، کارایی این کارگر ۷۰% است. نکته بسیار مهم آن است که طبق قوانین فیزیکی در ماشین (سیستمهای بسته و مکانیکی) کارایی و راندمان که خارج قسمت میباشد، تقریباً هرگز به یک نمیرسد و همواره کوچکتر از یک است لکن در مورد انسان(سیستم باز) بر اثرانگیزش و رهبری صحیح میتواند از یک بزرگتر شود.<br />یک تفسیر صرفاً ریاضی از معادله بهره وری نشان میدهد که بهره وری را میتوان با افزایش ستانده یا کاهش نهاده افزایش داد. چنین تفسیری از بهره وری به دلایل زیر خطرناک است:<br />اولاً ممکن است موجب شود تا مدیران کارگرانشان را به انجام کار شدیدتر وادار، یا اینکه برخی از آنان را به بهانه افزایش بهره وری از کار برکنار کنند، در این صورت چه بسا ارقام بهره وری بالا برود. اما این طریقه رشد بهره وری مورد نظر نیست. هدف از تلاش برای بهبود بهره وری، ایجاد تفرقه بین مدیریت و کارکنان نیست بلکه بالعکس هدف محکمتر کردن پیوند آنها برای بدست آوردن ستانده بیشتر&nbsp;<em>است</em><em>.</em>&nbsp;(ابطحی و دیگران، ۱۳۷۵؛ص۳۵)<br />سادهترین تعریف بهره وری عبارت است از نسبت خروجی به ورودی، معمولاً در برنامهها و تکنیکهای بهبود بهره وری برای افزایش بهره وری بیشتر به مخرج کسر توجه میکنند و بر استفاده بهتر از منابع مورد مصرف سازمان تأکید مینمایند. ولی کاملاً روشن است که برای افزایش بهره وری، یعنی افزایش مقدار این کسر، باید صورت یا مخرج و یا هر دوی آنها را تغییر داد، صاحبنظران و اندیشمندان هر کدام با استعانت از دیدگاه فکری خود به ارائه تعریفی در خصوص بهره وری پرداختهاند که در ذیل چند نمونه از این تعاریف ارائه میگردد.<br />ژورم^[۲]: بهره وری را به عنوان بازده حاصله در مقابل منابع بکاررفته تعریف میکند.( Jerome, H.1934, p85)<br />یانگ^[۳]&nbsp;: بهره وری را درجه به کاررفتن نیروها و عوامل تولیدکننده خدمات و کالا میداند.<br />بورش^[۴]: بهره وری را نرخ تبدیل کار و مواد خام به خدمات و کالاهای مفید تعریف میکند.<br />استیر فیلد^[۵]: بهره وری را نسبت بازده سیستم تولیدی به مقدار بکار گرفته شده از یک یا چند عامل تولید تعریف میکند.<br />استیوری^[۶]: بهره وری را معیار عملکرد و یا قدرت و امکانات موجود برای تولید کالا یا خدمات معین می‌داند.<br />سیگل^[۷]: بهره وری را نسبت میان بازده و نهاده مرتبط با عملیات تولیدی مشخص میداند. (قاسمی، ۱۳۷۴؛ ص ۴۴)<br />آژانس بهره وری اروپایی : بهره وری را درجه استفاده مؤثر از هر یک از عوامل تولید میداند.<br />سازمان بین المللی کار(ILO): بهره وری برابر است با خارج قسمت خروجی (میزان تولید) بر یکی از عوامل تولید^[۸].<br />منوچهر فرهنگ در فرهنگ علوم اقتصادی سه تعریف برای بهره وری ارائه نموده است:<br />۱ـ نسبت میان مقدار معینی از محصول و مقدار معین از یک یا چند عامل تولید<br />۲ـ مقداری که هر کارگر در یک زمان معین میتواند تولید کند.<br />۳ـ بهره وری میزان کارایی است که منابع تولیدی یعنی کار، سرمایه و زمین بدانگونه به کار رفته اند.</p>