شکی نیست که هدف از بودن امام، پس از پیامبر پرکردن خلأی است که از درگذشت پیامبر بوجود می آید، پیامبر بر مبنای حق و بر اساس احکام و دستورهای راستین الهی حکومت و داوری می کرد. او در تطبیق حکم بر موضوع، اشتباه و خطا نمی نمود و حکومت او به تمام معنی، مصداق آیه «فَاحْکُم بَینْ‏َ النَّاسِ بِالحَْق^[۳۸۵]» بوده است. اکنون پس از درگذشت پیامبر، یک چنین خلأی پدید می آید، این خلأ نمی تواند بوسیله کسانی پرشود که از بسیاری از احکام الهی آگاهی نداشته و در حوادث و پیشامدها دست نیاز به سوی این و آن دراز می کردند و در صورت بیچارگی و کوتاهی دست ازهرجا، به ظن و تخمین و قیاس و استحسان، و رأی و پندار خود عمل می کردند، و پرونده زندگی آنان مملو از اشتباهات و خطاهای خطرناک می باشد، بلکه باید این شکاف بوسیله شخصیت های والامقامی پرشود که نسخه دوم پیامبر بوده و از تمام احکام و فروع اسلام آگاهی دارند، و رد علاج و چاره جوئی حوادث و پیش آمدها، راه اشتباه و خطا نمی روند .
تردیدی نیست که حکومت های عادی و حاکم های معمولی نمی توانند این خلأ را پرکنند و وظایف رسالت را ادامه دهند. اینجاست که وجود امام معصوم، عالم و آگاه ، برای ادامه حکومت حقه الهیه و اجراء حدود و احکام خدا به صورت یک امرلازم و ضروری جلوه می کند.

از ویژگیهای این مقام تشریعی چنانکه از اطلاق لفظ امام بدست می آید، لزوم فرمانبرداری و اطاعت مردم از رفتار و گفتار شخص واجد این مقام در زمینه های مختلف حکومت، قضاوت و تبیین احکام آسمانی بطور مطلق می باشد.
اما با توجه به مقام امامت مسئله لزوم پیروی توسعه یافته، موضوع حکومت، قضاوت و دیگر جهات زندگی را نیز دربرمی گیرد. امام الگوی جامعه است و بر مردم لازم است زندگی خویش را در زمینه های مختلف و در جهات گوناگون براساس این الگو شکل دهند و در همه فعالیت های فردی و اجتماعی او را پیشوای خویش قرار دهند.
۳-۱-۲-۲-۳٫ فلسفه امامت از نظر امامیه
حفظ نظام اجتماعی مسلمانان
شکی نیست که برقراری نظم و امنیت جامعه بشری، عموما و جامعه اسلامی، خصوصا ، مورد اعتنا و اهتمام شارع مقدس است. این غرض شرعی، بدون وجود پیشوایی که پیروی از او بر دیگران واجب باشد، به دست نمی آید. براین اساس، یکی از اهدف امامت و مسئولیت های امام، برقراری نظم و امنیت اجتماعی است. علامه حلی(متوفای ۷۲۶ه) در این باره چنین گفته است:
«حفظ نظام نوع(نظام اجتماعی) ، یکی از اهداف و مقاصد امامت است، زیرا بشر،مدنی بالطبع از عهده حل مشکلات وتأمین نیازهای خود بر نمی آید وبلکه باید هرکس عهده دار مسئولیتی شود و کارها با مشارکت و تعاون به انجام رسد. حال، ممکن است که برخی از افراد، از انجام دادن مسئولیت خویش شانه خالی کند و این امر، موجب اختلال نظام اجتماعی می شود. برای جلوگیری از آن، وجود امام لازم است که با متخلف به گونه ای مناسب برخورد کند واز بروز اختلال در نظم اجتماعی جلوگیری کند. «یعنی اگر مردم بخواهند نظریه بدهند امکان دارد نظرات آنها صحیح نباشد یکی بگوید فلان کار را بکنید ، دیگری بگوید خیر نکنید و نمی توان فهمید کدام نظریه درست است» و بعلت نبودن پیشوا اختلاف و تنازع پیش نیاید لذا وجود و نصب امام لازم است.^[۳۸۶]»
تکالیف اجتماعی
در شریعت اسلام، یک سلسله تکالیف و احکامی وجود دارد که به صورت فردی به انجام نمی رسد. بلکه اجرای آنها در گرو اجتماع و همکاری عمومی است، جهاد با دشمنان، از این نوع است. انجام دادن این گونه تکالیف، نیازمند برنامه ریزی مشخص و روشن است که زمان و مکان وچگونگی انجام دادن تکلیف را روشن سازد. بدیهی است، این گونه مسائل ،بدون تمرکز در برنامه ریزی و تصمیم گیری، به نحو مطلوب به صورت متمرکز و قاطع تصمیم گیری نشود، تفرقه وتشتت پدید می آید. فرصت از دست می رود ودر نتیجه، شکست در برابر دشمن، قطعی خواهد بود. بدین جهت، وجود رهبری با کفایت و مدبر و توانمند، ضرورت دارد تا صفوف مردم را متحد و منسجم سازد وبدین طریق، به تکلیف شرعی جهاد ودفاع در راه دین، جامه عمل بپوشاند.^[۳۸۷]
اجتماعی و رهبری
حکومت و چگونگی رهبری سیاسی جامعه یکی از عمده ترین و اساسی ترین نهادهای حرکتی یک جامعه می باشد. کمتر مکتب و بینشی را می توان سراغ کرد که برای انسان و حرکت او تعریف و هدف مشخصی داشته باشد و در مورد نوع و چگونگی حکومت خاصی سکوت کرده باشد. و حتی کمتر- و یا اصلا- جامعه و گروهی را در تاریخ بشر می توان سراغ داد که هیچ شکلی از حکومت و سیاست در آن موجود نباشد. ودلیل این موضوع هم کاملا روشن است؛ زیرا به علت روابط و اهداف و نیازهای مشترک در یک جامعه از طرفی و هم چنین ایجاد زمینه های دفاعی در قبال هرگونه سدی که مانع حرکت جامعه و امت بشود، از طرف دیگر، نیاز به تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های مشترک وجود دارد. و این مسائل مشترک احتیاج به حکومت دارد.
از برکات وجود انبیاء و امامان در میان مردم این است که در صورت فراهم بودن شرایط لازم، رهبری اجتماعی و سیاسی و قضائی مردم را به عهده می گیرند. و بدین وسیله جلو بسیاری از نابسامانی های اجتماعی گرفته می شود و جامعه از اختلاف و پراکندگی و کج روی نجات می یابد و به سوی کمال مطلوب رهبری می گردد.^[۳۸۸]
نتیجه
بطور خلاصه آنچه از بحث حکومت در این قسمت مورد نظر ماست این است که بدون هیچ تردیدی امکان ندارد یک مکتب کامل که پاسخ گوی تمامی نیازهای انسان باشد به ثمر رسیده و در جامعه تبلور یابد، مگر آنکه طرح کامل و روشن و دقیقی از حکومت داشته باشد. بدین جهت پرواضح است که اسلام بعنوان یک مکتب الهی و کامل باید دقیق ترین و اساسی ترین و صحیح ترین برخوردها و دستوالعمل ها را برای این مهم داشته باشد که دارد.
با توجه به مطالبی که تاکنون گفته ایم یعنی این که اسلام به انسان به منزله یک موجودی می نگرد که هدایت و راه یافتن و کمال آن در گرو پیمودن راه مشخصی است که خداوند بوسیله پیامبران و اولیاء خود آن راه را به او می شناساند و خداوند این هدایت را خود به عهده گرفته و وسایل آن را فراهم کرده است و امام را وسیله کاملی قرار داده تا بدست او این هدایت به انجام رسیده و کامل گردد، پس نظر اسلام در مورد حکومت و رهبری هم کاملا مشخص است و آن این که امام و امامت،رهبری سیاسی و حکومتی جامعه را به عهده دارد. و این موضوع دقیقا از بطن تعریفی که از امامت کردیم بدست می آید.
۳-۱-۲-۳٫ قضاوت و دادگری
از مسئولیتهای دیگر حجت های الهی در رابطه با مردم دادرسی و محاکمه بین آنان است.‏
قضا در لغت، دارای معانی مختلفی است(از قبیل خلق، حکم، امر و..) و درشریعت عبارت است از ولایت ‏شرعی برای حکم(و داوری نمودن) بر اشخاص معینی از مردم از جانب کسی که شایستگی فتوا دادن در ‏جزئیات قوانین شرعی را دارد، جهت اثبات حقوق و استیفای آن و فصل خصومات و رفع منازعات.‏ ^[۳۸۹]
قاضی کسی است که در اختلافات و مشاجرات میان مردم، احکام کلی را بر موضوعات جزئی تطبیق ‏می دهد و با حکم خویش سرنوشت ماجرا را تعیین می کند. بدیهی است چنین کاری در توان همه ‏مردم نخواهد بود زیرا علاوه بر مایه غنی علمی، مستلزم دوری از خواهشهای نفسانی نیز هست.
چنانکه از قرآن استفاده می شود یکی از منافع وجود انبیاء این بود که غیر از آنکه اصل حکم را به ‏مردم می رساندند، آن حکم را تطبیق بر موارد می کردند، و در مورد مشاجراتی که بین مردم پدید می ‏آمد قضاوت می کردند.‏ حضرت داوود (ع) از کسانی بود که رسما از طرف خدا برای قضاوت بین مردم تعیین شد: «‎یَادَاوُدُ إِنَّا جَعَلْنَاکَ خَلِیفَهً فىِ الْأَرْضِ فَاحْکُم بَینْ‏َ النَّاسِ بِالحَْق ^[۳۹۰]؛ اى داوود! ما تو را خلیفه و (نماینده خود) در زمین قرار دادیم پس در میان مردم بحق داورى کن، و از هواى نفس پیروى مکن.»
بنابراین داود مأمور قضاوت میان مردم، برپایه حق و عدالت و به دور از هوای نفس شد.و در مورد پیامبر اسلام (ص) نیز می فرماید:«إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقّ‏ِ لِتَحْکُمَ بَینْ‏َ النَّاسِ بمَِا أَرَاک الله^[۳۹۱]؛ ما این کتاب را بحق بر تو نازل کردیم تا به آنچه خداوند به تو آموخته، در میان مردم قضاوت کنى.»
روشن است که منظور از این حکومت و داوری، قضاوت بین مردم در مورد مشاجرات است.
درباره شأن نزول این آیه دو نقل وارد شده است: اولین نقل اینکه شخصى از یک قبیله‏ى معروف، مرتکب سرقتى شد. چون موضوع به اطلاع پیامبر صلى اللَّه علیه و آله رسید، آن سارق، گناه را به گردن شخص دیگرى انداخت که در خانه او زندگى مى‏کرد. متّهم، با شمشیر به او حمله کرد و خواستار اثبات این ادّعا شد. او را آرام کردند ولى یکى از سخنوران قبیله را همراه جمعى براى تبرئه‏ى خود خدمت پیامبر فرستاد. پیامبر، طبق ظاهر و بر اساس گواهى آنان، سارق واقعى را تبرئه کرد و خبر دهنده‏ى سرقت را (به نام قتاده) سرزنش نمود، ولى قتاده که مى‏دانست گواهى آنان دروغ است به شدّت ناراحت بود. این آیه نازل شد و مظلومیّت قتاده و صحنه‏سازى و گواهى دروغ آنان را روشن ساخت.
نقل دیگر در شأن نزول آن است که در یکى از جنگ‏ها، یکى از مسلمانان زرهى سرقت کرد. چون در آستانه‏ى رسوایى قرار گرفت، زره را به خانه یک یهودى انداخت و افرادى را مأمور کرد که بگویند: یهودى سارق است، نه فلانى. پیامبر، طبق ظاهر، حکم به تبرئه آن مسلمان کرد. امّا نزول این آیه، آن یهودى را تبرئه کرد.^[۳۹۲]
براساس این آیه پیامبر موظف به قضا و فصل خصومت در میان مردم بر پایه تعالیم قرآن شده است.و همچنین آیات دیگری که مقام قضاوت را به پیامبر یادآور می شود.
آیه ۲۱۳بقره به این مطلب اشاره دارد که وقتی در دین الهی اختلافی به وجود آمد، وجود اختلاف، موجب می شود که پیامبر دیگری مبعوث شود تا اختلافات را رفع کند. اختلافاتی که در اثر گذشت زمان یک پیغمبری و عدم حضور او در میان امت پدید می آید:
«کاَنَ النَّاسُ أُمَّهً وَاحِدَهً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّنَ مُبَشِّرِینَ وَ مُنذِرِینَ وَ أَنزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَابَ بِالْحَقّ‏ِ لِیَحْکُمَ بَینْ‏َ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُواْ فِیه؛ مردم (در آغاز) یک دسته بودند (و تضادى در میان آنها وجود نداشت. بتدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافات و تضادهایى در میان آنها پیدا شد، در این حال) خداوند، پیامبران را برانگیخت تا مردم را بشارت و بیم دهند و کتاب آسمانى، که به سوى حق دعوت مى‏کرد، با آنها نازل نمود تا در میان مردم، در آنچه اختلاف داشتند، داورى کند.»
منظور از عبارت «أُمَّهً وَاحِدَهً…لِیَحْکُمَ بَینْ‏َ النَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُواْ فِیه» این است که همه از لحاظ اعتقادی دارای عقیده واحد حق بودند. بعد از گذشت این دوره، مذاهب مختلف شرک آلود پدید آمد و حق در جامعه مجهول ماند،احتیاج پیدا شد که پیامبران دیگری مبعوث شوند و یک متنی پدید آید که در بین مردم باشد، یا نوشته و یا غیر نوشته، و عبارتش محفوظ بماند تا در موارد اختلاف ایشان حاکم باشد و اختلافشان را رفع کند.^[۳۹۳]
۳-۱-۲-۳-۱٫ منصب داران قضاوت
اهمیت جایگاه قضا به قدری است که در آیات ۸۳-۸۷ سوره انعام، نام تعداد زیادی از انبیا بعنوان افرادی که واجد قضاوت بودند برده شده است؛ «وَ تِلْکَ حُجَّتُنَا ءَاتَیْنَاهَا إِبْرَاهِیمَ عَلىَ‏ قَوْمِهِ نَرْفَعُ دَرَجَاتٍ مَّن نَّشَاءُ إِنَّ رَبَّکَ حَکِیمٌ عَلِیمٌ* وَ وَهَبْنَا لَهُ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلاًّ هَدَیْنَا وَ نُوحًا هَدَیْنَا مِن قَبْلُ وَ مِن ذُرِّیَّتِهِ دَاوُدَ وَ سُلَیْمَنَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسىَ‏ وَ هَرُونَ وَ کَذَالِکَ نجَْزِى الْمُحْسِنِینَ* وَ زَکَرِیَّا وَ یحَْیىَ‏ وَ عِیسىَ‏ وَ إِلْیَاسَ کلُ‏ٌّ مِّنَ الصَّالِحِینَ*وَ إِسْمَاعِیلَ وَ الْیَسَعَ وَ یُونُسَ وَ لُوطًا وَ کُلاًّ فَضَّلْنَا عَلىَ الْعَلَمِینَ*وَ مِنْ ءَابَائهِمْ وَ ذُرِّیَّاتهِِمْ وَ إِخْوَانهِِمْ وَ اجْتَبَیْنَاهُمْ وَ هَدَیْنَاهُمْ إِلىَ‏ صرَِاطٍ مُّسْتَقِیمٍ* ذَالِکَ هُدَى اللَّهِ یهَْدِى بِهِ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ لَوْ أَشرَْکُواْ لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا کاَنُواْ یَعْمَلُونَ*أُوْلَئکَ الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ وَ الحُْکمْ‏َ وَ النُّبُوَّهَ فَإِن یَکْفُرْ بهَِا هَؤُلَاءِ فَقَدْ وَکلَّْنَا بهَِا قَوْمًا لَّیْسُواْ بهَِا بِکَافِرِینَ»
بنابراین منصب داران قضاوت بدین قرار اند:
۱-ابراهیم، ۲- آل ابراهیم، ۳- برادران انبیا، ۴- پدران انبیا، ۵- اسماعیل، ۶- اسحاق، ۷- الیاس، ۸- ایوب، ۹- زکریا، ۱۰- سلیمان، ۱۱- عیسی، ۱۲- لوط، ۱۳- یحیی، ۱۴- یسع، ۱۵- یونس، ۱۶-داود، ۱۷- نوح، ۱۸- یوسف، ۱۹- موسی، ۲۰- هارون، ۲۱- فرزندان انبیا، ۲۲- محمد(ص)
یکی از نمونه های قضاوت پیامبران که در قرآن ذکر شده است، درباره حضرت داود(ع) است که در آیات بیست و یکم تا بیست و چهارم سوره ص ذکر شده است؛ «إِنَّ هَذَا أَخِى لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَهً وَ لىِ‏َ نَعْجَهٌ وَاحِدَهٌ فَقَالَ أَکْفِلْنِیهَا وَ عَزَّنىِ فىِ الخِْطَابِ*قَالَ لَقَدْ ظَلَمَکَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِکَ إِلىَ‏ نِعَاجِهِ وَ إِنَّ کَثِیرًا مِّنَ الخُْلَطَاءِ لَیَبْغِى بَعْضُهُمْ عَلىَ‏ بَعْضٍ إِلَّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ وَ قَلِیلٌ مَّا هُمْ وَ ظَنَّ دَاوُدُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ رَاکِعًا وَ أَنَابَ ؛ این برادر من است و او نود و نه میش دارد و من یکى بیش ندارم امّا او اصرار مى‏کند که: این یکى را هم به من واگذار و در سخن بر من غلبه کرده است. (داوود) گفت: «مسلّماً او با درخواست یک میش تو براى افزودن آن به میشهایش، بر تو ستم نموده و بسیارى از شریکان (و دوستان) به یکدیگر ستم مى‏کنند، مگر کسانى که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده ‏اند امّا عدّه آنان کم است!» داوود دانست که ما او را (با این ماجرا) آزموده‏ایم، از این رو از پروردگارش طلب آمرزش نمود و به سجده افتاد و توبه کرد.»
جریان بدین قرار است که شخصی به عنوان شاکی به حضرت داود مراجعه کرده و می گوید: این فرد که همراه من است برادر من می باشد. او با داشتن نود و نه میش خواهان آن است که من نیز یک میش خود را به او واگذارم. آیا چنین درخواستی رواست، درحالیکه من یک میش بیشتر ندارم؟
روش قضاوت عادلانه ایجاب می کرد که داود به سخن طرف دیگر نیز گوش فرادهد و آن گاه داوری کند ولی او بدون آنکه از او چیزی بپرسد چنین داوری کرد:«این متشاکی با چنین درخواستی به تو ظلم کرده است و اصولا بسیاری از شریکان به یکدیگر ستم می کنند، مگر مؤمنان درست کردار که اندکند؛
آنان پس از استماع گفتار داود مجلس را ترک کردند، ولى داود در اینجا در فکر فرو رفت و با این که مى‏دانست قضاوت عادلانه‏اى کرده چه اینکه اگر طرف دعوا ادعاى شاکى را قبول نداشت حتما اعتراض مى‏کرد، سکوت او بهترین دلیل بر این بوده که مساله همان است که شاکى مطرح کرده، ولى با این حال آداب مجلس قضا ایجاب مى‏کند که داود در گفتار خود عجله نمى‏کرد، بلکه از طرف مقابل شخصا سؤال مى‏نمود سپس داورى مى‏کرد، لذا از این کار خود سخت پشیمان شد:«وَ ظَنَّ دَاوُدُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ ؛ و گمان کرد که ما او را با این جریان آزموده‏ایم»؛سرانجام خدا این ترک اولی را می بخشد و یادآور می شود که او نزد ما مقام والا و سرانجام نیکی دارد.^[۳۹۴]
نمونه دیگر درباره قضاوت انبیاء که در آیه ۷۸سوره انبیاء ذکر شده است در ارتباط با قضاوت حضرت داود و سلیمان است و اینکه حکم آن دو جناب حکم واحد و مصون از خطا بوده است؛ «وَ دَاوُدَ وَ سُلَیْمَانَ إِذْ یحَْکُمَانِ فىِ الحَْرْثِ إِذْ نَفَشَتْ فِیهِ غَنَمُ الْقَوْمِ وَ کُنَّا لحُِکْمِهِمْ شَاهِدِین؛ و داوود و سلیمان را (به خاطر بیاور) هنگامى که درباره کشتزارى که گوسفندان بى شبان قوم، شبانگاه در آن چریده (و آن را تباه کرده) بودند، داورى مى‏کردند و ما بر حکم آنان شاهد بودیم.»
نظارت و کنترل اجتماعى نمى‏تواند بسیارى از مردم را از تجاوز به حقوق دیگران بازدارد، به عبارت دیگر برندگى چندانى در بسیارى از مسائل پیچیده ندارد، زیرا هر طرف از طرفین دعوا مى‏پندارد که حق با اوست و براى این پندار دلایل بسیار در ذهن خود پرورده است. در اینجا وجود یک حاکمیت شرعى نیرومند ضرورى به نظر مى‏رسد که هر دو طرف را ملزم به حکم خود سازد. این حاکمیت شرعى در وجود پیامبر و اولو الامر بعد از او تجسم مى‏یابد.^[۳۹۵]
«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فىِ شىَ‏ْءٍ فَرُدُّوهُ إِلىَ اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ ذَالِکَ خَیرٌْ وَ أَحْسَنُ تَأْوِیلا ؛ اى کسانى که ایمان آورده‏اید، از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولو الامر خویش فرمان برید. و هر گاه در چیزى نزاع داشتید، آن را به خدا و پیامبر بازگردانید (و از آنها داورى بطلبید) اگر به خدا و روز رستاخیز ایمان دارید! این (کار) براى شما بهتر، و عاقبت و پایانش نیکوتر است.»
حضرت على (ع) نیز صاحب قضاوتها و داوریها و پاسخها و مسایل عجیبى است که برخى از آنها در زمان حیات پیامبر اسلام و برخى در زمان خلفاى سه‏گانه و قسمتى هم در زمان خلافت ‏شخص آن حضرت، واقع شده است.
از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله مروى است که بامیر المؤمنین علیه السّلام فرمود:
«یا علیّ احکم بالحق فانّ لکلّ حکم جائر سبعین درعا من النار لو انّ درعا واحدا وضع على رأس جبل شاهق لأصبح رمادا؛یعنى یا علی حکم بحق کن زیرا براى هر حکم ناحق و جور آمیزى هفتاد زره و پوشش از آتش است که اگر یکى از آن زره‏ها بر قلّه کوه بلندى نهاده شود خاکستر خواهد شد^[۳۹۶]»
ایشان در زمان حیات پیامبر در یمن به قضاوت پرداختند. در دوران بیست و پنج ساله سکوت نیز قضاوتهای متعددی از ایشان گزارش شده است. دعاوی مشکل و یا مواردی که خلفا حکمت ناصحیح صادر کرده بودند معمولا با دخالت امام علی (ع) و قضاوت ایشان پایان می یافت. در این باره می توان به جمله مشهور عمر: «لولا علی لهلک العمر» اشاره کرد.این عبارت از زبان خلیفه دوم عمر بن خطاب، در جریانهای مختلفی و بارها از زبان وی نسبت به حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام صادر شده است. بعنوان نمونه: روایت شده است که زنی در زمان عمر فرزندش را شش ماه بعد از ازدواج به دنیا آورد پس عمر دستور به سنگسار او داد پس حضرت علی علیه السلام فرمود :‌تو اجازه چنین کاری نداری و این آیه شریفه را تلاوت فرمودند: «وَ حَمْلُهُ وَ فِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شهَْرًا^[۳۹۷]؛ دوران حمل و از شیر بازگرفتنش سى ماه است» پس عمر گفت : اگر علی نبود عمر هلاک شده بود.^[۳۹۸]
امام صادق علیه السلام می فرمایند: جانشینان بر حقّ پیامبر اکرم صلى اللَّه علیه و آله همانند خود آن حضرت باید بر اساس قرآن قضاوت نمایند.^[۳۹۹]

ایجاد مشکل در زمانی که الگوی تقاضا غیر منظم است
نیاز به تولید به موقع خدمات
شکل۳-۲ علل و پیامدهای فناپذیری خدمات برای مدیریت و مشتری (قبادیان، ۱۹۹۴: ۶۶)

۲-۱۸-۲- بازاریابی و بازاریابی خدماتی
صاحب نظران بازاریابی را «فرایند ارضای نیازها و خواسته های بشر»، تعریف کرده اند. موسسه بازاریابی چارتر^[۶۲] بازاریابی را به صورت زیر تعریف کرده است:
« بازاریابی، فرآیندی مدیریتی است که الزامات مشتریان را به گونه ای کارآمد و سودآور، شناسایی، پیش بینی، و تدارک می بیند.». بر اساس نظر فیلیپ کاتلر^[۶۳]، برجسته ترین صاحب نظر در این زمینه، بازاریابی عبارت است از«فعالیتی انسانی در جهت ارضای نیازها و خواسته ها، از طریق فرایند مبادله».
تعریف فوق دارای سه بعد اساسی است که عبارتند از:
۲-۱۸-۲-۱- نیازها و خواسته ­ها
منشاء و رکن اساسی نظام بازاریابی، نیازها و خواسته های انسان است. محصول یا خدمت، زاییده نیازها و خواسته های فردی ، می باشد. هراندازه که یک محصول یا خدمت خواسته های فرد را برآورده سازد ، دارای ارزش می باشد.
۲-۱۸-۲-۲- مبادله
بازاریابی زمانی آغاز می شود که فرد تصمیم بگیرد نیازها و خواسته های خود را از طریق خاصی که آن را «مبادله» می نامیم، ارضاء کند.
۲-۱۸-۲-۳- بازار
موضوع مبادله به طور طبیعی به بازار ختم می شود. بازار عبارتست از « محلی برای انجام مبادلات بالقوه بسیاری از افراد برای شناسایی معانی بازارگرایی^[۶۴] تلاش های زیادی کرده اند. بر اساس نظر نارور و اسلتر^[۶۵] سه جزء اساسی در تعریف بازارگرایی وجود دارد:
۲-۱۸-۳- مشتری مداری^[۶۶]
مشتری مداری به معنای این است که سازمان در مورد مشتریان هدف خود به اندازه کافی دانش و آگاهی دارد، به طوری که امکان خلق ارزش بیشتر برای مشتریان را فراهم می سازد. لازمه مشتری مداری این است که سازمان، نه تنها ارزش امروز مشتری را درک کند، بلکه باید ارزش های مورد نظر مشتری در طول زمان را نیز مد نظر قرار دهد.
۲-۱۸-۴- رقابت گرایی^[۶۷]
رقابت گرایی بدین معنا است که سازمان نقاط قوت و ضعف کوتاه مدت، و توانایی ها، ظرفیت ها، و استراتژی های بلند مدت رقبای فعلی و رقبای بالقوه، را شناسایی کند.
۲-۱۸-۵- هماهنگی میان وظیفه ای^[۶۸]
هماهنگی میان وظیفه ای، به شیوه ای گفته می شود که سازمان از منابع خود در جهت خلق ارزش بیشتر برای مشتریان هدف استفاده می کند. با توجه به اینکه افراد زیادی در درون سازمان مسئولیت خلق ارزش را بر عهده دارند، لازمه بازارگرایی آن است که سازمان تمامی منابع فیزیکی و انسانی خود را به طور اثربخش، یکپارچه ساخته و آنها را درجهت برآورده ساختن نیازهای مشتریان هدف ، هماهنگ نماید. این موضوع در بازاریابی خدماتی به دلیل اینکه تولید و مصرف خدمت از هم جدایی ناپذیر هستند، اهمیت اساسی دارد.
۲-۱۹- کیفیت خدمات^[۶۹]
روندهای جهانی در مورد کیفیت خدمات، به سال۱۹۸۰، زمانی که کسب وکارهای تجاری پی بردند که کیفیت محصول، فی نفسه، ایجاد و حفظ مزیت رقابتی را تضمین نمی کند، برمی گردد.
تحقیقات بازاری انجام شده نشان داده اند که مشتریانی که از خدمات ارائه شده ناراضی هستند، تجربیات ناخوشایند خود را به بیش از سه مشتری دیگر انتقال می دهند. بنابراین مشتریان بالقوه با ارائه خدمات ضعیف، کاهش می یابند.
کیفیت خدمات، در سال های اخیر موضوع مورد مطالعه بسیاری از محققین بوده است. یکی از دلایل اساسی این علاقه به بررسی کیفیت خدمات توسط محققین، از این اعتقاد که «کیفیت خدمات تاثیر اساسی روی عملکرد سطوح عملیاتی دارد»، سر چشمه می گیرد.
همچنان که خدمات مهم و مهمتر، و رقابت در صنعت شدید و شدیدتر می شود، مشتریان و مدیران باید توحه ویژه ای به کیفیت خدمات، داشته باشند. اصطلاح «کیفیت» به عنوان معیاری برای ایجاد و حفظ مزیت رقابتی، به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد.
تعریف کیفیت خدمات دشوار می باشد. اولین مطلب در مورد کیفیت خدمات آن است که، خدمتی دارای کیفیت است که بتواند نیاز ها و خواسته های مشتریان را آن گونه که انتظار آن را دارند، برآورده سازد. بنابراین کیفیت خدمت را مشتری، مورد ارزیابی و قضاوت انجام می دهد. اگر خدمتی بتواند انتظارات مشتری را برآورده سازد و یا از آن فراتر رود، دارای کیفیت، است. در اغلب موارد، انتظارات مشتری منطقی است، اما این انتظارات، بسته به شرایط و تجربیات خاص مشتریان، متفاوت می باشد. هر مشتری دارای یک آستانه تحمل است که نشان می دهد مشتری تا چه اندازه تفاوت بین خدمات دریافتی و خدمات مورد انتظار را می پذیرد و تحمل می کند.
بر اساس نظر پاراسورامان و همکارانش^[۷۰]، کیفیت خدمات می تواند به صورت«مقایسه بین انتظارات^[۷۱] مشتری و ادراکات وی از کیفیت خدمات» تعریف شود.
اصطلاح «ادراکات»^[۷۲] به « باور و اعتقاد مشتری در مورد خدمت تجربه شده یا دریافت شده» بر می گردد.
جدول۳-۲ برخی از تعاریف کیفیت خدمات را برا براساس دیدگاه های کارکردی نظریه پردازان به منظور ارائه درک روشنی از آن، نشان می دهد.

جدول ۳-۲- تعاریف کیفیت خدمات براساس دیدگاه های کارکردی نظریه پردازان

جدول۶-۴) MANOVA گروه‌های مختلف سنی بیماران سرطانی و عادی در ابعاد مختلف تحریف های شناختی
همان گونه که از نتایج این جدول (۶-۴) مشاهده می­گردد، تفاوت میانگین بین دو گروه زنان سرطانی و عادی مورد بررسی در این تحقیق در ابعاد کمال گرایی در سطح ۰۰۵/.، آسیب پذیری در سطح ۰۴۷/.،متأثر شدن در سطح ۰۰۳/. و خشنود کردن در سطح۰۰۴/۰ معنی دار می­باشند. تفاوت میانگین در بعد تأثیر گذاشتن ، از سطح معنی­دار برخوردار نیست. این امر حاکی از وجود تفاوت نگرش دو گروه عادی و سرطانی مورد بررسی در این تحقیق در ابعاد مورد بررسی می باشد.
جدول۷-۴) MANOVA گروه ­های مختلف سنی بیماران سرطانی در ابعاد مختلف طرح واره‌های ناسازگارانه
همان گونه که از نتایج این جدول (۷-۴) مشاهده می­گردد ، هیچ یک از ابعاد ۱۵گانه در این بررسی، تفاوت آماری معنی داری را در بین میانگین نمرات گروه های سنی ، نشان نمی­دهد. به بیان دیگر ، عامل سن در تشکیل نگرش فرد در طرحوارهای ناسازگارانه گروه نمونه این تحقیق، تأثیرگذار نمی ­باشد.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
۱-۵-بحث و نتیجه گیری
هدف از تحقیق حاضر ، بررسی طرح واره های ناسازگار اولیه و تحریف های شناختی در بیماران سرطانی بود بدین منظور از بین بیماران سرطانی که جهت درمان به درمانگاه امام رضا(ع) و درمانگاه شهید مطهری مراجعه کرده و واجد شرایط تعریف شده در اهداف تحقیق بودند و پرونده آنان نیز توسط متخصصین مربوطه تکمیل و تشخیص لازم داده شده بود تعداد ۶۰ نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و همچنین جهت کنترل شرایط گروه گواه نیز به تعداد ۶۰ نفر افراد عادی (غیر بیمار ) بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و نمونه های انتخاب شده با بهره گرفتن از مقیاسهای طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ و پرسشنامه تحریف های شناختی ویسمن و بک مورد ارزیابی قرار گرفته و در نهایت داده های بدست آمده با بهره گرفتن از آزمون تحلیل واریانس چند متغیره مورد ارزیابی آماری قرار گرفت.در این فصل ،بحث و تفسیر نتایج بدست آمده ارائه و نتایج حاضر با نتایج مطالعات دیگران مقایسه شده و محدودیت و امتیازات پژوهشی بررسی و پیشنهادات کاربردی و کلی ارائه شده است و در نهایت به محدودیت هایی که محقق در انجام این پژوهش با آن روبرو گردیده است اشاره شده است.
نتیجه گیری کلی:
نتایج حاصل از پژوهش نشان دادند در این تحقیق بین میانگین نمرات دو گروه سرطانی و عادی در ابعاد محرومیت هیجانی ،رها شدگی، نقص/شرم . شکست ، وابستگی / بی کفایتی،گرفتار، اطاعت، ایثار،معیارهای سرسختانه، وخویشتن داری / خود انضباطی ناکافی از ابعاد ۱۵ گانه طرحواره های ناسازگار اولیه تفاوت معنی دار مشاهده شده است.این نتایج نشان می دهند بیماری می تواند طرحواره های ناسازگار مهمی را روشن نماید ،به گونه ای که این نوع بیماری همراه با تاثیرات روانشناختی آن در سطح طرحواره های ناسازگار چرخه ای را تولید می کند که روند بیماری را افزایش می دهد و می تواند سرعت پیشرفت بیماری را تقویت کند.حتی در صورتیکه طرحواره های مشخص شده از قبل فعال بوده باشند ،طرحواره ها می توانند تاثیرات مخربی بر شکل گیری باورهای ناسالم خودآیند و درگیر نمودن فرد در بیماریهای روان تنی و اضطرابی ایجاد کند که خود عامل موثری بر شروع بیماریهای دیگری است.
نتایج بدست آمده در فرضیه دوم نشانگر تفاوت میانگین بین دو گروه زنان سرطانی و عادی مورد بررسی در این تحقیق در ابعاد کمال گرایی ، آسیب پذیری ، متأثر شدن، و خشنود کردن معنی دار می­باشند. تفاوت میانگین در بعد تأثیر گذاشتن ، از سطح معنی­دار برخوردار نیست.
شاید بتوان گفت یکی از علل عدم تفاوت این ابعاد نیز تمایل بیماران به مبارزه با روند بیماری و داشتن یک زندگی عادی است و از طرفی در جامعه با توجه به آمار اختلالات اضطرابی و دیگر اختلالات روانشناختی و همچنین بیماریهای جسمانی شایع ،میزان آسیب پذیری در کل جامعه وضعیت مناسبی نخواهد داشت و از این رو این تفاوت معنی داری یافت نمی شود.در ابعاد کمال گرایی،متاثر شدن و خشنودی نیز با توجه به اینکه مردم ایران تمایل به روابط اجتماعی بالایی را تجربه می کنند و در بستر ارتباط ،ارضا نیازهای روانشناختی از اهمیت بالایی برخوردار است تمایل به متاثر شدن و خشنودی افزایش می یابد. و افراد در رقابت های بین فردی حرکت به سمت کمال گرایی را بیشتر تجربه می کنند.
۲-۵-بررسی و تبیین نتایج فرضیه های پژوهش:
۱-۲-۵-فرضیه اول :
بین بیماران سرطانی وافراد عادی به لحاظ ابعاد طرحواره های ناسازگاراولیه تفاوت معنادار وجود دارد.
برای بررسی این فرضیه ،داده ها به کمک تحلیل واریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده در این تحقیق( جدول ۱-۴) نشان دهنده این است که بین میانگین نمرات دو گروه سرطانی و عادی در ابعاد محرومیت هیجانی ،رها شدگی، نقص/شرم . شکست ، وابستگی / بی کفایتی،گرفتاردر سطح، اطاعت، ایثار، معیارهای سرسختانه، وخویشتن داری / خود انضباطی ناکافی از ابعاد ۱۵ گانه طرحواره های ناسازگار اولیه تفاوت معنی دار وجود دارد. اینامر حاکی از وجود تفاوت نگرش دو گروه نمونه عادی و سرطانی در این تحقیق در ابعاد مورد بررسی می باشد. بالاتر بودن میانگین نمره گروه بیماران سرطانی در این ابعاد، به منزله بالاتر بودن نگرش ناسازگارانه این گروه می­باشد. این مسئله می ­تواند بیمار را در یک چرخه معیوب روانی قرار دهد و باعث تشدید بیماری و کاهش تأثیر فرایند درمانی گردد.(باغبانیان ، ۱۳۹۱ )

تفاوت میان میانگین نمرات دو گروه بیماران سرطانی و عادی در ابعاد انزوای اجتماعی/ بیگانگی، آسیب پذیری در برابر ضرر و بیماری ، بازداری هیجانی ، استحقاق و بی اعتمادی/ بدرفتاری ، از سطح آماری معنی داری برخوردار نیست .
۱-۱-۲-۵: تحلیل نتایج بدست آمده از بررسی میانگین نمره ابعاد طرحوارهای ناسازگار اولیه با تفاوت میانگین معنی دار
-محرومیت هیجانی: نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) نشان می­دهد که بین بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد محرومیت هیجانی تفاوت وجود دارد. نتایج بدست آمده که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد محرومیت هیجانی تفاوت معنی داری وجود دارد ، که نتایج تحقیقات (پرایس ،۲۰۰۷) با نتایج حاضر همسو بوده است.
در این بیماران پس از مشخص شدن بیماری توجه و محبت اطرافیان بیشتر شده و از طرفی فرایند ارتباطات فردی به دلیل حضور در محیط های در مانی با پزشک و همدردان افزایش می یابد . علی رغم این شرایط، وجود باور” محرومیت” باعث می­گردد که فرد احساس کند به اندازه کافی مورده توجه و محبت قرار نمی­گیرد.
-رها شدگی: نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) نشان می­دهد که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد رها شدگی تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج تحقیقات (ماسن، پلاتز،تیسون ،۲۰۰۵) با نتایج حاضر همسو بوده است.
باور رها شدگی به این صورت است که فرد احساس می کند اطرافیان او را حمایت و تشویق نمی کنندو به آنها اعتماد ندارد . به نظر می­رسد در این بحث نیز کمک اطرافیان و بخصوص درمانگران بتواند در رفع این حس ناخوشایند و ناسازگار ، تأثیر گذار و ثمر بخش باشد.
- نقص و شرم : باور نقص و شرم احساسی است که فرد خود را انسانی ناقص،نامطلوب ، بد،حقیر و بی ارزش می داند. نتایج بدست آمده در جدول ۱-۴حاکی از وجود تفاوت معنی دار آماری بین دو گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد نقص و شرم تفاوت می باشد. ، این نتایج نیز با یافته های تحقیقات ماسن، پلاتز،تیسون ،۲۰۰۵ در یک راستا می­باشد.
- شکست: حس شکست بر مبنایباور به اینکه فرد شکست خورده است یا در آینده شکست خواهد خورد و اینکه شکست برای او اجتناب ناپذیر است در فرد شکل می گیرد. به صورت افراطی این باور در فرد ایجاد می­ شود که شخصی ، دیوانه، بی استعداد، نالایق و نادان است و نسبت به دیگران ، موفقیت کمتری دارد.(صلواتی ،۱۳۸۸)
نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) نشان می­دهد که در این پژوهش گواه این است که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد شکست تفاوت معنی داری وجود دارد. نتایج تحقیقات (پرایس ،۲۰۰۷) با نتایج حاضر همسو بوده است، که از لحاظ آماری در سطح ۰۵/۰ معنادار است .
- وابستگی / بی کفایتی: اعتقاد به اینکه فرد نمی تواند مسئولیت های روزمره را (مثل مراقبت از دیگران، حل مشکلات روزانه ، قضاوت خوب ، از عهده تکالیف جدید برآمدن و تصمیم گیری صحیح) بدون کمک قابل ملاحظه­ی دیگران، در حد قابل قبولی انجام دهد. این حالت اغلب به صورت درماندگی ظاهر می شودنتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) نشان می­دهد کهبین بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعدوابستگی /بی­کفایتی تفاوت وجود دارد،، که نتایج تحقیقات (پرایس ،۲۰۰۷) با نتایج حاضر همسو میباشد. البته در آن تحقیق ، گروه نمونه ، افرادی بودند که پس از مواجه شدن با یک حادثه و بستری شدن در بیمارستان مورد بررسی قرار گرفتند. این امر میتواند باعث تفاوت محتوایی با بیماری سرطان داشته باشد. لیکن با وجود تفاوت فرهنگی ونوع بیماری در گروه بیماران دو تحقیق، همچنان یافته ها در یک راستا قرار دارند. به بیان دیگر بروز بیماری در بیماران در شرایط متفاوت، امکان ایجاد حس بیکفایتی را افزایش داده و فرد احساس می کند نمی­تواند از دیگران مراقبت کند ، مشکلاتش را حل کند وقضاوت خوبی داشته باشد
-گرفتار: فرد با ارتباط عاطفی شدید و نزدیکی بیش از حد با یکی از افراد مهم ّ زندگی (اغلب والدین) ، به قیمت از دست دادن فردیّت یا رشد اجتماعی طبیعی، در این بررسی گرفتار نامیده می­ شود. فردی که چنین طرح­واره ای دارد ممکن است احساس کند وجودش در دیگران ادغام شده و هویت جداگانه ای ندارد . این طرح­واره اغلب به صورت احساس پوچی و سردرگمی ، جهت نداشتن و بی هدفی و یا در موارد شدید به صورت شک و تردید در موجودیت وساختار وجودی فرد بروز می کند .
نتایج بدست آمده نشان می­دهد (جدول۱-۴)که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد گرفتار تفاوت معنی داری وجود دارد ، که نتایج تحقیقات (پرایس،۲۰۰۷)و با نتایج حاضر همسو بوده است،که از لحاظ آماری در سطح ۰۵/۰ معنادار است .
اطاعت : طرحواره اطاعت چنین تعریف می شود« احساس اجبار نسبت به واگذاری افراطی کنترل خود به دیگران. این کار معمولاً برای اجتناب از خشم ، محرومیت ، یا انتقام صورت می گیرد». بین بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد اطاعت تفاوت وجود دارد.نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) نشان می­دهد که گروه بیماران سرطانی نسبت به افراد عادی به لحاظ بعداطاعت از میانگین نمره بالاتری برخوردارند. نتایج تحقیقات (پرایس،۲۰۰۷) با نتایج پژوهش حاضر همسو است.
- ایثار: تمرکز افراطی بر ارضاء نیاز های دیگران در زندگی روزمره که به قیمت عدم ارضای نیاز های خود فرد تمام می شود. رایج ترین دلایل انجام این کار عبارتند از : جلوگیری از آسیب رساندن به دیگران ، جلوگیری از احساس گناه ناشی از خود خواهی یا تداوم ارتباط با افراد نیازمند. نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) نشان می­دهد کهبین بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد ایثار تفاوت وجود دارد. نتایج بدست آمده نشان می دهد که گروه بیماران سرطانی نسبت به افراد عادی به لحاظ بعد ایثار از میانگین نمره بالاتری برخوردارند .نتایج تحقیقات (ماسن،پلاتز،تیسون،۲۰۰۵)و با یافته های پژوهش حاضر همسو می باشد. در این بیماران پس از مشخص شدن بیماری باید فرد را راهنمایی کرد که به ارضای نیازهای خود بپردازد ، در حالیکه باور ایثار باعث می شود فرد احساس کند باید به ارضای نیاز های دیگران بپردازد. بنابر این آموزش های لازم در جهت رفع نیاز خود و اصلاح طرح­واره ناسازگارانه اولیه می ­تواند کمک مؤثری برای فرد بیمار فراهم نماید.
- معیار های سرسختانه: این طرحواره یا همان میل «کمالگرایی» اغلب منجر به نقص های جدی در احساس لذت ، آرامش، سلامتی ، احساس ارزشمندی، پیشرفت یا روابط رضایت مندانه می شود. در این تحقیق مشاهده شده که میانگین نمره بیماران سرطانی در مقایسه با گروه عادی به طور معنی داری از سطح بالاتری برخوداراست(جدول ۱-۴). این طرح­واره در نگرش فرد بیمار و به دنبال آن اثر بخشی فرایند درمانی میتواند بسار تأثیر گذار باشد نتایج تحقیقات رسول زاده،۱۳۷۸ با نتایج حاضر همسو است.
مسائلی چون ۱) بی نقص گرایی، توجه غیر معمول به جزئیات یا ارزیابی کمتر از حد عملکرد خود در مقایسه با عملکرد دیگران.۲) قوانین غیر قابل انعطاف و” بایدها ” ، در بسیاری از حوزه های زندگی از جمله معیار های بالا و غیر واقع بینانه ی اخلاقی ، فرهنگی و مذهبی و ۳) دغدغه ی زمان و کارآمدی به منظور انجام کار بیشتر، همگی در تشدید این فرایند مؤثرند.
- خویشتن­داری و خود انضباطی ناکافی:مشکلات مستمر در خویشتن داری مناسب و تحمل نکردن ناکامی ها در راه دستیابی به اهداف شخصی یا ناتوانی در جلوگیری از بیان هیجان ها و تکانه ها . در شکل های خفیف تر آن ، بیمار به شدّت از ناراحتی اجتناب می کند . فردی که چنین طرح واره ای دارد ، درد را تحمل نمی کند ، از مسئولیت پذیری گریزان است ، به هر قیمتی که شده از تعارض جلوگیری می کند و زیاد به خودش سخت نمی گیرد . این عوامل باعث می شود از رضایت شخصی ، تعهد و انسجام شخصیتی چنین فردی جلوگیری شود.
در این مطالعه مشاهده شده (جدول ۱-۴)کهبین بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد خویشتن داری /خود انضباطیتفاوت وجود دارد. تفاوت میانگین مشاهده شده بین دو گروه به صورت معنی داری به نفع گروه سرطانی بالاتر از گروه عادی بوده است. نتایج تحقیقات (ماسن،پلاتز،تیسون،۲۰۰۵)و با نتایج حاضر همسو است.
۲-۱-۲-۵: تحلیل نتایج بدست آمده از بررسی میانگین نمره ابعاد طرحوارهای ناسازگار اولیه با تفاوت میانگین غیرمعنی دار
-بی اعتمادی /بدرفتاری: باور بی اعتمادی / بدرفتاری به اینصورت است که فرد احساس می کند دیگران به او ضربه می زنند ، بدرفتاری می کنند و دروغ می گویند نتایج بدست آمده می باشد (جدول ۱-۴)که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد بی اعتمادی / بدرفتاری تفاوت معنی داری وجود ندارد ،که نتایج تحقیقات (ماسن،پلاتز،تیسون،۲۰۰۵) بانتایج حاضر همسو نبوده است.
-انزوای اجتماعی/بیگانگی:باورانزوای اجتماعی/ بیگانگی که عنوان دارد فرد احساس می کندکه ازجهان کناره گیری کرده است و از دیگران متفاوت است و به گروه و جامعه خاصی تعلق خاطر ندارد . نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴) بین گروه بیماران سرطانی وافرادعادی به لحاظ بعد انزوای اجتماعی / بیگانگی تفاوت معنی داری وجود ندارد،که نتایج تحقیقات (ماسن،پلاتز،تیسون،۲۰۰۵) با نتایج حاضرهمسو نبوده است.
مشاهده عدم تفاوت بین میانگین ها می تواند به این دلیل باشد که پس از آنکه خانواده و دوستان متوجه بیماری فرد شدند او را مشغول می کنند و تنهایش نمی گذارند ، و به نوعی حمایت عاطفی خود را ابراز
می دارند.
-آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری : بین بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد آسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری تفاوت وجود ندارد. نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴)که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعدآسیب پذیری نسبت به ضرر یا بیماری تفاوت معنی داری وجود ندارد،که نتایج تحقیقات (موریس،۲۰۰۶) بانتایج حاضر همسو بوده است . باور آسیب پذیری به اینصورت است که فرد احساس می کند که هر لحظه اتفاقی رخ خواهد داد و نمی تواند از آن جلوگیری کند.
بازداری هیجانی: باور بازداری هیجانی باعث می شود بیمار احساس کند نمی تواند کنترل برتکانه های شخصی داشته باشد نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴)که بین گروه بیماران سرطانی وافراد عادی به لحاظ بعد بازداری هیجانی تفاوت معنی داری وجود ندارد ، که نتایج تحقیقات (رسول زاده ، ۱۳۷۸) و با نتایج حاضر همسو نبوده است.
-استحقاق : فردی که چنین طرحواره ای دارد معتقد است که نسبت به دیگران یک سر و گردن ،بالاتر است ، حقوق ویژه ای برای خودش قائل است و تعهدی نسبت به رعایت اصول روابط متقابل که راهنمای تعاملات اجتماعی بهنجار هستند ، ندارد. نتایج بدست آمده (جدول ۱-۴)در این تحقیق بیانگر این است که بین گروه بیماران سرطانی و افراد عادی به لحاظ بعد استحقاق تفاوت معنی داری وجود ندارد ،که نتایج تحقیقات (رسول زاده ، ۱۳۷۸) و بانتایج حاضر همسو نبوده است.
نتیجه کلی بررسی ابعاد طرح واره های ناسازگار: به طور کلی بروز بیماری صعب­العلاج سرطان، در بسیاری از موارد ، خواسته یا ناخواسته برای فرد با برهم خوردن ساختار اصلی روانی و برنامه ریزی های تنظیم شده ذهنی همراه است. بروز باورهایی چون محرومیت هیجانی، رها شدگی، نقص/شرم . شکست ، وابستگی / بی کفایتی،گرفتاردر سطح ، اطاعت، ایثار،معیارهای سرسختانه، وخویشتن داری / خود انضباطی ناکافیدر این افراد ، در این شرایط چه بسا که اجتناب ناپذیر باشد.
به نظر می رسد با توجه به اینکه باور های بنیادین (طرح واره های ناسازگار اولیه ) در طول زمان بر اثر اتفاقات شکل می­گیرند، طبیعی است که انتظار داشته باشیم طرح واره­های فرد به نوعی همسو با رویدادها زندگی فرد باشند. ابتلای به بیماری سرطان، یکی از عمده ترین رویدادهای منفی در زندگی یک فرد میتواند باشد که به دنبال خود، تنیدگی مزمن ایجاد مینماید.(باغبانیان ، ۱۳۹۱ ) با مداخله در این فرایند ، و انجام روان درمانی مناسب ، میتوان در چرخه معیوب اختلال ایجاد کرد و به اثر بخشی روند درمانی ، کمک کرد.در این بیماران پس از مشخص شدنبیماری چنین به نظر می رسد که بهتر است فرد توسط درمانگران آموزش داده شود تا در برابر طرح­واره های ناسازگار اولیه، خود را کنترل کند . طبیعی است با بالا رفتن دانش و آگاهی، میتوان انتظار داشت که فرد با همکاری به روند درمانی خود ، از پیامدهای اثر بخش مثبت تری برخوردار گردد
با توجه به محتوای مورد سؤال در هر یک از ابعاد مورد بررسی در ۱۰ طرحواره با تفاوت مشاهده شده در سطح معنی دار و ۵ بعد دیگر از طرحوارها که تفاوت مشاهده شده از سطح آماری معنی داری برخوردار نبوده­اند می توان چنین استنباط نمود که ، ۱۰ بعد اول که بیشتر به بررسی نگرش فرد نسبت به خود بوده اند ، در مقایسه ، تنها ۵ بعد دیگر که بیشتر بر دریافت های اجتماعی و تعامل فرد با دیگر افراد تکیه دارد ، بیشتر تحت تأثیر بیماری فرد قرار گرفته و نگرش فرد را ناسازگارانه تر نموده است.اصولا باورهای بنیادین در شرایط خاص می تواند واکنشهای متفاوتی ایجاد کند ،در برخی از مواقع واکنش به صورت مستقیم و افراطی و در برخی مواقع واکنش به صورت عکس و افراطی است است .از این رو حتی در صورت وجود طرحواره های ناسازگار در افراد بیمار در برخی از طرحواره ها که جنبه های اجتماعی بیشتری دارند واکنش های عکس در پاسخ دهی به سوالات داشته باشد مثلا این قبیل بیماران حتی در صورت وجود برخی از باورهای آسیب پذیری در برابر بیماری تلاش خود را در محیط های جمعی به گونه ای خواهند داشت که گویی فاقد آسیب هستند و رفتار آنها مقابله با بیماری است. از طرفی وجود چنین بیماریهایی فرد را بدلیل نزدیک شدن دیگران و دلجویی ها و پی گیریهای بیشتر در ابعاد انزوای اجتماعی یا بی اعتمادی کمک کرده و در ظاهر موضوع در این بعد پوشش داده می شود.

ب: نوع کار تحقیقاتی:

بنیادی^۱ q نظری^۲ q کاربردی^۳ *q عملی^۴ q

پ: تعداد واحد پایان نامه:

ت:پرسش اصلی تحقیق(مساله تحقیق):

آیا معاملات متقابل بر قصد انجام صادرات تاثیر مثبتی دارد؟

۵ . بیان مساله (تشریح ابعاد، حدود مساله، معرفی دقیق مساله، بیان جنبه های مجهول و مبهم و متغیرهای مربوط به پرسش های تحقیق، منظور تحقیق)

در دنیای امروز و نظام حاکم بر اقتصاد جهانی،توسعه اقتصادی و تجاری هر کشور رابطه تنگاتنگی با روابط تجاری ، اقتصادی ، مالی و پولی سایرکشورها دارد.برای وصول به چنین هدفی، ورود به صحنه تجارت بین الملی اجتناب ناپذیر خواهد بود.در این میان، در کشورهای کمتر توسعه یافته و یا در حال توسعه خصوصا با اقتصادهای داخلی تک قطبی و بیمار با نظام واحد پولی بی ثبات و کم ارزش،که گریبانگیر تورم و رکودهای اقتصادی بوده و حتی از پشتوانه ارزی بین المللی ضعیفی برخوردارند و یا در شرایط تحریم های بین المللی قرار دارند،نیازمندی برای تجارت متقابل بیشتر احساس می شود.

معاملات متقابل یکی دیگر از شیوه های تجاری بین المللی می باشد که برای توسعه روابط اقتصادی و تعامل با اقتصاد جهانی جهت برداشتن موانع،خصوصا تحریم های غیر قانونی و بی معنی از سوی صاحب نظران عرصه تجاری و علمی به عنوان شیوه های نوین تجارت جهانی پیشنهاد می گردد که می توان با آشنایی کامل تجار با شیوه های آن و نیز وضع قوانین داخلی و توافقات بین المللی،علاوه بر افزایش صادرات موجبات رشد و توسعه تجاری و اقتصادی کشور را به ارمغان آورد.
ضرورت تحقیق: تجارت بین المللی همانا روابط تجارتی یعنی صادرات و واردات کالاها و خدمات بین کشورهای مختلف جهان است. چون هیچ کشوری را از ابتدا تاکنون نمیتوان دریافت نمود، که تمام ضروریات ونیاز مندیهای خود را بدون داشتن روابط تجارتی به صورت احسن برآورده کند، فلذا ناگزیراست برای رفع نیازمندی های خود روابط تجارتی را بادیگرکشورها برقرار کند. امروزه تجارت بین المللی شکل پیشرفته تری را به خود گرفته وسهولت هایی را برای روابط تجارتی بین کشورها ایجاد کرده که این سهولت ها و پیشرفت ها سرعت اثرات را درقسمت عرضه وتقاضای کالا درسطح بازارهای جهانی گذاشته است.در این میان برای کشورهای نو ظهوری همچون ایران که از مزیت های نسبی در امر تولید من جمله هزینه پایین تولید، وفور نیروی انسانی،مواد اولیه و انژی ارزان قیمت برخوردار بوده و در پی دستیابی به رشد اقتصادی پایدار و گسترش تولید و اشتغال هستند،روی آوردن به بازارهای صادراتی وتجارت بین الملل اجتناب ناپذیر خواهد بود.در این میان یکی از سیاست های ورود به عرصه تجارت بین الملل روی آوردن به معاملات متقابل با سایر کشورها خصوصا کشورهای منطقه ای می باشد.خصوصا در شرایط فعلی کشور،که با بحران هایی از جمله پایین بودن پشتوانه ارزی،نبود ثبات پولی و مالی،تحریم های اقتصادی ،تورم و رکود اقتصادی روبروست،روی آوردن به تجارت متقابل علاوه بر اینکه باعث بهره گیری از مزیت های نسبی در امر تولید گشته،بلکه باعث افزایش صادراتی و توسعه تجارت و اقتصاد بین المللی گشته و گامی مهم در جهت پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی به شمار آید

تحقیق بنیادی پژوهشی است که به کشف ماهیت اشیا، پدیده ها و روابط بین متغیرها، اصول، قوانین و ساخت یا آزمایش تئوری ها و نظریه ها می پردازد و به توسعه مرزهای دانش رشته علمی کمک می نماید.
تحقیق نظری: نوعی پژوهش بنیادی است و از روش استدلال و تحلیل عقلانی استفاده می کند و بر پایه مطالعات کتابخانه ای انجام می شود.
تحقیق کاربردی: پژوهشی است که با بهره گرفتن از نتایج تحقیقات بنیادی به منظور بهبود و به کمال رساندن رفتارها، روش ها، ابزارها، وسایل، تولیدات، ساختارها و الگوهای مورد استفاده جوامع انسانی انجام می شود.
تحقیق عملی: پژوهشی است که با بهره گرفتن از نتایج تحیقات بنیادی و با هدف رفع مسائل و مشکلات جوامع انسانی انجام می شود.

• سوابق مربوط (بیان مختصر سابقه تحقیقات انجام شده درباره موضوع و نتایج بدست آمده در داخل و خارج از کشور نظرهای علمی موجود درباره موضوع تحقیق)

با توجه به بررسی های صورت گرفته از طریق مراجعه به کتابخانه ها و وب سایت های معتبر کتابخانه ای، تحقیقات صورت گرفته در زمینه تجارت بین الملل و معاملات متقابل اولا بیشتر به صورت کلی گویی و تعاریف اجزای معاملات و مباحث تجارت متقابل بوده و ثانیا از نکته نظرات حقوقی و قوانین مربوط به عقد قرارداد و حقوق تجارت بین الملل به این موضوع پرداخته شده است. فلذا به دلیل نو و جدید بودن موضوع سابقه داخلی بسیار کمی وجود دارد.از تحقیقات داخلی موجود می توان عنوان ((تجارت متقابل و شرح برخی اصطلاحات و مفاهیم بازرگانی)) توسط نشریه نامه اتاق بازرگانی به شماره ۴۳۵ را ذکر کرد.

• فرضیه ها (هر فرضیه به صورت یک جمله خبری نوشته شود.)

فرضیه اصلی:معاملات متقابل بر قصد انجام صادرات تاثیر مثبتی دارد.
فرضیه های فرعی:
معاملات تهاتری(پایاپای)،بر قصد انجام صادرات تاثیر مثبتی دارد.

اگر مدیریت، به درختی تشبیه شود که شاخه‌های گوناگونی، مانند مدیریت صنعتی، مدیریت مالی و چون این­ها دارد، یکی از شاخه‌های جدید این درخت، مدیریت شهری است. روشن است که مشخصات و ساختار نهادهای قانونی اداره کننده شهر از کشوری به کشور دیگر تفاوت دارد و هر جامعه‌ای با توجه به ساختار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود تعریف یا تلقی خاصی از مدیریت شهری دارد. مدیریت شهری به زبان ساده تمامی مراحل پیاده سازی مدیریت در کالبد و اجتماع شهر است. شهر به عنوان پیچیده­ترین مصنوع بشر نیازمند به مدیریتی با دارا بودن طیفی از ادراک این پیچیدگی‌ها است. برنامه ریزی دقیق و درست سبب رشد اقتصادی، تثبیت سیاسی و افزایش مشارکت شهروندان در امور شهرها می­گردد، شکست در حل مشکلات و مسائل شهری، سبب رکود اقتصادی، نارضایتی‌های اجتماعی،سیاسی، فقر، بیکاری و تخریب محیط زیست خواهد شد. (سعیدنیا،:۲۰-۳۹۱۳۸۳،)
۱-۸-۲ خدمات شهری
به جرأت می­توان «خدمات شهری» را قلب «مدیریت شهری» دانست. چون آن­چه در ارتباط مستقیم و منسجم با زندگی روزانه شهروندان است و کیفیت زندگی آنان را تعیین می­ کند، نحوه­ ارائه­ خدمات شهری توسط شهرداری (و دیگر نهادهای مرتبط) و نحوه دریافت آن خدمات توسط یکایک شهروندان است.
۱-۸-۳ مبانی و مفهوم مشارکت
یکی از ارکان مهم تجدید حیات شهری مشارکت است. مشارکت یکی از چهار رکن اساسی معرفی شده برای توسعه پایدار شهری می باشد. اساسی­ترین خط مشی که در رسیدن به پایداری محیطی اتخاذ می­ شود، مشارکت، همت و تلاش کسانی است که از محیط بهره می برند. به دیگر سخن حضور و مشارکت مردم در دراز مدت خواهد توانست محیطی پایدار را نتیجه دهد. همین­طور می­توان امیدوار بود اصلاح، حفظ و نگهداری محیط با تکیه بر نیروی مردمی همواره به صورت یک چرخه­ تداوم یابد و روز به روز با قوت بیشتری ادامه یابد.(باغبانی و گنجی،۱۳۸۴).

یکی از ابعاد مشارکت، مشارکت شهروندی می­باشد. مشارکت شهروندی را می­توان به معنای شرکت و حضور جدی، فعال،آگاهانه، سازمان یافته و مؤثر افراد، گروه­ ها و سازمان­های شهری در فعالیت­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زندگی شهری برای نیل به اهداف جمعی شهری دانست.(اکبرپور،۱۳۸۷).
از این رو مشارکت وسیله ای می­باشد برای تبدیل یک شهرنشین بی تفاوت به یک شهروند، یعنی تبدیل شهرنشین به انسانی که با محیط خود رابطه­ ذهنی- عاطفی داشته و مسئولیت بهسازی محیط خود را در یک همیاری مستمر با دیگران بدیهی بپندارد.(پاکزاد،۱۳۸۲).
۱-۸-۴ مفهوم شهروندی
برداشت­ها و نگرش­هایی که ناظر بر مفهوم جامعه مدنی و شهروندی است بر روند، فرایند سرشت و سرنوشت، شکل گیری و شکل دهی به شهروندی در یک جامعه تأثیر به سزایی دارند. بنابراین فهم پدیده ها بر نحوه­ عینیت یافتگی آن­ها مؤثر است. لذا شناخت برداشت­های نظری از مفاهیم ؛ کمک زیادی به شناخت پدیده ­ها می­ کند. این اصل در مورد مفهوم شهروندی نیز صادق است. در زمینه­ مفهوم شهروندی برداشت مدیران شهری و مقامات محلی شهرداران، اعضای شوراهای اسلامی و نمایندگان مجلس از این مفهوم حائز اهمیت می­باشد. (نجاتی حسینی،۱۳۸۰،۱۸).
برای ­ عملیاتی کردن مفهوم مدیریت شهری ­باید عناصر تأثیرگذار در مدیریت شهری که شامل شهروندان، شهرداری، شورای شهر و بخش خصوصی می­باشد که در توسعه و عمران شهر نقش بسزایی دارند را بررسی کرد.(صرافی و عبدالهی،۱۳۸۷،۱۳۰).
شهروندان با مشارکت و داشتن اطلاعات در مورد فضای شهری و داشتن شعور اجتماعی بیشترین خدمت را به خود می­ کنند. مثلاً اطلاعیه­های شهرداری در مورد احداث اماکن عمومی را مطالعه کنند و از داشتن اماکن عمومی مانند پارک­ها بهره ببرند و آن را جزئی از زندگی خود بدانند.
شورای اسلامی شهری با در اختیار گرفتن افراد متخصص و باسواد در این امر و جلسات متوالی برای ارائه­ خدمات بهتر به مردم و هم­چنین نظارت بر سازمان­ها و ارگان­هایی که در حفظ سلامت شهری تأثیر گذار هستند جایگاه ویژه­ای دارد.
۱-۹ روش شناسی تحقیق
روش تحقیق در پژوهش حاضر بر مبنای ماهیت و روش از نوع توصیفی- تحلیلی می­باشد، در این نوع روش تحقیق محقق علاوه بر تصویر سازی آنچه که هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسأله و ابعاد آن می ­پردازد. محقق برای تبیین و توجیه دلایل، نیاز به تکیه­گاه استدلالی محکمی دارد. این تکیه­گاه از طریق جستجو در ادبیات و مباحث نظری تحقیق فراهم می­ شود.(حافظ­نیا،۱۳۸۹،۷۱)
۱-۹-۱ ابزارگردآوری داده‌ها
در این پژوهش از کلیه­ منابع، شامل گزارش­های مؤسسات و مراکزتحقیقاتی و دانشگاهی، سازمان­ها، نهادهای دولتی و غیردولتی، به روش­های میدانی گردآوری شده است. منابع مورد استفاده در این تحقیق بخشی از آن بصورت کتابخانه­ای که از کتب داخلی و خارجی، پایان نامه­ ها، نشریات، مقالات و مجلات مربوط به موضوع تحقیق استفاده شده است و نیز اطلاعات آمار و ارقام جمع آوری شده از سازمان­های مختلف نظیر شهرداری، فرمانداری و… صورت گرفت و بخشی دیگر به صورت مطالعات عینی و میدانی بوده است.
۱-۹-۲ جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه
نقشه ۱-۲ موقعیت استان لرستان و شهرستان کوهدشت در کشور

مآخذ: سازمان مدیریت و برنامه­ ریزی استان لرستان
۱-۹-۳ موقعیت جغرافیایی شهرستان کوهدشت
شهرستان کوهدشت بین ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و ۳۳ درجه و ۳۲ دقیقه عرض شمالی از خط استوا در غرب استان لرستان قرار دارد. این منطقه از غرب و جنوب غربی به شهرستان اسلام آباد ، از شرق و جنوب شرقی به ترتیب به شهرستان­های خرم آباد و پلدختر و از شمال مرز مشترک با دلفان دارد.
طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت شهرستان کوهدشت ۲۱۸۹۲۱ نفر می­باشد. براساس فرمول کوکران که می­توان حجم جامعه را نیز در آن دخالت داد و به یک نمونه منطقی­تر دست یافت جامعه آماری مورد مطالعه ما در این پژوهش که شهرستان کوهدشت می­باشد چون به نوعی همه مردم شهرستان با این معضل دسته و پنجه نرم می­ کنند و برای مشخص کردن حجم یک جامعه دویست هزار نفری با پراکندگی ۷۰ درصد و با سطح اطمینان ۹۵ درصد و احتمال خطای ۵ درصد از فرمول کوکران استفاده شده است.

N: 200000
Z: 1.96
d: %5
p: 0.7
q: 0.3
که حجم نمونه جامعه مورد نظر ما با توجه به جامعه آماری ۳۸۳ می باشد.
از میان خدمات شهری که شامل ( مبلمان شهری، سد معبر، رفع سد معبر، ساخت وساز غیر مجاز، تخریب، رنگ آمیزی،آبگرفتگی، زباله، زباله های بیمارستانی، لجن، تخریب، آذین بندی، سطل زباله و زیباسازی شهری، روکش و آسفالت کردن خیابان ها و…) سد معبر و رفع سد معبر در بافت مرکزی از میدان فرمانداری حد­فاصل خیابان امام تا میدان امام و میدان شهدا، خیابان رهبری، چهار­راه بسیج و خیابان های فرعی منشعب از خیابان اصلی که بار ترافیک و حجم گسترده­ی حضور وسایل نقلیه موتوری و عابران پیاده را درخود جای داده است درنظر می­گیریم. اگر در خیابان اصلی شهرستان کوهدشت قدمی بزنیم متوجه پیاده­روهایی می­شویم که از کیسه های خواربار و لوازم آشپزخانه و انواع مواد غذایی و… پرشده­اند به طوری که راهی برای عبور آسان عابران باقی نمانده است.تصاویر زیر هم حاکی از انواع سدمعبر در خیایان­های اصلی شهرستان می­باشند:

۱-۱۰ محدودیت­های پژوهش
در تهیه­­ هر تحقیق و پژوهشی مشکلات و مسائل فراوانی وجود دارد، که این مشکلات در شهرستانی چون کوهدشت چشمگیر می­باشد؛ از مهم­ترین مشکلات این تحقیق می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• • از دادن اطلاعات به بهانه­ی محرمانه بودن خودداری می­کردند.

• • فقر شدید اطلاعات آماری و پژوهشی خصوصاً پژوهش­های علمی و دانشگاهی در مورد مدیریت شهری کوهدشت.

• • عدم وجود نقشه­های جدید و ممانعت از تحویل آن­ها و وجود قوانین دست و پاگیر اداری را می­توان نام برد.

امید است با معرفی مشکلات فوق همکاری میان مراکز دانشگاهی و سازمان­ها و ادارات مختلف انجام گیرد تا دانشجویان بدون موانع موجود بتوانند فعالیت­های چشم­گیرتر وتحقیقات کامل­تر و دقیق­تری ارائه دهند.
فصل دوم
مبانی نظری
۲-۱مقدمه
مدیریت شهری، موضوعی نسبتاً جدید است که با افزایش شهرنشینی و موج برنامه ­های تمرکز زدایی در دهه­های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ اهمیت یافت. اکنون که مدیر شهری مسئولیت هایی را پذیرفته، تمرکززدایی امور به منظور اداره­ی شهر بر عهده­ وی گذاشته شده است. مدیر شهری با چار چوب­های نظری مفید متعددی آشنا شده است.
“دیوید سون” و” نینتید ” ماهیت مدیریت شهری را به عنوان برعهده گرفتن نقشی فعال در توسعه، مدیریت و هماهنگ کردن منابع برای دستیابی به اهداف توسعه شهری یک شهر، تعریف می­ کنند. این تعریف اگرچه رضایت بخش است اما کوتاه و کلی می­باشد.
تعریف «تریبیلون» که مدیریت شهری را «عملی کردن یک طرح» می داند، تعریفی بسیار ساده است. تریبیلون به حق بر نقش مهم حمایت­کنندگان در تحریک مدیریت شهری برای توسعه کشورها تأکید می­ کند.در نهایت، وظیفه­ی مدیران شهری را می­توان به عنوان «برعهده داشتن مسئولیت زیرساخت­های ضروری» تعریف نمود، هر چند که این تعریف نیز بسیار محدود است.
«استرن» (۱۹۹۳) مدیریت شهری را «مفهوم فرار می­داند که از تعریف فرار می­ کند». مهم­تر آن­که استرن تأکید می­ کند که مدیریت شهری مفهومی تلفیقی است که نیاز به درک گذر از « طرح­ریزی فیزیکی » به مدیریت شهری را دارد.
جامع­ترین تعریف مدیریت شهری را “ون کلینک” و “برامزا” ارائه داده اند. آن­ها « مدیریت شهری مدرن» را بدین صورت تعریف می­ کنند: فرایند توسعه، اجرا، هماهنگ و ارزیابی کردن استراتژی­ های منسجم با کمک عاملین شهری و در نظر گرفتن اهداف بخش خصوصی و منابع شهروندان در چارچوب سیاستی که در سطح بالای دولت، به منظور دستیابی به امکان توسعه اقتصادی پایدار تبیین شده است.
۲-۲ مفاهیم نظری
۲-۲-۱ تعریف مدیریت و مدیریت شهری