استفاده از فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی در سازمان برای پاسخگویی سریعتر
تأمین خدمات ملموس و امکانات متناسب با هدف اداره کل ورزش
فعال کردن واحد تحقیق و توسعه جهت شناسایی دقیق شکاف ها و برنامه ریزی جهت تقویت و اصلاح نابسامانی ها
با فراهم آوردن امکان آموزش های رسمی و غیررسمی برای مدیران و کارکنان آمادگی آنان را افزایش داد و هزینه برای چنین آموزشهایی به مثابه سرمایه گذاری به حساب آورد و صرفا به دلیل کاهش هزینه ها از مطلوبیت دوره ها نکاست، گاهی ممکن است اساتیدی که برای این دوره ها انتخاب می شوند تجربه کافی در انتقال درست معلومات نداشته و به دلیل در دسترس بودن انتخاب شوند.
توصیه می شود مسئولین اداره ورزش و جوانان با بهره گرفتن از نظرات مراجعه کنندگان با هدف شنیدن صدای مشتری از طرق مختلف، فرایندهای مربوط به ارائه خدمت در تمامی ابعاد کیفیت خدمات به خصوص بعد پاسخگویی را شناسایی نموده و به مهندسی مجدد این فرآیندها بپردازند.
پیشنهادات برای مطالعات آتی
این مطالعه در اداره کل ورزش و جوانان استان کهگیلویه و بویراحمد انجام شده و به دلیل عوامل متعدد و همانطور که در پیشینه نیز مشاهده شد با توجه به اینکه نتایج ارزیابی کیفیت خدمات در محیط های مختلف متفاوت می باشد، پیشنهاد می شود در ادارات سایر استان ها نیز این مطالعه انجام شود.
در یافته ها مشاهده شد که ادراک مردان از کیفیت خدمات پایینتر بوده که می توان مطالعه ای در زمینه علل آن و تفاوت نیازمندیهای زنان و مردان در خدمات ورزشی انجام داد.
۲٫۲٫۵ یافته (مربوط به فرضیه دوم):
فرضیه ی دوم: بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابل اعتماد بودن در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.
قدر مطلق آماره آزمون محاسبه شده (۹۶/۱۵) بزرگتر از z جدول (۳۳/۲) می باشد، بنابراین می توان فرضیه صفر، مبنی بر یکسان بودن میانگین ها را در سطح ۰۱/۰ رد کرده و با ۹۹ درصد اطمینان نتیجه گرفت که شکاف بین انتطارات و ادراکات مراجعه کنندگان اداره کل ورزش و وجوانان از قابلیت اعتماد معنی دار است. لازم به ذکر است که این شکاف منفی است یعنی انتظارات افراد از قابلیت اعتماد فراتر از ادراکات آنان بوده است. میانگین رتبه انتظارات برابر ۲۷/۱۸۹ بیشتر از میانگین ادراکات مراجعه کنندگان ۳۵/۵۷ بوده است.
زیربنای نظری
قابلیت اعتماد؛ توانائی انجام خدمات وعده داده شده به طور کامل، با کیفیت و در زمان مقرر، پاسخ صحیح به سؤالها و نشان دادن علاقه به ارائه خدمات را شامل میشود به طوری که انتظارهای مشتریان برآورده شود (عباسپور و همکاران، ۱۳۸۹). همانطور که ملاحظه شد شکاف بین ادراکات و انتظارات از قابلیت اعتماد خدمات ورزشی تأیید شد. در واقع مراجعه کنندگان بر این باورند که در خصوص وعده های داده شده، ارائه خدمات به موقع، کامل و با کیفیت و حفظ اطلاعات و سوابق به خوبی عمل نشده و اداره کل ورزش نتوانسته انتظارات مراجعه کنندگان را برآورده سازد. بدقولی سازمانها باعث سلب اعتماد از آنها شده و انتظار دریافت خدمت مناسب از آنان را تبدیل به امیدی واهی در بین مراجعه کنندگان می نماید. همچنین حفظ سوابق به طور محرمانه نیز اهمیت بالایی دارد که انتظار می رود، امروزه سازمانها در این زمینه دقت بالایی نموده و با بهره گرفتن از سیستم های امنیتی مبتنی بر فناوری اطلاعات در حفظ آنها کوشاتر عمل نمایند.
تحقیقات همخوان
یافته مطالعه با یافته تحقیقات زیر همخوانی دارد؛ عباسیان و همکاران (۱۳۹۲) در مطالعه ای با عنوان ” تحلیل شکاف بین ادراکات و انتظارات دانشجویان از کیفیت خدمات آموزشی با بهره گرفتن از مدل سروکوال” بر روی دانشجویان دانشگاه شاهرود؛ غلامی و همکاران (۱۳۹۰) در مطالعه ای با عنوان شکاف کیفیت خدمات بهداشتی اولیه ارائه شده در مراکز بهداشتی- درمانی شهرستان نیشابور؛ صمدی و اسکندی (۱۳۹۰) در مطالعه ای با عنوان بررسی تاثیر کیفیت خدمات بر رضایت مشتریان شرکت ملی شهرستان تویسرکان بر اساس مدل سروکوال؛ رنجبر و همکاران (۱۳۸۹) و جناآبادی و همکاران (۱۳۹۰) جبرائیلی و همکاران (۱۳۹۱)، بحرینی و همکاران (۱۳۸۸) به شکاف منفی قابلیت اعتماد در تحقیقات خود پی بردند.
تحقیقات غیر همخوان
یافته تحقیق با تحقیق کروبی و یوسفی (۱۳۸۹) همخوانی ندارد. فرضیه ایشان در این مطالعه مبنی بر وجود شکاف در بعد قابلیت اعتماد رد شد. این تفاوت احتمالا به دلیل تفاوت در محل مورد مطالعه و ویژگی های فردی افراد مراجعه کننده باشد. شاکرزاده (۱۳۹۱) در مطالعه ای با عنوان سنجش سطح کیفیت خدمات کتابخانه های عمومی کمترین شکاف منفی را در بعد قابلیت اعتماد یافت که در این مطالعه قابلیت اعتماد دارای کمترین شکاف منفی نمی باشد. که این می تواند بدین دلیل باشد که در کتابخانه های عمومی افراد خدمات را به موقع دریافت نموده اند اما در اداره کل ورزش و جوانان ارائه خدمات به موقع سخت تر از کتابخانه ها می باشد. در مطالعه چو (۲۰۰۴) که در مورد کیفیت خدمات آموزشی در دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه رایرسون که در تورنتوی کانادا انجام شد در بعد اعتماد شکاف ملاحظه شد، اما این شکاف کمتر از بقیه ابعاد کیفیت خدمات بود که در مطالعه حاضر شکاف قابلیت اعتماد در رده چهارم قرار دارد.
محدودیت
معمولا سازمان ها در وعده هایی که به مشتریان می دهند، به دلیل تغییرات زیاد در محیط اقتصادی و اجتماعی ممکن است مجبور شوند گاهی اوقات تغییراتی در برنامه ها ایجاد کنند که این ممکن است سبب برداشت اشتباه از سوی پاسخگویان مبنی بر عدم تحقق وعده ها شود.
نتیجه گیری
در اداره ورزش و جوانان از لحاظ بعد قابلیت اعتماد شکاف منفی وجود داشت بدین معنا که مراجعه کنندگان از لحاظ حفظ سوابق، ارائه خدمات با کیفیت تر و عمل به وعده ها از اداره کل ورزش و جوانان یاسوج ناراضی اند و انتظارات آنان فراتر از سطح عملکرد فعلی می باشد
پیشنهادات برخاسته از یافته
با توجه به اهمیت قابلیت اعتماد و وجود شکاف منفی در اداره کل ورزش و جوانان توصیه می شود سازمان وعده هایی به مراجعه کنندگان خود دهد که توانایی برای انجام آنها در زمان مقرر داشته باشد. بهتر است قبل از معرفی برنامه ها نسبت به وضعیت فعلی سازمان، بودجه تخصیصی، نیروهای انسانی لازم و امکانات و شرایط محیطی ابتدا مطالعاتی انجام دهد و سپس برنامه ها را به اطلاع همگان برساند.
توصیه می شود سازمان بین هزینه هایی که مراجعه کننده در هر بار مراجعه باید پرداخت نماید با خدماتی که دریافت می دارد ارتباط منطقی ایجاد نماید. این هزینه ها شامل وقت مراجعه کننده نیز علاوه بر هزینه های مادی می باشد.
پیشنهادات برای مطالعات آتی
انجام مطالعه کیفی برای شناسایی شاخص های مربوط به قابلیت اعتماد و سپس آزمون این شاخص ها به منظور تأیید آنها در جامعه مورد سنجش می تواند محققان آتی را در دستیابی به یافته های قوی تری کمک نماید.
۳٫۲٫۵ یافته (مربوط به فرضیه سوم):
فرضیه ی سوم: بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت پاسخگویی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.
قدر مطلق آماره آزمون محاسبه شده(۸۸/۱۶) بزرگتر از z جدول(۳۳/۲) می باشد، بنابراین می توان فرضیه صفر، مبنی بر یکسان بودن میانگین ها را در سطح ۰۱/۰ رد کرده و با ۹۹ درصد اطمینان نتیجه گرفت که شکاف بین انتطارات و ادراکات مراجعه کنندگان اداره کل ورزش و وجوانان از قابلیت پاسخگویی معنی دار است. لازم به ذکر است که این شکاف منفی است یعنی انتظارات افراد از پاسخگویی بسیار فراتر از ادراکات آنان بوده است. میانگین رتبه انتظارات برابر ۳۷/۱۹۵ بسیار بالاتر از میانگین ادراکات مراجعه کنندگان ۳۳/۱۰ بوده است.
زیربنای نظری
همانطور که ملاحظه شد شکاف بین ادراکات و انتظارات از پاسخگویی خدمات ورزشی تأیید شد. شکاف منفی بیانگر این نکته است که انتظارات خدمت گیرندگان در این بعد فراتر از ادراکات آنها از وضعیت موجود می باشد و فاصله زیادی برای جلب رضایت مراجعین به اداره کل ورزش و رسیدن به وضعیت مطلوب وجود دارد. هرچه شکاف بین ادراکات و انتظارات افراد از هر یک از ابعاد مربوط به کیفیت خدمات ورزشی بیشتر باشد، نشان دهنده این است که کمتر به آن بعد از کیفیت خدمات توجه شده است و این امر می طلبد که برنامه ریزی ها بیشتر بر ابعادی متمرکز باشد که بیشترین شکاف در آنها وجود دارد زیرا کیفیت نامطلوب در یک بعد از کیفیت خدمات اثر تشدیدکنندگی دارد، به این معنی که موجب افت کیفیت در سایر ابعاد از دیدگاه دریافت کننده خدمت می گردد (عجم و همکاران،۱۳۹۲). در این پژوهش نیز بیشترین شکاف در بعد پاسخگویی شناسایی شد. لذا می توان گفت اداره کل از لحاظ اطلاع رسانی، سرعت و دقت در ارائه خدمات و علاقه به حل مشکلات در حد انتظار افراد نبوده است. رسیدگی به نظرات ورزشکاران و شکایات یکی از شیوه های جمع آوری اطلاعات در مورد نیازها و خواسته های آنها است؛ توجه به خواسته ها و انتظارات ورزشکاران که در قالب شکایات و انتقادات مطرح می شود و پاسخگوئی مناسب موجب جلب رضایت، صرفه جوئی در زمان و هزینه سازمان می شود.
تحقیقات همخوان
این یافته با یافته تحقیقات زیر همخوانی دارد؛ کبریایی و همکاران (۱۳۸۳) در مطالعه ای پیرامون شکاف کیفیت خدمات در مراکز بهداشتی کاشان بیشترین شکاف منفی را در بعد پاسخگویی برآورد نمودند. عجم و همکاران (۱۳۹۲)، جبرائیلی و همکاران (۱۳۹۱)، کاوسی و همکاران (۱۳۹۲)، عباسیان و همکاران (۱۳۹۲)، کبریایی و رودباری (۱۳۸۴)، جناآبادی و همکاران (۱۳۹۰)، لیم و تانگ (۲۰۰۰) در مطالعاتی پیرامون کیفیت خدمات بیشترین شکاف را در بعد پاسخگویی مشاهده نمودند.
تحقیقات غیر همخوان
در مطالعه داکروز و ملیرو (۲۰۱۰) پاسخگویی چهارمین بعد کیفیت از نظر اهمیت شناسایی شد که در این مطالعه در رده دوم قرار گرفت. این می تواند بدین دلیل باشد که مشتریان در بیمارستان بیشتر به تضمین و اعتماد اهمیت می دهند تا پاسخگویی ولی در اداره کل ورزش و جوانان پاسخگویی مهمتر است. در مطالعه توفیقی و همکاران (۱۳۹۰)، بهادری و همکاران (۱۳۹۲) شکاف پاسخگویی در رده سوم قرار داشت. عنایتی نوین فر و همکاران (۱۳۹۰) در ارزیابی کیفیت خدمات دانشگاه پیام نور کمترین شکاف را در پاسخگویی ملاحظه نمودند، دلیل آن احتمالا این باشد که دانشگاه پیام نور در ارائه خدمات آموزشی پاسخگوی مناسبی بوده اما دانشجویان بیشتر به همدلی نیاز داشته اند و لی در تحقیق فعلی پاسخگویی شکاف بیشتری داشته است. میرغفوری و احمدآبادی (۱۳۸۶) در مطالعه ای دریافتند بیماران از پاسخگویی رضایت دارند اما در سایر ابعاد شکاف کیفیتی وجود دارد. که در این مطالعه کمترین رضایت از پاسخگویی وجود داشت و علت آن می تواند وجود پرستاران و پزشکان با انگیزه و متعهد و پاسخگو در بیمارستان شهید صدوقی یزد باشد. شاید دلیل پاسخگو نبودن کارکنان اطلاعات ناکافی آنها به دلیل شکل گیری تازه اداره کل ورزش و جوانان باشد. طبیبی و همکاران (۱۳۹۰) پاسخگویی را یکی از کم اهمیت ابعاد کیفیت خدمات در بیمارستان های شهر تهران یافتند که البته بیشترین شکاف نیز پس از همدلی در آن دیده شد.
محدودیت
پاسخگویی نیاز به مطالعه بیشتری دارد و ممکن است پاسخ های نمونه تحت تأثیر شرایط مقطعی که در زمان پخش پرسشنامه ها وجود داشته، باشند (پخش پرسشنامه ها اغلب در اواخر بهار و ابتدای تابستان صورت گرفته و ممکن است به صورت موقتی به دلیل پیش رو بودن تابستان و شلوغی حجم کار کارکنان کمتر می توانستند به مراجعه کنندگان پاسخگو باشند).
نتیجه گیری
پاسخگویی در سازمان ورزش و جوانان یاسوج در رده دوم کیفیت قرار دارد اما بیشترین شکاف در آن مشاهده شد. بدین معنا که برای مراجعه کنندگان اطلاع از زمان دقیق ارائه خدمات ورزشی، پاسخگو بودن کارکنان، سرعت و دقت در پاسخگویی با اهمیت بوده اما بالاترین شکاف در همین عوامل وجود داشت و مراجعه کنندگان به شدت ناراضی بودند چون سطح ادراکات خیلی پایینتر از انتظارات آنها برآورد شد.
پیشنهادات برخاسته از یافته
توصیه می شود برای برآوردن انتظارات مشتریان و قابلیت پاسخگویی صحیح در زمان مناسب از سیستم های اطلاعاتی و خدمات پاسخگویی الکترونیکی در سازمان استفاده شود.
توصیه می شود آموزش های لازم به منظور ارتقا فرهنگ سازمانی پاسخگویی در جهت ارتقا کیفیت عملکردها انجام شود و به ویژه منشور حقوق ورزشکاران سرلوحه ارائه خدمت در اداره کل ورزش و جوانان قرار گیرد.
توصیه می شود برای دستیابی و رسیدگی به اطلاعات در مورد نیازها و خواسته های ورزشکاران، برنامه ریزی جامعی صورت گیرد.
پیشنهادات برای مطالعات آتی
با توجه به اینکه بیشترین شکاف در بعد پاسخگویی به دست آمد توصیه می شود مطالعات بیشتری در این رابطه در ارتباط با سازمان های ارائه دهنده خدمات ورزشی صورت گیرد و جنبه های مهمتر پاسخگویی مورد نظر مراجعه کنندگان در چندین مطالعه شناسایی گردند.
۴٫۲٫۵ یافته (مربوط به فرضیه چهارم):
فرضیه ی چهارم: بین خدمات ارائه شده و خدمات مورد انتظار، از نظر قابلیت اطمینان دهی در اداره کل ورزش و جوانان کهگیلویه و بویراحمد تفاوت معنی داری وجود دارد.
قدر مطلق آماره آزمون محاسبه شده(۱۹/۱۶) بزرگتر از z جدول(۳۳/۲) می باشد، بنابراین می توان فرضیه صفر، مبنی بر یکسان بودن میانگین ها را در سطح ۰۱/۰ رد کرده و با ۹۹ درصد اطمینان نتیجه گرفت که شکاف بین انتطارات و ادراکات مراجعه کنندگان اداره کل ورزش و وجوانان از قابلیت اطمینان دهی معنی دار است. لازم به ذکر است که این شکاف منفی است یعنی انتظارات افراد از اطمینان دهی بسیار فراتر از ادراکات آنان بوده است. میانگین رتبه انتظارات برابر ۱۸/۱۹۰ بسیار بالاتر از میانگین ادراکات مراجعه کنندگان ۴۴/۵۹ بوده است.
- بین میزان بروز آسیب در دو زمان تمرین و مسابقه در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیب در راندهای مختلف مسابقه در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد
- بین نوع آسیبهای مفصل زانو “کشیدگی، پارگی، دررفتگی و استخوانی” در تکواندوکاران حرفهای ایران تفاوت وجود دارد.
- بین میزان بروز آسیبهای زانوی تکواندکاران حرفهای ایران در زمانهای مختلف لیگ برترتکواندو ایران، تفاوت وجود دارد.
۱-۶- محدودیتهای تحقیق
۱-۶-۱- محدودیتهایی که کنترل آنهادر اختیار محقق نبوده است
چون تحقیق گذشته نگر بوده و از آزمودنیها در مورد گذشته سوال شده است امکان دارد اطلاعات راجع به آسیبهای جزیی و خفیف بطور کامل بیاد نیامده باشد. به هر حال برای کاستن از شدت این محدودیت، ابتدا پرسش نامه بطور دقیق و شفاف طراحی شده و سپس منظور و هدف از هر سوال بطور کامل برای فرد آسیبدیده شرح داده شد. و در آخر مدارک پزشکی بازیکنان آسیبدیده در باشگاهها مورد بررسی قرار گرفت.
۱-۶-۲- محدودیت هایی که کنترل آنها در اختیار محقق بوده است
برای کنترل برخی عوامل، محدودیتهای زیر از طرف محقق اعمال شده است.
برای کنترل نوع رشته، جامعه آماری فقط به رشته ورزشی تکواندو محدود شده است.
برای کنترل جنس، جامعه آماری فقط به مردان اختصاص داده شد.
برای کنترل میزان تجربه و سطح مهارت، جامعه آماری فقط به تکواندوکارهای حاضر در لیگ برتر محدود شد.
۱-۷- تعریف واژه ها
۱-۷-۱- تعاریف نظری
پیچ خوردگی (اسپرین[۶])
اسپرین زمانی رخ میدهد که بر مفصل و لیگامنت آن نیرویی فراتر از دامنه طبیعی آن وارد شود و تارهای لیگامنت بصورت کامل یا تعدادی تارها، پاره می شود.که در هنگام اتفاق افتادن این آسیب ممکن است فرد آسیب دیده صدایی شبیه به پوپ بشنود(۹).
استرین[۷]
استرین زمانی رخ میدهدکه یک تاندون بر اثر نیرو و فشار بیش از حدکشیده یا پاره (به صورت کامل یا ناقص) شود(۹).
دررفتگی[۸]
جابهجا شدن استخوان در مفصل از جای اصلی خود که ممکن است همراه با پارگی و آسیب به لیگامنتها و کپسول مفصلی باشد، را دررفتگی گویند(۹).
شکستگی[۹]
زمانی رخ میدهد که استخوان درز یا شکاف برداشته و یا شکسته شود. شکستگی بسته به نوع آن، همراه با آسیب به بافت نرم اطراف شکستگی و پوست آن ناحیه می باشد(۹).
بیشتمرینی[۱۰]
زمانی ورزشکار دچار بیشتمرینی می شود که زمان کافی برای بهبودی و استراحت بعد از تمرین و فعالیت خود نداشته باشد. تکرار فشار بر لیگامنت، تاندون، مفصل و استخوان منجر به ایجاد این آسیب می شود(۹).
۱-۷-۲- تعارف عملیاتی
بازی خانگی (میزبان)
زمانی که بازی در شهر و یا استادیوم اختصاصی تیم مورد نظر انجام گیرد، بازی خانگی نامیده می شود.
بازی خارج از خانه(میهمان)
زمانی که بازی در شهر و یا استادیوم اختصاصی تیم مقابل انجام شود، بازی خارج از خانه نامیده می شود.
فصل دوم
ادبیات پیشینه
۲-۱- مقدمه
این فصل بر اساس مطالعات و تحقیقات انجام شده در زمینه آسیبهای زانودر ورزش تکواندو تنظیم شده است. در این فصل مباحث زیر مطرح گردیده است: تعریف آسیب، عوامل موثر در ایجاد آسیب، تشریح مفصل زانو، تحقیقات انجام شده در زمینه آسیبهای تکواندوکاران در خارج و داخل کشور.
۲-۲- تکواندو
با سعی و تلاش تکواندوکاران کشورهای مختلف و وجود فنون و حرکات جذاب دست و پا در تکواندو، این هنر رزمی به ورزشی رزمی، مدرن و همگانی در سطح جهان تبدیل شده است. جذابیت، ایمنی، قوانین و مقررات مدون و اصول حاکم در این رشته رزمی به همراه برنامه ریزی صحیح در فدراسیون جهانی تکواندو، فدراسیونهای تکواندو قارههای مختلف و فدراسیون کشورهای گوناگون، موجب شده است، تکواندو گوی سبقت را از سایر رشته های رزمی گرفته و در بین رشته های رسمی بازیهای المپیک قرار گیرد.
توسعه و پیشرفت تکواندو تا حدی ادامه پیدا کرده است که علاوه بر برگزاری مسابقات تکواندو در بازیهای المپیک، مسابقات تکواندو جهانی، جام جهانی، مسابقات جهانی و المپیک نیروهای مسلح، مسابقات جهانی و آسیایی دانشجویان، بازیهای آسیایی، قهرمانی قارههای مختلف، المپیک نوجوانان، پلیسهای جهان، مسابقات بین المللی در ردههای سنی مختلف، مسابقات قهرمانی باشگاههای آسیا، لیگهای ملی، مسابقات قهرمانی کشوری و استانی و سایر رقابتها نیز در این رشته رزمی برگزار شود(۱۷). چنین فرایندی نشان از توجه عمومی و جهانی به این رشته مهم ورزشی است. از سوی دیگر تکواندو بعنوان یک ورزش رزمی پر تحرک و
بدلیل ذات مبارزهای و رقابتی آن احتمال بروز آسیب ورزشکار را بالا می برد و بدلیل اینکه در این ورزش حدود ۹۰ درصد ضربات از طریق خم و راست شدن زانو به بدن حریف وارد می شود(۳ و۵) دور از ذهن نخواهد بود که زانوها در معرض آسیب بیشتری قرار داشته باشد.
بیرر و هالبروک درتحقیقی که در طول ۱۸ سال شیوع آسیبهای ورزشهای رزمی را بررسی میکرد، گزارش کردند تکواندو با ۳۶ درصد، در بین ورزشهای رزمی بالاترین میزان شیوع آسیب را دارد(۱۲).
۲-۳- آناتومی زانو
۲-۳-۱- آناتومی مفصل زانو
مفصل زانو مهمترین مفصل بدن از لحاظ ایجاد ثبات و استحکام و تحمل وزن بدن میباشد(۱۸). زانو مفصلی لولایی محسوب می شود ولی به دلیل اینکه در حالت خمیده، حرکات چرخشی نیز در این مفصل امکان انجام دارد، گاهی اوقات، آنرا مفصلی استوانهای- قرقرای نیز نامیدهاند برخی محققان آنرا مفصلی لقمهای نیز میدانند(۱۹). زانو مفصلی مرکب و شامل ۳ استخوان: استخوان ران، استخوان ساق(درشتنی) و کشکک زانو[۱۱] میباشد. قسمت اصلی زانو که وزن بدن روی آن منتقل می شود، بین انتهای تحتانی استخوان ران و بالاترین قسمت استخوان درشتنی واقع شده است. انتهای تحتانی استخوان ران دو برآمدگی مدور به نام کندیل دارد که قسمت استخوانی بزرگی را در انتهای تحتانی ران بوجود میآورند. کندیلها برای انطباق با سطوح تخت و بیضی شکل انتهای تحتانی استخوان درشتنی مناسب نیستند. قسمت داخلی مفصل استخوان ران بزرگتر از سطح مفصلی استحوان درشتنی است. بین این دو استخوان، فاصلهای طبیعی وجود دارد که با مایعی پر می شود. بنابراین با اینکه سطوح مفصلی این دو استخوان با یکدیگر متصل هستند، کاملا منطبق نمیشوند. کشکک و استخوان ران در داخل مجموعه مفصل زانو، مفصلی مجزا ایجاد می کند که از لحاظ کارکرد با مفصل زانو مرتبط است. این مفصل که مفصل کشککی رانی نامیده می شود، مستقیمأ وزن تنه را به پاها منتقل نمیکند ولی بصورت خودکار در همه حرکات زانو شرکت می کند(۱۸ و ۲۰).
۲-۳-۲- حرکتشناسی زانو
مفصل زانو بطور معمول دارای دامنه حرحتی ۱۴۰ درجهای برای خمشدن و بازشدن میباشد. زانو هنگام راه رفتن روی سطح افقی حدودأ ۶۵ درجه و به هنگام بالا رفتن از پله ۸۰ درجه خم می شود، ولی برای پایین آمدن از پله و بلند شدن از روی صندلی، زانو باید بیش از این مقادیر خم شود. در بعضی از افراد در زانوهایشان درجات خفیفی از باز شدن بیش از حد وجود دارد. در بیماران مربوط به شلی رباط درجات بیشتری از باز شدن بیش از حد زانو (۱۰ درجه یا بیشتر) مشاهده می شود. حرکات زانو در واقع ترکیبی از همزمانی حرکتهای غلتیدن و سر خوردن است(۲۱).
۲-۳-۳- بافتهای نرم
استخوانهای اطراف زانو از نظرهندسی با یکدیگر متناوب و متجانس نیستند. بنابراین مفصل زانو ذاتأ بیثبات است. استحکام و ثبات مفصل بیشتر به بافتهای نرم که از اطراف مفصل زانو میگذرند و آنرا محاصره کرده اند و نیز بافتهایی که در درون زانو قرار گرفتهاند(عضلات و لیگامنتها)، بستگی دارد(۲۱).
۲-۳-۳-۱- لیگامنتهای زانو
مفصل زانو به واسطه ساختمان آن از پیچیدهترین مفاصل بدن میباشد. در مفصل زانو عناصر متعددی شرکت دارند که شاید مهمترین آنها لیگامانها باشند که مفصل زانو را از چهار سمت داخل ، خارج، جلو و عقب در بر میگیرند. از طرف دیگر ایجاد ضایعه در لیگامانهای زانو روی فعالیت ورزشکاران اثرات فراوانی دارد. طبق تحقیق و بررسی که روی صدمات ورزشی در عرض ۴ سال در آمریکا انجام گرفته است حدود ۴۰ درصد صدمات ورزش مربوط به آسیب و ضایعه در لیگامانهای زانو بوده است. طبق همین تحقیق ورزشکاران فوتبالیست و اسکی باز بیشتر در معرض صدمه و آسیب لیگامانی بوده اند. همینطور در مطالعاتی که بر روی حدود ۳۷۹۷ مورد از صدمات ورزشی در فوتبال انجام گرفته است، حدود ۲۲ درصد کل صدمات مربوط به مفصل زانو بوده است. بنابراین بر اساس یافتههای فوق مشخص می شود که وارد آمدن صدمه و ضایعه بر مفصل زانو بویژه در لیگامانهای زانو، یک ضایعه شایع ورزشی است. بطور کلی در هنگام ایجاد صدمه در مفصل زانو باید به این نکته توجه داشت که صدمه ممکن است تنها در یک لیگامان باشد یا همراه ضایعه در لیگامان، در عناصر دیگر مفصل، مثل مینیسکها، کپسول مفصلی، بورسها و غیره ایجاد شود. بیشتر صدمات لیگامانی زانو در اثر وارد آمدن نیروهای خارجی است که در حین مسابقه و ورزش بر زانو اعمال می شود، اگرچه در بعضی مواقع مکانیزم های غیر برخوردی مثل توقف ناگهانی بازیکن که در حال دویدن است، نیز باعث ایجاد صدمات در مفصل زان می شود(۱۸).
از کلمات فقهاى اسلام، استفاده مىشود که تعزیر منحصر در تنبیه بدنى نیست، بلکه شامل هر فعل یا گفتارى که مجرم را از تکرار جرم بازدارد مىشود، با این وجود، برخى از فقها تعزیر را به ضرب و تنبیه بدنى تفسیر کردهاند، امّا منظور آنها به یقین انحصار تعزیر در آن نیست؛ بلکه چون مصداق شایع و غالب آن ضرب بوده، بدان تفسیر کردهاند. نکتهای که میتوان به آن اشاره کرد این است که برخی از فقها برای تعزیر حداقل و حداکثری معین کردهاند و آن را مقتضای جمع بین روایات دانستهاند و این همانند قوانین جزایی و کیفری متداول است. از جمله در مورد دو مرد، که آنها را زیر یک پوشش برهنه بیابند، برای آن حداقل بین ده و حداکثر نودو نه ضربه معین کردهاند. از این روش استفاده میشود که تعزیرات قابل پیشبینی است و برای آن میتوان حداقل و حداکثری تعیین کرد. چنانچه اشکال کنند به اینکه در اینگونه موارد، عدد تعزیر به علت ورود نص خاص تعیین شده است و این امر دلیل نمیشود که در جاهای دیگر نیز تعیین قبلی جایز باشد. در پاسخ باید گفت: اولاً در چنین مواردی خصوصیتی ملاحظه نمیشود که موجب اختصاص حکم به این موارد شود. ثانیاً سبب تعیین در خصوص این موارد آن است که مانند حدود مقرر، برای همیشه قابل پیشبینی میباشند؛ زیرا اموری همانند وطی حائض و … اموری نیستند که در مکانها یا زمان های مختلف، اختلاف پیدا نمایند. بنابراین، در موارد دیگر نیز که از این قبیلاند، تعزیر برای همیشه قابل تعیین است. مثلاً در عروه الوثقی آمده است: در مورد کسی که عمداً روزهاش را بخورد، بیست و پنج ضربه تازیانه مقرر شده است (طباطبایی، ۲/۱۶۳).
بنابراین فقهای امامیه با دقتی که در به دست آوردن ملاکات احکام به خرج دادهاند، به خوبی بر این مطلب وقوف یافتهاند که مجازات برخی جرایم قابل پیشبینی است؛ اگر چه در برخی موارد با تعیین حداقل و حداکثر به طور تقریبی باشد و در برخی دیگر به طور مطلق، که این امر نیز با وضعیت هر مورد مرتبط است در عین حال، از این نکته نیز نباید غافل ماند که تعیین نوع و مقدار تعزیر، به عهدهی حاکم اسلامی است.
به نظر میرسد تعاریفی که بسیاری از فقها، برای تعزیر ذکر کردهاند؛ کامل نیست؛ زیرا اولاً: در بعضی از آنها مسامحه وجود دارد، چون تمام گناهانی که برای آنها مجازات خاصی معین شده است حد و گناهانی که چنین نیست، تعزیر نامیده شده است. در این تعریف، حد و تعزیر بر گناه اطلاق شده است، در حالی که این دو، مجازات گناه و معصیت هستند نه خود گناه. ثانیاً: در بعضی از گناهان، با اینکه مقدار مجازات تعیین شده است ولی آن مجازاتها جزء تعزیرات است، در صورتی که مطابق تعاریف ارائه شده این مجازات ها باید جزء حدود باشند. همچنین در بعضی از گناهان عقوبت خاصی معین شده است، ولی جزء حدود نیستند، مانند قصاص. بنابراین بهتر است در تعریف تعزیر گفته شود: «تعزیر، عقوبتی است بر انجام گناهان و تخلفاتی که از طرف شارع و قانونگذار برای آنها در اغلب موارد، اندازهای تعیین نشده است و مقدار آن به حاکم واگذار شده تا طبق شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی و شخصیت مجرم اعمال نماید. ایرادهای ذکر شده بر تعریف مذکور وارد نیست؛ زیرا با قید “غالبا” گناهانی که مقدار عقوبت تعزیری آنها معین شده است نیز در تعریف وارد میگردد، همچنین معنای لغوی اصلی که منع و جلوگیری از تکرار گناه است نیز در این تعریف لحاظ شده است.
۱-۳-تعزیر در اصطلاح حقوقدانان
یکی از مجازاتهای مقرر در حقوق اسلام و همچنین قانون مجازات اسلامی، مجازاتهای تعزیری است. به طور کلی تعزیرات، به مجازاتهای اطلاق میشود که میزان معین ندارند و بر اساس تناسب جرم و مجازات، قابل تغییرند. از آنجایی که در هر جامعهای، قوانین و مقررات اجتماعی، گاه زیر پا گذاشته میشود، گاه برخی افراد از روی سهو به این کار دست میزنند و برخی از روی عمد، قانونشکنی میکنند، بدین جهت در نظام حقوقی اسلام، برای برقراری عدالت، نظم و امنیت و پیشگیری از جرایم، قوانینی جامع مقرر شده است که تعزیرات از آن جمله است.
بحث تعزیرات، از مباحث مهم حقوق کیفری است، که امروزه تحت عنوان «مجازاتهای نامعین» در نظام حقوقی ایران، جایگاه ویژهای دارد.
تعزیر در اصطلاح حقوقدانان، چینن تعریف شده است تعدادی از آنها عبارتند از:
۱-۳-۱- دکتر لنگرودی دربارهی تعریف تعزیر میگوید: تعزیر در اصطلاح در معانی ذیل به کار رفته است:
الف) تأدیب غیر مجرم، مانند تأدیب پدر فرزند را
ب) تعزیر کیفر جرمهایی است که نص برای آنها حد تعیین نکرده باشد خواه آن کیفر، راجع به مواردی از بزه باشد یا ناظر به حقوق عمومی یا خصوصی.
تعزیرات مربوط است به مقررات جزائى اسلام، آنچنان که کتاب القضاء و الشهادات مربوط است به مقررات قضائى اسلام و تعزیرات از جمله مجازاتهایی است که بستگی به نظر حاکم دارد که با در نظر گرفتن علل و شرایط و موجبات مخفِّفه یا مشدّده آن را اجرا مىکند (مبسوط در ترمینولوژی حقوق ،۱۲۸۷).
این ویژگی، نظام تعزیرات را از نظامهای دیگر متمایز کرده است و با قاطعیت میتوان گفت که این نظام، مترقیترین قانون جزایی است. مطالبی که در بحث از تعمیم مجازاتهای تعزیری مطرح خواهد شد این ادعا را به خوبی روشن میکند که میزان مجازات باید متناسب با مسئولیت مرتکب جرم تعیین شود و با نگرش به اینکه اصولاً میزان مسئولیت مرتکب جرم به اوضاع و احوال، شرایط زمانی و مکانی، سوابق خانوادگی، اجتماعی بستگی دارد، ملحوظ نمودن این امور همراه با تعیین کیفر یکسان برای افراد متفاوت و جرایم مختلف، امری ناممکن است.
دکتر لنگرودی در جای دیگر میگوید: «تعزیر در اصطلاح، تأدیب یا عقوبتی است که نوع و مقدار آن در شرع معین نشده و به نظر حاکم جامعه اسلامی واگذار شده است. به عبارت دیگر تعزیر، کیفری است که حداکثر و حداقل دارد؛ حداکثر آن در قانون معین است و باید به اندازهی حد نباشد و تعیین حداقل آن با قاضی است (ترمینولوژی حقوق۱۶۳). در این مورد میتوان چنین استنباط کرد که در اغلب موارد، قانونگذار برای جرایم با رعایت مراتب، بین حداقل و حداکثر تعیین مجازات مینماید. در این صورت به طور محدود، به قضات اختیار داده میشود تا با توجه به شخصیت روحی و اخلاقی مجرم، اوضاع و احوال و شرایط ارتکاب جرم و با رعایت تناسب بین جرم و مجازات، به تعیین کیفر بپردازند.
۱-۳-۲- دکتر شامبیاتی تعزیر را چنین تعریف میکند: «بعضی از جرایم و تخلفات هستند که خلاف اسلام بوده لیکن چون دارای اهمیت کمتری هستند و صدمه زیادی به افراد نمیزنند، بنابراین حکم بخصوصی برای آنها در نظر گرفته نشده و مجازات آن به اختیار حاکم واگذار شده که به نحو مقتضی مجرم و متخلف را به کیفر اعمال خود برساند. این مجازات بر حسب مورد و با توجه به عمل ارتکابی و شرایط مرتکب آن تغییر کرده و اصطلاحاً به آن «تعزیر» گفته میشود» (حقوق جزای عمومی، ۲/۳۳۲).
۱-۳-۳- دکتر ولیدی تعزیر را چنین تعریف میکند: «تعزیر در حقوق کیفری اسلام، دارای معنا و مفهوم گستردهای است و ناظر به کیفرهایی است که کمیت و کیفیت آنها به خاطر حفظ منافع و مصالح جامعه، در شرع تعیین نشده و به اختیار حاکم شرع واگذار شده است» (حقوق جزای عمومی، ۴/۹۴).
با عنایت به تعاریف حقوقدانان از تعزیر، میتوان گفت که عنصر مشترک تمامی تعاریف ارائه شده از تعزیر «نامعین بودن نوع و میزان مجازات» است. از میان تعاریفی که حقوقدانان ارائه کردهاند تعریفی که دکتر ولیدی از تعزیر کرده است مناسبتر به نظر میرسد؛ زیرا با تعریفی که از تعزیر کرده، میتوان گفت که: «تعزیر، شامل طیف گستردهای از مجازاتها در مقابل جرایم مختلفی میشود که نوع و میزان مجازات آن به عهده حاکم شرع واگذار شده است» این بدان معنا نیست که کیفرهای تعزیری مورد غفلت و فراموشی یا بیاعتنایی قرار گرفته و از قاعده قانونی بودن جرم و کیفر استثنا شده است، بلکه در مورد این کیفرها، چهارچوب مشخصی مقرر گردیده است که حاکم نمیتواند از آن حدود تجاوز کند. با توجه به تعریف ارائه شده از تعزیر، جرایم متعددی در دایره جرایم تعزیری قرار میگیرند، ویژگی مشترک جرایم تعزیری در این است که همه به نوعی نقض مقررات حکومتی و محرمات شرعی محسوب میشوند بدون آنکه نوع، میزان و چگونگی مجازات آن ها در شرع تعیین شده باشند.
در مادهی ۱۸ قانون جدید مجازات اسلامی، قانونگذار دربارهی تعریف تعزیر گفته است: «تعزیر مجازاتی است که مشمول حدّ، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون، در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی، تعیین و اعمال میگردد. نوع، مقدار، کیفیت اجرا و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر به موجب قانون تعیین میشود. دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد زیر را مورد توجه قرار میدهد:
الف) انگیزهی مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم
ب) شیوهی ارتکاب جرم، گسترهی نقض وظیفه و نتایج زیان بار آن
پ) اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم
ت) سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیـر تعزیر بر وی
در حالی که ماده ۱۶ قانون مجازات اسلامی سابق، تعزیر را چنین تعریف کرده بود: «تعزیر، تأدیب و یا عقوبتی است که نوع و مقدار آن در شرع تعیین نشده و به نظر حاکم واگذار شده است از قبیل حبس و جزای نقدی و شلاق که میزان شلاق، بایستی از مقدار حد کمتر باشد» در مقایسه بین ماده مزبور با ماده ۱۸ قانون جدید، تغییراتی چشمگیری به نظر میآید. در حالی که در قانون سابق آمده بود: «تأدیب یا عقوبتی است که نوع و مقدار آن در شرع تعیین نشده» در قانون جدید آمده است: «مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نبوده» بنابراین اولاً: در قانون سابق به جای مجازات، از عنوان «تأدیب و عقوبت» استفاده شده بود ثانیاً: به جای ذکر ویژگی جرم تعزیری، به تفکیک تعزیر از مصادیق انواع مجازاتها پرداخته است؛ یعنی به جای اینکه بگوید نوع و مقدار آن در شرع تعیین نشده، میگوید: مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نمیباشد. تغییر دیگری که در قانون جدید به وجود آمده این است که این تعریف از مجازات تعزیری، با توجه به عبارت «نقض مقررات حکومتی» شامل مجازاتهای بازدارنده نیز میشود که در تعزیرات تلفیق شدهاند (بخشی زاده اهری، تحولات و رویکردهای نوین، قانون مجازات اسلامی جدید، ۲۹).
بارزترین تغییر، در قانون جدید این است که در ذیل مادهی ۱۸ آمده است: «دادگاه در صدور حکم تعزیری، با رعایت مقررات قانونی، موارد چهارگانهای را که در ماده فوق گفته شده را مورد توجه قرار دهد.
این موارد، نشان دهنده آن است که در تعریف تعزیر، صریحاً معیار تعیین مجازات، «قانون» اعلام گردیده و از منوط کردن موضوع به «نظر قاضی» اجتناب شده است، در عین حال ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی ناظر به تعزیر، دادگاه را مکلف کرده است مواردی چون انگیزه مرتکب و وضع ذهنی و روانی وی، شیوه ارتکاب جرم، اقدامات پس از ارتکاب و سوابق فردی و خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر را بر شخص مورد توجه قرار دهد. اینها حقایقی است که لزوم قانونگذاری کیفری نامعین را تایید میکند و به حاکم آزادی میدهد که همه شرایط و احوال را که گرداگرد مجرم را فرا گرفته است بررسی کند و به ارزیابی جرم و تعیین کیفر آن مبادرت ورزد.
حقوق جزای اسلام، بر اساس عدالت و مصالح معتبر اسلامی برای ایجاد نظم اجتماعی و امنیت، قانونگذاری شده است و حقوقی که این چنین بر مبنای عدالت بنا گردیده است، باید همواره میان جرمها و کیفرها برابری و هماهنگی به وجود آورد. این سازگاری و برابری در بیشتر مقررات جزایی به وضوح مشاهده میشود (فیض، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، ۴۶۳).
بهترین عامل در تأمین عدالت اجتماعی و امنیت قضایی و تضمین حقوق انسانها در جوامع مختلف، تعزیرات است کلیه جرائمی که برای آنها کیفری از قبیل حد و قصاص و دیه مقرر نگردیده و در آنها نمونه های از تجاوز به حقوق فردی و جمعی انسانها، مشاهده میشود، کیفری به نام تعزیر خواهند داشت که جنبه اصلاحی و تهذیبی دارد، انجام این امور جز با وضع قوانین فردی و اجتماعی که الزاما میبایست با تغییر و تحولات در هر زمان جعل شود، امکان پذیر نیست.
۱-۴- تفاوت تعزیر با سایر مجازاتها
قانونگذاران برای هر جرمی مجازاتی تعیین کردهاند به تعداد جرایم مندرج در قانون، مجازات وجود دارد همچنین فقها در کتابهای فقهی، معمولاً تعزیرات را همراه یا در ادامهی حدود آوردهاند، کمتر دیده شده است فقیهی برای تعزیرات باب مستقلی قرار دهد، بلکه آنها را با هم و مقابل قصاص و دیات میآورند. علت این امر، شاید این باشد که قصاص و دیات، جنبهی شخصی دارند و بیشتر برای جبران صدمه و زیان وارد شده به مجنیعلیه، اعمال میشوند؛ در حالی که حدود و تعزیرات، بیشتر به خاطر نظم عمومی و سلامت جامعه وضع شدهاند و جنبهی عمومی دارند. در اینجا به تفاوت تعزیرات با حدود، قصاص و دیات پرداخته میشود:
۱-۴-۱- تفاوت تعزیر با حد
حد، از مباحث مهم کیفری در فقه و حقوق است که به معنای کیفرهایی با میزان مشخص برای جرایمی خاص است.
حد در لغت، یعنی فاصله افکندن میان دو شی که مانع اختلاط آن دو به یکدیگر یا تجاوز یکی بر دیگری است (ابن منظور، لسان العرب، ۳/۱۴۰). در اصطلاح، حد به مجازاتی گفته میشود که نوع، میزان و کیفیت آن در شرع، تعیین شده است (محقق حلی، شرایع الاسلام، ۴/۱۳۶). قانون مجازات اسلامی نیز در ماده ۱۵ حد را چنین تعریف کرده است: «حد مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده است.» اما تعزیر، عقوبتی است که شرع برای آن میزانی مشخص نکرده است (همان، ۴/۱۳۶). وجه مشترک بین تعزیر و حد این است که حد، مجازات معین و مقدر در شرع است و تعزیر مجازاتی است که معین نشده است؛ بدین معنا که فهرست جرایم حدی توسط شارع احصاء حصری و نهایی شده ولی کیفر جرایم تعزیری به عهده حاکم شرع واگذار شده است.
اگر چه تعزیرات و حدود، در برخی موارد شباهتهایی با هم دارند، مانند اینکه هر دو مجازات هستند و همچنین در برخی از موارد، اهمیت و اهداف یکسانی دارند، اما تفاوتهایی هم دارند. تفاوتی که حد با تعزیر دارد این است که حد، از هر نظر معین و محدود است و نوع و کیفیت و کمیت آن در شرع مشخص شده است؛ ولی تعزیر چنین نبوده و تعیین آن به عهدهی حاکم شرع واگذار شده است که بایستی با در نظر گرفتن کیفیت، کمیت، نوع جرم، شخص مجرم و زمان و مکان و سایر خصوصیات، مجازات را مشخص و اجرا کند. اسلام در تعزیرات، دست حاکم اسلامی را با توجه به (التعزیر بما یراه الحاکم ) برای مجازات مجرمان، با توجه به شرایط زمانی و مکانی و شخصیت مجرم، باز گذاشته و اختیاراتی به آنها داده تا بتوانند نیازهای هر زمان را برآورند. گذشته از این تعزیر با حد، از سه جهت اساسی با یکدیگر تفاوت دارند:
الف) از جهت موضوع
در حدود شرعی، موضوع هر حدّی کاملاً مشخص شده و شرایط هر یک به تفصیل بیان شده است؛ به نحوی که با عدم تحقق هر یک از شرایط مقرر، حد اجرا نشده، مجازات مقرر احیاناً به تعزیر مبدل میشود؛ مانند «سرقت» که در شرایط خاصی موضوع «قطع ید» قرار میگیرد، یا انواع زنا که هر یک با شرایطی خاص- حتی از نظر اثباتی- موضوع حد واقع میشود. در این موارد، انتخاب نوع مجازات (حد) در اختیار حاکم نیست؛ بلکه به موضوعی مشخص بستگی دارد که در شرع مقرر شده است که در همان چارچوپ بیان شرعی باید اجرا شود. بنابراین، فقط تشخیص موضوع به عهدهی حاکم است؛ اما در موضوع تعزیرات، هیچگونه تحدید موضوعی مطرح نیست و فقط به بیان کلی فعل محرمات اکتفا شده است. در نتیجه، سنجش بزه ارتکابی و تعیین نوع و مقدار مجازات متناسب، به نظر و صلاحدید حاکم بستگی دارد (محقق داماد، قواعد فقه، ۲۰۷). علت این که گفته شده که در تعزیرات، فقط به بیان کلی فعل محرمات اکتفا شده این است که چون تعزیرات اعمالی هستند که حکم اولیه آنها در شرع حرمت است مثلاً خیانت در امانت، ربا، استمنا و رشوه حرام و … در زمره تعزیرات هستند، در صورتی که اعمالی هم هستند که حکم اولیه آنها در شرع حرمت نیست ولی حکومت بنا بر مصالحی آنها را جرم اعلام کرده است مثلاً کسی که مهارت خیلی بالایی در رانندگی دارد ولی گواهینامه نگرفته است یا کسی که کمربند ایمنی نبسته است هر چند از نظر شرع، کار حرامی مرتکب نشده است، ولی حکومت به منظور حفظ نظم و مصلحت اجتماع، آنها را جرم تلقی کرده است.
ب) از جهت نوع عقوبت
نوع عقوبتهای حدی نیز در شریعت کاملاً مشخص شده است و در محدوده های معینی محصور است، به عنوان مثال مجازات زنای محصنه، رجم است و مجازات قذف شلاق.
بنابراین حاکم شرع، نمیتواند از آن محدوده پا فراتر نهد و یا کوتاهی نماید؛ اما از آن جا که شارع، نوع و میزان مجازاتهای تعزیری را مشخص نکرده، به همین خاطر هیچگونه تعینی نداشته، بدینجهت به نظر و صلاحدید حاکم شرع واگذار شده است؛ اوست که باید تشخیص دهد چگونه مجازاتی بازدارنده و متناسب با بزه ارتکابی است، بنابراین ممکن است نسبت به یک فعل خاص، گاهی از مجازات شلاق استفاده کند و گاهی از مجازات دیگری.
ج) از جهت میزان مجازات
در جرایم حدی میزان مجازات مشخص شده، به عنوان مثال اگر مجازات جرمی شلاق باشد تعداد ضربات آن مشخص است. اما در جرایم تعزیری جز در چند مورد استثنایی، میزان مجازات به عهده حاکم شرع واگذار شده است که بایستی متناسب با جرم ارتکابی باشد. همچنین در کم و کیف هر مجازاتی، حال بزهکار از نظر توانایی وی نیز باید مراعات شود؛ اما در حدود چنین نیست. ناگفته نماید که خصوصیت موجود در تعزیرات، ناشی از مسالهی عدم دخالت شرع در جزئیات امور انتظامی است. قانونگذار اسلامی ضوابط و اصول را بیان داشته و تنظیم جزئیات و فروع را به اولیای امور واگذار نموده است که در واقع این روش، مقتضای ابدی بودن شریعت اسلام است (همان، ۲۰۸).
شهید اول نیز، در مقام تفاوت حد با تعزیر ده فرق به شرح ذیل بر میشمارد:
تعزیر از نظر قلّت اندازهای ندارد ولی از نظر کثرت باید کمتر از حدّ باشد.
در تعزیر میان برده و آزاد فرقی نیست، حال آنکه حد بندگان نصف آزادگان است.
۳- تعزیر باید متناسب با اندازه جرم باشد؛ بر خلاف حد که در لزوم اجرای آن، تحقق موضوع و جرم کفایت میکند. از اینرو در اجرای حد سرقت تفاوتی ندارد که شخصی میزان ربع دینار سرقت نماید یا چندین برابر این مقدار باشد و یا در اجرای حد شرب خمر فرقی نمیکند که شخص یک قطره از آن را بیاشامد یا بیشتر.
۴- تعزیر تابع مفسده است؛ گر چه معصیتی در کار نباشد بنابراین کودک و دیوانه نیز تعزیر میشوند که به آن تأدیب گفته میشود امّا حدّ، تابع معصیت و شرط اجرای آن بلوغ است.
۵- حد به واسطهی بروز شبهه زایل میشود؛ ولی تعزیر این ویژگی را ندارد اگرچه برخی (موسوی اردبیلی، فقه الحدود و التعزیرات، ۹۰) برآنند که قاعده «درءالحدود» در تعزیرات هم جاری است.
۶- تعزیر با توبه مجرم ساقط میشود؛ امّا در حدود برای این امر شرایطی لازم است. به نظر میرسد سقوط تعزیر، تنها در حقالله است نه در حقالناس؛ چون اگر در مورد حقالناس باشد در این صورت حقوق مردم باید برگردانده شود، به عنوان نمونه اگر کسی دیگری را قذف کند یا کتک بزند و متـهم شکایت کند چنـین تعزیـری را توبه، ساقط نمیکند و تنها عفو و گذشت صاحب حق است که تعزیر را از بین میبرد. اما اگر کسی نماز یا یکی از واجبات را ترک کرده باشد جای این بحث است که آیا با توبه ساقط میشود یا نه؟ به نظر میرسد چون نماز یا سایر واجبات الهی حقالله هستند با توبه ساقط میشوند. در حالی که در حدّ، توبه تـنها قبل از قیـام بیّنه، حـدّ را سـاقط میکند.
۷- اختیار نوع تعزیر وابسته به نظر حاکم است؛ مقصود از حاکم، حاکم مطلق است که شامل مقام ولایت و نیابت عامه میشود؛ از آن جایی که تعزیرات، کیفرهای نامعین هستند، حاکم میتواند در تعیین نوع و کم و کیف آن دخالت کند؛ در حالی که در حدود، کیفرها مشخص است و حاکم نمیتواند آنها را کم و بیش کند و یا کیفری را به جای کیفری دیگر به اجرا در آورد حاکم (جز در حد محاربه) مخیر است. البته به نظر میرسد که اولاً، مخیر بودن حاکم در حد محاربه مورد اتفاق نظر نیست. ثانیاً، حاکم صرفاً بین چند حد تعیین شده در آیهی شریفهی مخیر است. بنابراین، درانتخاب مجازات فراتر از آنچه معین شده، اختیار تام نخواهد داشت. در حقوق جزا گفته شده است چون شخصیت و ویژگیها و روحیات هر مجرم، با مجرمان دیگر تفاوت دارد از اینرو بهترین نظام کیفری، آن است که به حاکم که رهبری جامعه را بر عهده دارد امکان دهد، تا به فراخور خصوصیات جسمی و روحی مجرم و شرایط خانوادگی و اجتماعی او و سایر عواملی که پیرامون او را احاطه کردهاند، کیفری متناسب در اصلاح حال او در نظر بگیرند؛ در جرائم تعزیری که اکثریت قریب به کل جرائم را در بر میگیرد، این ویژگی به طور کامل مراعات شده است؛ زیرا مقررات جزائی اسلام، به حاکم اسلامی امکان داده است که طبق شرایط و مقتضیات، هر نوع تعزیری را که لازم تشخیص دهد برای مجرم مقرر بدارد ( فیض، تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام، ۲۲۶).
۸- تعزیر بر حسب اختلاف حال بزهکاران، تفاوت پیدا میکند؛ در حالی که در حد چنین نیست، مثلاً اگر دو نفر یک نوع گناه را مرتکب شده باشند، چه بسا مقدار تعزیر در مورد آنها متفاوت باشد، به این صورت که حاکم تشخیص دهد یکی از آنها با اندک عقوبتی اصلاح میشود، در حالی که چنین عقوبتی فرد دیگر را اصلاح نمیکند.
۹- مجازات تعزیری بر حسب اختلاف عادات و رسوم متفاوت میشود.
۱۰- تعزیر، گاهی حقالله است، مانند دروغ گفتن و گاهی حقالناس است، مانند دشنام دادن به صالحینی که مرده باشند، درحالیکه حد تماماً حقالله است و تنها در قذف اختلاف است (شهید اول، القواعد و الفوائد،۲/ ۱۴۲-۱۴۴).
۲.۲.۲. تحقیقات داخلی ۵۰
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
۱.۳. روش تحقیق ۵۵
۲.۳.جامعه آماری ۵۵
۳.۳. حجم نمونه و روش اندازهگیری ۵۶
۴.۳. ابزار جمع آوری اطلاعات ۵۶
۵.۳. روش تجزیه تحلیل داده ها ۶۱
فصل چهارم: یافتهها
۱.۴. بخش اول: اطلاعات توصیفی ۶۴
۱.۱.۴. گروه ۶۴
۲.۱.۴. جنسیت ۶۵
۳.۱.۴. توزیع پراکندگی اهداف پیشرفت در دانشآموزان مورد مطالعه ۶۶
۴.۱.۴. توزیع پراکندگی باورهای هوشی در دانشآموزان مورد مطالعه ۶۷
۵.۱.۴. توزیع پراکندگی ارزش تکلیف در دانشآموزان مورد مطالعه ۶۸
۶.۱.۴. توزیع پراکندگی نمرههای تلاش در دانشآموزان مورد مطالعه ۶۹
۲.۴. بخش دوم: اطلاعات استنباطی ۷۰
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری
۱.۵. نتیجه گیری ۷۹
۲.۵. پیشنهادات ۸۵
۱.۲.۵. پیشنهادات برخاسته از تحقیق ۸۵
۲.۲.۵. پیشنهادات برای تحقیقات آتی ۸۷
فهرست منابع ۸۸
پیوستها ۹۲
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول۲. ۱ .دیدگاه شناختی – اجتماعی ۱۹
جدول۲.۲ . اصول TARGET برای ایجاد فضای انگیزشی وظیفه گرا یا خودگرا ۴۱
جدول۱.۳. ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامههای استاندارد ۶۰
جدول۱.۴. اطلاعات جمعیت شناختی مربوط به گروه ۶۴
جدول۲.۴ . اطلاعات جمعیت شناختی مربوط به جنسیت ۶۵
جدول۳.۴. توزیع پراکندگی اهداف پیشرفت ۶۶
جدول۴.۴. توزیع پراکندگی باورهای هوشی ۶۷
جدول۵.۴. توزیع پراکندگی ارزش تکلیف ۶۸
جدول۶.۴. توزیع پراکندگی تلاش ۶۹
جدول۷.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین اهداف پیشرفت دانشآموزان ورزشکار و غیرورزشکار ۷۰
جدول۸.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین باورهای هوشی دانشآموزان ورزشکار و غیرورزشکار ۷۱
جدول۹.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین ارزش تکلیف دانشآموزان ورزشکار و غیرورزشکار ۷۲
جدول۱۰.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین تلاش دانشآموزان ورزشکار و غیرورزشکار ۷۳
جدول۱۱.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین اهداف پیشرفت دانشآموزان دختر وپسر ورزشکار ۷۴
جدول۱۲.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین باورهای هوشی دانشآموزان دختر وپسر ورزشکار ۷۵
جدول ۱۳.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین ارزش تکلیف دانشآموزان دختر وپسر ورزشکار ۷۶
جدول۱۴.۴. اطلاعات مربوط به آزمون تی تفاوت بین تلاش دانشآموزان دختر وپسر ورزشکار ۷۷
فهرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار۱.۲. خلاصه باورهای هوشی ۳۲
نمودار۲.۲. مدل تئوری رفتار برنامهریزی شده ۴۶
نمودار۳.۲. مدل تحلیلی نظریه رفتار برنامه ریزی شده ۴۷
نمودار۱.۴. توزیع جمعیت آزمودنیها بر حسب گروه ۶۴
نمودار۲.۴. توزیع جمعیت آزمودنیها بر حسب جنسیت ۶۵
(۳-۲۵)
شکل زیر نمودار توان برحسب سرعت توربین بادی میباشد که تحت سرعتهای مختلف رسم شده است را نشان میدهد. با جمع کردن نقاط بهینه هریک از این نمودارها منحنی توان بهینه (Popt) بدست میآید.
شکل (۳-۴) نمودار توان- سرعت توربین بادی
با توجه به اینکه در توربینهای بادی سرعت متغیر، امکان کارکرد در سرعتهای مختلف روتور توربین بادی وجود دارد، DFIGمیتواند ماکزیمم توان را در سرعتهای مختلف باد در خروجی تحویل دهد. منحنی که در شکل نشان داده شده است با یک تابع درجه ۳ به صورت کاملاً دقیق تخمین زده شده میشود. بنابراین رابطه ماکزیمم توان مکانیکی بر حسب سرعت روتور را میتوان به صورت زیر بیان کرد:
(۳-۲۶)
(۳-۲۷)
با بدست آوردن توان توربین بادی گشتاور توربین Tt به صورت زیر محاسبه میگردد:
(۳-۲۸)
tΩ سرعت زاویه ای توربین بادی (سرعت شفت) است، که بر حسب (rad/sec) بیان میگردد.همچنین از رابطه (۳-۲۶) میتوان نتیجه گرفت که رابطه بین گشتاور الکترومکانیکی و سرعت روتور میتواند به صورت زیر باشد:
(۳-۲۹)
توربین در حالت نرمال به وسیله یک گیربکس با نسبت تبدیل G با شفت ژنراتور کوپل میگردد. هدف از قرار دادن گیربکس بین توربین و ژنراتور قرار دادن سرعت توربین در یک رنج مطلوب میباشد.
با چشمپوشی از تلفات انتقال، گشتاور تبدیل یافته توربین (گشتاور ژنراتوری) Tg و تبدیل یافته سرعت توربین به صورت زیر محاسبه میگردند:
(۳-۳۰)
(۳-۳۱)
G نسبت تبدیل گیربکس و Ω سرعت مکانیکی است که بر حسب (rad/sec) بیان میگردد.
ضریب توان وابسته به زاویه گام توربین β و سرعت نسبی باد λمیباشد، در این صورت داریم:
(۳-۳۲)
(۳۳-۳)
عبارات C1 تا C6 ثابت های ضریب توان بوده که مقادیر آنها در ضمیمه آورده شده است.
سرعت نسبی باد λ وابسته به سه عامل سرعت زاویهای توربین بادی، شعاع پره R بر حسب متر (m) و سرعت باد V بر حسب (m/s) میباشد که به صورت زیر بیان میگردد.
(۳-۳۴)
معادله حاکم بر گشتاور به صورت زیر بیان میگردد.
(۳-۳۵)
J اینرسی برحسب (kg.m2)، f ضریب دمپینگ و Temگشتاور الکترومکانیکی بر حسب (N.m) میباشد.رابطه تبدیل سرعت مکانیکی به سرعت الکتریکی برحسب رادیان بر ثانیه به صورت زیر میباشد.
(۳-۳۶)
۳-۲-۱-۱- مدل دینامیکی توربین بادی
شکل زیر شماتیک دیاگرام توربین بادی را نشان میدهد. از تفریق گشتاور توربین با گشتاور الکترومکانیکی مرجع و قرار دادن در معادلات گشتاور سرعت مکانیکی توربین بدست میآید[۱۴].
شکل (۳-۵)شماتیک دیاگرام توربین بادی
۳-۲-۲- شارش توان در DFIG
DFIGمیتواند دو حالت عملکردی به نامهای زیر سنکرون و فوق سنکرون داشته باشد که بستگی به سرعت روتور زیر یا بالای سرعت سنکرون دارد. شارش توان در روتور یک ماشین القایی دو سو تغذیه دارای سه جزء میباشد: ۱- توان الکترومغناطیسی تبادلی بین استاتور و روتور میان فاصله هوایی (Ps) 2- توان مکانیکی تبادلی بین روتور توربین و شفت ژنراتور (Pm) 3- توان لغزش تبادلی بین روتور و هر منبع خارجی یا بار میان حلقه های لغزان روتور (Pr). ارتباط این توانها در دو حالت عملکردی زیرسنکرون و فوق سنکرون در شکل (۳-۶ الف,ب) نشان داده شده است[۱۷],[۱۸].
(الف)
(ب)
شکل (۳-۶): شارش توان در DFIG سیستم تبدیل انرژی بادی.
الف-عملکرد در حالت فوق سنکرون.
ب-عملکرد در حالت زیر سنکرون.
توان مکانیکی و توان الکتریکی خروجی استاتور به شکل زیر محاسبه میشود:
(۳-۳۷)
(۳-۳۸)
در روابط فوق ωs ,ωr ,Tm ,Tem ,Ps ,Pmبه ترتیب توان مکانیکی، توان الکتریکی، گشتاور الکترومغناطیسی، گشتاور مکانیکی، سرعت روتور و سرعت سنکرون میباشد. در حالت پایدار و سرعت ثابت روابط زیر حاکم هستند:
(۳-۳۹)
(۳-۴۰)
درنتیجه توان روتور یعنی Prاز رابطه زیر بدست میآید. در این روابط S مقدار لغزش ژنراتور میباشد.
(۳-۴۱)
(۳-۴۲)
در حالت کلی مقدار لغزش عددی کمتر از یک است، در نتیجه توان Pr کسری از Ps است. از آنجائیکه Tm برای تولید توان مقداری مثبت و ωsنیز مقداری مثبت و ثابت در فرکانس ثابت شبکه میباشد در نتیجه Pr تابعی از لغزش است، یعنی Pr برای لغزش منفی یا در سرعت بالاتر از سرعت سنکرون دارای مقداری مثبت یا در سرعتی کمتر از سرعت سنکرون دارای مقداری منفی میباشد. در عملکرد سرعت فوق سنکرون Pr به باس لینک DC انتقال و در نتیجه ولتاژ لینک DC افزایش مییابد و در عملکرد سرعت زیر سنکرون Pr از خازن باس DC گرفته میشود و در نتیجه ولتاژ لینک DC کاهش مییابد. مبدل سمت شبکه برای تولید یا جذب توان اکتیو به منظور ثابت نگه داشتن ولتاژ لینک DC استفاده میشود. در حالت کار عادی توان اکتیو مبدل سمت شبکه برابر با Pr و سرعت توربین بادی توسط توان Pr جذب شده و یا تولید شده توسط مبدل سمت روتور تعیین میشود. توالی فاز ولتاژ AC تولید شده توسط مبدل سمت روتور برای سرعت فوق سنکرون منفی و برای سرعت زیر سنکرون مثبت است. فرکانس این ولتاژ برابر حاصلضرب فرکانس شبکه و مقدار لغزش میباشد. مبدلهای سمت روتور و سمت شبکه توانایی جذب و یا تولید توان راکتیو را دارند. بنابراین میتوانند توان راکتیو و یا ولتاژ را در ترمینال شبکه کنترل کنند.
۳-۲-۳- کانورتر سمت شبکه
کانورتر سه فاز در حقیقت یک پل ترانزیستوری سه فاز معمولی است که به شبکه با در نظر گرفتن خاصیت سلفی و مقاومتی شبکه متصل شده است. هدف از کانورتر سمت شبکه ثابت نگه داشتن ولتاژ لینک DC با در نظر گرفتن اندازه و جهت توان روتور میباشد[۱۹].
شکل (۳-۷) مدل کانورتر سه فاز متصل به شبکه
شکل (۳-۸) مدار معادل سوئیچ در حالت سوئیچینگ با سرعت بالا
۳-۲-۳-۱- مدلسازی ریاضی
سیستم شکل بالا را میتوان به وسیله روابط ریاضی زیر مدل نمود که R بیانگرمقاومت خط برحسب اهم (Ω)، L اندوکتانس خط برحسب میلی هانری (mH)، Cظرفیت خازن لینک DC برحسب میکروفاراد (Fµ)، ia,ib,ic به ترتیب جریان فازهای a,b,c شبکه برحسب آمپر(A)، ea,eb,ecبه ترتیب ولتاژ فازهای a,b,c شبکه برحسب ولت (V)، ua,ub,uc به ترتیب ولتاژ سوئیچینگ فازهای a,b,c کانورتر، sa,sb,sc به ترتیب نشان دهنده حالت ۰ یا ۱ بودن سوئیچها در فازهای a,b,cمیباشند[۱۹].
(۳-۴۳)
(۴۴-۳)
(۳-۴۵)
(۳-۴۶)
عبارت s=1 نمایانگر خروجی متصل به ترمینال مثبت خازن لینک DCمیباشد. با فرض سوئیچ زنی سریع موقعیت سوئیچ میتواند جایگزین دوره کار d گردد.